Piątek 26 Kwietnia 2024r. - 117 dz. roku,  Imieniny: Marii, Marzeny, Ryszarda

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 10.02.07 - 20:27     Czytano: [2625]

Dział: Głos Polonii

Centrum Kresowe

Pomysł Eriki Steinbach, aby powołać w Berlinie Centrum Wypędzonych – jak wiadomo - nie spotkał się wśrĂłd PolakĂłw z aprobatą. Ale świat powinien zrozumieć nasze obawy i uczulania, tak jak i my powinniśmy rozumieć inicjatywę niewiasty wypędzonej z miejsca urodzenia i zamieszkania. To była duĹźa tragedia dla wielu milionĂłw NiemcĂłw, z ktĂłrych przecieĹź nie wszyscy byli zwolennikami Hitlera.
Wiem, że nam, Polakom, szczególnie starszym, trudno to przyjąć do wiadomości, tym bardziej, że wraz z upływem czasu poczucie odpowiedzialności współczesnych Niemców za napaść na Polskę w 1939 roku maleje, a zwiększa się, zwłaszcza ostatnimi czasy, stopień roszczeniowości do ziem, które w wyniku ostatniej wojny światowej utracili.
Ale nie tej dokładnie sprawie chciałbym dzisiejsze moje rozmyślania poświęcić, choć bardzo podobnej, więc będzie to można nazwać nawet plagiatem.

Otóş od dłuĹźszego czasu chodzi mi po głowie pomysł, ktĂłry spać nie daje, abyśmy - starzy i młodzi Polacy - powołali w polskiej stolicy… Centrum Kresowe. UwaĹźam, Ĺźe mamy do tego większe prawo moralne, niĹź Niemcy do Centrum Wypędzonych. Ich wygnańcy byli przez nas w miarę przyzwoicie traktowani, bez przemocy ze strony naszych funkcjonariuszy, tyle Ĺźe w sposĂłb konsekwentny i zdecydowany. Widziałem to na własne oczy. Muszę jednak przyznać, Ĺźe widok był nieprzyjemny, a sama sprawa w ogĂłle bolesna dla tych, co byli wywoĹźeni towarowymi pociągami. Zresztą to, co wojna czyni ze wszystkimi ludĹşmi, po obu stronach frontu, nie da się w Ĺźaden sposĂłb opowiedzieć, czy opisać, to trzeba zobaczyć, choćby w kinie.
Jednak procedury stosowane przez PolakĂłw przy wysiedlaniu NiemcĂłw, to był komfort w porĂłwnaniu z tym, co robili enkawudziści, wyganiając po wojnie PolakĂłw z ziem Kresowych. My wypędziliśmy NiemcĂłw tylko w jednym kierunku, za Odrę i Nysę ŁuĹźycką, natomiast oprawcy stalinowscy jednych PolakĂłw wyganiali za Bug, a tych drugich, co inteligentniejszych pędzili na Sybir. Do łagrĂłw. Jedno mogę tylko przyznać, Ĺźe w porĂłwnaniu z nowymi polskojęzycznymi władcami ludowymi, ktĂłrzy proceder Ăłw, w 1945 roku nazywali obłudnie r e p a t r i a c j ą, funkcjonariusze sowieckich słuĹźb specjalnych nazywali oficjalnie, w urzędowym języku e w a k u a c j ą. Tymczasem dramat PolakĂłw ewakuowanych z KresĂłw Wschodnich w obie strony, czyli na daleki WschĂłd lub na bliski ZachĂłd, był wielokrotnie większy, niĹź los niemieckich „repatriantĂłw”. Tego się nie da w Ĺźaden sposĂłb porĂłwnać i właśnie dlatego jest naszym narodowym obowiązkiem powołać Centrum Kresowe, dopĂłki Ĺźyją ostatni nasi rodacy z tamtych stron i będą mogli przekazać swym potomkom na piśmie lub na kasecie swe tragiczne wspomnienia oraz symboliczne, rodzinne pamiątki.

Tak się przypadkiem zdarzyło, że w przeddzień Święta Niepodległości odwiedził mnie mój stary przyjaciel, z którym mieszkałem we wspólnym pokoju w akademiku, w Krakowie, a następnie w Warszawie, gdzie obaj studiowaliśmy na Wydziale Dziennikarstwa UW. Był rok 1952, czyli czysty stalinizm wokół panował, a na naszym wydziale wyjątkowo się objawiał, więc mój przyjaciel, w swym życiorysie spreparowanym dla sekretariatu dziekana jak i kolegów, opowiadał, że jest synem robotnika pocztowego. Faktycznie miał rodowód szlachecki. Matka wywodziła się ze znanego na Kresach rodu Bandrowskich z okolic Humania, ojciec prawnik, także pochodzenia ziemiańskiego. Ojca
zresztą sowieci natychmiast, jak wkroczyli do Wilna aresztowali i wysłali do Ałtajskiego Kraju i osadzili w łagrze Barnauł. Nawiasem w 1946 roku wrócił do Polski z okolic tego obozu znajomy i powiadomił jego żonę, że słyszał, iż jej mąż żyje. Prawda była taka, że kierownictwo tego obozu, w którym przebywał, spiło się pewnego wieczoru tak mocno, iż w pijanym szale spaliło całą dokumentację więzienną i trzeba było przesłuchać na nowo wszystkich uwięzionych, aby odtworzyć kartotekę skazanych. Ojciec mego kolegi skorzystał z tej okazji i spreparował sobie zupełnie nowy życiorys i nazwisko. W oryginalnych dokumentach widniało, że był oficerem, żołnierzem Armii Krajowej, właścicielem majątku itp., a od tego momentu był robotnikiem pocztowym. Ale matka mego kolegi, nic o tym nowym życiorysie swego męża nie wiedziała. Ponieważ czuła się wdową, poznała nowego mężczyznę, nawiasem profesora politechniki, więc 10 marca 1947 roku udała się do Sądu Grodzkiego w Łodzi ze świadkiem i na podstawie jego zeznań sąd wydał postanowienie, że jest wdową. A wdowa beż żadnych przeszkód mogła wziąć ślub, z pani Filanowiczowej przemieniła się w panią Halinę Temerson. Pech chciał, że w wkrótce po zawarciu nowego małżeństwa w jej domu pojawił się, cały żywy i zdrowy stary małżonek, który na podstawie nowego, proletariackiego życiorysu został zwolniony z łagru i szczęśliwy wrócił do Kraju. Jego syn przez cały PRL tak świetnie grał rolę proletariusza, że w redakcji Głosu Robotniczego awansował na I sekretarza POP.
Co ci szlachetni, przyzwoici ludzie wtedy przeżyli niechaj na zawsze zostanie tajemnicą.
Tego typu ludzkich dramatów żaden komediopisarz nie wymyśli. Niestety najnowsza historia w swym zamiłowaniu do przedziwnych przypadków często na Polakach Kresowych głośno sobie potrafiła zakpić. Odtworzenie odchodzącego świata szlachecko - ziemiańskiego z całą jego romantyką, kulturą, obyczajowością, patriotyzmem, uniesieniem i tragizmem historii jest więc naszym obowiązkiem.
Po prostu zawsze powiadam, że polski Holocaust w wykonaniu sowieckich oprawców nie ustępuje wcale żydowskiemu Holocaustowi w wykonaniu hitlerowców. Nie piszę tego, ażeby pomniejszać żydowską tragedię narodową, ale żeby dramat polskich Kresowiaków, dotychczas utajniony i wstydliwie przemilczany został w końcu w pełni ujawniony i pokazany przede wszystkim naszemu, polskiemu, młodemu pokoleniu. Polacy mają pełne prawa, aby być dumni z siebie. Garstka kolaborantów i nikczemników nie tworzy naszej historii i nie mamy żadnych podstaw, aby obawiać się ingerencji w postrzeganie naszego polskiego naprawdę świata. Mój przyjaciel, który po latach przypomniał sobie o mnie w wigilię Święta Niepodległości przyniósł mi pamiętnik swej, nieżyjącej już matki, który pisała przez całe życie, jako Kronikę Kresową. Dopiero po jej śmierci syn natrafił przypadkiem na ukryty w domowej bibliotece szary brulion formatu A-4 wypełniony kaligraficznym pismem. Tekst pisany jest piękną polszczyzną. Niewiasta ta przez całe swe długie życie była nauczycielką niewidomych, a pod koniec sama straciła wzrok. Ale nie pamięć. I dlatego Kronika Rodzinna Haliny Filanowicz Temerson utrwalająca w piękny i jedyny w swoim rodzaju sposób Kresowy ślad człowieczych losów powinna stać na czołowym miejscu w Centrum Kresowym, a wierzę, że młodzi Polacy je w końcu założą jako swoistą sztafetę pamięci, do której wszyscy żyjący jeszcze Kresowiacy i ich potomkowie powinni szybko dołączyć.

.............................................

Pozwolę sobie dziś jeszcze raz powrĂłcić do idei powołania Centrum Kresowego, o ktĂłrym wspomniałem tu na łamach „Głosu Katolickiego” pod koniec minionego roku. Inicjatywę tę w pełni, Ĺźeby nie powiedzieć entuzjastycznie, zaakceptowali moi zaprzyjaĹşnieni Sybiracy Wileńscy podczas spotkania opłatkowego i chyba będę zmuszony do zwiększenia wysiłku w celu zrealizowania tego projektu, jeśli oczywiście zdrowie mi staruszkowi dopisze, a co do tego nie mam wątpliwości.
Dokładnie pół wieku temu jako 25-letni student dziennikarstwa zmobilizowałem w stolicy wiele wybitnie inteligentnych postaci do powołania OgĂłlnopolskiego Komitetu Pomocy Repatriantom, to moĹźe jeszcze raz pod koniec mego niespokojnego Ĺźywota uda mi się coś dobrego uczynić. Zresztą sprawa jest o tyle łatwiejsza, Ĺźe mogę o niej śmiało publicznie mĂłwić, o tamtej po zakończeniu „repatriacji” w 1959 roku przez wiele lat milczałem, nie wspominając juĹź o tym, Ĺźe po ukończeniu studiĂłw miałem kłopoty ze znalezieniem pracy.
Teraz wierzę głęboko, Ĺźe moi rodacy dojrzeli, aby takie Centrum WygnańcĂłw Kresowych powstało, gdyĹź wielu jeszcze PolakĂłw zachowało Kresowe korzenie, a to do czegoś zobowiązuje. JuĹź teraz otrzymuję od moich CzytelnikĂłw z „GK” duchowe wsparcie w tej materii.

Oto co napisała do mnie Pani Dyrektor Wyższej Szkoły Językowej w Paryżu Krystyna Orłowicz oraz Prezes Stowarzyszenia Nazareth Famille Bohdan Podrzycki:

„We Francji mieszkam 30 lat, a od 17 lat pracuję w Stowarzyszeniu Nazareth Famille na rzecz naszych rodakĂłw we Francji, ale rĂłwnieĹź dla PolakĂłw pozostałych na Kresach (moi rodzice zostali wypędzeni ze Stanisławowa z maleńkimi moimi braćmi). Od dawna czytam z ogromnym zainteresowaniem felietony K. Badziaka i juĹź wiele razy chciałam się skontaktować. Tym razem w imieniu całego Stowarzyszenia pragnę wyrazić poparcie dla idei stworzenia Centrum Kresowego w Polsce. Jestem pewna, Ĺźe przy odpowiednim nagłośnieniu tej idei jest to do zorganizowania. Od początku naszej działalności wszystkie wypracowane fundusze kierowaliśmy do polskich ośrodkĂłw na Wschodzie, głównie oświatowych; w sierpniu 2006, przebywałam dwa tygodnie na Ukrainie, szlakiem miejsc rodzinnych i badań stanu szkolnictwa na tych terenach. JeĹźeli nasze poparcie ma znaczenie, zmobilizuję inne stowarzyszenia do włączenia się do tej akcji.
Łączymy ogromne wyrazy uznania za wszystkie artykuły, ktĂłre są wspaniałą walką o godność naszego narodu i wartości, ktĂłre za wszelką cenę chcą nam być zanegowane”.

Rzeczywiście takie poparcie mnie krzepi i mobilizuje. Świat zbrodni i barbarzyństwa obu okupantów wojennych utkwił w mej pamięci i wraz z upływem lat jak senny koszmar coraz bardziej się odradza. Niestety wedle najnowszych badań o dramacie milionów ludzi Kresów wie tylko 14 % Polaków, a 86 % kompletnie nic nie wie, szczególnie o 300 tysiącach Kresowiaków zamordowanych w sposób niewyobrażalnie okrutny na Wołyniu przez UPO-wców. Pisałem tu kiedyś o tym jak enkawudziści wydłubywali naszym braciom oczy i wycinali języki, więc nie będę już wspominał szczegółowo o piekle jakie przeżyli nasi wspaniali rodacy Kresowi. Rosjanie i Ukraińcy stosowali 350 sposobów strasznego znęcania się nad Polakami. Obecni przywódcy tych krajów powinni nas za to przeprosić. Orgia mordów dokonywana na Polakach polegała często na tym, że dorosłych zabijano na oczach dzieci, a dzieci na oczach rodziców.

Naszym obowiązkiem jest obecnie odsłonić wspólnie korzenie zła, wspólnie z Rosjanami, Ukraińcami i Litwinami, gdyż w przeciwnym razie zawsze będzie istniało ryzyko, że tajemnice niespotykanych ludobójczych praktyk ktoś odkryje, ogłosi i wzajemna nienawiść na nowo się odrodzi.

Ażeby być obiektywnym dodam, że my Polacy zabiliśmy na Wołyniu 30 tysięcy Ukraińców. Później w 1947 roku kilkadziesiąt tysięcy wypędziliśmy z rodzinnych domów. Z kolei komuniści rosyjscy już od 1943 roku w ramach odpolszczania terenów Kresowych masowo aresztowali nauczycieli, lekarzy, duchownych, kolejarzy, no i oczywiście właścicieli majątków. Wielu z nich zabijano na miejscu, wielu wysyłano do łagrów, których były setki na terenie ZSRR.
Najtragiczniejszym dniem dla PolakĂłw w Wilnie był 20 lipca 1944 roku. W dniu tym rozbrojono 6 tysięcy AkowcĂłw i w ciągu tygodnia wysłano z Wilna do GUŁ-agĂłw 10 tys. PolakĂłw. Natomiast 27 lipca, kiedy opanowano LwĂłw, rĂłwnieĹź w bardzo krĂłtkim czasie aresztowano kilkanaście tysięcy rodakĂłw. Fale represji szybko takĹźe opanowały Lubelszczyznę i Białostoczczyznę, gdzie zatrzymania odbywały się w wyniku obław i łapanek na podstawie donosĂłw stosowanych przez sowieckich partyzantĂłw, ktĂłrzy do chwili „wyzwolenia” tych terenĂłw współpracowali z oddziałami AK. AĹźeby zdławić ewentualny opĂłr, wszystkich mężczyzn od 18 do 50 roku Ĺźycia wcielano wtedy przymusowo do Armii Berlinga i Ĺťymierskiego. Poboru dokonywali funkcjonariusze NKWD i „Smierszu”.
Tak więc represje NKWD nie tylko akowców dotknęły, ale także cywilnych Polaków, których na zajętych przez Armię Czerwoną terenach aresztowano na ulicach lub wyciągano w nocy z domów. Od 22 lipca 1944 r. organom NKWD pomagali w tym procederze funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa. W tej sytuacji wielu młodych Polaków zdesperowanych do ostateczności, uciekało do lasów i wspomagało polską partyzantkę.
W ogĂłle osoby represjonowane przez „wyzwolicieli” moĹźna podzielić na wiele kategorii. W pierwszej jako „internowani” znaleĹşli się Ĺźołnierze podziemia. Umieszczano ich początkowo w obozach dla jeńcĂłw wojennych, w Borowiczach oraz słynnym Ostaszkowie. Kadrę dowĂłdczą AK wywieziono do Riazania. Osoby z KresĂłw Wschodnich schwytane za Bugiem kierowano do obozĂłw w Donbasie, Stalinogorsku i Szaturze. Wielu Ĺźołnierzy AK wywieziono do Kaługi. Do ostatniej piątej grupy podejrzanych PolakĂłw naleĹźeli Kaszubi, Ślązacy i Mazurzy. Tych kierowano do batalionĂłw pracy utworzonych dla NiemcĂłw, czyli do pracy w kamieniołomach, w kopalniach węgla, rud miedzi, złota, uranu i przy budowie linii kolejowych. O liczbach uwięzionych nie będę wspominał (moĹźe kiedy indziej), gdyĹź są niewiarygodnie duĹźe. Zresztą z głodu i przemęczenia połowa szybko umarła. Po śmierci Stalina obozy powoli likwidowano, ale PolakĂłw nie odsyłano do Ojczyzny (NiemcĂłw tak), lecz kierowano na tzw. czasowe osiedlenie. Dopiero w latach 1954 – 1958 niektĂłrzy wrĂłcili.

Myślę, Ĺźe tyle na dziś wystarczy. Jak powstanie Centrum Kresowe, to tam wszystkie szczegóły się znajdą, nawet utyskiwania gen. Iwana Tkaczenko, ktĂłry w raporcie donosił Stalinowi z Polski w dniu 8 sierpnia 1945 roku: „Dwadzieścia pułkĂłw w ciągu pięciu dni wymordowało jedynie 56 i aresztowało 158 polskich bandytĂłw”.

Redaktor Karol Badziak
GŁOS KATOLICKI – tygodnik PMK we Francji
(nadesłała Krystyna Orłowicz Sadowska z Paryża)

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt