Wtorek 30 Kwietnia 2024r. - 120 dz. roku,  Imieniny: Balladyny, Lilli, Mariana

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 30.03.24 - 11:14     Czytano: [224]

Dział: Kresy w życiu Polski i narodu polskiego

Polskie Wilno 1919-1939: prasa

Według danych Biblioteki Narodowej w Warszawie w polskim Wilnie w latach 1919-39 ukazywało się w różnym okresie czasu co najmniej 709 różnych czasopism wydawanych w języku polskim (tyle tytułów znajduje się w różnych bibliotekach dzisiejszej Polski, najwięcej w Bibliotece Narodowej w Warszawie). To bardzo duża i imponująca liczba. Wilno było więc jednym z największych ośrodków wydawania polskich czasopism w przedwojennej Polsce: zajmowało siódme miejsce po Warszawie, Lwowie, Krakowie, Poznaniu, Katowicach i Łodzi.

Spośród tych 709 czasopism polskich 58 stanowiły dzienniki: "ABC" 1926-28, "Biuletyn Codziennych Wiadomości" 1928-30, "Biuletyn Kowieński" 1925-36, "Codzienna Gazeta Wileńska 5 groszy" 1924, "Dziennik Poranny" 1933, "Dziennik Wileński" 1918-38, "Dzień Wilna" 1935, "Dziesięć Groszy" 1931, "Echo Kresowe" 1935, "Echo Litwy" 1919-20, "Echo Wileńskie" 1924, "Echo Wilna" 1932, "Express Wileński" 1923-39, "Gazeta Krajowa" 1920-22, "Gazeta Wileńska" 1920-22, "Gazeta Wileńska" 1934-39, "Gazeta Wileńska 5 groszy" 1930-32, "Gazeta Wspólna" 1920, "Głos Kresowy" 1933, "Głos Narodowy" 1938-39, "Głos Prawdy" 1922, "Głos Wileński" 1930-36, "Głos Wilna" 1923, "Głos Wilna" 1931-32, "Goniec" 1932-35, "Goniec Poranny" 1939, "Goniec Wieczorny" 1929, "Goniec Wileński" 1936, "Gromadzki Głos" 1924, "Ilustrowane 10 Groszy" 1931, "Kolce" 1925-26, "Kurier Codzienny 5 gr." 1934, "Kurier Nowy" 1934, "Kurier Wieczorny" 1934, "Kurier Powszechny" 1936-39, "Kurier Wileński" 1924-39, "Naród" 1938-39, "Nasz Kraj" 1919-20, "Nowiny Codzienne" 1933-36, "Nowiny Wieczorne" 1924, "Nowiny Wieczorne" 1932, "Nowy Kurier 5 Groszy" 1934, "Ojczyzna" 1919, "Ostatnie Wiadomości" 1924, "Ostatnie Wiadomości" 1936, "Ostatnie Wiadomości Wileńskie" 1930-36, "Robotnik Wileński" 1938-39, "Słowo" 1922-39, "Kurier Nowogrodzki" 1931-39, "Słowo Wileńskie" 1921-22, "Wiadomości Bieżące woj. wileńskiego" 1933, "Wiadomości Codzienne" 1936, "Wiadomości Wileńskie" 1920, "Wieczorna Gazeta Wileńska" 1933-39, "Wieczór Wileński" 1929-33, "Wieczór Wilna" 1932-35, "Wileńska Gazeta Powszechna" 1923, "Wileński Kurier Nowości" 1932.

Największym i opiniotwórczym dziennikiem polskim na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczpospolitej było wydawane w latach 1922-39 wileńskie "Słowo" (redaktor naczelny Stanisław Cat-Mackiewicz, który następnie stał się jego właścicielem, uniezależniając się od swoich patronów Władysława Studnickiego i Z. Harskiego), który miał oblicze konserwatywno-postępowe i sprzyjał rządom polskim po 1926 roku do 1938 roku. "Słowo" należało do grona nielicznych polskich dzienników opiniotwórczych. Nakład dziennika z mutacjami przekraczał 25 000 egzemplarzy, co na tamte czasu było dużo. "Słowo" ukazywało się codziennie - 7 dni w tygodniu, a łączna objętość dziennika wynosiła w tygodniu 64 kolumny: dzięki dynamicznemu łamaniu kolumn dziennik miał bardzo urozmaicony wygląd. Zespół redakcyjny liczył 15 osób. Wśród wybitniejszych współpracowników Stanisława Mackiewicza, który osobiście prowadził dział polityczny, wymienić można Teodora Bujnickiego prowadzącego dział teatralny, Henryka Łubieńskiego prowadzącego dział informacji politycznej, przez kilka lat komentatora spraw zagranicznych i korespondenta berlińskiego, Józefa Mackiewicza, który prowadził dział reportażu społecznego. Stałym felietonistą był Karol Zbyszewski (po wojnie długoletni redaktor naczelny "Dziennika Polskiego" w Londynie), kronikę sądową prowadził Marian Szydłowski, dodatek myśliwski redagował Michał K. Pawlikowski. Z pismem współpracowały najlepsze pióra wileńskie, a także publicyści spoza Wilna. Stale lub czasowo pisywali Czesław Jankowski, Marian Zdziechowski, Walerian Charkiewicz, Władysław Studnicki, Jerzy Wyszomirski, Ksawery Pruszyński, Władysław Laudyn, Helena Sztukowska-Falewicz (sprawy prawne i dotyczące kobiet, m.in. przestępstwo wśród kobiet i sądownictwo dla nieletnich) oraz przedstawiciele grupy literacko-politycznej "Żagarystów", którzy w dzienniku wydawali dodatki "Żagary" i "Wilcze Zęby". Mutacje dziennika ukazywały się w różnym okresie czasu w Grodnie - "Kurier Grodzieński", w Baranowiczach - "Kurier Nowogródzki", w Słonimiu - "Kurier Słonimski" i w Piński "Słowo Polesia". "Słowo" odegrało wielką rolę w życiu przedwojennego Wilna. Michał K. Pawlikowski pisze: "Dzieje kultury Wilna pomiędzy dwoma wojnami nie miałyby życia i rumieńców, gdyby w nich nie wspomnieć o rdzennym wilnianinie - Stanisławie Mackiewiczu, pełnym huraganowego temperamentu dziennikarzu, świetnym pisarzu i styliście, który w zahukanym nieco przez Warszawę Wilnie lat 1920-1926 potrafił stworzyć "Słowo", dziennik, który z małego pisemka "monarchistycznego" stał się później jednym z najbardziej poczytnych pism całej Polski" (Sumienie Polski Londyn 1946).

Do 1939 roku współpracownik wileńskiego dziennika "Słowo" Henryk Kassyanowicz (1905 Wilno - 1982 Warszawa), po wojnie stał się znanym dziennikarze, publicystą "Rzeczypospolitej" i "Głosu Pracy", był długoletnim korespondentem Polskiej Agencji Prasowej i "Życia Warszawy" w Bonn (Niemcy Zachodnie) oraz współzałożycielem i zastępcą redaktora tygodnika "Forum".

Poza "Słowem" najważniejszymi dziennikami wileńskimi były: "Kurier Wileński" i "Dziennik Wileński", które ukazywały się przez wiele lat i aż do wybuchu wojny w 1939 roku.

Dobrze redagowany "Kurier Wileński" mający charakter popularny i wraz z mutacją "Kurier Wileńsko-Nowogródzki" mający nakład do 20 000 egzemplarzy był jednym z ważniejszych pozawarszawskich dzienników liberalnych. Ukazywał się 7 dni w tygodniu na 52 kolumnach i miał własną drukarnię. Założony w 1923 roku przez demokratów wileńskich: Józefa Batorowicza, Aleksandra Kleczkowskiego, Ludwika Chomińskiego i Mariana Kościałkowskiego. Jego redaktorem został Józef Batorowicz (także w latach 1926-28), ale zaraz potem Kazimierz Okulicz (1923-26 i 1928-36), następnie do 1939/1940 roku Witold Staniewicz i Józef Święcicki, a pierwszym współredaktorem zawodowy dziennikarz Aleksander Hafftka, poprzednio referent do specjalnych poruczeń w kancelarii cywilnej generała Lucjana Żeligowskiego, twórcy Litwy Środkowej (1920-22). Spółka założona w 1928 roku m.in. przez Witolda Abramowicza, Kazimierza Okulicza i Witolda Staniewicza, przejęła własność "Kuriera Wileńskiego". Dziennik związany był z lokalnymi demokratami, a w społecznym programie kładł nacisk na równouprawnienie grup narodowych na Wileńszczyźnie, odrzucał wszelkie hasła nacjonalistyczne i antysemickie, w swej działalności stawiał na prawa miejscowej ludności i jej potrzeb narodowo-kulturalnych, popierał pomajowe rządy. Artykuły wstępne pisał Bolesław W. Święcicki, dział gospodarczy i depeszowy prowadził Witold Kiszkis, kronikę miejską Eugeniusz Świaniewicz, recenzje literackie i teatralne pisała Helena Romer-Ochenkowska, dział muzyczny prowadził Tadeusz Szeligowski, stałym publicystą był Józef Batorowicz (był także korespondentem wileńskich wydawanego w Warszawie dziennika rządowego "Gazeta Polska"). Także i z tym pismem współpracowały najlepsze pióra wileńskie, m.in. Czesław Jankowski, Witold Hulewicz, Wanda Pełczyńska, Józef Maśliński, Antoni Gołubiew, Władysław Gołubiew, Tadeusz Łopalewski, Eugenia Kobylińska, Stanisław Lorenz, Jerzy Zagórski, Wiktor Piotrowicz, Leon Wołłejko, Józef Bujnowski, Teodor Bujnicki, Piotr Lemiesz, Wanda Pełczyńska, Stanisław Stomma, Anatol Mikułko. Współpracowali z dziennikiem także znani dziennikarze spoza Wilna, jak np. Stanisław S. Kozaryn, Adam Ludwig, Antoni Miller, Aleksander Fornalczyk oraz literaci jak np. Benedykt Hertz czy Wacław Sieroszewski. Grupa Żagarystów po odejściu ze "Słowa" wydawała w "Kurierze Wileńskim" dodatki "Wilcze Kły" i "Piony". W listopadzie 1936 roku grupa dziennikarzy wystąpiła z "Kuriera Wileńskiego" i założyła dziennik "Kurier Poranny", którego redaktorem został Bolesław W. Święcicki.

Założony w 1925 roku "Dziennik Wileński" był pismem związanym z polskim Stronnictwem Narodowym Romana Dmowskiego i do 1933 roku redagowany był przez Jana Obsta, a następnie redaktora wileńskiego wydania warszawskiej "Rzeczypospolitej" Aleksandra Zwierzyńskiego, w latach 1922-35 posła na Sejm RP (1922-27 wicemarszałek Sejmu), członka Komitetu Politycznego i Komitetu Głównego Stronnictwa Narodowego (1935-39). Stąd dziennik był bastionem narodowców wileńskich. "Dziennik Wileński" mimo wybitnych talentów redaktora Zwierzyńskiego i dużego poparcia dla Stronnictwa Narodowego w Wilnie nie dorównywał popularności tak "Słowa" jak i "Kuriera Wileńskiego". Jego nakład dochodził do 10 000 egzemplarzy. Z pismem współpracowała m.in. Wanda Stanisławska (pod pseudonimem A. Pilawa), Ludwika Życka (stały felieton), Janina Burhardtowa (publicystka), Franciszek Hrynkiewicz, Stanisław Węsławski. Po postawieniu w stan oskarżenia Aleksandra Zwierzyńskiego w związku z głośną sprawą docenta USB w Wilnie Władysława Cywińskiego, który na łamach "Kuriera Wileńskiego" (30.1.1938) znieważył w chamski sposób śp. marsz. Józefa Piłsudskiego, pismo zostało zawieszone i po miesięcznej przerwie wznowione pod tytułem "Głos Narodowy". Jego redaktorem został Stefan Łochtin, którego w maju 1939 roku zastąpił Dariusz Żarnowski. Obok dziennikarzy wileńskich pisywali do "Głosu" także publicyści obozu narodowego spoza regionu, jak np. Roman Rybarski, Stanisław Głąbiński, Stanisław Kozicki, Joachim Bartoszewicz (Andrzej Paczkowski).

Nestorem dziennikarzy polskich w Wilnie był Czesław Jankowski (1857-1929), pochodzący z pobliskiej Oszmiany i bardzo blisko związany z Wilnem przez kilkadziesiąt lat. Był poetą, publicystą, krytykiem, tłumaczem. Zadebiutował jako poeta w 1876 roku, a siedem lat później, w 1883 roku, rozpoczął działalność publicystyczną na łamach "Kuriera Warszawskiego", a następnie - powstałego na jego miejscu "Kuriera Codziennego" (był jego kierownikiem literackim, a w latach 1890-93 sekretarzem redakcji). Współpracował również z dwoma innymi czasopismami warszawskimi - "Tygodnikiem Ilustrowanym" i "Ateneum" oraz petersburskim "Krajem". Kiedy w 1905 roku car Mikołaj II był zmuszony przyznać większe prawa narodowe dla Polaków na Kresach - Wilno eksplodowało polskością. W tym wybuchu polskości był duży udział Czesława Jankowskiego. Między innymi w latach 1905-07 był redaktorem ukazującego się w Wilnie "Kuriera Litewskiego", a w 1907 roku założycielem i redaktorem wileńskiego "Głosu Polskiego". W okresie międzywojennym nie zważając na wiek współpracował z polskimi największymi dziennikami ukazującymi się w Wilnie: "Słowem" (1922-29) i "Kurierem Wileńskim". Był wieloletnim prezesem syndykatu dziennikarzy wileńskim. Uchodził za publicystę błyskotliwego, piszącego na sposób zachodni, a przede wszystkim za wszechstronnego. Pisywał nie tylko felietony, ale też przeglądy polityczne, recenzje literackie, malarskie, teatralne, korespondencje z podróży itp. Miał również wyjątkowy dar obserwacji, który - w połączeniu z szerokimi horyzontami myślowymi - zapewnił mu trwałą pozycję wśród znanych publicystów polskich początków XX wieku oraz miano najwybitniejszego felietonisty wileńskiego. Zyskał sobie miano "wyraziciela opinii wileńskiej w rzeczach sztuki". Współpracownik "Słowa" Michał K. Pawlikowski tak wspomina Czesława Jankowskiego jako dziennikarza: "?Z pod jego pióra brylantowego, które umiało kąsać żądłem nieubłaganej satyry, wychodziły nie tylko błyskotliwe felietony lub cięte polemiki?Pod względem rzetelnej erudycji i błyskawicznej niemal reakcji na wszystkie godne uwagi zjawiska życia zbiorowego, był niewątpliwie Cz. Jankowski wzorem dziennikarza, był "wielkim dziennikarzem", jak go nazwał w nekrologu Stanisław Mackiewicz". Pogrzeb Czesława Jankowskiego w początkach października 1929 roku stał się wspaniałą manifestacją całego miasta, na jaką potrafiło zdobyć tylko Wilno (Marceli Kosman).

Innym czołowym publicystą prasy polskiej w międzywojennym Wilnie, związanym m.in. z "Dziennikiem Wileńskim" był urodzony w Wilnie Franciszek Hrynkiewicz (1883 - zm. po 1 IX 1939); dziennikarz, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (studia uzupełnił w Wiedniu); za czasów niemieckich komisarz milicji obywatelskiej w Wilnie; 1918-19 działacz oświatowy w powiecie lidzkim z ramienia Komitetu Polskiego w Wilnie oraz prezes komitetu porządku i bezpieczeństwa publicznego w Ejszyszkach koło Wilna; po wyzwoleniu Wilna spod okupacji bolszewickiej w kwietniu 1919 roku członek Rady Narodowej (z wyboru) w Wilnie, redaktor naczelny "Ziemi Wileńskiej", organu Straży Kresowej; po wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku wydawca tygodnika "Kresy" w Wilnie i dyrektor agencji prasowej Litwy Środkowej; szef biura prasowego Sejmu Wileńskiego (1922); wiceprezes Związku Pracowników Prasy Polskiej w Wilnie; 1923-25 redaktor naczelny "Informatora dla Handlu i Przemysłu" w Poznaniu; następnie i do 1939 roku członek redakcji "Dziennika Wileńskiego"; prezes stałej komisji wydawniczej pism wileńskich; wiceprezes Towarzystwa Popierania Sztuki Scenicznej w Wilnie; członek zarządu oddziału wileńskiego Związku Dziennikarzy Polskich; kierownik wileńskiego oddziału krakowskiego "Ilustrowanego Kuriera Codziennego".

Do grona wyjątkowo aktywnych, znanych i zasłużonych dziennikarzy międzywojennego Wilna należał również Bolesław Wit Święcicki (19001-1995). Mieszkał w Wilnie od lipca 1923 do czerwca 1945 roku. W drugiej stolicy historycznej Polski (Rzeczypospolitej) był sekretarzem redakcji "Expressu Wileńskiego" VII 1923-VI 1924, redaktorem naczelnym miesięcznika "Rynek Wileński" 1923, kierownikiem działu, zastępcą redaktora naczelnego, redaktorem technicznym "Kuriery Wileńskiego" VII 1924-1934 (z nieznacznymi przerwami w latach parzystych 1928, 1930, 1932, gdy oddalał się krótko do obsługi prasowej Targów Północno-Wschodnich w Wilnie, w tym samym czasie korespondent pism warszawskich: "Robotnik", "Kurier Polski", "Nowy Kurier Polski", "Epoka" oraz współpracownik pism: "Dziennik Lwowski" (rubryka "Listy z Wilna"), "Życie Nowogródzkie" (rubryka "Felieton Wileński", "Gospodarz Kresowy", inicjator pisma "Sztuka i Film", był wydawcą i redaktorem tygodnika "Wileński Przegląd Artystyczny" 1925-26, redaktorem dziennika popołudniowego "Wieczór Wileński", naczelnym redaktorem: tygodnika "Nasz Kraj" 1927-28, miesięcznika związkowego "Przegląd Robotniczy" 1931-32, dwutygodnika "Odsiecz Wileńska" 1932-33, etatowym korespondentem "Kuriera Porannego" 1934-36, wydawcą i redaktorem naczelnym niezależnego demokratycznego "Kuriera Powszechnego" 1936-1939. Podczas wojny - niemieckiej okupacji Wilna współpracował z podziemną "Niepodległością", wydawaną przez Armię Krajową Okręgu Wileńskiego.

Pismem ludowców - Narodowego Zjednoczenia Ludowego w Wilnie był tygodnik "Gazeta Wileńska" wydawany w latach 1922-27, a Polskiej Partii Socjalistycznej "Robotnik Wileński" wydawany w latach 1938-39.

O ważności Wilna jako miasta w życiu Polski i miejsca sprzedaży ogólnopolskich dzienników (głównie warszawskich) może świadczyć m.in. to, że w mieście znajdował się oddział największego dziennika przedwojennej Polski - wydawanego w Krakowie "Ilustrowanego Kuriera Codziennego" (150 tys. nakładu). Kierownikiem redakcji warszawskiego "Ekspresu Ilustrowanego" w Wilnie był Leon Ancelowicz, który do 1939 roku był także sekretarzem stałej komisji wydawców pism wileńskich i afiliowanych.

W Wilnie ukazywało się także w różnym okresie czasu 57 tytułów polskich czasopism katolickich oraz po kilkadziesiąt czasopism społecznych i naukowych oraz organizacji i samorządu, a także 21 czasopism literackich i szereg oświatowych.

Do najważniejszych czasopism naukowych należały "Alma Mater Vilnensis" (1922-35) i "Ateneum Wileńskie" (1923-39) i inne wydawnictwa ciągłe Uniwersytetu Stefana Batorego i Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

1 marca 1920 roku odbyło się w Wilnie zebranie dwudziestu kilku ludzi pióra - literatów i dziennikarzy, którzy powołali do życia Związek Literatów i Dziennikarzy Polskich, któremu wkrótce zmieniono nazwę na Związek Pracowników Prasy Polskiej w Wilnie, a następnie na Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy. Ostatecznie, w związku z rozwojem prasy polskiej w Wilnie, ukształtowały się osobno Syndykat Dziennikarzy Polskich i Związek Zawodowy Literatów Polskich w Wilnie.

W międzywojennym polskim Wilnie urodziło się szereg dziennikarzy znanych w powojennej Polsce, jak np.: Maksymilian Berezowski (1923-2001), publicysta, felietonista i dziennikarz, specjalizujący się w stosunkach międzynarodowych i polityce zagranicznej, korespondent "Trybuny Ludu" na Bliskim Wschodzie, w Indonezji, Anglii i Stanach Zjednoczonych: stały korespondent akredytowany przy Białym Domu w Waszyngtonie; Jerzy Breitkopf (1930-2011), współpracownik "Drużyny" 1947-50, "Sztandaru Młodych" 1950-52 i "Rady Narodowej" 1952-73 (1952-57 redaktor naczelny, 1963-73 zastępca redaktora; Marian Butrym (ur. 1944), współpracownik czasopism warszawskich: "Dookoła Świata" 1972-76, "Razem" od 1976, "Szpilek" od 1984, "Życia Warszawy" od 1986 -stały felieton, redaktor naczelny "Magazynu Polskiego" 1983-90; Czesław Czerniawski (1925-1988), dziennikarz bydgoskiej "Gazety Pomorskiej"; Jarosław Duchnowicz (ur. 1940), zastępca redaktora naczelnego "Głosu Pomorza" 1983-86, redaktor naczelny tygodnika "Zbliżenia" 1986-90, współpracownik "Głosu Koszalińskiego"; Jerzy Dziewicki (1918-1985), redaktor naczelny dzienników "Głos Wybrzeża" 1954 i 1957-68 i "Dziennika Bałtyckiego" 1957, zastępca redaktora naczelnego Agencji Robotniczej 1968-70, członek redakcji "Tygodnika Morskiego" 1970-72 i "Głosu Stoczniowca" 1973-78, wiceprzewodniczący Naczelnego Sądu Dziennikarskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich; Zbigniew Florczak (1923-2005), od 1952 współpracował z "Nową Kulturą", "Przeglądem Kulturalnym", "Twórczością", "Przeglądem Artystycznym", "Odrą", "Kulturą", "Literaturą" i stała współpraca z "Polityką", "Nowymi Książkami", "Expressem Wieczornym", "Kulturą i Ty", "Ty i Ja", "Magazynem Rodzinnym" i radiem i telewizją, 1968-89 publikował w paryskiej "Kulturze" artykuły tzw. Grypsy podpisując pseudonimem "Pelikan"; Władysław Gabriałowicz (1922-2008), 1953-58 współpracownik wydawanego w Gdańsku dziennika "Głos Wybrzeża", 1958 współzałożyciel dziennika "Wieczór Wybrzeża" i do 1982 członek redakcji, następnie do 1999 współpracownik tego pisma; Kira Gałczyńska (ur. 1936), redaktor w "Nowej Kulturze" 1957, warszawskim "Kurierze Polskim" 1958-65, "Trybunie Ludu" 1972-80, i "Kontrastach" 1982-84; Ryszard Gilewicz (1925-1994), 1959-75 redaktor naczelny "Przeglądu Morskiego"; Tadeusz Grabowski-Zwilnian (1926-2012), współpracownik "Odry", "Twórczości", "Poezji", "Tygodnika Powszechnego", "Kierunków", "Gazety Gorzowskiej", "Przeglądu Powszechnego", "Więzi", "W Drodze"; Izabella Greczanik-Fillip (1939-2007), 1964-81 członek zespołu redakcyjnego gdańskiego "Głosu Wybrzeża", 1984-89 redaktorka podziemnego pisma "Nasz Czas", 1989-91 w redakcji "Tygodnika Gdańskiego" i 1992-94 "Dziennika Bałtyckiego"; Krystyna Grzybowska (ur. 1940), dziennikarka, publicystka warszawska, po 13 grudnia 1981 nie przeszła tak zwanej weryfikacji i wyemigrowała do Niemiec, w latach 90. korespondentka "Rzeczpospolitej" w Bonn, wróciła do Polski, zajmuje się polityką zagraniczną Polski, stosunkami polsko-niemieckimi i Unią Europejską, współpracuje z "wSieci", inicjatorka nagród "Złotej Ryby" im. śp. Macieja Rybińskiego dla młodych felietonistów; Józefa Hennelowa (ur. 1925), sekretarz redakcji, a następnie zastępca redaktora naczelnego "Tygodnika Powszechnego" w Krakowie, współpraca ze "Znakiem", "Więzią" i "Tygodnikiem Solidarność" 1981; Marek Jurkowicz (ur. 1936), redaktor naczelny miesięcznika "Płomienie" 1963-70 "Gazety Białostockiej" 1972-75, zastępca redaktora naczelnego "Trybuny Ludu" 1976-86, redaktor naczelny "The Democratic Journalist" 1990-91; Wojciech Lesiewski (1925-2013), w latach 1948-90 dziennikarz "Gazety Pomorskiej" - 1958-90 kierownik działu zagranicznego; Andrzej Minkiewicz (1943-2014), 1963-67 dziennikarz w redakcji "Głosu Wybrzeża" a następnie "Dziennika Bałtyckiego", współpraca z "Głosem Pracy", "Ilustrowanym Kurierem Polskim", "Tygodnikiem Elbląskim", "Przeglądem Sportowym", "Sportem" i "Tempem"; Andrzej Nowicki (1906-1982), redaktor naczelny "Gazety Pomorskiej" 1948-53, "Trybuny Mazowieckiej" 1954-55, tygodników "Przyjaźń" 1955-59 i "Rzemieślnika" 1959-71"; Marian Podkowiński (1909-2006), od 1945 redaktor w Polskiej Agencji Prasowej i 1946-47 jej korespondent w Norymberdze, korespondent: "Robotnika" i "Expressu Wieczornego" w Berlinie 1947-48, "Trybuny Ludu" 1948-56 i 1960-68 w Berlinie i Bonn, 1956-60 w Waszyngtonie, stały publicysta tygodnika "Świat" 1968-69, "Perspektywy" 1969-90, komentator "Rzeczypospolitej" 1982-89, w 1990 został prezesem Stowarzyszenia Dziennikarzy RP; Janusz Andrzej Rolicki (ur. 1938), 1961-67 reporter tygodnika "Polityka"; 1972-73 zastępca redaktora naczelnego tygodnika "Kultura" i w 1981 komentator pisma, 1974-77 redaktor naczelny Naczelnej Redakcji Publicystyki Kulturalnej, 1996-2001 redaktor naczelny "Trybuny"; Ignacy Rutkiewicz (1929-2010), dziennikarz związany z Wrocławiem, w 1958 współzałożyciel i następnie członek kolegium redakcyjnego miesięcznika "Więź", redaktor naczelny "Odry" 1982-90, prezes Polskiej Agencji Prasowej 1990-92 i 1992-94; Henryk Sokalski (ur. 1936), współpracownik "Trybuny Ludu", "Tygodnika Kulturalnego", "Spraw Międzynarodowych"; Jerzy Szperkowicz (ur. 1934), 1951-52 współpracownik "Życia Białostockiego", 1956-74 moskiewski korespondent "Życia Warszawy", 1971-73 współredaktor "Życia i Nowoczesności", 1974-77 współpracownik "Kultury", 1977-81 "Przeglądu Technicznego", 1982-84 "Firmy", 1984-89 "Horyzontów Techniki" i "Odry" oraz 1989-94 "Gazety Wyborczej"; Wojciech Święcicki (1933-1995), 1956-60 dziennikarz "Dziennika Bałtyckiego", od 1960 reporter "Wieczoru Wybrzeża", współpracownik czasopism: "Kurier Polski", "Siódmy Dzień Tygodnia", "Kulisy", "Sztandar Ludu", "Morze", "Przegląd Techniczny"; Bolesław Troński (ur. 1921), redaktor "Dekady" - pisma Armii Krajowej w Grodnie 1942-44, publicysta Agencji Robotniczej 1948-64, kierownik działu w Polskiej Agencji Prasowej 1964-90, korespondent zagraniczny w Chinach i Korei Północnej 1959-61, Indonezji, Birmie i Finlandii 1970-72, w Bułgarii, Turcji, Grecji 1972-76, Algerii i Tunezji 1980-82; Andrzej Krzysztof Wróblewski (1935-2012), dziennikarz "Polityki" 1959-81 i 1996-2004 (w 1981 roku, wspólnie z Danielem Passentem przeprowadził pierwszy wywiad z Lechem Wałęsą dla prasy oficjalnej), miesięcznika "Zarządzanie" 1984-88, redaktor naczelny "Gazety Bankowej" w Warszawie 1989-95; Krystyna Wyhowska (1919-2008), od 1956 do 1997 pracowała w "Życiu Warszawy", 1968-72 korespondentka "Życia Warszawy" i Polskiej Agencji Interpress w Rumunii; Lucjan Znicz-Sawicki (1923-2004), współpraca z "Ilustrowanym Kurierem Polskim" 1949-60 i "Faktami i Myślami" (potem "Fakty") 1960-88; Tadeusz Żołnierowicz (1929-1982), dziennikarz "Gazety Pomorskiej" 1955-59, następnie do końca życia "Dziennika Wieczornego" w Bydgoszczy.

W1945 roku przybyli z Wilna do Polski w nowych granicach dwaj bardzo znani przedwojenni dziennikarze wileńscy wspomniani już powyżej: Henryk Władysław Kassyanowicz (1910-1982) i Bolesław Wit Święcicki (1901-1995). Po ponownym zajęciu Wilna przez Armię Czerwoną, obok tysięcy innych Polaków, zostali aresztowani i osadzeni w więzieniu na Łukiszkach, po kilku miesiącach wypuszczeni na wolność i zmuszeni do wyjazdu do stalinowskiej Polski. Kassyanowicz najbliższym transportem polskich wysiedleńców został skierowany do Łodzi, gdzie rozpoczął pracę w dzienniku "Rzeczpospolita" i pracował tam także po jego przeniesieniu do Warszawy do 1950 roku. Następnie pracował w redakcji "Życia Warszawy" i "Głosu Pracy" do 1954 roku, był dziennikarzem Polskiej Agencji Prasowej 1954-65, korespondentem w Bonn do 1963 roku, współzałożycielem i zastępcą redaktora tygodnika "Forum" 1965-75, współpracownikiem Polskiego Radia, wykładowcą Wyższej Szkoły Dziennikarskiej i na Wydziale Dziennikarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Natomiast Bolesław Wit Święcicki został przetransportowany wraz z innymi wysiedleńcami wileńskimi do Gdyni, gdzie został pierwszym redaktorem "Dziennika Bałtyckiego" (1.7.1945-4.9.1946), jedynej wówczas gazety codziennej na Wybrzeżu, był korespondentem "Dziennika Polskiego" i "Rzeczpospolitej", 1948-67 pracował w redakcji "Głosu Wybrzeża" (publicysta działu kulturalnego).

© Marian Kałuski

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt