Czwartek 25 Kwietnia 2024r. - 116 dz. roku,  Imieniny: Jarosława, Marka, Wiki

| Strona główna | | Mapa serwisu 

Książka Rudolfa Jaworka

dział: "Na zachodzie bez zmian?"

Wszystkich w dziale: 36, strona 18 z 36
<<<  -  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  -  >>>

Część 18
W Rosji carat w swej obronie sterował polityką bezwzględnego ucisku narodów wchodzących w skład imperium. W Polsce ciężka sytuacja gospodarcza jaka nastąpiła w wyniku eksploatacji jej zasobów w czasie wojny i surowe rządy Suworowa stworzyły warunki do organizowania się społeczeństwa w tajne związki, co wobec zaistniałej sytuacji międzynarodowej umożliwiło ogłoszenie powstania. (ruchy rewolucyjne we Francji i Belgii i decyzji ich stłumienia przez cara)
Prusy zagrożone atakiem rosyjskim mającym na celu zlikwidowania ruchów rewolucyjnych we Francji, Belgii a także w niektórych państewkach niemieckich, wybuch powstania w Polsce przyjęły jako dar niebios.
Dla Prus wojna PolakĂłw z Rosją, w istniejącej sytuacji, była prawdziwym dobrodziejstwem. ToteĹź ich generał Gueisenan juĹź w kwietniu 1831 chciał wyruszyć przeciw powstańcom, jako przyjaciel Rosji, dotrzymując postanowień trĂłjprzymierza. Spodziewał się, Ĺźe w nagrodę za pomoc w tłumieniu powstania Prusy otrzymają tzw. „Kuesebecker Grenze”. Jednak do tego nie doszło. Rosja zdołała sama stłumić powstanie.
Chociaż władze pruskie reprezentowały jednoznaczne stanowisko wobec aspiracji odzyskania niepodległości przez Polskę, naród niemiecki ujawniał całkiem odmienną sympatię. Powiew rewolucyjny z Francji i Belgii ogarnął i społeczeństwo niemieckie. Dążyło ono do wyzwolenia się z rządów absolutnych drobnych satrapów i uzyskania bytu państwowego. Polacy zaś do jego odzyskania po utracie.

Po upadku powstania rząd pruski podjął walkę z polskością na swych terenach. Surowo karano powstańcĂłw i ich współpracownikĂłw. W poznańskim zniesiono polskie uprawnienia narodowe, a władzę w dzielnicy powierzono nienawidzącemu PolakĂłw Edwardowi Flottwellovi. Ten rozpoczął systematyczną akcję germanizacyjną. Wprowadził jako język urzędowy język niemiecki. Stanowiska urzędnicze otrzymywali jedynie Niemcy. Władzę rozpoczęły wykup ziemi z rąk polskich właścicieli. Zakazano przyjmowania do pracy w przedsiębiorstwach publicznych PolakĂłw... I znowu w przeciwieństwie do swych władz powstańcy uciekający przez Niemcy do Francji „byli witani przez ludność niemiecką z wielkim współczuciem i serdecznością. Lud niemiecki udzielał im schronienia i pomocy. Poeci i muzycy niemieccy tworzyli pieśni na cześć polskich uchodĹşcĂłw (np. Wagner) Emigrantom polskim pomagały rĂłwnieĹź władze wielu miast udzielając im wsparcia materialnego, a nierzadko organizując uroczyste przyjęcia” (A. L. Szcześniak op. cit. s. 50, 51)
Rządy Świętego Przymierza dawały się we znaki narodom Europy. Ich osiągnięcia doby napoleońskiej zlikwidowano, a nowe porządki zmierzały do przywrĂłcenia feudalizmu. SzczegĂłlnie jaskrawo procesy te wystąpiły w imperium rosyjskim, za panowania cara Mikołaja. Energię narodu skierowano do spraw lokalnych (małych ojczyzn). Głoszono, Ĺźe zasada „wolności” ma swoją hierarchię (wolność rodziny, gminy, prowincji (regionu)) lecz juĹź nie narodu.

Wobec nowych zasad życia rodził się sprzeciw, który przekształcał się w coraz bardziej gwałtowne wrzenie rewolucyjne.
Panujący monarchowie korzystali z różnych sposobów by je ochłodzić. Jednym z nich było różnicowanie przywilejów różnych grup społecznych lub narodów. Jątrzenie wśród nich i skierowywanie rodzącej się nienawiści na wzajemne zwalczanie. I tak np. rząd austriacki doprowadził do podjudzenia polskich włościan przeciw polskiej szlachcie. Rzeź w r. 1846 r. jaka miała miejsce w Galicji znacznie osłabiła żywioł polski.

Nadszedł r. 1848 a z nim znana z historii Wiosna Ludów. Był to czas, kiedy rewolucja przemysłowa ujawniała swe nieludzkie oblicze wobec robotników, pańszczyzna panująca na wsi pozbawiła ludność wsi jej podstawowych praw, a panujące w Europie dynastie rządziły podległymi im narodami w sposób bezwzględny, zwalczając wszelkie przejawy solidarności narodowej.

W tej sytuacji wśród elity intelektualnej Europejczyków zaczęły rodzić się idee, które trafiając na podatny grunt istniejących warunków dawały impuls do konkretnych działań organizacyjnych, propagandowych, prawniczych i zbrojnych. N. Davies (op. cit. Tom II s. 429-430) rodzące się idee ujął w trzy kategorie: konstytucyjne, społeczne i narodowe.
Polacy po straszliwych represjach w zaborze rosyjskim byli zbyt okaleczeni niedawnym nieszczęściem powstańczym, by zdobyć się na bardziej wyraźną inicjatywę, zbieżną z działaniami innych europejskich narodów. Pewne możliwości powstałe z rozgardiaszu rewolucyjnego podejmowali Polacy w zaborze pruskim i austriackim.
Rok 1848 w Galicji. Wieść o wybuchu rewolucji w Wiedniu i ucieczce Metternicha, zaktywizowała nastroje niepodległościowe w Galicji. Polacy sądzili, że drogą pokojową uzyskają w Wiedniu zgodę na szeroką polityczną autonomię. Już 18 marca 1848 r. liberalni działacze lewicy przygotowali petycję do cesarza z żądaniem wolności słowa, zwołania sejmu, uwłaszczenia chłopów, spolszczenia szkół i urzędów. Wszędzie powstawały komitety i oddziały Gwardii Narodowej. Z biegiem czasu Polacy zaczęli wysuwać postulat połączenia zaboru austriackiego z innymi ziemiami polskimi i utworzenia niepodległego państwa polskiego w unii personalnej z Austrią.
Jednocześnie za namową emisariuszy Towarzystwa Demokratycznego wezwano ziemian do ogłoszenia w dniu Wielkanocy zniesienia pańszczyzny. Ziemiaństwo samo chciało zrezygnować ze swoich uprawnień, aby zjednać wieś dla polskiego ruchu narodowego.

Nowe władze w Wiedniu początkowo szły na pewne ustępstwa i obiecywały uwzględnienie polskich postulatĂłw. Jednak austriacka administracja w Galicji rozpoczęła natychmiastowe przeciwdziałanie. Na wieść o zamierzonym przez PolakĂłw uwłaszczeniu, gubernator Franciszek Stadion- bez porozumienia z Wiedniem- 22 kwietnia ogłosił pośpiesznie dekret uwłaszczeniowy „w imieniu cesarza”. Jednocześnie władze wojskowe zażądały usunięcia z Krakowa emisariuszy TDP i zaprzestania produkowania broni. W odpowiedzi na to ludność rozpoczęła budowę barykad. Austriacy przystąpili do bombardowania miasta z Wawelu i 26 kwietnia zmusili je do kapitulacji.
W celu dalszego osłabienia polskiego ruchu narodowego administracja austriacka zastosowała w Galicji zasadę „dziel i rządĹş”. Tak jak wcześniej skierowała ChorwatĂłw przeciw Węgrom, podobnie chciała uĹźyć UkraińcĂłw przeciw Polakom. Gubernator Stadion, wykorzystując antagonizm między polskimi dworami a ukraińską wsią, zachęcał UkraińcĂłw, aby zwrĂłcili się do cesarza o ochronę przed uciskiem polskim. RĂłwnocześnie dokonano podziału Galicji na dwie części: polską i ukraińską. PrĂłby porozumienia się PolakĂłw z Ukraińcami w sprawie wspĂłlnej walki nie przyniosły w tej sytuacji rezultatĂłw. OĹźywił się rĂłwnieĹź ukraiński ruch narodowy, czego wyrazem było utworzenie we Lwowie Ukraińskie Rady Głównej, z ktĂłrą wiązano nadzieję na autonomię.

Po klęsce rewolucji w Wiedniu austriackie władze postanowiły zadać ostateczną klęskę polskim dążeniom niepodległościowym. W całej Galicji wprowadziły stan wojenny; Gwardia Narodowa została rozwiązana, zlikwidowano polską prasę i życie polityczne zamarło.
Mimo klęski militarnej trwałą zdobyczą rewolucji było zniesienie poddaństwa i uwłaszczenie chłopów. Rząd wiedeński zmuszony był przystąpić do reformy rolnej w Galicji o kilka miesięcy wcześniej niż w innych dzielnicach monarchii. Ziemianie dostali od państwa odszkodowanie, które i tak oddali państwu, wpłacając je (podobnie jak chłopi) w postaci specjalnego podatku.
Wbrew oczekiwaniom władz austriackich nie doszło do zaostrzenia konfliktów między dworem i wsią w czasie wdrażania reformy rolnej. Chłopi nadal pomagali w pracach polowych, a swe spory z dziedzicami woleli przedstawić do rozstrzygnięcia polskim radom powiatowym, bez korzystania z pośrednictwa władz austriackich. Austriacy jednak w różny sposób starali się wywoływać konflikty między wsią a dworem......

Wszystkich w dziale: 36, strona 18 z 36
<<<  -  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  -  >>>

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt