Dodano: 11.10.21 - 20:07 | Dział: Śladami naszych przodków

Pieśni ludu Podhala

Zagrajcie i zaśpiewajcie nam dziś

Jak nam mówi etnograf pani Jolanta Ziomek Szaniawska, pieśni góralskie cechuje wysublimowany realizm, humanizm i charakter narodowy. W wielu z nich przejawia się nieprzeciętny dowcip, a nawet ironia i satyra. Wraz ze swoim mężem Henrykiem pani Jolanta śpiewa często pieśni góralskie, które układa jej córka Marta. Jedną z nich jest najpiękniejsza z pieśni zaczynająca się od słów...

...zagrajcie i zaśpiewajcie nam dziś
moje smycki jedyne
bo piękne jest niebo nad nami
Podhale z piękności słynie
oj Heniu spójrz na mnie dziś
zaśpiwom ci ja do ucha
bo bardzo cię kocham tak
jak umie gĂłralsko dziewucha...

Słowa piosenek góralskich

Teksty piosenek góralskich powstają pod wpływem zdarzeń lub emocji, przeżytych sytuacji lub pewnego rodzaju tęsknoty za czymś. Pod względem wartości literackich, treści pieśni góralskich odznaczają się szczególną uczuciowością. Są one bardzo proste w rozumowaniu, ale zarazem tkliwe i wartościowe w odniesieniu do sytuacyjności. A przede wszystkim są one bardzo rytmiczne, co nadaje im specyficzny wydźwięk. Ze śpiewów góralskich bije niezwykły wprost temperament, a także wyjątkowa harmonia.

Na różną melodię

Pieśni góralskie - jak nam mówi pani Jola, mają niezwykłe przesłanie. Wykonywane są one w melodiach, które zostały podzielone na: marsze, ozwodne, zielone, weselne, krzesane, wierchowe i sabałowe. Co ciekawe, najczęściej wykonuje się je jako jedynie przyśpiewkę, złożoną z jednej zwrotki trafnie dobranej do danej sytuacji. Treść przyśpiewki dopasowana jest do charakteru spotkania, rytmu muzyki i wykonywanego tańca. Zdarza się, że górale przeplatają smutne i wolne nuty z tymi wartkimi i rześkimi.

Zwyczaje związane z pieśnią góralską

Nieocenionym skarbem tekstów pieśni góralskich, jest oczywiście gwara. Ona to, czyni pieśni góralskie charakterystycznym dziełem podhalańskiej sztuki wokalnej. Oczywiście można przekładać piosenki góralskie na język polski, jednak wtedy tracą one swoją góralskość i podhalańskiego ducha. Istnieje zwyczaj, podczas którego wykonuje się pieśni góralskie. Tym zwyczajem jest tak zwany krzesaniec, podczas którego najpierw się tańczy szybkie tańce zbójnickie, po czym zaczyna się śpiewać pieśni bardzo wesołe, oczywiście wykonywane gwarą. Piosenki te sukcesywnie przechodzą w pieśni bardzo smutne, opisujące ciężką pracę górala. Krzesańce zarówno przedstawiają piękno przyrody polskich Tatr, jak również wartość Ojczyzny w życiu każdego górala. Krzesańce śpiewa się na przykład podczas witania na drodze ważnych osób, jak też podczas ich żegnania. Ale zawsze trzeba podczas ich wykonywania być ubranym w góralski strój, dzierżąc w ręku ciupagę i ogromny pistolec.
...jechołeś na kuniu
mój Henrycku miły
koń już dziś sprzedany
a jo ni mom siły...



Ewa Michałowska- Walkiewicz