Dodano: 05.07.15 - 9:46 | Dział: Opowiadania

Chleba naszego…

Pociąg miał stać jeszcze wiele godzin. Pan Stanisław, który z racji swoich częstych przed wojną wizyt za wschodnią granicą dobrze znał rosyjski, już po raz trzeci wracał od maszynisty z zapewnieniem, że do piętnastej pociąg na pewno nie ruszy. Przed nimi transporty wojskowe na pół dnia zablokowały przejazd na południowy wschód, w kierunku Uzbekistanu.
W innych okolicznościach rzekłbyś, że dzień był piękny. Słońce o barwie pomarańczowej stało nisko nad lasem, malując śnieg na przedziwny różowawy kolor. Czarna gąsienica pociągu wdarła się w ten spokojny zakątek, rozdzielając torami połacie nieskazitelnie czystego śniegu. Ludzie spacerowali obok swoich wagonów, rozmawiali, zaglądali w czeluści rozsuwanych drzwi, z których gdzieniegdzie podnosiła się para gotowanej na piecykach wody. Zimowe popołudnie było mroźne, choć nie mogło się równać z ciemniejącym niebezpieczeństwem zimowego wieczoru czy nocy.
– Stoimy do piętnastej – oznajmił głośno Stanisław, gdy zbliĹźał się do rozsuniętych do połowy drzwi swojego wagonu. Ze środka z wyrazem zatroskania na twarzy wyglądała jego Ĺźona, Barbara. Za stojącą w drzwiach kobietą na Ĺźelaznej pryczy siedziała matka Stanisława, pani Helena, zasuszona staruszka w grubej chustce na głowie. Do kompletu rodzinie brakowało tylko siedemnastoletniej Katarzyny, cĂłrki Stanisława i Barbary. Dziewczyna wcześnie rano, po otrzymaniu informacji o wielogodzinnym postoju pociągu, wybrała się do odległej o około trzy kilometry wioski, by wymienić pierścionek na coś do jedzenia.
Dochodził kwadrans po trzynastej i pan Stanisław złapał się na tym, że stwierdza ten fakt po raz piąty z rzędu. Tak jakby częste spoglądanie na zegarek miało dać córce więcej czasu na powrót. Pozostali towarzysze podróży, znajomi z rodzinnej miejscowości, z której zostali wywleczeni siłą przez NKWD i pod bronią wepchnięci do bydlęcych wagonów, zajmowali się wyczesywaniem wszy lub tępo patrzyli w kierunku odległego widnokręgu. W tamtą też stronę spoglądała pani Barbara, wypatrując poniżej pomarańczowej słonecznej kuli postaci wychodzącej z lasu na równinę. Stała tak już dwie godziny, ale żaden, nawet najmniejszy czarny kształt nie zakłócił podbarwionej bieli bezkresnej przestrzeni. Córka nie wracała, choć z obliczeń wynikało, że o tej porze powinna już wyjść z lasu.
– Maszynista mĂłwił, Ĺźe tu nie ma wilkĂłw – pan Stanisław prĂłbował złagodzić jej obawy – zdąży wrĂłcić, to mądra dziewczyna.
– Basiu! – zawołała ze środka starsza pani.
– Słucham, mamo – Barbara niechętnie odwrĂłciła wzrok od lasu.
– Czy my mamy jeszcze jedzenie? – głos pani Heleny był cichy, nie chciała niepokoić sąsiadĂłw.
Pani Barbara milczała jakiś czas.
– MoĹźe Kasia coś dostanie we wsi – odezwała się po chwili i wrĂłciła do obserwacji.
Teraz wolałaby tu swoją córkę całą i zdrową niż worki najlepszych frykasów. Rozum podpowiadał jej, że nie mieli wyboru. Mąż z powodu chorych stawów nie przebrnąłby przez wysoki do kolan śnieg. Ale mimo to do głosu coraz częściej dochodziła rodząca się w sercu wątpliwość, czy dobrze zrobiła, zezwalając córce na marsz do wsi.
Wtem pod linią lasu pojawił się maleńki kształt. Barbara zmrużyła oczy, żeby lepiej widzieć. Drobny ciemny punkt wyraźnie się poruszał, więc zeskoczyła z progu wagonu i zrobiła kilka kroków w tamtą stronę.
– Popatrz, Stasiu, moĹźe to Kasia wraca? – wskazała ręką las i spojrzała do tyłu na męża.
– Basiu, tego krzyĹźa nie sprzedawaj, to pamiątka po dziadku – kobieta usłyszała z tyłu głos swojej teściowej, ktĂłra stała teraz w drzwiach wagonu.
– Jakiego krzyĹźa, mamo? – rzuciła nerwowo, nawet nie odwracając głowy od drobnej postaci, poruszającej się wolno na widnokręgu.
Odległość pomiędzy lasem a pociągiem topniała bardzo powoli, ale gdy po kilkunastu minutach wypatrywania oczu zmalała odrobinę, widać już było, że postać niesie coś na plecach. W pewnym momencie ludzki kształt zniknął w śniegu.
– To Kasia! – krzyknęła Barbara. – Idę po nią!
– Sama nie dasz rady! – Zawołał Stanisław i zaczął zapinać koĹźuch pod brodą.
– Pamiętaj, Basiu, to pamiątka po dziadku – doleciał do nich jeszcze niknący głos starszej pani, ale nie mieli juĹź czasu, by się zastanowić, dlaczego w tym głosie było tyle Ĺźalu.
Brnęli już przez wysoki śnieg do drobnej postaci, która wyraźnie próbowała powstać na nogi. Dystans między nimi stopniowo się zmniejszał. Słońce dotknęło już pomarańczową tarczą linii lasu i śnieg zrobił się jeszcze bardziej różowy. Cień towarzyszący wyraźnie teraz widocznej Kasi wydłużył się jeszcze, gdy udało jej się wstać o własnych siłach. Kolejne kilkanaście minut zeszło na gorączkowej walce z wstrzymującym ruchy sypkim śniegiem. Barbara i Stanisław byli już pewni, że to ich córka, obciążona czymś, nie ma już sił, by iść dalej. Ona także ich poznała i machała ręką z daleka, a z każdą minutą dało się rozróżnić więcej szczegółów jej drobnej postaci, wreszcie zapłakaną twarz. Z ulgą padli sobie w objęcia. Umorusana w zamarzniętym śniegu dziewczyna wskazała worek, który tak mocno obciążył jej słabe ramiona.
– Mam ziemniaki – mĂłwiła do nich przez łzy. – Mamo, mamy ziemniaki!
– Wracamy, kochana – pani Barbara wzięła osłabioną dziewczynę pod rękę – trzeba cię ogrzać, szybko!
Pan Stanisław dźwignął worek na plecy i dopiero teraz dotarło do niego, że bezcenny pakunek mógł ważyć pewnie ze czterdzieści kilogramów.
Jak ona go tu przywlekła? – zastanowił się, ale nie zdążył wypowiedzieć na głos swojego zdumienia, bo z oddali doleciał do nich przeciągły gwizd lokomotywy. Mężczyzna nerwowo spojrzał na zegarek. Czternasta pięć. Bez słowa przyspieszyli kroku. W oddali przed nimi drobne postacie rozsiane w czerwieniejącym teraz śniegu zaczęły niknąć w ciemnych otworach wagonĂłw.
– Matko Przenajświętsza – jęknęła Barbara, walcząc ze spowalniającym ruchy śniegiem. Stanisław obciążony niemiłosiernie został wyraĹşnie z tyłu.
– Rzuć to, Stasiu! – krzyknęła kobieta, gdy obejrzała się za siebie.
Takie rozwiązanie przemknęło mężczyźnie po głowie. Ale pociąg ciągle przecież stał, tylko ich wagon, coraz lepiej widoczny, z machającymi z wnętrza ludźmi, miał jeszcze otwarte drzwi. Od ratunku dzieliło trójkę ludzi kilkadziesiąt metrów. Drugi gwizd lokomotywy oznajmił gotowość do odjazdu. Znajomi machali teraz zawzięcie, mobilizując ich do przyspieszenia kroku. Stanisław miał coraz większe kłopoty z nabraniem powietrza w płuca. Każdy oddech palił piersi żywym ogniem.
Nagle od strony lokomotywy na śnieg zeskoczył rosyjski żołnierz i ruszył w stronę biegnących ludzi. Stanisław z przerażeniem dostrzegł, że sołdat zatrzymuje się w śniegu, ściąga z ramienia karabin i mierzy w ich kierunku.
– Wilki! – krzyk od strony pociągu dotarł do biegnących na ułamek sekundy przez hukiem wystrzału, ktĂłry wstrząsnął rĂłwniną. Skowyt z tyłu za Stanisławem zmroził mężczyĹşnie skĂłrę na mokrych od potu plecach. Sołdat podniĂłsł do gĂłry rękę i zaczął się gromko śmiać. Z lokomotywy odpowiedziały mu krzyki po rosyjsku. Rodzina dopadła do wagonu i dopiero teraz odwaĹźyli się odwrĂłcić głowy. Kilka ciemnych kształtĂłw czmychało w stronę lasu, a sołdat wracał zadowolony do lokomotywy, podśpiewując wesoło:
Как-то летом на рассвете
Заглянул в соседний сад
Там смуглянка-молдаванка
Собирает виноград
Stanisław pomógł córce i żonie wejść do wagonu, potem wrzucił tam worek i sam wdrapał się do środka.
– BoĹźe drogi, dobrze, Ĺźe jesteście! – usłyszał głos Janka, przyjaciela w wagonowej niedoli, ktĂłry otrzepywał go teraz ze śniegu. Stanisław upewnił się, Ĺźe Ĺźonie i cĂłrce nic nie jest, uśmiechnął się do nich, wyrĂłwnał oddech, po czym zdjął rękawicę i włoĹźył rękę do worka. We wnętrzu natrafił na zamarzniętą breję, z ktĂłrej na oślep wyłuskał coś, co w dotyku wydawało się okrągłe. RozgniĂłtł zmarzniętą bulwę dłonią. Z bokĂłw palcĂłw wyciekła brudna ciecz. Spojrzał na Kasię i nadal starał się uśmiechać. Jej mama okryła ją juĹź kocem, nacierała energicznie ramiona dziewczyny. Teraz dopiero dotarło do Stanisława, Ĺźe na pryczy brakuje kogoś. Nerwowo rozejrzał się po wagonie.
– Gdzie mama? – zapytał, z trudem podnosząc się na nogi. – Czy ktoś widział moją matkę?!
Kolejny gwizd lokomotywy poprzedził szarpnięcie, po którym rozpoczął się odczuwalny, wolny ruch pociągu. Stanisław dopadł do drzwi i otworzył je szeroko.
– Mamo!!! – krzyknął wychylony i ogarnął przeraĹźonym spojrzeniem szarzejące przedpole. Ani jednej postaci, tylko martwy wilk tam, gdzie dopadła go rosyjska kula.
– Zatrzymać pociąg! – ryknął w przĂłd, w stronę lokomotywy, ale nikt go nie słyszał. Świat poruszał się powoli, panika zaciskała palce na gardle mężczyzny.
– Stanisław – odezwał się ktoś z tyłu. OdwrĂłcił oszalały wzrok – Stanisław, ona odeszła, powiedziała, Ĺźe i tak nie macie co jeść… Ĺťeby jej nie szukać.
– Co?! – Stanisław złapał osobę stojącą przed nim za ramiona, ale dostrzegł tylko smutek wynędzniałych głodem oczu. OdwrĂłcił się i jeszcze raz przeczesał wzrokiem ciemniejący zmierzchem ocean śniegu. Padł na kolana obok drzwi, ktĂłre mężczyĹşni cicho domknęli z obawy przed zimnem.
– Tato! – wołała zapłakana Kasia.– Tato!
Stanisław spojrzał na worek przemarzniętych ziemniaków, potem na żonę i córkę. Obraz gęstniejącego wnętrza wagonu rozmył mu się, gdy jego oczy napełniły się łzami.
– MĂłwiła, Ĺźeby nie sprzedawać jej krzyĹźa – powiedział ktoś z boku. – Tak prosiła.
Zmierzch zapadł szybko, a wraz z nim wagonową przestrzeń wypełniły cicho szeptane modlitwy. O łagodną śmierć dla osamotnionej wśród nieludzkiej ziemi Heleny.
O powrĂłt do Ojczyzny.
O chleb powszedni, którego jutro także nie będą mieli.


Andrzej Chodacki
Strona autorska


Autor opowiadania: Andrzej Chodacki
Urodzony w 31.05.1970 roku. Z powołania mąż i ojciec, z zawodu lekarz. Pisze prozę i poezję, a takĹźe fotografuje. Laureat kilkudziesięciu konkursĂłw literackich. Jego opowiadania były drukowane między innymi w Wydawnictwie My Book w Szczecinie, Miesięczniku Literackim Akant w Bydgoszczy, Kwartalniku Literackim Horyzonty, w Półroczniku literackim „Inter-. Literatura–Krytyka–Kultura”, oraz w wielu czasopismach polonijnych na całym świecie. W 2012 roku wydał debiutancką książkę z poezją i fotografią pt.„ PejzaĹźe tęsknoty”. W 2013 roku wydał cykl opowiadań pt. „ Opowieści ze świata”. W 2014 roku wydał kolejny cykl opowiadań pt „ Wyczekując dnia”.
W 2015 roku jego najnowsza powieść pt „ Doktor Seliański” została przetłumaczona na język ukraiński. Od 2015 roku członek Unii Polskich Pisarzy Lekarzy

Od Redakcji: Opowiadania Andrzeja Chodackiego można również znaleźć w dziale:Na każdy temat.