Dodano: 13.07.14 - 10:51 | Dział: Ciekawe miejsca - Pamięć, Historia

Siewna

Błąka się mgła nad zaspanymi jeszcze dachami miasta zanim na łąkach pobliskich usiądzie i
słońcem pokryje się blacha, zanim ruszą do pracy ludziska i dzwonu wołanie nim echo powtórzy. Kocie łby błysną łysiną i w oknach pojawi się życie, wydłużą się cieniem kominy i drzewa zanim obłok przysłoni szpiczaste kontury, pojawią się nowe i znikną, gdy słońce jak latawiec wzbije się do góry. Pochylone miasto nad obliczem rzeki nieśmiało spogląda na kopułę wieży, która jak księżyc srebro swe rozlewa i dzwonu słucha jak w południe śpiewa. Z każdej strony miasta widać białe mury i ową kopułę zakończoną krzyżem, Chełmska Bazylika nad wszystkie Świątynie jako maszt okrętu, który jeszcze płynie i niesie nadzieję, że nikt nie utonie kiedy się zawierzy Matczynej obronie.
***
W samym centrum miasta na najwyĹźszym wzniesieniu - biała Świątynia - symbol nad symbolami. Szerokimi schodami w cieniu starych drzew idą ludzie: starzy i młodzi, by pokłonić się Panience, podziękować za wczoraj i dzisiaj, poprosić o szczęśliwe jutro. W murach tej Świątyni kruszą się najtwardsze serca, przestaje obowiązywać tajemnica, duszę opuszczają złe myśli, tu rodzi się lepsze jutro, stąd wychodzą inni ludzie: silniejsi i wartościowsi. Na początku kaĹźdego września w” Siewną”–odpust jakich mało, na drodze prowadzącej na gĂłrkę po obu stronach gęsiego wyrastają stragany, na ktĂłrych świecidełek pod dostatkiem. Zegarki blaszane, pierzaste koguciki, motyle drewniane, wiatraki na drucie, korkowce i gwiazdy szeryfa, balony, i inne cacka. Przekupkom nie zamykają się gęby, ludziska wydobywają z kieszeni zaskĂłrniaki, dzieciaki rozpalone z zachwytu chłodzą się kolorowymi lodami, a złote pazerne osy brzęczą jak wynajęte. Kasyna pod parasolami kuszą. a gry zabierają resztki z kieszeń - jak szaleć to szaleć! Całe rodziny ściągają na taką uroczystość: mieszkańcy Chełma i okolic, bowiem okazja taka zdarza się tylko raz w roku. W tym wyjątkowym dniu nie tylko moĹźna usłyszeć pouczające kazanie, pomodlić się, lecz rĂłwnieĹź jest to okazja do spotkania znajomych i przyjaciół, bo na odpust przychodzą z reguły wszyscy. Wrzawa, co najmniej jak na piątej alei i tłok porĂłwnywalny - no moĹźe troszkę przesadziłem, ale rzadko w Chemie taki bywa. NajdłuĹźsza i chyba najgłówniejsza ulica wiodąca przez miasto aĹź do najwyĹźszej gĂłrki, to niewątpliwie Lubelska, prowadzi od ronda poprzez starą dzielnicę (kiedyś słynną z rozboi) Pilichonki. Zaczyna się od starych, małych nierzadko pochylonych juĹź chat, koszary wojskowe gdzie słuĹźył mĂłj brat, a i ja będąc na urlopie miałem okazję zwiedzić ten przybytek, zatrzymany przez WSW, sam nie wiem za co, moĹźe dlatego, Ĺźe moja czapka była bez daszka! Dalej stacja kolejowa Chełm miasto (mały budynek pamiętający jeszcze moją młodość), nawet pochylony kaflowy piec przetrwał do dzisiaj, rzeka Ocherka niczym srebrna wstęga wije się oplatając miasto. PowyĹźej stacji z wysoka spogląda na Pilichonki młyn Michalenki, tuĹź za nim park Jordana miejsce gdzie w cieniu starych drzew ludzie szukają wytchnienia po całodziennym trudzie. Tutaj zaczyna się centrum miasta, kolorowe kamieniczki z odnowionymi fasadami jeszcze z czasĂłw, kiedy krĂłl Gierek pierwszy i zarazem ostatni przybywał w tym sławetnym mieście. Monarcha wĂłwczas odwiedzał robotnikĂłw cementowni i fabryki obuwia, pocieszał zapracowane panie obiecując lepsze jutro(skąd my to znamy!)Wszyscy rządzący mĂłwią wciąż to samo, przynajmniej w tej materii nic się nie zmieniło. Chełm - miasto niewielkie, bez drapaczy chmur, bez wysokich hoteli i kasyn - ale są w nim juĹź dwie szkoły wyĹźsze, jest to jakaś nadzieja na przyszłość i zarazem oaza dla młodzieĹźy .
***
U stĂłp Bazyliki stary rynek wyłoĹźony kostką brukową. Ulice od rynku rozchodzą się w róşne strony - jedną z nich jest ulica Lwowska, gdzie do niedawna stały stare, przedwojenne Ĺźydowskie budy, w ktĂłrych to właśnie Ĺťydzi mieli małe interesy. Dzisiaj ich miejsce zajęły nowe budynki, cała ulica została poszerzona i zamknięta dla ruchu kołowego. Restauracje, kawiarnie i piwiarnie poszerzyły swoją działalność wychodząc ze stolikami na ulicę. OgrĂłdki te przyciągają masy klientĂłw, to rĂłwnieĹź jakaś forma wypoczynku na (niekoniecznie świeĹźym) powietrzu. Tym sposobem niegdyś najbrzydsza ulica stała się najatrakcyjniejszą i najbardziej ruchliwą, nawet nikomu to nie przeszkadza, Ĺźe wiedzie na stary cmentarz. Na pobliskim placu targowym moĹźna zaopatrzyć się w tani samogon i papierosy od Ruskich rodem, kupić niezłą kufajkę i buty na srogą zimę dosłownie za grosze. Zapomniano jedynie o istnieniu PKS-u – chyba, Ĺźe zaliczono go w poczet zabytkĂłw, a tych się nie rusza. Z czasĂłw mojej młodości pozostało wiele: kino Zorza, kilka kawiarenek i stare uliczki, na ktĂłrych nawierzchnia nie została naruszona, jedynie dom partii zmienił przeznaczenie i pomniki stalinowskie udały się na zasłuĹźony odpoczynek.
***
Nie byłem na odpuście w Siewną moĹźe dwadzieścia lat, ale pamiętam wszystko doskonale: widzę te stragany, radujące się maluchy, słyszę głos przekupek reklamujących swĂłj towar. Pozostały mi w uszach wszystkie odpustowe dĹşwięki: szelest wiatrakĂłw, klaskanie skrzydeł drewnianych motyli i te przeraĹźające strzały z korkowcĂłw. Kiedy się zbliĹźa jesień zawsze myślę o odpuście na” GĂłrce”, o Siewnej i Ĺźal mi tych straconych lat, ktĂłre mimochodem przeminęły gdzieś daleko od Ojczyzny, od stron mi drogich, od rodziny.Tylko wiatr nuci tę znajomą pieśń - przypomina mĂłj rodzinny, stary dom, słyszę jak w wierzby się wplątał i tańczył z liśćmi słabsze strącając – to znajomy wiatr...”czasami, Ĺźeby coś dojrzeć, trzeba szeroko otworzyć oczy, a czasami wystarczy je zamknąć”. Wystarczy zamknąć oczy by powrĂłcić do minionych lat, by zobaczyć to, co stało się nieosiągalne, by stanąć wśrĂłd odpustowego tłumu przy murach białej Świątyni Wystarczy zamknąć oczy, by usłyszeć kazanie i rozmowę dzwonu z miastem, by ciepło rozpaliło dłonie. Zobaczyć słońce jak wstaje rankiem, jak twarz obmywa w Białym Jeziorze, jak małe dzieci idą do szkoły, jak rolnik pole orze. Stanąć na GĂłrce gdzie pod stopami miasto się ściele i pĂłjść na cmentarz gdzie krzyĹź na krzyĹźu, tysiące grobĂłw – wśrĂłd nich grĂłb siostry, smutny, i szary jak całe Ĺźycie. Niekiedy smutek rozkosz przesłoni, na śmiech brakuje miejsca i czasu i pĂłki Ĺźyje człowiek wciąż goni wśrĂłd krzyku świata, ludzkiej niedoli. Marii - na szczęście - zabrakło czasu, więcej goryczy jej Ĺźycie dało i więcej trwogi. To miasto zmarłych wciąż się rozrasta i częściej widać znane nazwiska - chylę więc czoła z wielką zadumą.
***
Chciałbym raz jeszcze w Siewną na Górce pospacerować wśród tych straganów, kupić wnukowi zegarek blaszany i watę cukrową na patyku, spojrzeć raz jeszcze na dom, w którym mieszkał kiedyś mój Ojciec. Błądzić nocami jak księżyc wśród wąskich krętych uliczek, wstąpić do małej kawiarenki przy kinie Zorza i podziwiać to, o czym zapomniałem. Później pójść do siostry na św. Mikołaja i z balkonu obserwować gwiazdy świecące nad miastem mej młodości. Oglądać na kopule Cerkiewnej odbicie księżyca i wsłuchać się w ciszę, którą zostawiłem tam przed laty.

Władysław Panasiuk
(fot. Urząd Miasta)