Dodano: 24.03.12 - 21:30 | Dział: EKOInformacje

Przebudzenie...

Po długim zimowym śnie przyroda budzi się do życia. Zimową porą wiele zwierząt z braku dostępu do pokarmu ginie. Zimy łagodne, coraz częściej zdarzające się w ostatnich latach, dają większe szanse na przeżycie naszym mieszkańcom lasów, pól i wód. Jeszcze nie tak dawno jednostajna biel zimy pokrywała ziemię i pogrążała ją w ciszy. Jednak i na nią przyszedł kres. Ciepły wiatr zaczyna topić sople, a woda topniejącego śniegu i lodu zasila rzeki i potoki. Parę cieplejszych dni przedwiośnia i już topnieje lód, deszcze teraz często zwilżają zmarzniętą jeszcze ziemię. Dzień robi się jaśniejszy, dłuższy i weselszy. Jeszcze prawie nic nie kwitnie, ani w polu, ani w lesie.

Ale śnieĹźyczka przebiśnieg – Galanthus nivalis juĹź przebił śnieg i zakwitł białym dzwoneczkiem. Zebrał z cebulce podziemnej tyle substancji zapasowych, Ĺźe teraz moĹźe spokojnie zakwitnąć i jako jeden z pierwszych powitać przedwiośnie. TakĹźe od pierwszych dni przedwiośnia pojawiają się białe śnieĹźyce wiosenne – Leucojum vernum. W tym samym czasie zakwita w lasach wawrzynek wilczełyko – Daphne mezereum, stając się jednym z pierwszych barwnych akcentĂłw w bezbarwnym jeszcze lesie. Jego róşowe kwiaty przepięknie wyglądają na bezlistnych jeszcze gałązkach tej ściśle chronionej i trującej krzewinki. Owady, ktĂłre się dopiero obudziły, skwapliwie korzystają z tej stołówki. W pobliĹźu wĂłd zakwitają lecznicze podbiały – Tussilago farfara. Ich żółte charakterystyczne kwiaty pojawiają się na długo, zanim pojawią się listki. Zakwitła juĹź leszczyna – kwiaty męskie – dobrze nam znane bazie, zaczynają się złocić żółtym pyłkiem; a kwiaty Ĺźeńskie to jakby pączki z czerwonymi niteczkami. Zakwitają wierzby – ich bazie, najpierw puszyste i szare, a potem staną się całe złote od żółtego pyłku. Są dlatego najwcześniejszą rośliną miododajną – lecą do nich motyle, a przede wszystkim pszczoły, ktĂłre pierwszy ten poĹźytek przetworzą na najbardziej poszukiwany szaro-żółtawy miĂłd wierzbowy – zazwyczaj jest go niewiele i dlatego jest tak cenny. Pojawiają się łanowo kwitnące zawilce gajowe Anemone nemorosa i żółte Anemone ranunculoides. Zakwitają takĹźe cebulice (Scilla), ziarnopłony wiosenne (Ficaria verna), dwubarwne miodunki (Pulmonaria) i Ĺźywce (Dentaria).

W naszych ogrodach szarzeją puszyste pączki magnolii. Już dawno, od końca lutego, kwitną przeróżne odmiany oczarów wirginijskich.
Ciepłe promienie słońca ożywiają świat owadów. Pokazują się pierwsze motyle. Możemy się spodziewać, że ujrzymy niebawem latolistka cytrynka, także jednym z pierwszych motyli przedwiośnia jest przepiękny rusałka pokrzywnik.
Bardzo interesującym przedwiosennym akcentem przebudzenia nad woda są gody Ĺźab moczarowych – ich samce przybierają wtedy charakterystyczną, przepiękną niebieskoszafirowa barwę. Coraz cieplejsze promienie słońca oĹźywiają takĹźe świat gadĂłw – w wiosennym słońcu wygrzewają się zaskrońce, Ĺźmije, dla ktĂłrych czas przedwiośnia to rĂłwnieĹź czas godĂłw.

Pola jeszcze są puste, ale tu i Ăłwdzie dĹşwięczą juz klangorem powracających Ĺźurawi. Na nasze wody przylatują łyski (patrz Ptasi Kalendarz) i zaraz zaczną powracać gęsi gęgawy. Bardzo widowiskowe są powroty ptactwa wodnego. Ĺťurawie i gęsi wracają w charakterystycznych kluczach, Z błękitu szarego jeszcze nieba nie spływa jeszcze świergot juĹź obecnego u nas skowronka – trzyma się on jeszcze ziemi, nie wzbija się w powietrze, ale niedługo go usłyszymy nad naszymi polami.

W głębi lasu odbywa się kolejny turniej – toki głuszcĂłw. Wielki jak indyk seledynowo - brązowy kogut rozpoczyna swą godową pieśń. MoĹźemy wyodrębnić aĹź 4 jej elementy: klapanie, trelowanie, korkowanie i szlifowanie. Ptaki z rodziny krukowatych (Corvidae) – krzyczą na całego, robią harmider, budując sobie gniazda. Najbardziej słychać gawrony, one gniazdują bowiem kolonijnie. Czują się pewnie w duĹźej gromadzie. MoĹźemy usłyszeć pierwsze akordy wiosny – nieśmiałą pieśń trznadla, kosa, drozda. Wokół domĂłw zobaczymy szpaki zasiedlające skrzynki lęgowe, a gniazdujące w sąsiedztwie człowieka sierpĂłwki i wykonują charakterystyczne loty tokowe. KtĂłregoś dnia zobaczymy bociani zwiad nierzadko w scenerii marcowych przymrozkĂłw, w sąsiedztwie zagrĂłd ludzkich, na polach. Bociany białe powrĂłcą z dalekich afrykańskich zimowisk.
Z leśnych ostoi wychodzą na łąki daniele, by skosztować pierwszych pędów nie przykrytych śniegiem.
Jelenie po jesiennych godach i zimowych trudach rĂłwnieĹź wychodzą na polany, między płatami ostatniego śniegu szukają świeĹźej strawy. Byki stopniowo tracą na przedwiośniu osobliwą ozdobę łba – piękne poroĹźa. Tylko młode byki, ktĂłre później tracą poroĹźe, prĂłbują jeszcze swoich sił w niegroĹşnych walkach. W ciepło wysłanym i pokrytym daszkiem gnieĹşdzie lub w specjalnie ocieplonej dziupli przyjdą niebawem na świat młode wiewiĂłreczki.
Okres przedwiośnia to czas powrotu do aktywności zimowych śpiochĂłw. ZnĂłw będziemy mieli okazję spotkać borsuka, jenota, orzesznicę. Przebudzone z zimowego snu – intensywnie poszukują pokarmu. Chudy jeĹź powoli wychodzi powoli spod stosu zeschłych liści – nic nie jadł kilka miesięcy, więc ochoczo rusza na polowanie – będzie zjadał chrząszcze, ich larwy, świerszcze, ślimaki, dĹźdĹźownice, węże, myszy, Ĺźaby, ropuchy.
W czasie przedwiośnia jest masa rzeczy do zaobserwowania. Potężne wrażenie czyni świat przyrody, budzący się do życia po długim, zimowym śnie.

Opracowała Fenologiczna Joanna
Źródła: Kalendarz przyrody 1972
Przyroda polska nr 3 2011
Rok w puszczy 2005

Niezapominajki.pl