Dodano: 26.02.12 - 22:00 | Dział: Głos Polonii

Wielkie różnice, małe sprawy

Historię piszą zwycięzcy, a więc: okrutni żołnierze, szaleni królowie, chciwi zdrajcy. Tylko przegranemu wytyka się błędy, a zwycięzcy o nic się nie pyta. Tak dzieje się od niepamiętnych czasów i tak pozostanie. Nie wszyscy akurat lubimy historię i jak się okazuje nie wszyscy ją znamy, lub znać nie chcemy. Wielu z nas pragnie za wszelką cenę zostać nowoczesnym, a czasami nawet nieśmiertelnym. Zapominamy jednak o tym, że tylko synowie sprawiają, iż umieramy połowicznie. W nich potrafimy nadal żyć i przetrwać wszelkie ziemskie zawieruchy. Od przeszłości zależy nasza przyszłość, stąd bez historii nic nie znaczymy. Inaczej mówiąc: jak sobie pościeliliśmy tak teraz śpimy.
Dzisiaj staje się niemodny powrót do historii, nie chcemy lub nie umiemy z niej czerpać. Nie każdego obchodzi własny kraj, obok stojący drugi człowiek, a nawet wiara ojców. Wyrzekamy się Boga, bez którego już nic nie znaczymy. Zapominamy też (o czym już wcześniej wspominałem), że bez wiary i miłości można tylko kuć stal i rąbać drzewo.
Nam piszącym nie powinno wystarczać samo pióro, w którym nie odnajdziemy żadnego serca, małej łezki, wszak i ono jest ze stali. Nas przede wszystkim powinien obchodzić człowiek, w którego obronie zobowiązani jesteśmy stawać. Tak robiło większość pisarzy żyjących przed nami. Żadna moda nie ma prawa nam tego zabronić.
A jeśli mówimy o człowieku, to musimy mieć na względzie jego życie i traktowanie przez innych. Sprzeciwiać się każdej wojnie i wytykać błędy rządzących. Jeśli nie będziemy tego czynili, nie mamy prawa domagać się żadnych praw człowieka, które również i nas dotyczą.
Nie koniecznie trzeba się angażować w politykę, by stawać w obronie pokrzywdzonych. Rzadko o tym piszemy i nie wszyscy. Mało tego, że zagubiliśmy na swej burzliwej drodze piękno, to okryliśmy się złudnym milczeniem. Wnośmy do literatury coś nowego, ale zachowajmy przy tym piękno, jakiego nauczyli nas ojcowie prawdziwej poezji.
Niech nasze wiersze wywołują uśmiech na wielu zgnębionych twarzach, nie pozwólmy jednak, by śmiano się z nas.
Wielu piosenkarzy zaczynało w zespołach, a kiedy poczuli się dość samodzielnie - odchodzili, ale tylko kilku z nich przetrwało. Nie wszyscy zostają liderami, bo do tego jest potrzebny nie tylko talent, ale i znajomości. Trudno samodzielnie wspiąć się na drabinę, co teĹź wielokrotnie potwierdziła historia. Jak wielki potrzebny jest talent, by napisać coś ponadczasowego, coś, co rzeczywiście zachwyciłoby robotnika i profesora. Nigdy nie spotkałem się z takim wierszem w Chicago. Kiedy czytam recenzję „uczonych” dziwię się, w ktĂłrym miejscu zauwaĹźyli to piękno, o ktĂłrym piszą. Dzisiaj filozofia pojawia się niemal w kaĹźdym wierszu, filozofia, z ktĂłrą sam Sokrates miałby problemy. Odbiegamy od form i piękna. Piszemy jakiś słupek wyrazĂłw mniej lub więcej logiczny, a potem poszukujemy w nim czegoś, co nie istnieje.
Trzeba być mistrzem, by w białym wierszu ożywić duszę, nadać płynność i wzbudzić zmysły czytelnika. Nawet słynni Nobliści mieli z tym problemy, szczególnie po otrzymanych nagrodach. Każde wyróżnienie jest pewnym przymrużeniem oka na twórczość, a otwarciem na osobę. Rzadko kto ośmieliłby się skrytykować tak wielkie persony. Już sama nagroda broni twórcę.

Oto, co na swoim blogu (po śmierci Szymborskiej) napisała poetka Ewa Zelenay:
Myślę, Ĺźe gdzieś na przestrzeni mojego dojrzewania poetyckiego – nasze drogi rozeszły się, zgubiły…a moĹźe nie rozeszły, moĹźe przyszedł mĂłj czas wyfrunięcia spod skrzydeł…czas na własny wyzwolony lot…
Oczywiście, z nadzieją, Ĺźe znajdę moje stare wzruszenia w Jej nowych wierszach kupowałam kolejne tomiki, ale” po Noblu” nie zachwyciło mnie juĹź nic, co pisała.
Miałam wraĹźenie, Ĺźe poszukuje nowego bardziej współczesnego języka – ale nie był to juĹź Jej język!
Literatura starzeje się szybko, poezja wolniej, ale rĂłwnie nieubłaganie. Moi koledzy poeci, kiedy dyskutowaliśmy o poezji Szymborskiej, zwrĂłcili moją uwagę na zasadniczy brak czegoś nieuchwytnego i ulotnego co unosić się powinno nad wierszem czegoś, co bez wątpienia miał Gałczyński, Leśmian i nawet Osiecka – tej łezki w oku, zaczarowanej mgiełką nad opisywaną chwilą – tego czegoś, co nas niesie, kołysze, pieści.

Tyle napisała poetki koleĹźanka, a ja dodam, Ĺźe w wierszu „pisanie Ĺźyciorysu” brakuje wielu kwestii dotyczących co by tu nie mĂłwić haniebnej przeszłości.

/ bez względu na długość życia
życiorys powinien być krótki./ Z czym całkowicie się zgadzam.

/Obowiązuje zwięzłość i selekcja faktów.
Zamiana krajobrazĂłw na adresy
i chwiejnych wspomnień w nieruchome daty./ Właśnie chwiejnych wspomnień…

/Ważne, kto cię zna, niż kogo znasz/. W rzeczy samej.
/przynależność do czego, a nie dlaczego./ Ta wstrętna przynależność i zaślepienie, a może tylko wizja korzyści?
/ Odznaczenia bez za co./ no właśnie, za co?

Jest tak wiele pytań, a odpowiedzi same cisną się na usta: przynaleĹźność, znajomości i ta haniebna drabina prowadząca na sam szczyt…

Niech mi nikt nie opowiada, że owe czyny można zapomnieć i że przynależność do partii przez 20 lat to mały epizodzik, czy chwila słabości.
Draństwo należy nazywać po imieniu, a później chwalić za twórczość, cokolwiek ona znaczy.
Dobrze, że nic dwa razy się nie zdarza, bo raz to już zbyt wiele!
Nie będę cytował obrzydliwych wierszy o przeklętym i zbrodniczym systemie, ani też listów podpisanych jak wyrok, na swoich. Wszyscy doskonale o tym wiemy, dla mnie pierwszy jest człowiek i jego czyny, a daleko, daleko później poeta.

Drugi Nobel opluwał Polskę w wielu wersach (nazywając nas świniami), wspomnę jedynie o kilku z listów do Jerzego Giedroycia:
„ Osobiście nie miałbym nic przeciwko zrobieniu porządku przez wyrĹźnięcie wszystkich PolakĂłw z pochodzenia w Ameryce, bo to najbardziej reakcyjna i rasistowska swołocz”
i inny
„Jest całkiem moĹźliwe, Ĺźe kiedy umrą Giedrojć i Miłosz, znikną resztki Polski jako nacji powaĹźnej”
Podobne cytaty moĹźna by mnoĹźyć, ale nie jest to konieczne. Nikt nam nie zabrania kochać tych znakomitości, ale nie udawajmy, Ĺźe nic się nie stało i tak zbyt wiele waĹźnych spraw juĹź przemilczeliśmy. Trudno podpierać się kimś, kto pluje na PolakĂłw, od takich znajomości naleĹźy się wzbraniać, takich osĂłb naleĹźy się wstydzić. Ale, kto z kim przystaje…
Jak można przemilczać tak okrutną historię i zachwycać się nad czymś, czego na prawdę nigdy nie było. Ktoś kiedyś napisał, że Hitler też malował piękne obrazy, więc podziwiajmy jego również.
Domagamy się ładu społecznego, ale wciąż nie potrafimy się odciąć od pępowiny czasĂłw stalinizmu, dlaczego zatem nie moĹźemy tolerować Jaruzelskiego, Kiszczaka i innych działaczy tamtego systemu. Dzięki właśnie tamtym okrutnym czasom wyrosło wielu politykĂłw i artystĂłw wychodzących na szczyt po szczeblach PZPR. To właśnie dzięki naszemu przyzwoleniu i uwielbieniu mają się doskonale i nadal są na świeczniku. Większość naszych sąsiadĂłw poradziła sobie z lustracją, a my nadal mamy swoich zaczarowanych BolkĂłw…
Już dawno Nobel się zdewaluował, naszemu prezydentowi nadano go awansem, jest tak wiele znaków zapytania przy tym wyróżnieniu.
Powróćmy do naszych postmodernistycznych, „nowoczesnych wierszy” i zastanĂłwmy się czy nie trącają starym systemem (choć ich twĂłrcą jest niby zachĂłd). Ich lodowate treści są dalekie od człowieka i Boga i czy w ogĂłle mogą nazywać się poezją? Moim skromnym zdaniem to wątła proza, do ktĂłrej napisania nie musi być angaĹźowany Ĺźaden poeta. Brakuje nam „tej łezki w oku, czegoś, co niesie, kołysze i pieści.” Zły i zimny człowiek nie potrafi napisać nic dobrego, piĂłro moĹźna kupić, z sercem człowiek się rodzi.
Jeśli ma nas coś róşnić: niech to będą wspaniałe, melodyjne i sensowne wiersze, a nie jakieś słupki mĂłwiące o niczym. Maleńkich dzielą - rzeczy drobne, wielkich – dzieła.

Władysław Panasiuk
Chicago