Dodano: 20.04.24 - 11:16 | Dział: Śladami naszych przodków

Chleb i jego znaczenie

W dawnej kulturze polskiej

Chleb od zawsze miał znaczenie kulturowe i obrzędowe. Wielkie jego znaczenie odnajdujemy w Biblii, jak również w różnych mitologiach. Słowianie zawsze składali go w ofierze swoim bogom, upatrując od nich szczególnego błogosławieństwa.

Znaczenie chleba w rolnictwie

Na przykład w dawnych czasach, na terenie północnej Polski rolnicy przygotowując się do pierwszej w roku orki, gdy założyli oni na woły jarzmo dawali im chleb i miód. Chleba również nie mogło zabraknąć przy rozpoczynaniu zbiorów. Czynność ta, zwana popularnie zażynkami, była obwarowana licznymi zakazami i nakazami zwyczajowymi. Dla przykładu, żniwa rozpoczynała kobieta, a więc osoba, która piecze chleb. Żniwiarka przynosiła na pole świeżo upieczony chleb, który pozostawał na polu jako ofiara. Celtowie pod posągami swoich bóstw, często zakopywali chlebowe bochny, jako ofiarę za błogosławieństwo i zdrowie. Druidzi w szczególny sposób czcili chleb, jako codzienne jadło. Niektóre źródła historyczne mówią, że tak jak w Polsce przed ukrojeniem pierwszej kromki chleba wykonywano znak krzyża, tak Celtowie składali na bochenku pocałunek.

Chleb w obrzędowości

Chleb pojawia się zawsze w zwyczajach związanych z narodzeniem się dziecka. W okresie międzywojennym w Polsce po narodzinach dziecka położnica i wybrana matka chrzestna, zawsze obdarowują się nawzajem razowym pieczywem. Odbywało się to w ten sposób, że położnica przesyłała przez męża chrzestnej kolędę składającą się z kołacza, chleba lub drożdżowej babki. W zamian za to, obdarowana przychodząc na uroczyste odwiedziny położnicy przynosiła makowy kołacz i wódkę.

Zwyczaje z chlebem w tle

Pradawni mieszkańcy naszego kraju, gdy odczyniali uroki rzucone tak zwanym złym okiem, najpierw częstowali chorego ośródkiem chlebowym, a potem sami dojadali upieczony chleb. Często jedli ów pszenny przysmak z cebulą, która według nich również posiadała magiczne właściwości. W niektórych regionach Polski, po urodzeniu dziecka matka "aby złe oczy mu nie szkodziły" zatykała dziecięciu za pasek kawałeczek chleba, który miał chronić je przed ewentualnymi czarami. Druidzi zawsze mieli zatknięty kawałeczek chleba za pasem, aby w razie potrzeby mogli go w dogodnej chwili złożyć jako ofiarę. Podobno według wierzeń staro irlandzkich, bóg Dagda często dawał się ubłagać skibką chleba i czosnkiem. Zatem znający się na obrzędowości Druidzi, ulubiony przysmak ich boga mieli zawsze pod ręką.

Ewa Michałowska - Walkiewicz