Dodano: 09.04.23 - 21:23 | Dział: Ciekawe miejsca - Pamięć, Historia

Polskie Palmy Wielkanocne w Chicago


"Palma bije, nie zabije, za sześć noc, Wielka Noc.." mówiła najstarsza osoba z witką wierzbową w ręku o świcie w Niedzielę Palmowa, smagając po gołym ciele domowników, aby otrząsnęli się z zadumy, z przygnębienia, bo idzie wiosna i nowe życie. Niedziela Palmowa, która otwiera okres Świąt Wielkanocnych jest piękną niedzielą kwietną, kiedy to ptaki zaczynają nieśmiało śpiewać, drzewa budzą się do życia w pączkach delikatnej zieleni, a słońce świeci coraz cieplej.
Niezwykle Bogata Symbolika Niedzieli Palmowej opowiada nam jakie piękne zwyczaje były z nią związane. Palma najpierw symbolizuje nam wjazd Pana Jezusa do Jerozolimy i przynosi Nadzieję na zwycięstwo, bo przecież Chrystus niewinnie skazany, zabity Baranek, po trzech dniach Zmartwychwstał.

Palma zwiastuje nowe odradzające się życie. Służyła w domostwie przez cały rok, strzegła gospodarstwa przed piorunami, burzą, gradobiciem i chorobami. Ta sama palma służyła do zrobienia małych krzyży i zaniesienia ich w pole gdzie miało być siane zboże, aby żadne nieszczęście, ani ptaki, czy broń boże robactwo nie zniszczyło plonów.

Kiedy gospodyni przychodziła z poświęconą palmą do domu, obchodziła gospodarstwo czyniąc znak krzyża na cztery strony świata. Uderzała domowe zwierzęta po plecach, krowy aby dobrze się doiły i były zdrowe, konie, żeby miały piękną sierść i dobrze pracowały w polu. Kiedy zbliżała się burza, najstarsza osoba, a była to matka lub ojciec, wychodziła z palmą i czyniła znak krzyża nad gospodarstwem, wtedy burza omijała ten dom i uprawy w polu przychodząc bokiem. Kotki z bazi palmy były pomocne przy bólu gardła.

Kiedy gospodarz wychodził orać w pole po raz pierwszy, robił mały krzyżyk z gałązki palmy i wbijał go w pierwszą przeoraną bruzdę. Pasterze wyganiający po raz pierwszy bydło na pastwisko, zabierali ze sobą palmę, aby krowy dobrze się pasły i nie rozchodziły. Palma miała swoje miejsce w domu, zamieszczana był za obrazem Matki Bożej z dzieciątkiem. Polskie obrzędy doroczne są warte upowszechniania i zapamiętania, dlatego też z całą przyjemnością przekazuję państwu wydarzenia z Chicago.



1 kwietnia o godz. 14-tej, kiedy weszłam do katolickiej polskiej szkoły Św. Brata Alberta Chmielewskiego w Chicago, moim oczom ukazały się przepiękne wielkanocne palmy, symbol wjazdy Chrystusa do Jerozolimy ale również symbol wiosny i zapowiedź rodzącego się nowego życia. To już II edycja konkursu na tradycyjna wielkanocna palmę, ale zarazem to coś więcej niż konkurs. Wprawdzie jury powołane przez organizatorów dokonało oceny wyeksponowanych palm. Dla mnie te przepiękne prace wykonane przez dzieci i młodzież, zapewne przy pomocy rodziców czy dziadków, są wyrazem przywiązania do polskich tradycji katolickich, ale zarazem do Ojczyzny. Pozwolę sobie zacytować w całości protokół
nauczycielki Marzeny Kozłowskiej, a jednocześni koordynator konkursu, oto tekst;

II Międzyszkolny Konkurs na Tradycyjną Palmę Wielkanocną
w Polskiej Szkole im. Św. Brata Alberta Chmielowskiego
w Chicago


W nawiązaniu do tradycji, zwyczajów i folkloru związanych z Wielkanocą w Polskiej Szkole im. Św. Brata Alberta Chmielowskiego po raz drugi zorganizowano konkurs palmy wielkanocnej do którego zaproszono uczniów polskich szkół aglomeracji chicagowskiej. Patronat Honorowy nad tym projektem objęły instytucje polonijne: Konsulat RP, Kongres Polonii Amerykańskiej na Stan Illinois, Związek Klubów Polskich, Legion Młodych Polek, PSFCU Oddział w Norridge, Zrzeszenie Nauczycieli Polskich wraz z Przystankiem Historia IPN, Muzeum Polskie w Ameryce, Parafia Św. Williama, Gminny Dom Kultury w Lipnicy Murowanej oraz Dziennik Związkowy jako Patron Medialny. Sponsorami Konkursu byli PSFCU Oddział w Norridge, Ks. Proboszcz Ryszard Groń, Konsulat RP w Chicago, Legion Młodych Polek, KPA IL, ZNP, Przystanek Historia IPN.

Nad całością konkursu czuwała p. Marzena Klimek dyrektor szkoły. Prezentację palm w konkursie międzyszkolnym obejrzała Królowa Parady 3 Maja Marianna Moszcz wraz z Damami Dworu Carolina Woźniczka i Victorią Czarnik.



W konkursie wzięli udział uczniowie z 17 szkół polonijnych. Komisja konkursowa stanęła przed bardzo trudnym zadaniem wyboru najładniejszej palmy. Zwracano uwagę na naturalne ozdoby, estetykę wykonania i wkład pracy. Palmy były starannie wykonane, w większości z zachowaniem tradycyjnej formy. Widać było bardzo duży wkład pracy całej rodziny, pomysłowość i zastosowanie różnych, ciekawych technik zdobienia. Komisja konkursowa w składzie: Marzena Kozłowska - wicedyrektor szkoły i koordynator Konkursu, Łucja Mirowska Kopeć- Prezes ZKP, Anna Czarnecka Hebal - Dyrektor Oddziału PSFCU w Norridge, Alina Szymczyk - Prezes ZLP im. Jana Pawła II, Helena Sołtys - koordynator Przystanku Historia IPN, Kathy Leśny Evans przyznała nagrody za najbardziej tradycyjną palmę dla uczniów: w kategorii palm małych I miejsce otrzymała Alicja Skiba, w kategorii palm średnich I miejsce otrzymała Hanna Smolik, w kategorii palm wysokich I miejsce zajął Jacob Strzałka.

Nagrodę specjalną za podkreślenie związku tradycji z dziedzictwem kulturowym przez wprowadzenie barw narodowych ufundowana przez Konsulat Generalny RP w Chicago otrzymali: Zuzanna i Zofia Bielak, Maksymilian Płaczek, Maksymilian Pająk, Patrycja Zbylut.

Komisja konkursowa doceniła również wielokulturowość okazaną przez zastosowanie różnych technik i materiałów. Wyróżnienia w tej kategorii otrzymali: Mia Landowski, Victoria Szuba, Julia Orłowski, Adelia Dubiel, Oscar Kazanecki.

Uroczystą galę konkursową uświetnił występ najmłodszych uczniów, którzy wprowadzili gości w nastrój wielkanocny. O symbolice palmy wielkanocnej i tradycjach z nią związanych opowiedziała zebranym znawczyni folkloru p. Alina Szymczyk. Uczestnicy konkursu wraz z rodzinami wzięli udział w procesji i uroczystej Mszy św. w Niedzielę Palmową w kościele Św. Williama. Po zakończeniu Mszy św. do szkoły wrócili uczniowie aby odebrać nagrody przyznane na etapie szkolnego konkursu na tradycyjną palmę wielkanocną. Nagrody ufundował Ks. Proboszcz Ryszard Groń oraz Dyrekcja szkoły. Pokonkursowa wystawa tradycyjnych palm wielkanocnych zostanie zorganizowana w siedzibie sponsora PSFCU Oddział w Norridge. Zapraszamy do jej zwiedzania.



W Polskiej Szkole im. Św. Brata Alberta Chmielowskiego uczymy nie tylko j. polskiego, historii i geografii ale także kultury polskiej, tradycji, przywiązania do polskich zwyczajów. Zapraszamy uczniów wszystkich szkół polonijnych aglomeracji chicagowskiej do udziału w konkursie w następnym roku.

Warto dodać do szczegółowego protokołu, że tegoroczne palmy były jak te niegdyś nad Wisło, ale niektóre w poszczególnych grupach wiekowych okazały się na wskroś nowatorskie. Zapewne osoby które wykonywały palmy nie myślały o tym, że będą twórcami nowych palm, może nowego nurtu w wielkanocnej plastyce obrzędowej. Kto to wie, czy nie będą kiedyś tak samo popularne jak te z przed laty, które znamy do dziś. Jako znawca folkloru, zajmująca się w Polsce, zbierająca archaiczne pieśni ludowe i obrzędowe, muszę przyznać, że pomysł całkiem ciekawy. Zmienia się świat, ludzie stają się inni, a więc zaczynają tworzyć inaczej, tak jak im dyktuje wyobraźnia.

Warto wyznać, iż w II między szkolnym konkursie, dla mnie Festiwalu Wielkanocnym, znalazły odbicie, piosenki związane z nadejściem wiosny, pląsy małych słodkich dziewczynek w strojach niemalże regionalnych, wypieki, baby wielkanocne, pomysłowe jajka, zajączki, baranki, tradycyjny żurek, a nawet opowieść o wielkanocnej palmie. Powiem tak te nowatorskie palmy jakby były łącznikiem pomiędzy odchodzącej epoki, może kultury, a może świata, a tym nowym jeszcze nieznany... . Palma kształt taki sam, ale na niej zamieszczone kraszanki, ptaszki, zajączki, baranki i motywy wiosenne, gniazdka z małymi ptaszkami, motylki, a nawet marchewka. Palmy z motywem patriotycznym z kwiatami i wstążkami biało czerwonymi. Warto podkreślić, że do polskiej szkoły uczęszcza kilka rodzin meksykańskich, dzieci mówią pięknie po polsku, rodzice angażują się w różne prace na rzecz szkoły, są bardzo uczynni, powiedziała pani dr. Marzena Klimek. Na II Festiwalu pojawiła się interesująca Palma międzynarodowa zakończone miniaturkami flag państwowych; Polski, Ukrainy, USA, Meksyku, łańcuchami, motywami z meksykańskiej kultury. W grupie średnich palm i wysokich, wykonawcy mogli się poszczycić prawidłowym doborem materiałów z jakich zostały wykonane tradycyjne palmy. Wszystkie palmy były starannie wykonane, każda z nich zasługiwała na nagrodę i tak też było. Każdy uczestnik otrzymał piękny dyplom, nagrody książkowe, a nawet pieniężne.



Cieszę się ogromnie, że dyrektorka polskiej szkoły pani Marzena Klimek wraz z nauczycielami podjęły się realizacji tego wymagającego wiele pracy konkursu. Jednocześnie gratuluję nagrodzonym, jurorom trafnej oceny, rodzicom za pomoc i życzę dużo zdrowia, oraz determinacji w rozwijaniu tego wspaniałego przedsięwzięcia, wzbogacaniu go o nowe pomysły związane z polską wielkanocną tradycją obrzędową.

Alina Szymczyk
Fot; archiwum


Załączam wiersz

Do córki
Na amerykańskiej ziemi się urodziłaś
Tego co ja mam w sercu nie poznałaś i nie przeżyłaś.
Dlatego chcę ci przekazać i opowiedzieć
O ważnych sprawach, o których musisz wiedzieć.
Tam gdzieś jest Polska - daleko i blisko
Piękna i zielona, na mapie serca wyrzeźbiona.
Często mgłą spowita - nasza Ojczyzna.
W swojej historii serdeczną krwią zbroczona.
Walcząca, niepodległa, z honorem
Na biało- czerwonym sztandarze wzniesiona.
Zapamiętaj sobie te słowa matczyne,
To polskie korzenie wykarmiły drzewo naszej rodziny.
O trudnych sprawach nauczę cię gdy będziesz duża,
Dziś opowiem ci o tradycjach, zwyczajach i polskiej kulturze.
Co roku z niecierpliwością czekam tej chwili,
kiedy wiosna nastanie i skowronek zakwili.
Wtedy pójdziemy na pola i łąki
Zebrać gałązki palmowe i wierzbowe pąki.
Zapytasz- po co? Mamusiu dlaczego?
To jest właśnie polski zwyczaj
Piękny, kolorowy.
Uwić wspólnie rodzinną palmę,
Wysoką nad wszystkie głowy.
A gdy już gałązki powiążemy składnie
Wtedy weźmiemy bibułę, bukszpan i bazie
By palmę ozdobić ładnie.
Z uwagą potniemy wstążki bibułkowe,
Zakręcimy, zawiążemy kwiaty kolorowe
Będzie wspólna rozmowa
O tej tradycyjnej pracy,
Którą ukochała babcia i prababcia,
A pamiętają o niej wszyscy nasi rodacy.
W palmie każda gałązka ma swoje znaczenie
Jest symbolem męki Pana Jezusa
I naszego odkupienia.
Zielone gałązki symbolizują radość i odnawiające się życie,
Także smukłość i urodę o której wszystkie panny marzą skrycie.
Gdy poświęconą palmę przyniesiesz do domu
Nie powinno nic złego przydarzyć się nikomu.
Nawet gardła bolenie możesz przegonić wierzbowym kotkiem,
Chociaż dzieci pewno wolą syropy słodkie.
Polskie palmy wielkanocne słyną w całym świecie,
W różnych kształtach, splotach i pięknym zdobieniu
Lipnickie, kujawskie, mazurskie
Przez całą Polskę w Niedzielę Palmową się mienią.
Ten polski zwyczaj nawet w Chicago znają
I do konkursu na tradycyjną palmę wielkanocną
dzieci i młodzież polonijną zapraszają.
Prym w tej materii wiedzie Polska Szkoła
której Św. Patron Brat Albert Chmielowski
do dzielenia się chlebem wszystkich wołał.
Tydzień przed Wielkanocą w tej szkole gwarno, kolorowo
To wstążki i wstążeczki powiewają wszystkim nad głową.
My też będziemy gotowi w ten świąteczny ranek,
Nasze palmy będą odświętnie przybrane.
A ciebie córeczko ubiorę w strój krakowski
Spódniczkę w kwiaty jak te bibułkowe,
Fartuszek z koronki i wianek na głowę.
Do tego gorset aksamitny, cekinami zdobiony,
I pójdziemy do kościoła, będzie uroczyście
chociaż w Wielkim Tygodniu milczą jeszcze wszystkie dzwony.
I ruszy dostojnie procesja z palmami,
Będzie barwnie, kolorowo - przed nami i za nami.
I pójdziemy w ten wiosenny ranek, przy ramieniu ramię,
To znak naszej wiary i dawnych zwyczajów pielęgnowanie.
Pamiętaj córeczko Jana Zamoyskiego mądrości życiowej przesłanie
"Takie będą Rzeczypospolite jak ich młodzieży chowanie"
To twoje dziedzictwo, twoja tożsamość narodowa.
Niech w sercu twoim na zawsze się zachowa.

Kwiecień 2023
Polska Szkoła
im. Św. Brata Alberta Chmielowkiego w Chicago


Nadesłała: Alina Szymczyk