Tradycje doĹźynkowe w Chicago

Plon niesiemy, plon w gospodarza dom,
żeby dobrze plonowało, po sto korcy z kopy dało,
Plon niesiemy plon, z BoĹźej woli on…, to słowa starej pieśni, ktĂłre towarzyszyły uroczystościom doĹźynkowym od czasĂłw średniowiecznych i do dzisiaj.
Warto przypomnieć iĹź, doĹźynki rozpoczynały się korowodem symbolizującym, uwieńczenie prac przy zbiorach. KorowĂłd był waĹźnym elementem obchodĂłw święta doĹźynkowego. Wyruszał z domu przodownicy, zwanej rĂłwnieĹź „postolnicą”, czyli najlepszą Ĺźniwiarką z wieńcem na głowie w kształcie korony, uwitym z kłosĂłw wszystkich uprawianych zbóş, przystrojonym kwiatami. Za nią szły inne kobiety z narzędziami pracy, sierpami związanymi zboĹźem, przystrojonymi kwiatami i ziołami, zaś za kobietami szli mężczyĹşni z kosami przepasanymi czerwonymi wstążkami z muzyką i śpiewem.
Cała grupa odświętnie ubrana w stroje regionalne z przodownicą w wieńcu na głowie szła do kościoła, aby tam poświęcić, a następnie barwny korowód udawał się do wójta, lub pana, gdzie miał się odbywać festyn dożynkowy.

Starostowie dożynek, a byli to najlepsi gospodarze, przynosili chleb z solą do wójta mówili:
„niechaj będzie Jezus Chrystus Pochwalony,
przynosimy chlebek w kościele święcony” , zaś wĂłjt z Ĺźoną odpowiadał „ gość w dom, BĂłg w dom, czym chata bogata, tym Was ugościmy, prosimy.
Warto wspomnieć iż, dożynki to największe w roku święto rolników, które jest ukoronowaniem całorocznej ciężkiej pracy rolnika. W staropolszczyźnie nazywane wieńcowym od wieńca, lub okrężnym, które przypadało jesienią po zebraniu zbiorów z pól, nazywane było również zażynkami na Lubelszczyźnie i wyżynkami w okolicach Batorza, jak również na rzeszowskie czy opoczyńskie. Tu odpowiednikiem jest pieśń:
„JuĹź my poĹźeni, poĹźeni, juĹź my poĹźeni,
już przynieśli gospodarzom plon nasz do siani,
żeby dobrze plonowało po sto korcy dało,
a po ćwierci plew…” pieśń śpiewana przy wniesieniu wieńca poświęconego z kościoła do jaśnie pana lub wĂłjta, gdzie odbywały się doĹźynki. DoĹźynki, to święto ludowe, mające na celu podziękowanie Bogu za zebrane tegorocznych zbiory z prośbą o pomyślność w roku przyszłym. To jakĹźe waĹźne wydarzenie wieńczące trud pracy rolnikĂłw podczas ostatnich Ĺźniw, przypadające w okresie rĂłwnonocy jesiennej przypadającej na 23 września.

Tegoroczne polonijne dożynki organizowane przez Związek Klubów Polskich w Chicago odbyły się 15 sierpnia w święto Matki Bożej Zielnej w hołdzie Wielkim Polakom; Św. Janowi Pawłowi II i Kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu.

„Potrzeba w naszej OjczyĹşnie przykładu ofiary z siebie, aby człowiek współczesny zapomniał o sobie, a myślał o drugich - o dobru rodziny, o wypełnieniu swego powołania i zadania Ĺźyciowego wobec innych, o dobru całego narodu.” Oto słowa wypowiedziane przez Kardynała 1000 lecia Stefan Wyszyński w Warszawie, 25 września 1968 r. Tymi słowami rozpoczął się program patriotyczno – religijny na placu przy kościele św. Rozalii w HarwoodHeights przy zbiegu ulic Mantrose /Oak Park, pod powałą pięknego bezchmurnego nieba. Największe święto chleba w roku rozpoczęło się o godz. 11;00 programem przygotowanym przez teatr „Rzepicha” z kapelą i poetĂłw. Autorka scenariusza i realizatorka programu Prezes ZLP im. JP II autorka relacji, wykorzystała mądrości i przesłania obu wielkich PolakĂłw, oraz cytaty dr Janusza P. Kowalkowskiego z Polski. Prezentacje na telebimie przygotował nieoceniony Ryszard Siek z JOM. Program rozpoczął teatr „Rzepicha” hymnem polski. Następnie Maria Mili Purymska, Ewa Belicki, Jan Żółtek, ktĂłry przygotował biografię wielkiego Kardynała, cierpiał prześladowania, represje, upokorzenia i więzienie za wiarę i kościół Chrystusowy w Polsce, członek Zarządu Zrzeszenia LiteratĂłw Polskich im. JP II, Krzysztof Wasik członek teatru „Rzepicha” zaprezentowali 45 minutowy program. W programie oprĂłcz hymnu polski, zespół śpiewał pieśni: Liczę na Ciebie Ojcze, BądĹş Pozdrowiona, Dobra Matko i KrĂłlowo, O BoĹźe Panie MĂłj, kończąc wypowiedzią Kard. S. Wyszyńskiego (z rozwaĹźań o modlitwie "Ojcze Nasz")
„Tak często słyszymy zdanie: "Piękną i zaszczytną rzeczą jest umrzeć za Ojczyznę". JednakĹźe trudniej jest niekiedy Ĺźyć dla Ojczyzny. MoĹźna w odruchu bohaterskim oddać swoje Ĺźycie na polu walki, ale to trwa krĂłtko. Większym niekiedy bohaterstwem jest Ĺźyć, trwać, wytrzymać całe lata.” (Warszawa, 6 stycznia 1981).

O godz. 12:00 wyruszył korowĂłd z wieńcami doĹźynkowymi do kaplicy na Mszę św. Członkinie teatru „Rzepicha” przynieśli uwite przez siebie wieńce doĹźynkowe wraz z wiechami. Starostowie tegorocznych doĹźynek Zdzisława Lipińska z klubu Białystok i starosta Jan Majka przynieśli przaśny bochen chleba.
Mszę św. odprawił w koncelebrze ks. Ryszard Miłek kapelan ZKP , o. Marek Janowski SJ, opiekun ZLP im. JP II i teatru „Rzepicha”, oraz wikary z Parafii św. Rozalii ks. Tomasz Wilk.
Na ofiarowanie przyniesiono do ołtarza chleb, wieniec doĹźynkowy, kwiaty i zioła dla przyozdobienia ołtarza. Piękny bukiet z ziół i kwiatĂłw jak co roku przygotowała Maria Majchrowska. Dary do ołtarza niosły damy krĂłlowej parady, prezes ZKP Pan Jan Kopec, konsul Piotr Semeniuk, Maria Lipska od samego początku należąca do teatru „Rzepicha”, Dorotka i Tadeusza Kantora (teatr Rzepicha”). Należą się ogromne słowa uznania dla członkĂłw Stowarzyszenia im. Generała Tadeusza Kościuszki, zaciągnęli wartę przed ołtarzem podczas Eucharystii.
Chór im. Fryderyka Chopina uświetnił Mszę świętą śpiewem.

Po pięknej liturgii, oraz kazaniu, które wygłosił główny koncelebrans ks. Ryszard Miłek, o godz. 13:15 odbył się koncert Orkiestry Illinois NationalGuard Band pod przewodnictwem KeithaSzasteena. Zebrani z uwagą wysłuchali muzyki wykonanej przez orkiestrę, która na początek zagrała hymn polski i amerykański, potem kilka utworów patriotycznych jak: czerwone maki, legiony, pierwsza brygada, oraz inne utwory amerykańskie, koncertując około 40 minut.

Po koncercie orkiestry dętej o godz. 14:00, wystąpił teatr „Rzepicha” z obrzędem doĹźynkowym. KorowĂłd na czele z wieńcem z wizerunkiem Matki BoĹźej Częstochowskiej KrĂłlowej Polski wraz z wiechami, mężczyĹşni z kosami, muzyką i śpiewem rozpoczął ponad godzinny program staropolską pieśnią; „Oj, otwĂłrzcie, otwĂłrzcie nam szeroko wrota, bo się tu prowadzi ta chłopska robota…”

Chwaląc gospodarzy doĹźynek, starostĂłw, teatr zaprezentował pieśni obrzędowe; „Niechaj będzie Pochwalony, BĂłg i wszyscy świeci.
Przychodzimy dzisiaj do Was odprawiać dożynki,
Bóg pozwolił nam szczęśliwie zwieść do gumna plony
ToteĹź właśnie z tej przyczyny wielkie święto mamy…”

Staropolskie przywitanie zaśpiewali panowie z „Rzepichy w składzie; Kazimierz Ryszard Szymański, Krzysztof Wąsik, Tadeusz Kantor i Władysław Wytrwał. Pierwsza część doĹźynkowa do chleba, w ktĂłrej odbył się taniec z wiechami, przypominając obrazki z pracy polskiego rolnika. Następnie wprowadzono chleb, niosła go przodownica z najlepszym kosiarzem w okolicy, zwanym przodownikiem z uroczystą pieśnią;
„Hej pod gĂłra dolina, idzie polska nowina,
bochen chleba nam niosą, lepszym czasom i losom.
Wierni ojcĂłw swej ziemi do Was dzisiaj idziemy,
podawajcie nam ręce, coraz mocniej i więcej.
Matko z polskich kapliczek, Chryste z krzyĹźy przydroĹźnych
czuwajcie Wy nad nami i polskimi drogami(…)”, ta wiciowa pieśń, śpiewana na doĹźynkach urządzanych przez trzykrotnego premiera Polski Wincentego Witosa w Wierzchosławicach w okresie międzywojennym (1910 -1939), nie straciła na wartości, nadal niesie przesłanie szacunku do chleba, miłości do ziemi ojczystej, polskiej tradycji ludowej, przypominając o braterstwie narodu w trudnym czasie dla Ojczyzny.
Po przyjęciu chleba przez starostów dożynek Panią Zdzisławę Lipiński i Pana Jana Majkę, członków ZKP, którzy ucałowali chleb czyniąc znak krzyża nad przaśnym bochnem chleba na znak staropolskiej hojności, gościnności a jednocześnie szacunku do ciężkiej pracy rolnika. Następnie starostowie skierował słowa do zebranych, dziękując wszystkim za przybycie, zaszczyt sprawowania funkcji starostowania, zespołom za oprawę artystyczna, po czym z poświęconym bochnem chleba wyruszyli w licznie zebrany tłum przybyłych gości, aby się nim podzielić.

Jak staropolski zwyczaj każe, członkinie teatru wnieśli uroczyście wieniec z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej z pieśnią:
„Idzie wianek idzie z pola wprost do izby,
ustąpcie się ludzie, Ĺźeby nie miał ciĹźby…”, kobiety obtańczyły wieniec, przodownik powinszował obfitych plonĂłw i rozpoczęła się część wieńcowa. W tej części doĹźynek wyróşniony został Ăłwczesny Prezes ZKP Pan Jan Kopeć wraz z Zarządem. Dla członkĂłw zarządu został odczytany wiersz okazjonalny, mĂłwiący o dobrej pracy odchodzącego Zarządu we wrześniowych wyborach. Wieńcem z figurką Matki BoĹźej „Niepokalane Poczęcie”, został wyróşniony Pan Piotr Semeniuk vice konsul RP w Chicago, zespół zaśpiewał wiązankę pieśni z Lubelszczyzny, w ten oto sposĂłb dziękując konsulowi za pracę w Chicago. Wieńcem uhonorowano Pana Stanisława Białasa długoletniego gospodarza ZKP.
Uhonorowano wieńcem doĹźynkowym ostatniego z Ĺźyjących weteranĂłw Pana Tadeusza Gubałe. Z zespołu „Rzepicha” otrzymali serduszka najdłuĹźej należący, a wśrĂłd nich: Maria Lipska szyjąca stroje dla zespołu oraz stroje dla wiech, Maria Czerwonka, Jola Kulikowski, obie pomagające przy wiciu wieńcĂłw, Krzysztof Wąsik i Ryszard Szymański, wykonujący konstrukcje wieńcowe. Tym, ktĂłrzy pracują społecznie dla innych należą się słowa uznania i podziękowania. OprĂłcz wymienionych członkĂłw teatru wystąpili; Katarzyna Sulejewski, Danuta, Janina Gejsler, Krystyna Nowak, Władysław Wytrwał. Jedyna w swoim rodzaju polonijna orkiestra grająca pro-publiko-bono w składzie; skrzypce; Bronisław Nowak i Tadeusz Korona, akordeon; JĂłzef Kramarczyk(gościnnie Jan Kieta), klarnet Zdzisław Kłosowski i Stanisław Kret (gościnnie), perkusyjne instrumenty: Andrzej Krawczyk i Bogdan Korona gitary, Igor Galjanty perkusja.

W tegorocznych uroczystościach doĹźynkowych licznie wzięli udział przedstawiciele organizacji polonijnych, oraz amerykańskich, ktĂłrzy wypowiadali się przed ceremonią doĹźynkowa, a byli to: Konsul RP Małgorzata Bąk – Guzik, vice konsul Piotr Semeniuk, płk Karol Budniak zastępca attsche obrony przy Ambasadzie RP w Waszyngtonie, Adam Bałata, starszy chorąży sztabowy VI Dywizji Powietrzno-Desantowej w Krakowie, Major Allen Bear; koordynator programu partnerstwa Gwardii Narodowej stanu Ilinois z Polskimi Siami Zbrojnymi, generał brygady Justyn Osberg, zastępca dowĂłdcy Gwardii Narodowej stanu Ilinois, podpułkownik Bryan Miller -kapelmistrz orkiestry reprezentacyjnej The AirNationalGuardBabd of te Midwest, Przedstawicielka ZNP i Przystanku Historii nauczycielka Helena Sołtys, reprezentujący KPA wydział Ilinois Tadeusz Młynek, ks. Marek Smułka, koordynator ds. polonijnych w Archidiecezji Chicagowskiej, skarbnik powiatu Cook Maria Papas z zastępcą Paulem Kawa, radny chicagowski z 30 okręgu Ariel Rebojras, weteran i działacz polonijny Tadeusz Gubała, Sławomir Łatko, polski gwardzista Gwardii Narodowej IL. a takĹźe wielu znanych gości, zasłuĹźonych członkĂłw ZKP i działaczy polonijny.

W wypowiedziach polskich mĂłwcĂłw wielu wspomniało bohaterstwo PolakĂłw w obronie Warszawy w czasie powstania, jak rĂłwnieĹź bitwy warszawskiej zwanej „cudem nad Wisłą”. Chciałam podkreślić, ze doĹźynki to święto chleba, polskiego rolnika pracującego w pocie czoła i to jest przesłaniem tej jakĹźe waĹźnej uroczystości, dlatego warto pielęgnować najstarsze tradycje narodowe, aby Ĺźyły w naszej pamięci, aby przekazywać je z pokolenia na pokolenie. Władze zmieniają się często, a pamięć i toĹźsamość pozostaje na tyle, na ile My jej pozwolimy. „Nie władza, a umiłowanie tradycji i pamięć moĹźe przedłuĹźyć nasze polskie dziedzictwo”.

Na zakończenie chciałam podziękować Panu Henrykowi Kłos z klubu łowieckiego „Ostoja”, za załatwienie zboĹźa na wieńce i wiechy, bo bez zboĹźa nie było by prawdziwych doĹźynek.

Tegoroczne dożynki zgromadziły wielu przedstawicieli jak niegdyś w Polsce, kiedy sam sekretarz PZPR był ich gospodarzem. Dobrze się stało, że rolnik świętowanie zakończenia żniw wziął w swoje ręce, co znalazło odbicie w podziękowaniu Bogu za plony, a człowiekowi za jego znojna prace.

„Chleb okrągły jak chłopskie oblicze,
wymaszczony miodem i mlekiem,
jego forma najsprawiedliwsza,
przy nim zasiądziemy wszyscy i nie będzie pierwszych ani ostatnich,
a kaĹźdy otrzyma cząstkę sprawiedliwie”



ZKP stara się podtrzymywać i kultywować tradycje z ojczystej ziemi, przykładem czego są organizowane „wigilje” z Jasełkami, „święconka”, obchody konstytucji 3 maja z paradą, doĹźynki, ktĂłrym poświęciłam więcej miejsce. Warto wspomnieć, Ĺźe nad całością czuwała dr. Łucja Mirowska Kopeć członkini Zarządu, koordynując w czasie festiwalu. Należą się podziękowania Paniom wydającym posiłki i smażącym pyszne placki ziemniaczane, jak rĂłwnieĹź Panom wydającym napoje chłodzące. Wszystkich BĂłg zapłać za wierną słuĹźbę dla Polonii przez wiele lat.

Alina Szymczyk (autor scenariuszy i realizacji widowisk od 25 lat w Chicago).
Foto :Ryszard Siek
/Nazwiska władz zaczerpnięto z DZ.Z artykuł K.K.

       

       

       

       

       

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt