Środa 24 Kwietnia 2024r. - 115 dz. roku,  Imieniny: Bony, Horacji, Jerzego

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 10.07.20 - 21:47     Czytano: [1173]

Dział: Zakamarki historii

Bitwa o Anglię i polscy piloci RAF

10 lipca 1940 roku, rozpoczęła się pierwsza faza Bitwy o Anglię, nazywana również fazą wstępną.

Sześć faz Bitwy
W tej fazie Luftwaffe, operująca siłami 2., 3. i 5. Floty Powietrznej z lotnisk we Francji, Danii, Belgii i Norwegii, rozpoczęła ataki na angielską żeglugę na kanale La Manche oraz przeprowadziła szereg ataków mających na celu rozpoznanie angielskiego systemu obrony powietrznej i sprawdzenie czasu reakcji Royal Air Force na wtargnięcie w angielską przestrzeń powietrzną niemieckich samolotów.
Druga faza Bitwy rozpoczęła się 8 sierpnia 1940 roku, kiedy to Luftwaffe rozszerzyła swe działania o ataki skierowane przeciwko brytyjskiemu lotnictwu oraz portom. Niemcy dążyli do zniszczenia lotnictwa RAF. Niemieckie bombowce prowadziły w tym czasie nocne ataki na cele wojskowe, które były preludium późniejszego nocnego Blitzu.

Trzecia faza rozpoczęła się 24 sierpnia, kiedy to po kilku dniach złej pogody Luftwaffe powróciła nad Wyspy Brytyjskie. Teraz jej taktyka uległa zmianie. Niemieckie formacje bombowe, w eskorcie myśliwców, przeprowadziły szereg ataków przeciwko angielskiemu lotnictwu i zakładom przemysłowym o żywotnym znaczeniu dla obrony Wielkiej Brytanii. Podczas zaciętych powietrznych pojedynków Luftwaffe i RAF walczyły o panowanie w powietrzu. W jednym z nalotów na Londyn zginęli liczni cywile, co pociągnęło za sobą odwetowy angielski atak bombowy na Berlin.

Czwarta faza rozpoczęła się 7 września 1940 roku. Dowództwo Luftwaffe uznało, że RAF został wystarczająco osłabiony. Niemieckie bombowce uderzyły na cele cywilne, chcąc złamać morale Brytyjczyków. Luftwaffe rozpoczęła dzienne i nocne naloty na Londyn, angażując wszystkie posiadane bombowce. 7 września Herman Göring wysłał do ataku na Londyn armadę powietrzną złożoną z 1.000 maszyn. RAF nie zdołał odeprzeć tego ataku, miasto zostało zbombardowane. Wbrew pozorom zmiana niemieckiej taktyki okazała się korzystna dla RAF, który zdołał odbudować swe siły obronne (lotniska i stacje radarowe). Wzmocniona została również obrona przeciwlotnicza Londynu.
W piątej fazie Bitwy, trwającej od 1 do 31 paĹşdziernika 1940 roku, Luftwaffe prowadziła nocne naloty bombowe oraz dzienne ataki nękające z wykorzystaniem Jabo – małych formacji samolotĂłw myśliwsko-bombowych.
Listopad i grudzień 1940 roku to ostatnia, szósta faza Bitwy. Wehrmacht oficjalnie nadal prowadził przygotowania do inwazji na Wielką Brytanię, ale psująca się pogoda i plany Adolfa Hitlera ataku na wschód Europy doprowadziły do zakończenia niemieckiej ofensywy lotniczej.

Polscy lotnicy w Bitwie …
Pierwsi polscy lotnicy dotarli na Wyspy Brytyjskie już w grudniu 1939 roku. W lutym 1940 roku rozpoczęli szkolenie lotnicze, głównie w kierunku tworzenia formacji bombowych. W kwietniu znaczną ich część skierowano na szkolenie w charakterze pilotów myśliwskich, gdyż dowództwo RAF uznało za konieczne wzmocnienie sił Fighter Command.

Podczas pierwszej fazy Bitwy polskie dywizjony lotnicze znajdowały się na etapie formowania, ale polscy piloci walczyli w składzie dywizjonów brytyjskich. Pierwszym polskim pilotem w angielskiej formacji był sierż. Wojciech Kloziński, który 2 czerwca 1940 roku otrzymał przydział do 54 Dywizjonu RAF. 16 lipca kolejni polscy piloci trafili do 145 Dywizjonu, byli to kpt. Wilhelm Pankratz i por. Antoni Ostowicz. Już 19 lipca Antoni Ostowicz odniósł pierwsze polskie zwycięstwo w Bitwie niszcząc bombowiec Heinkel He-111. W pierwszej fazie Bitwy o Anglię w angielskich dywizjonach służyło dwudziestu pięciu polskich pilotów. 15 sierpnia 1940 roku został włączony do walki 302 Dywizjon, pierwsza polska jednostka, która osiągnęła gotowość bojową. 30 sierpnia 1940 roku gotowość bojową osiągnął 303 Dywizjon i wziął udział w walkach najbardziej kluczowym momencie Bitwy. Również polskie dywizjony bombowe 300 i 301 wzięły udział w Bitwie o Wielką Brytanię, nocą 14-15 września atakowały barki desantowe w Boulogne, Calais i Dunkierce.

W Bitwie o Anglię walczyło 143 polskich pilotów myśliwskich, którzy służyli w kilku brytyjskich dywizjonach myśliwskich oraz w polskich dywizjonach 302 i 303. Polscy lotnicy stanowili 13% liczby pilotów walczących w okresie największego natężenia Bitwy, a w październiku ten odsetek, z uwagi na straty osobowe RAF, zwiększył się do 20%. Dowództwo Fighter Command oficjalnie zaliczyło polskim pilotom zniszczenie 203 samolotów Luftwaffe (liczba ta jest stale weryfikowana), a Dywizjon 303 zgłosił zniszczenie 126 samolotów wroga i został uznany za najskuteczniejszą jednostkę Bitwy. Polscy piloci zestrzelili 16,3% samolotów Luftwaffe zniszczonych podczas Bitwy o Anglię.

… i w kraju rządzonym przez komunistĂłw
Po zakończeniu II wojny światowej ok. 3.000 lotników Polskich Sił Powietrznych zdecydowało się na powrót do Polski. Wśród nich znaleźli się również weterani Bitwy o Anglię. Władze komunistycznej Polski zachęcały ich do powrotu, oficjalnie oferując weryfikację i uznanie posiadanych stopni wojskowych oraz oferując możliwość służby w ludowym Wojsku Polskim. Część z nich otrzymała wyższe stanowiska dowódcze, np. ppłk Szczepan Ścibor został mianowany komendantem Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie, ppłk Bernard Adamecki komendantem Technicznej Szkoły Lotniczej, a ppłk Stanisław Skalski objął stanowisko inspektora do spraw techniki pilotażu. Nieoficjalnie wszyscy zostali objęci stałą inwigilacją Urzędu Bezpieczeństwa. Komuniści podejrzewali, że wśród nich mogą znajdować się agenci obcych wywiadów zbierający informacje o polskim potencjale militarnym i gospodarce. Cześć z nich została aresztowana i na podstawie fikcyjnych zarzutów sądzona. Na sześciu z nich wykonano wyrok śmierci. Wielu z nich uniemożliwiono dalszą pracę w lotnictwie wojskowym i cywilnym.

Urząd Bezpieczeństwa, poza prowadzeniem indywidualnych rozpracowań obejmujących poszczegĂłlne osoby, juĹź w 1948 roku przystąpił całościowego do rozpracowywania środowiska byłych lotnikĂłw RAF. W dniach 12-13 lipca 1949 roku w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego odbyła się odprawa, na ktĂłrej kierownicy poszczegĂłlnych Sekcji II-ich Wydziałów I-ych WUBP otrzymali polecenie wszczęcia rozpracowania obiektowego o kryptonimie „Mewa”. W zainteresowaniu UB znalazło się ok. 650 byłych Ĺźołnierzy Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, ktĂłrzy zostali poddani inwigilacji obejmującej ich Ĺźycie prywatne i zawodowe. Informacje na ich temat zbierano z wykorzystaniem wielu tajnych współpracownikĂłw, poddawano stałemu przeglądowi ich korespondencję oraz śledzono ich z wykorzystaniem technik obserwacji operacyjnej. Na fali zmian, jakie miały miejsce w Polsce, zrezygnowano z prowadzenia rozpracowania operacyjnego „Mewa” w 1953 roku. Zebrana dokumentacja została zarchiwizowana, część wykorzystano przy rozpracowaniu osĂłb.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej dysponuje szeregiem materiałów dotyczących polskich lotnikĂłw walczących w Polskich Siłach Powietrznych. Główną część z nich stanowią dokumenty operacyjne prowadzonych spraw, m.in. RO „Mewa” (AIPN BU 00231/1 t. 1-24), dokumenty dotyczące spraw poszczegĂłlnych lotnikĂłw (Stanisława Skalskiego, Wacława KrĂłla czy Witolda Łokuciewskiego). W wielu z tych teczek znajdują się dokumenty osobiste i zdjęcia zatrzymane przez Urząd Bezpieczeństwa podczas przeprowadzanych rewizji lub pozyskane w ramach perlustracji korespondencji.
W naszym zasobie znajduje się również szereg materiałów fotograficznych przekazanych ze zbiorów Archiwum Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie, Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce oraz prywatnych kolekcji przekazanych w ramach projektu Archiwum Pełnego Pamięci. Ciekawą częścią zbioru są materiały polskiej opozycji z lat 80-tych XX wieku nawiązujące do działalności Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, np. znaczki pocztowe.

Autor: WIESŁAW KACZMARCZYK
Całe opracowanie wraz ze zdjęciami na Portalu Przystanek Historia

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt