Wtorek 23 Kwietnia 2024r. - 114 dz. roku,  Imieniny: Ilony, Jerzego, Wojciecha

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 07.08.22 - 13:09     Czytano: [586]

Dział: Śladami naszych przodków

Dosieczka, czyli karlica polska

Niziutka, niepozorna i niezauwaĹźalna

Jak się okazało, to właśnie ona była nieoficjalnym kanclerzem królowej, kształtując jej wizerunek na arenie międzynarodowej. A żeby było ciekawiej, to ona uratowała swojej pani życie! Dzień 3 sierpnia, jest Dniem "Małych Wielkich" ludzi czyli osób o niskim wzroście, którzy pozytywnie zapisali się w historii całego świata.

Na imię miała Dorota

Popularnie nazywano ją Dosieczką. Jej nazwisko brzmiało Ostolska Dorota, choć w literaturze podawano często, że Ostalska. Była Polką, ale niewiele wiemy o jej życiu prywatnym w Polsce. Na dwór królewski, zaanektowała ją królowa Bona Sforza. Polska władczyni uwielbiała wprost karłów, uważając ich za ogromną pociechę, na smutnym królewskim dworze. Przy Bonie właśnie, Dosia odbyła edukację polityczną. Królowa niejednokrotnie zabierała swoje karły na narady polityczne. Aby nudne posiedzenia rozbawiały swoim chodem i poruszaniem się niziutkie osóbki.

Królewska "Niziołka"

Niziołka królewska, szczególnie silnie związana była z najstarszą córką zmarłego Zygmunta Starego Jagiellona, Zofią, W swoich listach karliczka nazywała siebie "podnóżną a najniższą służką" albo "najmniejsza służebnica" Zofii Jagiellonki. Nie trafiła jednak ona razem z nią do Brunszwiku (po zaślubieniu księcia przez Zofię brunszwickiego Henryka II), gdzie się udała polska królewna w 1556 roku. Królewna wybrała na swą maleńką towarzyszkę groźną Jagnieszkę. Ale Dosieczka znalazła się w polskiej świcie towarzyszącej Katarzynie Jagiellonce w drodze do mroźnej Finlandii, gdzie rezydował jej świeżo poślubiony mąż, książę Jan Waza, późniejszy król Szwecji.

Ślubna wyprawa polskiej księżniczki

W spisie bogatej wyprawy ślubnej najmłodszej córki Zygmunta Starego i Bony, jest potwierdzenie, że księżniczka ta w szczególny sposób dbała o komfort swoich najniższych wzrostem sług. Pod hasłem "Barwa nas karły" zapisano:
...Sajaników, bieretków i niższych ubiorów aksamitnych czarnych na 2 karłów.
Prześcieradło kitajczane, czerwone do noszenia szat... Stąd nam jest wiadomo, że materiały dla Dosieczki pochodziły nawet z Chin.

Lepszy los niż reszty służących

Dosi udało się uniknąć losu większości służebnic Katarzyny Jagiellonki, które zostały odesłane do kraju gdy nie sprawdziły się one na północnym dworze. Po ślubie królewna Jagiellonka oraz jej mąż zostali uwięzieni na zamku Gripsholm przez króla Szwecji Eryka XIV, przyrodniego brata Jana. Więźniom nerwy rujnowały wrzaski osób torturowanych z rozkazu króla. Nie pomagał im też ciągle towarzyszący Katarzynie strach, że zostanie odseparowana od męża i ukochanego syna. Dosieczka, jako jedna, służyła książęcej parze w tym trudnym czasie. To ona właśnie piastowała ich dzieci czyli królewnę Izabelę oraz królewicza Zygmunta. Podobno poprzez trudy więzienia, Katarzyna i Jan stworzyli jeden z najzgodniejszych związków tamtego okresu. Po odzyskaniu wolności, Dosieczka stała się jedną z najważniejszych osób na dworze, ponieważ królewska para potrafiła docenić jej oddanie w okresie ich internowania.

Sprytna Dosia

Wykształcona i sprytna Dosia pisała bowiem do najprzedniejszych polityków Rzeczpospolitej, listy w imieniu Katarzyny Jagiellonki. Wiemy o tym, ponieważ zachowała się jej bogata korespondencja z księżną brunszwicką Zofią Jagiellonką, starszą siostrą Katarzyny.

Atak szału króla Eryka

W dniu 14 października 1567 roku, po ataku szału, Eryk XIV wydał pewien akt. Uznał w nim Jana za następcę tronu. Potem wezwał męża Katarzyny do Sztokholmu. Dosieczka była naocznym świadkiem pewnej sceny i tak pisała ona do Zofii o królu szwedzkim: ..."Pan Bóg go tak raczył nawiedzić, iż mu rozum odjął; co teraz czyni tego sam nie wie"... Wzmacniała tym samym wizerunek szalonego władcy na Starym Kontynencie. Według relacji Dosieczki, Eryk prosił brata o wybaczenie, po czym: "padł przed Janem na ziemię, wyznawając go być królem panem swym, a samego siebie być więźniem...

Po pewnym czasie...

Gdy Eryk zaczął się powoli ogarniać z zaistniałej sytuacji, Jan obawiając się o swoje życie, skorzystał z sytuacji i pobił wojska brata osadzając go w więzieniu, by wkrótce przejąć koronę. Za niedługo Dosia uchroniła Katarzynę przed utratą tronu i życia. To ona właśnie usłyszała dziwny odgłos ze strony dawnego skarbca, w którym trzymano byłego króla. Szybko domyśliła się, że Eryk XIV próbuje przepiłować kratę. Wszczęła zatem mała osóbka alarm i uprzedziła pilnujących więźnia Stanisława Zdrojewskiego i Mikołaja Opackiego. Znaleźli oni przy Eryku metalowy pilnik, którym chciał on wykonać sobie sobie drogę ku wolności. Stwierdzili też, że... krata ta została dotkliwie naruszona i była bliska wypadnięcia...

Wychowanie Zygmunta

Nie tylko uratowała Dosieczka królestwo Jana i Katarzynę z opresji, ale też polska karlica wpłynęła na to jak zapisano w kronikach historycznych z tego okresu ...że "Zygmunt został wychowany w wierze katolickiej. W ciągu pierwszych 5-6 lat za religijne wychowanie syna królewskiego odpowiadała Katarzyna, a pomagała jej w tym karlica, Dorota..." Gdy Zygmunt miał 7 lat, karliczka spędzała z nim mnóstwo czasu. Już wtedy chłopiec przewyższał wzrostem o głowę swoją opiekunkę. Jak sama pisała, "ja mam fortel na Królewicza J. M.: kiedy mnie goni, tedy ja zaraz na ziemi usiądę, tedy mi nic nie uczyni..." Wychowaniem Zygmunta, mała Dorota wpłynęła, na dobre i na złe, stosunki polityczne Polski ze Szwecją...

Dlatego też Nasza Redakcja w czasie obchodów Dni "Małych Wielkich", wspomina tę nietypową osóbkę jaką była Dorota "Niziołka Dosieczka". Aby zatem tradycji i polskiej zwyczajowości stało się zadość, wyruszyliśmy w internetową podróż w celu poszukiwania starych obrazów, na których uwiecznieni są "Mali Wielcy" tego świata.



Ewa Michałowska- Walkiewicz

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt