Piątek 29 Marca 2024r. - 89 dz. roku,  Imieniny: Marka, Wiktoryny, Zenona

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 20.06.22 - 18:50     Czytano: [1322]

Dział: Nasze zdrowie

Overtreatment





Nadmierne leczenie to powszechny problem systemów opieki zdrowotnej w wielu krajach. Szacuje się, że na świecie może ono odpowiadać nawet za 30 proc. kosztów ponoszonych przez ochronę zdrowia. Jedną z przyczyn tego zjawiska jest strach lekarzy przed roszczeniami pacjentów i ich rodzin.

U podstaw nadmiernego leczenia leży przekonanie, że szersza opieka medyczna skutkuje lepszymi wynikami pacjenta. Badania naukowe analizujące zjawisko wskazują jednak, że bardzo często jest odwrotnie a nadmierne leczenie zamiast wywołać korzyść, paradoksalnie, wywołuje szkodę. Uznaje się je więc za realny problem współczesnych systemów opieki zdrowotnej, w wyniku którego wzrastają koszty opieki czy zwiększa się obciążenie pracą personelu medycznego.

Czym jest nadmierne leczenie i jakie są jego przyczyny?

Zjawisko nadmiernego leczenia odnosi się interwencji medycznych, których podjęcie nie przynosi korzyści dla pacjenta lub gdy ryzyko szkody wynikające z takiej interwencji najpewniej przewyższy korzyści, jakie pacjent może odnieść. Przyczyn nadmiernego leczenia jest wiele. Do istotniejszych zaliczyć należy: rozwój i wpływ przemysłu farmaceutycznego, żądania pacjentów i ich rodzin co do dalszej diagnostyki i leczenia a także obawę medyków przez roszczeniami.

Na rosnący problem nadmiernego leczenia wpływają także reklamy, wywołując u ich odbiorców nierzadko sztuczne zapotrzebowanie na dany produkt czy usługę. Szczególnie podatne są osoby starsze, o gorszym stanie zdrowia oraz osoby z niższych grup społeczno-ekonomicznych. Niebezpieczne staje się także szukanie diagnozy w Internecie, które może wpłynąć na konsultację z lekarzem - pacjent może przedstawić z góry przyjęte oczekiwania, dotyczące przepisania mu określonego leku bądź skierowania go na dalszą, być może niepotrzebną, diagnostykę.

Całkowita eliminacja nadmiernego leczenia niemożliwa?

Opieka zdrowotna stanowiąca niezwykle złożony systemem powoduje, że całkowite wyzbycie się nadmiernego leczenia jest niemożliwe. Pomimo rosnącej świadomości, że stanowi ono problem, jego mierzenie jest wyzwaniem, gdyż w pierwszej kolejności wymaga określenia, czym jest odpowiednia opieka w przypadku konkretnego pacjenta.
Nadmierne leczenie najczęściej dokumentowane jest w krajach o wysokich dochodach. Stanowi jednak także duże zagrożenie wśród krajów o niskich i średnich dochodach, bo może wpływać na niezaspokojone potrzeby części populacji, a tym samym skutkować nierównym rozkładem zasobów zdrowotnych. I tak w Indiach prywatne ubezpieczenia zdrowotne, na które mogą pozwolić sobie nieliczni, najbogatsi mieszkańcy kraju, obejmują drogie leki przeciwnowotworowe, mimo że populacja ogólna nie ma dostępu do wielu chociażby podstawowych interwencji medycznych.

Więcej szkody niż pożytku

Większa liczba interwencji często błędnie utożsamiana jest z wyższą jakością opieki. Badania pokazują jednak, że pacjenci są bardziej usatysfakcjonowani, gdy przechodzą więcej badań lub otrzymują więcej leków. Wielu pacjentów (i lekarzy) może jednak nie zdawać sobie sprawy, że każde badanie czy każda procedura, bez względu na to, jak starannie przeprowadzone, niosą ze sobą pewne ryzyko, w tym możliwość wystąpienia błędów lub komplikacji. Im więcej leków pacjent przyjmuje, tym większe prawdopodobieństwo popełnienia błędów w ich dawkowaniu, co może wywołać reakcją niepożądaną. Podobna sytuacja dotyczy przeprowadzenia większej liczby badań, w konsekwencji których istnieje ryzyko uzyskania fałszywie dodatnich wyników oraz poddania się inwazyjnym zabiegom, których pacjent nie potrzebował. Lekarze starając się wykonywać swoją pracę właściwie, mogą także przecenić korzyści z zastosowanej interwencji. Wynikające z takiego działania szkody mają tendencję do występowania później - zwykle w momencie danego działania nie jest pewne, że może ono okazać się zbędne.

Postęp w medycynie spowodował przesuniecie granic tego, co można zdiagnozować i wyleczyć. Pacjentom i rodzinom wciąż trudno jest jednak zaakceptować, że medycyna ma swoje granice. W rezultacie bardzo często oczekują oni od lekarzy, aby ci rozpoczęli lub kontynuowali terapię, nawet jeśli może być ona nieopłacalna klinicznie dla pacjenta. Przykładem jest resuscytacja krążeniowo-oddechowa, która rzadko jest procedurą ratującą życie dla pacjentów z nieuleczalną chorobą, u których przewiduje się, że umrą w ciągu najbliższych dni lub tygodni. Nawet gdy resuscytacja krążeniowo-oddechowa przywróci pewną czynność serca, najpewniej tylko krótkotrwale przedłuży życie pacjenta a jego jakość prawdopodobnie będzie słaba.

Niepewność w praktyce lekarza

Istotna część diagnoz wiąże się z pewnym stopniem niepewności, którego bez względu na doświadczenie lekarza nie można wyeliminować. Lekarz może mieć doświadczenie w leczeniu pewnych schorzeń, ale nie oznacza to, że każdorazowo wie na pewno, czy postawił właściwą diagnozę dla konkretnego pacjenta oraz, w jaki sposób chory zareaguje na przebieg leczenia.
Jednym z przykładów nadmiernej diagnozy bezpośrednio związanej z niepewnością jest wykrywanie nowotworów. Zwiększając liczbę wykonywanych biopsji, patolodzy mają większą tendencję do znajdowania grup komórek, których ogólny wygląd sugeruje nowotwór. Chociaż komórki te mogą pasować do definicji, w niektórych przypadkach nie są szkodliwe.

Jakie są konsekwencje nadmiernego leczenia?

Nadmierne leczenie ma wiele konsekwencji. Poświęcając czas i zasoby finansowe na interwencje, które nie przynoszą realnych korzyści pacjentowi, zwiększa się koszty opieki, czyniąc ją mniej dostępną dla pozostałych. Nadmierne leczenie powoduje także zwiększenie obciążenia pracą medyków, przyczyniając się do marnotrawstwa ograniczonych zasobów. Zjawisko to jest również sprzeczne ze sprawiedliwą dystrybucją, która wymaga od lekarzy jak najlepszego wykorzystania dostępnych środków. Odwraca uwagę od pilniejszych potrzeb, co powoduje, że część pacjentów oczekując na leczenie może utracić możliwość wcześniejszej interwencji. Biorąc pod uwagę ograniczone zasoby nadmierne leczenie zagraża stabilności i trwałości systemu opieki zdrowotnej.

Jak przeciwdziałać nadmiernemu leczeniu?

Ograniczenie nadmiernego leczenia wymaga podjęcia wspólnych działań różnych interesariuszy systemu opieki zdrowotnej. Chociaż całkowite wyeliminowanie problemu jest nierealne, istnieją kroki, które lekarze i pacjenci powinni podjąć. Obejmują one m.in. omówienie z pacjentem, co jest dla niego ważne, tak aby medyk był w stanie zlecić najlepszą dostępną opcję leczenia. Ponadto od lekarza wymaga się wskazania zagrożeń związanych z zastosowanym leczeniem oraz umożliwienia pacjentom zadawania ważnych dla nich pytań.

Potrzebna edukacja

W związku z tym, że nadmierne leczenie jest powszechnym problemem, w wielu krajach inicjowane były kampanie mające na celu podniesienie świadomości w temacie zagrożeń płynących z nadmiernego leczenia. Jedną z nich była inicjatywa opracowana przez amerykańską fundację ABIM w 2012 roku. Kampania została wdrożona m.in. w Australii, Brazylii, Kanadzie, Francji, Niemczech, Izraelu, Wielkiej Brytanii, Arabii Saudyjskiej czy Nowej Zelandii mając na celu promowanie kultury, w której unika się niewłaściwych interwencji klinicznych oraz prowadzi się rozmowy na temat dostępnych opcji leczenia, podkreślając fakt, że większa opieka niekoniecznie musi skutkować lepszymi wynikami. Świadomość tego, sprzyja bardziej realistycznym oczekiwaniom dotyczącym leczenia.
Źródło: ncbi.nlm.nih.gov

POLITYKA ZDROWOTNA.COM

Wersja do druku

Pod tym artykułem nie ma jeszcze komentarzy... Dodaj własny!

29 Marca 1837 roku
Urodził się Władysław Sabowski, polski poeta, pisarz, dramatopisarz, dziennikarz i tłumacz (zm. 1888)


29 Marca 1937 roku
Zmarł Karol Szymanowski, polski kompozytor. Obok F. Chopina, uznawany za najwybitniejszego kompozytora (ur. 1882)


Zobacz więcej