Piątek 17 Stycznia 2025r. - 17 dz. roku,  Imieniny: Antoniego, Henryki, Mariana

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 08.02.22 - 19:43     Czytano: [1196]

Dział: Śladami naszych przodków

Historia wycinanki

Cudeńka pani Lucyny

Wycinanka, to po prostu wycięta z papieru misterna ozdoba, przypominająca nicianą serwetkę. Wiążą się z nią dawne zwyczaje religijne, podczas których wykonywano je w dużych ilościach. Czyni się to za pomocą ostrego narzędzia, którym są nożyce. W Polsce charakterystyczna jest właśnie wycinanka, która stanowi podstawę twórczości ludowej. Jej elementem zdobniczym, są postacie z legend i ludzkich bajań. Nasza Redakcja została zaproszona do domu skarżyskiej artystki trudniącej się wycinanką ludową, pani Lucyny Kozłowskiej. Tam mogliśmy podziwiać jej przepiękne prace.

Pojawienie się wycinanki z papieru

Istnieje kilka hipotez dotyczących pojawienia się wycinanki papierowej, w polskiej sztuce ludowej. Podobno według jednej z nich, zapożyczono wspomnianą wycinankę z kultury żydowskiej. Wycinanka żydowska, miała wydźwięk rytualny i wykonywano ją jedynie na jakieś uroczystości religijne. Różnokolorowe wycinanki żydowskie, naklejano na okna mieszkań w święto Szawuo. Inna hipoteza dotycząca powstania wycinanki, wiąże jej zaistnienie z pojawieniem się na wsi kolorowego papieru. Był on lekko świecący i nosił on nazwę glansowanego. Pierwsze historyczne zapiski o wycinankach ludowych, które pojawiły się w naszym kraju, pochodzą z Warszawy. Były one charakterystyczną ozdobą wiejskich chat, szczególnie w wieku XIX i na początku wieku kolejnego. Stanowiły one pewnego rodzaju ozdobę kredensów i serwantek pokojowych.

Na święta

Przed świętami grudniowymi przypadającymi na dni 24-26 tegoż miesiąca, nie tylko kredensy ale cale ściany i belki stropowe, zdobiono kolorowymi wycinankami. Najstarsze polskie wycinanki, znajdują się w zbiorach łowickich, kołbielskich i kurpiowskich. Pierwszą kolekcję polskich wycinanek, która pochodzi z roku 1850 zebrał podczas swoich etnograficznych wypraw, wielki malarz Wojciech Gerson.

Róşne rodzaje symetrii

Wycinanki skupiają niejednokrotnie w swoim wyglądzie różne rodzaj symetrii. Może być w nich specyficzne łączenie poszczególnych elementów, poprzez ich rytmiczne powtarzanie się. Te elementy powtarzają się pionowo lub poziomo. W XIX stuleciu pojawiła się obok papieru kolorowego, bibułka. Od tej pory wycinanka nabrała na kunszcie, odnośnie swojego wyglądu.

NoĹźyce do strzyĹźenia owiec

Do wycinania ich używano narzędzi gospodarskich, którymi w dawnych czasach były na przykład nożyce do strzyżenia owiec. Wycinanka, przedstawiała zarówno elementy roślinne jak też i zwierzęce. A w wycinankach pani Lucyny Kozłowskiej wycinanka przedstawia na przykład postacie z bajek i świętokrzyskich legend. W zależności od przybieranych form i elementów zdobniczych, wycinankę nazywa się gwiazdeczką, motylkiem lub kogutkiem.

Wycinanka z Powiśla

Przed II wojną światową, wycinanki z tego terenu nazywano podwarszawskimi, garwoliniakami lub powiślanymi. Okres ich największego rozwoju, to czas przed I wojną światową. W latach 20. XX stulecia, zauważono ich prawie całkowity zanik. Renesans tradycji wykonywania wycinanek, w Polsce nastąpił dopiero po II wojnie światowej. Wycinanki z tego terenu przedstawiają najprostsze formy polskich elementów zdobniczych, a są to: rózgi, czyli stylizowane drzewka, lalki czyli uproszczone postaci kobiece, chłopaki uproszczone postaci męskie, fryzy z lalek i kogutków, kółka oraz gwiazdy.

Lucyna Kozłowska, skarżyska artystka robiąca wycinanki

Urodziła się ta pani niedaleko Ostrowca Świętokrzyskiego. Artystka ta od zawsze związana jest z regionem świętokrzyskim, dlatego też wiele elementów na jej wycinankach nawiązuje do tego terenu. Uznana dziś twórczyni papierowych wycinanek, swoje pierwsze prace wykonała w latach 90. ubiegłego stulecia. Od tego momentu, prawdziwe cudeńka artystki, znalazły swoje miejsce na wielu wystawach. zbiorowych i indywidualnych. Prezentowane były one, w Domu Papiernika w Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej, pokazywane były też one w Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni, w Muzeum Miejskim w Tychach, a także w Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach. Jednak najczęściej te artystyczne prace pani Lucyny, spotkać można w Miejskim Centrum Kultury w Skarżysku - Kamiennej. Motywy prac wycinankowych pani Kozłowskiej najczęściej przedstawiają elementy folklorystyczne. Każda z nich to prawdziwy artyzm wychodzący spod nożyc pani Lucyny.



Ewa Michałowska -Walkiewicz

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt