Wtorek 16 Kwietnia 2024r. - 107 dz. roku,  Imieniny: Bernarda, Biruty, Erwina

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 21.01.22 - 21:50     Czytano: [957]

Dział: Zakamarki historii

Powstanie Styczniowe - 1863

Szanowni Państwo,

Powstanie Styczniowe wybuchło 159 lat temu 22 stycznia 1863 r. Był to jeden z największych zrywów narodowych w historii Polski. Powstanie zapisało się jako wspaniały przykład polskiego heroizmu, pragnienia wolności i wielkiej ofiarności na rzecz Ojczyzny.

Po porażce Powstania Listopadowego, na ziemiach polskich, nastał czas wzmożonych represji względem Polaków (tzw. noc paskiewiczowska). Zlikwidowano autonomię - Królestwo Polski, rozpoczęły się wywózki na Sybir, wzmogła się rusyfikacja, nastąpiła Wielka Emigracja polskich elit.

Pomimo tych niesprzyjających warunków, duch oporu w Polsce nie zanikł, wręcz przeciwnie - pojawiały się kolejne zakonspirowane sprzysiężenia patriotyczne, zaś na emigracji powstało wiele kół patriotycznych, aktywnie zabiegających o sprawę polską na arenie międzynarodowej. W drugiej połowie lat 50. XIX wieku po klęsce Rosji w Wojnie Krymskiej, na nowo rozbudziły się nadzieje na odzyskanie niepodległości. Osłabienie Rosji, wplątanej w konflikt z wieloma mocarstwami europejskimi, zrodziło okazję, którą postanowiono wykorzystać.

W 1861 r. w Polsce narastał patriotyczny ferment, w całym kraju miały miejsce ogromne patriotyczne manifestacje, znaczna część z nich została rozgoniona brutalnie przez Rosjan (m.in. 8 kwietnia na Placu Zamkowym, gdzie zginęło co najmniej 200 osób). 14 października 1861 r. Rosjanie wprowadzili stan wojenny i podwoili garnizon Warszawy. W 1862 r. car Aleksander II poszedł na pewne ustępstwa względem Polaków, jednak były one już spóźnione. Niespodziewanie na początku stycznia 1863 r. Rosjanie zarządzili przeprowadzenie w Warszawie branki do wojska rosyjskiego. Władze carskie zamierzały tym sposobem zapobiec wybuchowi powstania, jednak działanie to przyniosło efekt odwrotny od zamierzonego.

Powstanie wybuchło z całą mocą 22 stycznia wraz z ogłoszeniem Manifestu, który powołał Tymczasowy Rząd Narodowy i wzywał do powstania na wszystkich terytoriach byłej Rzeczypospolitej. Powstańcy, mimo niewystarczającego uzbrojenia i braków kadrowych, atakowali rosyjskie placówki na terenie całego Królestwa Polskiego. Podczas powstania odbyło się ponad tysiąc starć i potyczek, w siłach polskich brało udział ok. 200 tysięcy osób. Pod koniec 1863 r. po stronie polskiej na Litwie walczyło 145 tysięcy powstańców, a na Ukrainie 90 tysięcy. Siły rosyjskie były jednak przeważające w liczbie 400 tysięcy wyszkolonych i dobrze uzbrojonych żołnierzy.

Kluczowe dla Powstania było pozyskanie chłopów do walki z zaborcą. Jednakże świadomość narodowa wśród ludu na ziemiach Rzeczypospolitej dopiero się w tamtym czasie rodziła, zaś Rosja nie zamierzała oddać pola w tej kwestii. W marcu 1864 r. wydano carski ukaz uwłaszczeniowy, w którym zniesiono pańszczyznę i przyznawano chłopom ziemię na własność. Po początkowych polskie sukcesach militarnych Rosjanie przejęli inicjatywę, stopniowo spychając powstańców do defensywy. Mimo sympatii wielu europejskich narodów i opinii publicznej, powstańcy nie uzyskali znaczącej pomocy międzynarodowej, co boleśnie zweryfikowało wcześniejsze nadzieje na spodziewaną izolację międzynarodową Rosji.

Ostatecznie powstanie upadło jesienią 1864 r. Porażka powstania doprowadziła do masowych wywózek na Sybir, zintensyfikowania represji i rusyfikacji. Na stokach Cytadeli zginęli przywódcy powstania, m.in. Romuald Traugutt. Skonfiskowano wiele majątków szlacheckich, nastąpiła kasacja klasztorów. Carat rozpoczął eliminację polskich wpływów na Litwie, Białorusi i Ukrainie.

Mimo że powstanie militarnie poniosło klęskę, wywołało jednak znaczącą zmianę w społeczeństwie polskim. Wykrystalizowała się polska tożsamość narodowa, co szczególnie ważne - przyspieszył ten proces wśród warstw chłopskich i mieszczańskich na terenie całego byłego Królestwa Polskiego. Zahamowano ugodowe postawy części szlachty względem Rosji, jednocześnie odrzucono koncepcje zbrojnych zrywów na rzecz pracy organicznej.

Wyciągnięto lekcję, że cały naród musi się zjednoczyć, wszystkie warstwy społeczne, aby odnieść sukces w walce o niepodległość. Tę pracę pozostawiono na przyszłe dekady, dzięki czemu w 1918 r. Polska ostatecznie odzyskała niepodległość, a dwa lata później odniosła jeden z największych w dziejach świata sukcesów militarnych, pokonując Bolszewików.

Z wyrazami szacunku,
Maciej Świrski
Prezes Reduty Dobrego Imienia

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt