Piątek 19 Kwietnia 2024r. - 110 dz. roku,  Imieniny: Alfa, Leonii, Tytusa

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 26.04.21 - 20:50     Czytano: [2040]

Dział: Śladami naszych przodków

Nasza Redakcja w Rędocinie

Garncarstwo na ziemiach polskich

Rędocin, to mała wioska województwa świętokrzyskiego, w której rodzina Rokitów słynie z wyrobów garncarskich. Nasza przewodniczka po Rędocinie pani Marianna Chmieluś, przypomniała wszystkim historię garncarstwa na ziemiach polskich

Przed naszą erą

Na ziemiach polskich naczynia gliniane pojawiły się około 5400 lat p.n.e. Przybyły wówczas na te tereny ludy rolnicze posiadające umiejętność wytwarzania zarówno naczyń o cienkich, bogato zdobionych ściankach, jak i trwalszych, grubościennych, przeznaczonych do gotowania potraw. Głównym surowcem była glina, stosowano także domieszki mineralne (piasek, tłuczeń), wzmacniające konstrukcję. Naczynia lepiono ręcznie z taśm i wałków glinianych. Po wysuszeniu wypalano je w ognisku. Przybycie w ok. 300 r. p.n.e. ludności celtyckiej wzbogaciło rzemiosło o umiejętność toczenia naczyń na kole garncarskim. Najbardziej znane stanowisko archeologiczne znajduje się w okolicach Nowej Huty, gdzie odkryto osady celtyckie z ceramiką wytwarzaną na kole. Ceramikę wypalano w specjalnych piecach garncarskich.

Gdy już nie było Celtów

Po odejściu Celtów z ziem polskich, koło garncarskie zostało zapomniane i naczynia wytwarzano tylko ręcznie. Ponownie umiejętność toczenia pojawiła się pod koniec II wieku n.e. Ceramika z tamtego okresu ma ciemną i błyszczącą powierzchnię. Powstały wówczas osady wyspecjalizowane w garncarstwie, m.in. Pleszów. Do wypalania naczyń stosowano piece częściowo zakopane w ziemię, przeważnie dwukomorowe. Do czasu wynalezienia koła garncarskiego wyroby ceramiczne były formowane po prostu przez lepienie w rękach. Lepieniem garnków i innych naczyń glinianych zajmowały się kobiety. Ręczne formowanie wyrobów obserwuje się nawet u niektórych ludów pierwotnych.

Koło garncarskie

Z chwilą wynalezienia koła garncarskiego wyrób naczyń przeszedł stopniowo z rąk kobiet do mężczyzn. W ten sposób powstało rzemiosło garncarskie. Wśród plemion słowiańskich koło garncarskie pojawiło się w VII wieku. Było to koło wolnoobrotowe i stosowano je do obtaczania ręcznie ulepionych naczyń. Największy rozwój polskiego garncarstwa przypada na wiek XVI. W owym okresie we wszystkich prawie miastach istniało przynajmniej po kilka pracowni garncarskich. W samym Krakowie notowano dwudziestu garncarzy.

Osiemnaste stulecie

W miarę rozwoju wytwórczości fabrycznej i powstawania wytwórni zagranicznych, spotykało się coraz częściej naczynia fajansowe, ceramika wytwarzana na kole garncarskim znajdowała głównych odbiorców jedynie wśród biedniejszego mieszczaństwa i chłopstwa. Ponieważ warstwy te nie mogły sobie pozwolić na kupno drogich naczyń fajansowych, zaspokajały swe potrzeby wyrobami garncarskimi.
Na przełomie XIX i XX wieku następuje w Polsce upadek rzemiosła garncarskiego. Zawód garncarza staje się coraz mniej popłatny, a na rynku w coraz większej ilości pojawiają się tanie wyroby fabryczne.

Nasza Redakcja dziękuje za zaproszenie do Rędocina i ciekawą prelekcje na temat garncarstwa.

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt