Sobota 20 Kwietnia 2024r. - 111 dz. roku,  Imieniny: Agnieszki, Amalii, Czecha

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 10.06.16 - 21:17     Czytano: [2760]

Dział: Kresy w życiu Polski i narodu polskiego

Ukraińcy to psychopaci

W kaĹźdym narodzie, nie wyłączając narodu ukraińskiego, są ludzie dobrzy i Ĺşli, mądrzy i głupi, ładni i brzydcy, ludzie kochający drugiego człowieka i ludzie wrogo nastawieni do innych narodĂłw – rasiści, prawdziwi chrześcijanie i pseudochrześcijanie czy wrogowie Kościoła, niekiedy nawet słudzy szatana itd. Dlatego w odniesieniu do narodĂłw nie powinno się generalizować. Jest jeden wszakĹźe wyjątek w odniesieniu do generalizacji. Np. byli wśrĂłd NiemcĂłw przeciwnicy Hitlera i jego polityki. Jednak faktem historycznym jest, Ĺźe zdecydowana większość NiemcĂłw popierała Hitlera – głosowała na niego i na barbarzyński pod kaĹźdym względem program polityczny jego partii. Stąd moĹźna zrozumieć i zaakceptować nazywanie Ăłwczesnych NiemcĂłw hitlerowcami. Jest takĹźe faktem, Ĺźe większość, powtarzam: większość LitwinĂłw uwaĹźających PolakĂłw za swoich największych wrogĂłw (co jest wyssane z palca!) i UkraińcĂłw z dzisiejszej Haliczyny i Wołynia, szczegĂłlnie ci, dla ktĂłrych bohaterem narodowym jest faszysta i zbrodniarz-ludobĂłjca Stepan Bandera jest antypolskimi psychopatami. Stąd uogĂłlnienie, Ĺźe Litwini i Ukraińcy są psychopatami jest usprawiedliwione.

Psychopatami nazwał UkraińcĂłw w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej” (12.10.1989) Stefan Kisielewski, znany wĂłwczas tak w kraju jak i na emigracji publicysta, pisarz i kompozytor, ktĂłry tego nie ukrywał, Ĺźe nie Ĺźywi sympatii względem szowinistĂłw ukraińskich, litewskich i białoruskich, wychodząc z załoĹźenia, Ĺźe narody te, wykorzystywane bądĹş przez Moskwę bądĹş przez Berlin, były ĹşrĂłdłem wielu nieszczęść dla Polski i PolakĂłw.

Odpowiedział na tę wypowiedĹş Ukrainiec z Niemiec Bohdan Osadczuk, ktĂłry takĹźe w „Gazecie Wyborczej” (20-22.10.1989) napisał: „...Mistrz humoru nigdy nie słynął z nadmiaru taktu. Ale to, na co sobie w wywiadzie pozwolił – określenie UkraińcĂłw mianem psychopatĂłw – przechodzi wszelkie granice przyzwoitości i to zbliĹźa autora do obozu rasistĂłw...”.

Niestety, wiele, aĹź za wiele!, ukraińskich książek i czasopism wydawanych wĂłwczas na emigracji (bo sama Ukraina była w okowach Moskwy) moĹźe być uĹźytych nawet w sądzie jako dowĂłd na słuszność wypowiedzi Kisielewskiego. To z nich, a nie z bujnej wyobraĹşni Kisielewskiego zionie wprost patologiczna nienawiść szowinistĂłw ukraińskich do Polski, PolakĂłw i wszystkiego co polskie. Np. organ nacjonalistĂłw ukraińskich (banderowcĂłw) „Szlach Peremochy” nazwał bezeceństwem zaśpiewanie na jednym z koncertĂłw jednej pieśni po polsku przez znany w Polsce ukraiński chĂłr „Ĺťurawli” („Kultura” Nr 3-474, ParyĹź 1987, str. 113).

To tylko psychopata mĂłgł coś podobnego napisać, a drugi psychopata wydrukować. A takich psychopatĂłw wśrĂłd UkraińcĂłw w Małopolski Wschodniej (Haliczyny) i Wołynia jest wiele, wiele tysięcy! Stąd Jerzy Pankiewicz w katolickim „Ładzie” (12.3.1989) pisze: „...Dziwi nienawiść do Polski dziś, gdy Litwini „bogatsi” są o doświadczenia stalinizmu... Podobnie z Ukraińcami. Po doświadczeniach głodu lat 30-tych, a wcześniej rewolucji i wojny domowej oraz kolektywizacji (w Związku Sowieckim) mordowali PolakĂłw (podczas II wojny światowej). MoĹźe nie byli to ci sami Ukraińcy, ale przecieĹź mieli okazję dowiedzieć się o tym, jak traktowano (tam) ich rodakĂłw”.

Ale czy właśnie psychopata jest w stanie coś zrozumieć, a tym bardziej wyciągnąć z tego właściwe wnioski?! - Nie!

I ci psychopaci po dziś dzień okazują swą „miłość” do Polski, ktĂłra uwaĹźa Ukrainę za strategicznego partnera, wspiera Ukrainę na arenie międzynarodowej, udzieliła niedawno poĹźyczki Kijowowi w wysokości 1 miliarda dolarĂłwna wieczne nieoddanie!, daje obecnie pracę 400 tysiącom głodującym Ukraińcom przybyłym do Polski za chlebem, polscy Ukraińcy mają wolność działania i liczne przywileje. Tymczasem Ukraińcy np. nie zwrĂłcili polskim katolikom we Lwowie ani jednego zabranego im kościoła (do dziś dnia toczy się spĂłr o kościół św. Marii Magdaleny), Polacy nie mają ciągle Domu Polskiego we Lwowie, przez lata utrudniano odbudowę Cmentarza Orląt Lwowskich. Polacy są dyskryminowani na kaĹźdym kroku.

Antypolskość wśrĂłd UkraińcĂłw jest Ĺźywa nawet wśrĂłd ukraińskiego duchowieństwa rzekomo chrześcijańskiego i katolickiego. W artykule księdza JĂłzefa Wołczańskiego pt. „Ekumenizm na Ukrainie”, zamieszczonym w katolickim tygodniku „Ład” z 12 marca 1995 roku czytamy: „...jedna z Polek (w Komarnie koło Lwowa) zwrĂłciła uwagę wojowniczemu księdzu ukraińskiemu na wspĂłlnotę wiary obu obrządkĂłw pod przewodnictwem Ojca Świętego. Otrzymała na to swoistą odpowiedĹş: „Ja do waszego Ojca Świętego się nie modlę”. W niektĂłrych zaś parafiach grekokatolickich archidiecezji lwowskiej – o czym informował autora jeden z unickich duchownych pragnących zachować anonimowość – kapłani opuszczają w kanonie mszalnym imię papieĹźa tylko dlatego, Ĺźe jest on Polakiem”.

Z kolei w artykule pt. „PozwĂłlcie im umrzeć po polsku...” („Myśl Polska” czerwiec 2001) czytamy: (...) „Z przeraĹźeniem stwierdzamy fakt, Ĺźe wśrĂłd duchowieństwa (rzymskokatolickiego) młodszego pokolenia i klerykĂłw na Ukrainie (jest to rzecz trudna do zrozumienia) coraz częściej spotykamy osoby wrogo wręcz nastawione do PolakĂłw i wszystkiego co polskie”.

Czy wszyscy Ukraińcy co tak postępują nie są psychopatami?!

Antypolscy pseudochrześcijanie

W ostatnich kilku dekadach jesteśmy świadkami niebywałego wprost upadku wiary chrześcijańskiej na Zachodzie (w tym także w Polsce), który uchodził przez wieki za bastion chrześcijaństwa. Jest wiele powodów ku temu. Jednym z nich jest fakt, że wielu kapłanów wcale nie jest kapłanami Chrystusa, a sporo sióstr zakonnych wcale nie jest chrześcijankami. Oto dwa jakże wymowne dowody na to:

W warszawskim „Słowie. Dzienniku Katolickim” z 28 paĹşdziernika 1993 roku ukazała się rozmowa z kardynałem Myrosławem Iwanem Lubacziwskim, arcybiskupem większym Lwowa obrządu grekokatolickiego (unickiego) zatytułowana „Podnosimy się teraz z klęczek”, w ktĂłrej na pytanie związane z nielegalnym przejmowaniem przez ukraińskich grekokatolikĂłw polskich kościołów katolickich we Lwowie i Małopolsce Wschodniej: „Czy zdaniem Eminencji moĹźliwe jest porozumienie między Kościołami katolickimi obu obrządkĂłw” kardynał Lubacziwskij odpowiedział buńczucznie:
„Jest to niezwykle trudne. My straciliśmy wiele świątyń, ktĂłre nie zostały nam nigdy zwrĂłcone. Traktujemy PolakĂłw tu, na Ukrainie, tak, jak obchodzono się z naszymi ludĹşmi w Polsce”.

Ta skandaliczna odpowiedĹş jest całkowicie sprzeczna z nauką Chrystusa i Kościoła, ktĂłry nauczał nam kochać drugiego człowieka – nawet wroga (!) i przebaczać doznane winy (tym bardziej, Ĺźe Lubacziwskij, tak jak wielu UkraińcĂłw, bardzo, a bardzo wyolbrzymiał polskie winy wobec UkraińcĂłw, co jest takĹźe nieetyczne!). Jakim chrześcijaninem był więc kardynał Lubacziwskij? Jaki przykład dawał wiernym?

Z kolei w piśmie PolakĂłw litewskich „Znad Wilii” z 21 czerwca – 4 lipca 1992 roku w tekście W. Walukiewicz „Kościół polski w Kownie” czytamy: „Z wstąpieniem Karola Wojtyły na tron papieski w kościele pokarmelickim moĹźemy modlić się w języku polskim. Msze św. odbywają się kaĹźdej niedzieli o godz. 12,30. Cieszymy się z tego, ale nieraz prosiliśmy księdza proboszcza o zmianę godziny na wcześniejszą. JednakĹźe proboszcz o tym sam nie decyduje, uradziliśmy więc prosić Kurię, Ĺźeby zezwolono na naboĹźeństwa w języku polskim w kościele św. Mikołaja (przy klasztorze benedyktynek). Bo to i dojazd dobry, co szczegĂłlnie wygodne dla ludzi w starszym wieku. 30 marca wyruszyliśmy w składzie 5-osobowej delegacji do Kurii w tej sprawie, gdzie przyjęto nas bardzo serdecznie. JednakĹźe po dwĂłch tygodniach otrzymaliśmy negatywną odpowiedĹş, poniewaĹź na takie naboĹźeństwa nie zgodziły się zakonnice z tego kościoła. WĂłwczas zwrĂłciliśmy się do przełoĹźonej Zakonu, ktĂłra zaprotestowała przeciw naszej propozycji i powiedziała, Ĺźe o naboĹźeństwach w języku polskim i mowy być nie moĹźe...”.

I znowu: ile chrześcijaństwa było w tej zakonnicy?

Jałta była wielkim bezprawiem

W amerykańskiej „GwieĹşdzie Polarnej” (6.4.2013) JĂłzef Kazimierz Kubit pisze, Ĺźe w reakcji na decyzje konferencji w Jałcie ks. Andrzej Krzesiński (1884-1964), polski filozof i teolog, przedwojenny wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego, opublikował książkę zatytułowaną „Poland,s Right to Justice” (The Devin-Adair Co., New York 1946). ZwrĂłcił w niej uwagę, Ĺźe heroizm narodu polskiego w walce przeciwko hitlerowskim barbarzyńcom został przez aliantĂłw nagrodzony utratą 46 proc. terytorium państwa polskiego na rzecz bolszewickiego tyrana. Wykazał teĹź, Ĺźe tak zwana linia Curzona została przez aliantĂłw zinterpretowana niezgodnie z prawdą historyczną.

8 grudnia 1919 roku, Rada Najwyższa Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych powzięła uchwałę w sprawie wschodnich ziem Polski. Uchwała ta wyznaczała tymczasową granicę Polski. Przebiegała ona tylko do Sokala i nie dotyczyła terenów Galicji Wschodniej.

W czasie wojny rosyjsko-polskiej, 10 lipca 1920 r., lord Curzon zaproponował tę linię jako linię demarkacyjną między wojskami polskimi i rosyjskimi. Tereny te nie były okupowane przez Rosję 10 lipca 1920 r., jak również później, gdy wojska rosyjskie przesunęły się głębiej w kierunku zachodnim. Tak więc premier Churchill, przemawiając w parlamencie Wielkiej Brytanii, stwierdził niezgodnie z prawdą, że konferencja w Jałcie oparła swoje decyzje na linii Curzona z niewielkimi zmianami na korzyść Polski. Takie miasta jak: Lwów, Borysław, Zbaraż, Tarnopol, Drohobycz, Stanisławów znalazły się w obrębie Związku Radzieckiego.

W książce „Poland,s Right to Justice” ks. Krzesiński wykazał, Ĺźe decyzje w Jałcie były pogwałceniem zasad Karty Atlantyckiej, zaprzeczeniem zasad prawa międzynarodowego i pogwałceniem umowy polsko-brytyjskiej. Aneksja Ziem Wschodnich Rzeczypospolitej, według ks. prof. Krzesińskiego, była w sprzeczności z zasadami prawa naturalnego, gdyĹź ziemie te zamieszkiwała najliczniej polska grupa etniczna – 39,9 proc. Dla porĂłwnania liczebność ludności ukraińskiej wynosiła 34,5 proc., a białoruskiej 8,3 proc. Na niektĂłrych obszarach i w miastach ludność polska dominowała. We Lwowie Ukraińcy stanowili zaledwie 15% ludności miasta, a w Wilnie Litwini jeszcze mniej, bo tylko 1% (!) mieszkańcĂłw.

Koncerty Artura Rubinsteina we Lwowie

Artur Rubinstein (1887 ŁódĹş – 1982 Genewa) był wielkim polskim pianistą pochodzenia Ĺźydowskiego. Prawdziwym maestro. Znany był jako wirtuoz i odtwĂłrca muzyki Chopina, Brahmsa, Schuberta, Schumanna, Dvoraka, Rachmaninowa i Szymanowskiego. W swojej ponad 80-letniej karierze pianisty wystąpił w ponad 6000 koncertach w bardzo wielu krajach. Występował z wieloma uznanymi orkiestrami i dyrygentami oraz grał m.in. z Pablem Casalsem, Jacquesem Thibaud i Romanem Totenbergiem. Był patriotą polskim. Na inauguracji Organizacji NarodĂłw Zjednoczonych w San Francisco w 1945 roku po wykonaniu hymnu amerykańskiego spontaniczne i poza programem zagrał Mazurka Dąbrowskiego. W Krakowie w 1976 roku ukazał się polski przekład jest autobiografii „Moje młode lata”, w ktĂłrej artysta pisze o swojej młodości - edukacji, rodzinie, początku kariery i o ludziach, ktĂłrych spotkał i ktĂłrzy wywierali wpływ na jego twĂłrczość.

Z książki dowiadujemy się, Ĺźe w roku 1910 po udanych koncertach w Krakowie Rubinstein debiutował w gmachu polskiej Opery we Lwowie. Rubinstein pisze: „Kiedy światła przygasły, a na sali zapanowała absolutna cisza, wyczułem ten szczegĂłlny nieuchwytny kontakt łączący mnie z publicznością, kontakt, ktĂłry jest dla mnie natchnieniem w czasie gry. Sukces odniesiony tego wieczora naleĹźał do najdonioślejszych w całej mojej karierze artystycznej. Odtąd, aĹź po II wojnę światową LwĂłw był jedynym miastem, w ktĂłrym zawsze mogłem liczyć na całkowicie wysprzedaną salę”. To go zbliĹźyło bardzo do tego arcypolskiego miasta. Tego samego roku jeszcze dwa razy koncertował we Lwowie, ponownie w 1911 roku, w 1912 i 1913 roku, a po I wojnie światowej – juĹź w polskim Lwowie, chociaĹź był juĹź bardzo sławny i bez przerwy koncertował w wielu krajach, miał ciągle przyjemność wracać do Lwowa, gdzie występował: 15 paĹşdziernika 1924, 24 listopada 1925, 14 kwietnia 1926, 25 marca 1927, 13 stycznia 1930, 6 lutego 1931, 11 stycznia 1933, 4 paĹşdziernika 1934 i 14 stycznia 1936 roku. Koncertował zazwyczaj w pięknej sali Polskiego Towarzystwa Muzycznego.

Materiały do polskiej historii Wołynia (2)

Zgodnie z wolą szlachty wołyńskiej 26 maja 1569 roku, tuż przed unią lubelską polsko-litewską, przywilejem króla Zygmunta Augusta Wołyń został formalnie wcielony do Korony (Polski), do której należał do III rozbioru Polski w 1795 roku.
W drugiej połowie lat 20. XX w. rząd polski zbudował nową linię kolejową, biegnącą od Stojanowa w województwie tarnopolskim do granicy z województwem wołyńskim i dalej do Łucka. Była to jedna z większych i bardzo ważnych inwestycji kolejowych w okresie międzywojennym, która połączyła Lwów ze stolicą województwa wołyńskiego Łuckiem. Dzisiaj jest to jedna z najważniejszych linii kolejowych w tzw. Zachodniej Ukrainie.

Według danych Biblioteki Narodowej w Warszawie na terenie wojewĂłdztwa wołyńskiego w latach 1919-39 wydawane były w róşnym okresie czasu i w róşnych miejscowościach 144 czasopisma polskie, z tego 67 w stolicy wojewĂłdztwa – Łucku i 32 czasopisma w największym mieście na Wołyniu – RĂłwnem.

Równe w początkach XVII wieku przeszło drogą posagu na książąt Lubomirskich. Stało się ono centrum ich dóbr na Wołyniu. Lubomirscy przez 200 lat rezydowali w tutejszym zamku, który przebudował dla nich pod koniec XVIII w. w stylu rokokowym znany architekt Jan de Witte. W 1792 roku w zamku tym Lubomirscy gościli Tadeusza Kościuszkę.

Patronami założonej w 1404 roku katolickiej diecezji łuckiej na Wołyniu (po 1945 r. Ukraina) są Polacy: św. Stanisław Kostka i św. Andrzej Bobola.

W Łucku w 1922 roku powstała Biblioteka Publiczna licząca ponad 30 000 książek z daru rządu polskiego i Polskiego Towarzystwa Naukowego we Lwowie. W czasie okupacji sowieckiej miasta w latach 1939-41 jej zbiory zostały spalone w piecach zainstalowanych w zamkniętym kościele ewangelickim.

WkrĂłtce po zajęciu Krzemieńca przez NiemcĂłw, 28 lipca 1941 roku na podstawie listy ułoĹźonej przez nacjonalistĂłw ukraińskich, hitlerowcy aresztowali przedstawicieli tutejszej inteligencji polskiej, głównie nauczycieli znanego Liceum Krzemienieckiego, spośrĂłd ktĂłrych w dniach 28–30 lipca 1941 roku 30 osĂłb zostało przez NiemcĂłw rozstrzelanych pod GĂłrą KrzyĹźową.

Podczas wojny z Niemcami we wsi Piatydnie koło Włodzimierza Wołyńskiego w połowie września 1939 roku doszło tu do walk żołnierzy Wojska Polskiego z nacjonalistycznymi dywersantami ukraińskimi współpracującymi z hitlerowcami.

W latach 1939-1945 oddziały ukraińskich organizacji nacjonalistyczno-faszystowskich: Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii zamordowały w bestialski sposób w powiecie kowelskim około 3750 Polaków, w tym kobiety (nawet ciężarne), dzieci, starców i kaleki.

W Łucku 1927 roku został zbudowany nowy okazały gmach Banku Polskiego według projektu architekta lwowskiego, inż. Szczęka.

We wsi Zaborol koło Łucka był piękny pałacyk renesansowy i kaplica katolicka oraz ładny ogród założony przez słynnego ogrodnika Miklera. Od 1859 roku tutejszy majątek należał do Czarneckich.

W Powstaniu Listopadowym 1830-31 wzięło udział na terenie Wołynia 12 księży katolickich diecezji łuckiej.

W latach 30. XX wieku w RĂłwnem powstała polska grupa poetycka „Wołyń”, ktĂłrej członkami byli m.in. znani dzisiaj w literaturze polskiej literaci: Czesław Janczarski, Zuzanna Ginczanka, JĂłzef Łobodowski, Jan Śpiewak, Wacław Iwaniuk, Władysław Milczarek.

W latach 30. XX w. w Kowlu na Wołyniu działał Oddział Zjednoczenia Polskich Inżynierów Katolików pod patronatem biskupa łuckiego Adolfa Szelążka, który idee Zjednoczenia gorąco propagował na terenie swojej diecezji.

W 1936 roku założono w Łucku Katolicką Kasę Bezprocentową im. ks. Piotra Skargi.

Horochów od 1795 roku należał do Strojnowskich, którzy wybudowali tu pałac w stylu empire. Na początku XIX wieku pałac posiadał bogate zbiory sztuki, które następnie trafiły do pałacu w Dzikowie koło Tarnobrzegu, własności Tarnowskich.

W Lubomlu urodzili się: Seweryn Lubomlczyk (1532-1612), polski dominikanin, hagiograf i polemista, Stefan Angielski (ur. 1929), polski lekarz, profesor i rektor Akademii Medycznej w Gdańsku, członek Polskiej Akademii Nauk, kawaler Orderu Odrodzenia Polski, Małgorzata Książek-Czermińska (ur. 1940), polski filolog, profesor Uniwersytetu Gdańskiego.

Podczas rzezi Polaków przez nacjonalistyczne bandy ukraińskie Polaków na Wołyniu w 1943 roku Sarny były miejscem, do którego przybyło tysiące polskich uchodźców z eksterminowanych wsi. W maju 1943 roku Niemcy utworzyli w Sarnach oddział policji złożony z Polaków, który bronił miasta i pacyfikował ukraińskie wsie, które były gniazdami ukraińskiego bandytyzmu. Polskich uchodźców Niemcy sukcesywnie wywozili do Generalnego Gubernatorstwa (centralnej Polski) oraz na roboty przymusowe do Niemiec. Pozostałych Polaków w Sarnych wypędził Stalin do komunistycznej Polski w 1945 roku.

Litwini wspierali ukraiński terroryzm

Po uzyskaniu przez Litwę niepodległości po I wojnie światowej, rząd litewski świadomy historycznej polskości Wilna, zamieszkiwanego głównie przez PolakĂłw (Litwini stanowili zaledwie 1% ludności miasta!), a uwaĹźanego przez nich za stolicę Republiki Litewskiej (o czym mĂłwiła litewska konstytucja), prowadził jawnie antypolską politykę. Zaślepieni swą nienawiścią do Polski i PolakĂłw Litwini popierali wszystkich i wszystko co mogło nam szkodzić, włącznie ze współpracą z Niemcami i Związkiem Sowieckim, ktĂłre to państwa były nastawione rĂłwnieĹź wrogo do Litwy. To przykład jak głupie mogą być małe narody opętane szowinizmem narodowym – on odbiera im rozum (takĹźe wypadki w państwach bałkańskich w latach 90. XX w. to potwierdzają). Kowno wspierało m.in. antypolskich terrorystĂłw ukraińskich z Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO) 1920-33, a później jej następczyni Organizacji Ukraińskich NacjonalistĂłw (OUN). Litwa była bardzo biednym krajem. Pomimo tego rząd litewski wspierał terrorystĂłw ukraińskich pokaĹşnymi sumami w dolarach. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Litwy wystawiało terrorystom ukraińskim fałszywe paszporty. Np. minister spraw zagranicznych Litwy Dovas Zaunius (1929-34) wystawił fałszywy paszport i legitymację korespondenta prasowego m.in. supertorroryście Jewhenowi Konowalcowi, komendantowi UWO w latach 1920-29 i w latach 1929-38 przewodniczącemu OUN, co umoĹźliwiało mu swobodne przekraczanie wszystkich granic w Europie i pobyt we wszystkich państwach. W celu zbierania pieniędzy na działalność terrorystyczną wśrĂłd emigrantĂłw ukraińskich otrzymał fałszywy paszport litewski na nazwisko „Biskauskas” inny terrorysta ukraiński, komendant UWO po odejściu Konowalca - Omelan Senyk. Paszport litewski otrzymał takĹźe terrorysta OUN Hryhoryj Maciejko, ktĂłry 15 czerwca 1934 roku zastrzelił w Warszawie polskiego ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego, ktĂłry dążył do zawarcia porozumienia polsko-ukraińskiego! Udało mu się zbiec z Polski – wyemigrował do Argentyny właśnie z pomocą litewskiego paszportu, ktĂłry był wystawiony na nazwisko Petro Knysz. Maciejko Ĺźył spokojnie w Argentynie do 1966 roku jako obywatel litewski. Dzisiaj Ukraińcy uwaĹźają go za bohatera narodowego. Decyzją rady miejskiej w Konotopie w obwodzie sumskim na Ukrainie 1 grudnia 2015 roku jedna z ulic miasta otrzymała imię Hryhorija Maciejki.

Pomnik Adama Mickiewicza w Wilnie

Ĺťycie polskiego wieszcza narodowego Adama Mickiewicza (1798-1855), urodzonego w Zaosiu koło NowogrĂłdka miało takĹźe swĂłj okres wileński. Mickiewicz przybył do Wilna w 1815 roku w celu podjęcia studiĂłw na polskim (język, studenci, duch, nauka) Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim. Studiował nauki humanistyczne; ostatecznie ukończył uniwersyteckie Seminarium Nauczycielskie w 1819 roku ze stopniem magistra. W okresie studiĂłw i kilka lat po nich ukazywały się w pismach filomatycznych i „Tygodniku Wileńskim” pierwsze jego utwory literackie – w tym „Oda do młodości. Pieśń filaretĂłw”, w 1822 roku ukazał się tu pierwszy tom jego „Poezji”, zawierający m.in. „Ballady i romanse”, a w 1823 tom 2 „Poezji” z „GraĹźyną” oraz częścią II i IV „DziadĂłw”. Przez Mickiewicza rok 1822 przyjęty został za datę przełomu romantycznego w literaturze polskiej. Podczas studiĂłw, w 1817 roku, Mickiewicz wraz z JĂłzefem JeĹźowski (prezes), Erazmem Poluszyńskim (wiceprezes i skarbnik), Tomaszem Zanem (sekretarz), Onufrym Pietraszkiewiczem i i Brunonem Sucheckim załoĹźył Towarzystwo Filomatyczne, będące tajnym patriotycznym stowarzyszeniem studentĂłw. Przystąpili do Towarzystwa, ktĂłre z czasem przekształciło się w spiskową organizację narodowo-patriotyczną, takĹźe Aleksander Bohatkiewicz, Aleksander ChodĹşko, Jan Czeczot, Ignacy Domeyko, JĂłzef Kowalewski, Franciszek Malewski, Jan Sobolewski oraz siedem innych osĂłb. Jego aktywność, oraz podobnych organizacji wileńskich – FilaretĂłw i Promienistych, nie uszły czujnej uwadze carskich słuĹźb policyjnych. Mickiewicz wraz z grupą kolegĂłw został aresztowany i od 4 listopada 1823 do 3 maja 1824 roku był więziony w klasztorze bazylianĂłw w Wilnie, po czym otrzymał nakaz przeniesienia się do centralnych guberni Rosji. Mickiewicz do Wilna juĹź więcej nie powrĂłcił. Ale całe Ĺźycie Ĺźył miastem.

Adam Mickiewicz zmarł w 1855 roku. Trzy lata później (1858) jego przyjaciel Antoni Edward Odyniec, jako pierwszy, rzucił myśl wystawienia pomnika Mickiewicza w Wilnie, który miał wykonać rzeźbiarz Henryk Stattler. Z braku akceptacji projektu przez władze carskie sprawa uległa zapomnieniu.

W 1898 roku przypadała setna rocznica urodzin Adama Mickiewicza. Z tej okazji na Rynku Głównym w Krakowie stanął pomnik poety dłuta Teodora Rygiera, co stało się okazją do wielkiej manifestacji patriotycznej. W tym samym roku, za zgodą władz rosyjskich, odsłonięto w Warszawie na Krakowskim Przedmieściu, a więc na jednej z najgłówniejszych ulic stolicy, rĂłwnieĹź okazały pomnik Mickiewicza dłuta Cypriana Godebskiego. Mieszkańcy polskiego Wilna takĹźe pragnęli uczcić wieszcza i swego krajana przez wzniesienie mu pomnika w jego kochanym Wilnie. Niestety, władze carskie, dążące do depolonizacji Wilna i KresĂłw, zdecydowanie wyraziły sprzeciw przeciwko tej myśli. W efekcie udało się zrealizować jedynie skromny przyścienny pomnik (brązowe popiersie w neorenesansowej oprawie i napisem po polsku: ADAMOWI MICKIEWICZOWI 1798-1898 oraz medalionem Matki Boskiej Ostrobramskiej) w byłym kościele akademickim św. Jana, z ktĂłrym Mickiewicz był związany z czasu pobytu w Wilnie. TwĂłrcą rzeĹşby był wybitny rzeĹşbiarz polski Marceli Guyski, a koncepcji architektonicznej wybitny architekt krakowski Tadeusz Stryjeński; wykonał ją – w marmurze i piaskowcu – snycerz warszawski Jan Rudnicki.

Po rewolucji 1905 roku, po ktĂłrej Polacy w Wilnie i na Kresach odzyskali wiele praw (m.in. polska prasa, polski teatr, polskie organizacje) mieszkańcy Wilna ponownie pomyśleli o wzniesieniu pomnika Mickiewiczowi. Jednak i teraz „negatywna, wręcz wroga postawa carskiego gubernatora wileńskiego wobec wszelkich – nawet najdrobniejszych – przejawĂłw materialnego uczczenia pamięci Adama Mickiewicza, skutecznie likwidowała wszelkie inicjatywy na tym polu” (Lechosław Lameński).

W 1917 roku diabli wzięli carską Rosję, a w kwietniu 1919 roku Wilno znalazło się w granicach odrodzonego w listopadzie 1918 roku państwa polskiego. W polskim Wilnie (70% ludności miasta stanowili Polacy, Litwini tylko 1%!) wrócono do koncepcji wystawienia pomnika Mickiewiczowi. Pierwszy to uczynił w 1923 roku i nawet wykonał makietę pomnika Zbigniew Pronaszko, kierownik Katedry Malarstwa Dekoracyjnego na Wydziale Sztuk Pięknych odrodzonego polskiego Uniwersytetu Wileńskiego, który miał teraz nazwę: Uniwersytet Stefana Batorego (król polski Stefan Batory był jego założycielem). Makieta miała 12,5 m wysokości i stanęła nad brzegiem Wilnii 31 października 1924 roku. Nowoczesny, kubizujący pomnik nie spodobał się jednak konserwatywnym mieszkańcom Wilna, zamiłowanego w swej barokowej i klasycystycznej architekturze. Projekt nie został przyjęty, a samą makietę zniszczyła powódź wiosną 1938 roku.

Władze miasta rozpisały tym razem konkurs na projekt pomnika, ktĂłry miał stanąć na placu ratuszowym i w stylistyce miał harmonizować z otaczającą go architekturą. Z całej Polski nadesłano 67 projektĂłw, ktĂłre rozpatrywało 10 listopada 1926 roku jury w składzie: gen. Lucjan Ĺťeligowski – przewodniczący oraz: wojewoda Władysław Raczkiewicz, prezydent miasta Witold Bańkowski oraz profesorowie: Ferdynand Ruszczyc, Jerzy Remer i Juliusz Kłos z Uniwersytetu Stefana Batorego (USB), Henryk Kunzek i JĂłzef Gałęzowski z Krakowa, Tadeusz Obmiński ze Lwowa, Oskar Sosnowski i JĂłzef Czajkowski (były prof. USB) z Warszawy i mickiewicziolog Artur GĂłrski. Pierwszą nagrodę przyznano Stanisławowi Szukalskiemu z ParyĹźa (10 tys. zł), II Rafałowi Jachimowiczowi z Wilna i III Mieczysławowi Lubelskiemu z Warszawy. W maneĹźu przy ul. Orzeszkowej otwarto wystawę wszystkich projektĂłw. Opinia publiczna prawie jednomyślnie odrzuciła projekt Szukalskiego, ktĂłry przedstawiał Mickiewicza nagiego, siedzącego na wysokim cokole w kształcie piramidy schodkowej i karmiącego orła krwią wypływającą z serca. Pod presją opinii publicznej wstrzymano realizację projektu, a w listopadzie 1930 roku Komitet Główny Budowy Pomnika Adama Mickiewicza w Wilnie w sposĂłb definitywny zrezygnował z urzeczywistnienia koncepcji Szukalskiego. Jednocześnie Komitet rozpisał nowy konkurs, jednak tym razem zamknięty, do ktĂłrego zaproszono znanych rzeĹşbiarzy: Xawerego Dunikowskiego, Henryka Kunę (z Wilna) i Edwarda Wittiga (nie mĂłgł przyjąć zaproszenia). W lipcu 1931 roku jury pod przewodnictwem Władysława Skoczylasa wybrało projekt Henryka Kuny. Jego projekt był całkowicie utrzymany w konwencji XIX-wiecznej, ze sztywną postacią Mickiewicza jako kroczącego pielgrzyma, ktĂłry lewą ręką przytrzymuje do piersi księgę, a prawą uniesioną do gĂłry, przysłania oczy, stojąc na wysokim cokole w formie posągu Światowida, na ktĂłrego bokach znaleźć się miało dwanaście granitowych płaskorzeĹşb ze scenami z „DziadĂłw” (Lechosław Lameński). Komitet ostatecznie 17 marca 1932 roku zaakceptował projekt, ktĂłry miał być zrealizowany do czerwca 1935 roku. Niestety i ten projekt nie miał szczęścia najpierw z powodĂłw finansowych – świat, w tym Polskę, ogarnął wieki kryzys gospodarczy, krytyki, Ĺźe Kuna naśladuje paryskie pomniki Antonine,a Bourdelle,a i był problem z jego lokalizacją. Sprawę pomnika w brutalny sposĂłb rozwiązał napad hitlerowskich Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku. Hitlerowcy zniszczyli w Warszawie prawie gotowy odlew postaci Mickiewicza, a do Wilna przed wojną trafiło jedynie siedem spośrĂłd dwunastu granitowych płaskorzeĹşb przeznaczonych na cokół pomnika.

W 1945 roku Stalin oderwał Wilno od Polski, włączając je do Związku Sowieckiego. Co nie udało się carskiej Rosji dokonali Rosjanie z Litwinami – odebrali Wilnu w bardzo duĹźym stopniu polski charakter, wypędzając z miasta około 70% polskiej ludności (107 tys. ludzi). ChociaĹź w Związku Sowieckim Mickiewicz był uwaĹźany za przyjaciela „robotnikĂłw i chłopĂłw”, Litwini długo – bo 40 lat - nie palili się z postawieniem mu pomnika w Wilnie. Stanął on dopiero w kwietniu 1984 roku u wylotu ulicy św. Anny, w pobliĹźu zaułka przy kościele bernardynĂłw w charakterystycznym stylu sowieckim (prosty, pozbawiony niemal całkowicie szczegółów o opływowych kształtach. Dzieło rzeĹşbiarza litewskiego Gediminasa Jokubonisa jest granitowym monumentem wysokości 4,5 m z zachowanymi płaskorzeĹşbami u podnóşa Henryka Kuny. Dla LitwinĂłw nic on nie znaczy. Odwiedzają go licznie - chyba prawie wszyscy – Polacy przybywający do Wilna no i oczywiście miejscowi Polacy, ktĂłrzy stanowią teraz około 20% ludności miasta. U podnóşa pomnika zawsze są świeĹźe kwiaty. Zazwyczaj biało-czerwone.

Polski Tłumacz w woj. stanisławowskim

Tłumacz był do 1939 roku miastem powiatowym w wojewĂłdztwie stanisławowskim (po 1945 r. Ukraina, obwĂłd iwanofrankowski). Wcześnie zaczęli osiedlać się tu Polacy, skoro juĹź w 1386 roku, a więc zaledwie 37 lat po przyłączeniu tej ziemi do Polski przez krĂłla Kazimierza Wielkiego, powstała tu parafia katolicka pw. Św. Anny; w 1938 roku miała 5000 parafian i pracowało w niej 4 księży; proboszczem był od 1910 roku ks. Edward Tabaczkowski. Tłumacz otrzymał prawa miejskie magdeburskie w 1448 roku od krĂłla Kazimierza Jagiellończyka. W XVI w. jego właścicielem był Otto Chodecki, wojewoda krakowski. Miasteczko ciągle najeĹźdĹźali Wołosi/Mołdawianie, Tatarzy (spalili Tłumacz w 1584 r. i w 1678 r.), Kozacy i Węgrzy z Siedmiogrodu Rakoczego. W 1686 roku krĂłl Jan III Sobieski załoĹźył w Tłumaczu obĂłz wojskowy, przygotowując się przed wyprawą wołoską przeciwko Turkom. W pierwszej połowie XVIII wieku Tłumacz naleĹźał do Potockich. W latach 1772-1918 miasto było w zaborze austriackim (Galicja). Po uzyskaniu przez Galicję autonomii w 1867 roku (władza przeszła de facto w polskie ręce) w Tłumaczu rozwinęła się polska praca narodowa i oświatowa (Towarzystwo Szkoły Ludowej, Czytelnia Mieszczańska im. Mickiewicza ; w okresie międzywojennym w mieście były 2 polskie szkoły powszechne, gimnazjum państwowe i seminarium nauczycielskie katolickich SiĂłstr Notre Dame, w mieście był rĂłwnieĹź dom zakonny polskich szarytek). W 1896 roku W. Colona-Walewski i M. Molisak załoĹźyli w Tłumaczu polski „Sokół”, ktĂłry do 1939 roku odgrywał dużą rolę w Ĺźyciu polskich mieszkańcĂłw miasta. Posiadał on swĂłj własny najbardziej reprezentacyjny budynek w mieście z salą teatralną (działał teatr amatorski i chĂłr), salami gimnastycznymi, czytelnią i wypoĹźyczalnią książek; urządzano wieczory towarzyskie i odczyty. Działały liczne stowarzyszenia, jak: Kasyno Mieszczańskie, Katolicki Związek Samopomocy, Związek Polskich Nauczycieli, Towarzystwo Muzyczne im. S. Moniuszki, Związek Szlachty Zagrodowej, Związek Strzelecki, Związek LegionistĂłw, Koło Czarnohorskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Liczne było tu polskie harcerstwo. W 1919 roku Tłumacz znalazł się w granicach odrodzonego w listopadzie 1918 roku państwa polskiego. W 1921 roku miasto miało 5788 mieszkańcĂłw, z ktĂłrych 3391 osĂłb deklarowało narodowość polską, 1395 – Ĺźydowską, 999 – rusińską lub ukraińską, 1 – czeską, 1 – niemiecką, 1 – rosyjską. 2012 osĂłb deklarowało przynaleĹźność do wyznania mojĹźeszowego, 1951 – do rzymskokatolickiego, 1821 – do greckokatolickiego, 3 – do prawosławnego, 1 – do niewiadomego. Czyli 617 osĂłb wyznania mojĹźeszowego uwaĹźało się za PolakĂłw i aĹź 822 osĂłb wyznania grekokatolickiego uwaĹźało się rĂłwnieĹź za PolakĂłw. Jeszcze wtedy w całej Galicji Wschodniej/ Małopolsce Wschodniej bardzo duĹźy odsetek osĂłb wyznania grekokatolickiego uwaĹźało się za PolakĂłw. Niestety, władze polskie w okresie międzywojennym nie interesowali się tym faktem i nic przez to nie robiły aby ta ludność zachowała polskość przez utworzenie osobnej – dla PolakĂłw Polskiej Cerkwi Grekokatolickiej (taka moĹźliwość istniała!). Przeciwnie, w bezmyślny sposĂłb oddano kilkaset tysięcy polskich grekokatolikĂłw na poĹźarcie nacjonalistycznemu i przesiąkniętemu nienawiścią do Polski, PolakĂłw i wszystkiego co polskie duchowieństwu ukraińskiemu pod przewodem renegata – grekokatolickiego arcybiskupa Andrzeja Szeptyckiego. I wielu z tych, ktĂłrzy jeszcze w 1921 roku uwaĹźali się za PolakĂłw, po dwudziestu latach ukraińskiej walki o dusze, w 1943-44 roku masowo mordowali PolakĂłw w Tłumaczu i okolicy (w całej Małopolsce Wschodniej). Pozostałych przy Ĺźyciu PolakĂłw, po włączeniu przez Stalina w 1945 roku KresĂłw do Związku Sowieckiego (w latach 1939-41 Tłumacz był pod okupacją sowiecką, a w latach 1941-44 niemiecką), wysiedlono do komunistycznej Polski. Po upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku byli mieszkańcy Tłumacza są skupieni w OgĂłlnopolskim Oddziale Tłumaczan Towarzystwa MiłośnikĂłw Lwowa i KresĂłw Południowo-Wschodnich z siedzibą we Wrocławiu, w ramach ktĂłrego urządzają wspĂłlne spotkania, wyjazdy oraz wydają czasopismo pt. „Zeszyty Tłumackie”.

W Tłumaczu rodzili się następujący znani dziś Polacy:

Stanisław Bobe (1908 – 1990 Opole), fotografik i malarz przed wojną pracujący w Stanisławowie, po wojnie w Opolu, autor m.in. cyklu „Portrety Ormian polskich” (180), miał wystawy swoich prac w kraju i za granicą; Alfons Bronarski (1891-1965 Szwajcaria), historyk literatury polskiej, od 1929 docent i od 1937 roku profesor uniwersytetu w Neuchatel w Szwajcarii oraz od 1944 roku wykładowca języka i literatury polskiej na uniwersytecie we Fryburgu, załoĹźyciel Muzeum i Towarzystwa Kościuszkowskiego w Solurze (Szwajcaria) oraz współzałoĹźyciel Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Polskiego w Rapperswilu; Maria Dawska (1909 – 1993 Warszawa), artystka malarka, w 1933 roku współzałoĹźycielka grupy artystycznej plastykĂłw „Orion” w Stanisławowie, 1956-70 profesor Państwowej WyĹźszej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu; Jerzy Dereń (1925 – 1975), chemik, profesor Akademii GĂłrniczo-Hutniczej w Krakowie; Władysław Donigiewicz (1903 – 1967 Londyn), działacz oświatowy, społeczny i polityczny, do 1939 roku kierownik oświaty pozaszkolnej w Kuratorium Lwowskim, po wojnie w Londynie współzałoĹźyciel i prezes Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego Zagranicą, pierwszy prezes Polskiej Macierzy Szkolnej, 1953-54 prezes Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii, prezes Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego „Wolność”; Michał Hoffman (1876 – 1931 KrakĂłw), jeden z czołowych działaczy związkowych i socjalistycznych na terenie Krakowa, 1920-21 i 1923-24 przewodniczący Rady Robotniczej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) w Krakowie; Andrzej Jurkiewicz (1907-1967 KrakĂłw), malarz, grafik, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (jego uczniami byli m.in. Tadeusz Kantor i Janina Kraupe-Świderska); JĂłzef Lisowski (1912 - ?), duchowny katolicki – kapłan archidiecezji lwowskiej a po wojnie archidiecezji wrocławskiej, psycholog, pedagog, autor podręcznikĂłw katechetycznych; Stanisław Kazimierz Liszka (1915 – 1976 Londyn), inĹźynier, po wojnie współzałoĹźyciel i prezes Koła Stanisławowian w Londynie; Ostap Ortwin, właśc. Oskar Katzenellenbogen (1876 – 1942 LwĂłw), dziennikarz i krytyk literacki, 1934-39 prezes Oddziału Lwowskiego Związku Zawodowego LiteratĂłw Polskich, w 1935 roku odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury, zamordowany przez hitlerowcĂłw; Mieczysław Szumański (1896 – 1973 ParyĹź), topograf, pułkownik Wojska Polskiego, 1931-39 komendant oficerskiej szkoły topografĂłw przy Wojskowym Instytucie Geograficznym w Warszawie, podczas wojny szef słuĹźby geograficznej Armii Krajowej (AK), po wojnie długoletni pracownik Instytutu Geograficznego w ParyĹźu (wykonywał mapy Europy Wschodniej); JĂłzef Zbigniew Woroszczak (ur. 1940), sportowiec - czterokrotny mistrz akademicki w podnoszeniu ciężarĂłw w wadze koguciej (do 56 kg), lekarz weterynarii i polityk - 1990-97 prezes zarządu wojewĂłdzkiego Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL) w Szczecinie, 1991-93 poseł na Sejm RP.

Marian Kałuski
(Nr 133)

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt