Czwartek 25 Kwietnia 2024r. - 116 dz. roku,  Imieniny: Jarosława, Marka, Wiki

| Strona główna | | Mapa serwisu 

Książka Rudolfa Jaworka

dział: "Na zachodzie bez zmian?"

Wszystkich w dziale: 36, strona 22 z 36
<<<  -  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  -  >>>

Część 22
Widoki na odzyskanie niepodległości
W r. 1917 prezydent USA wypowiedział się za niepodległością Polski. Bolszewicy rĂłwnieĹź dali odpowiednie oświadczenie, potem do tych opinii dołączyły inne europejskie mocarstwa. W imperium Austro - Węgierskim powstały Legiony Polskie, Rosjanie utworzyli „Legion Puławski” oraz Brygadę StrzelcĂłw Polskich zaś Niemcy w późniejszym stadium wojny utworzyli „Polnische Wermacht”, Francuzi – Armię Polską, Amerykanie i Kanadyjczycy ułatwili nabĂłr PolakĂłw do armii sojuszniczych. W 1916 r. liczba PolakĂłw czynnie uczestniczących w wojnie sięgała 1,9 mln.
W sierpniu 1914r. Wielki Książę Mikołaj Mikołajewicz wydał odezwę zapowiadającą zjednoczenie ziem polskich pod berłem cara Rosji i nadanie im autonomii.

Niemcy po sukcesach na wschodnim froncie, kiedy ich austriackie armie zajęły całe ziemie polskie zaboru rosyjskiego, zastanawiali się nad problemem Polski. Jeden z projektĂłw przewidywał stworzenie na tych terenach strefy buforowej z ktĂłrej zamierzano przesiedlić do Rosji 16 mln PolakĂłw robiąc miejsce dla osadnikĂłw niemieckich. Inny pomysł Fredericka Naumanna przewidywał zawarcie unii między Austro – Węgrami i Niemcami. W takiej „Mitteleuropie” Polska miałaby autonomię pod niemieckim panowaniem.
Jesienią 1916 r. kajzer omĂłwił z Franciszkiem JĂłzefem sprawę Polski. Według deklaracji tych dwĂłch cesarzy z 5.XI.1916r. Polska miała być „niepodległa”. W Warszawie powstała Tymczasowa Rada Stanu a następnie zastąpiła ją Rada Regencyjna. Ciało to było podporządkowane niemieckim władzom wojskowym.

Traktat podpisany w Brześciu przez NiemcĂłw z Bolszewikami sprawił, Ĺźe społeczeństwo czuło się oszukane w swych nadziejach niepodległościowych. PrĂłba włączenia LegionĂłw Piłsudskiego do „Polnische Wermacht” spowodowało kryzys w dotychczasowej współpracy polsko-niemieckiej. Piłsudski został aresztowany a jego Ĺźołnierze internowani.
Losy wojny sprawiły, Ĺźe mocarstwa zwycięskie juĹź 2.03.1918r. dały gwarancję „odrodzenia Polski” w jej historycznych granicach co ich rządy potwierdziły 3.06.1918r. JednakĹźe uznanie Polski jako suwerennego państwa nie oznaczało jeszcze określenia granic jego terytorium. Te narĂłd polski musiał sam wywalczyć, lub godzić się na ich wytyczenie przez mocarstwa w czasie dla siebie wielce niekorzystnym tj. ofensywy SowietĂłw na Polskę. Na przykład Czesi, ktĂłrzy nie mieli do polskiej ziemi Ĺźadnych praw historycznych, ani etnicznych, żądali Galicji Wschodniej dla siebie. Twierdzili, Ĺźe uchronią ją przed Polakami i oddadzą w przyszłości „Białej” Rosji.
Ostatecznie polska granica na południowym wschodzie ustalona została w wyniku polsko-ukraińskiego układu z 24 kwietnia 1920 r., a po zwycięskiej wojnie z bolszewikami potwierdzona w traktacie ryskim z 18 marca 1921 r.

W tematyce stosunków polsko-niemieckich wielkie znaczenie dla wytyczenia granic pomiędzy naszymi państwami miały powstania ludności polskiej na terenie dawnego pruskiego zaboru. (A.L.Szcześniak op. cit. s.404-407)
W Wielkopolsce i na pozostałych ziemiach polskich pod zaborem pruskim główną siłą polityczna byli narodowi demokraci.
Za rząd polski uważali oni Komitet Narodowy Polski w Paryżu, który znalazł uznanie zwycięskich mocarstw. Od wydarzeń, jakie następowały w Królestwie, starali się trzymać z daleka, gdyż w niepewnej sytuacji nie chcieli wyzbywać się ochrony, jaką zapewniały im chwilowo władze niemieckie, a Piłsudskiego uważali za człowieka lewicy.
Naczelna Rada Ludowa, powołana przez Sejm Dzielnicowy, zaczęła stopniowo przyjmować władzę z rąk niemieckich i w związku z tym była przeciwna rozpoczynaniu walki zbrojnej.
Powstanie Wielkopolski: Jednak walki wybuchły niespodziewanie. W czasie burzliwych demonstracji ludności polskiej na cześć przejeżdżającego 27 grudnia przez Poznań Ignacego Paderewskiego zorganizowano kontrdemonstrację niemiecką. Podczas starcia dwóch tłumów padły strzały. Walka rozszerzyła się błyskawicznie na całe miasto, które po kilku godzinach zostało prawie w całości opanowane przez Straż Ludową i POW.
Za przykładem Poznania poszły inne miasta Wielkopolski, w błyskawicznym tempie tworząc oddziały zbrojne. Powstańcom pośpieszył z pomocom batalion Wielkopolan utworzony w Królestwie. Niemcy przewidując wybuch powstania przygotowali się wcześniej do obrony i stawiali opór szczególnie tam, gdzie ludność niemiecka stanowiła duży odsetek.
Walki rozprzestrzeniły się na całą Wielkopolskę, gdzie przybrały jeszcze bardziej spontaniczny charakter. W małych miastach rolę organizatora powstania przyjęły na siebie Rady Żołnierskie opanowane przez Polaków. Lokalni dowódcy, działając bez głównego planu, ale zgodnie z logiką, opanowali węzły komunikacyjne i obiekty o charakterze strategicznym.
Już w pierwszych dwóch tygodniach powstańcy osiągnęli znaczne sukcesy. Na północy doszli do linii Noteci opanowując Inowrocław i Chodzież, na zachodzie do Wielunia i Zbąszynia, na południu do Rawicza i Ostrowa Wielkopolskiego.
Powstanie Wielkopolskie początkowo spontaniczne w szybkim czasie okrzepło i przeszło w fazę systematycznej organizacji.
Naczelna Rada Ludowa, początkowo przeciwna działaniom zbrojnym i pokładająca nadzieje w konferencji pokojowej, z czasem stanęła na czele powstania i wprowadziła polską administrację we wszystkich urzędach, szkołach, sądach itp. w Poznańskiem.

Przystąpiła też do tworzenia silnego wojska i powołała Główne Dowództwo Wojsk Wielkopolskich, na którego czele stanął- przysłany z Warszawy- gen. Józef Dowbor-Muśnicki. Szefem sztabu mianowano płk Władysława Andersa. Wraz z nimi przybyło do Wielkopolski wielu oficerów byłego I Korpusu oraz innych, delegowanych przez rząd w Warszawie.
W końcu stycznia 1919 r. Niemcy rozpoczęli ofensywę od Pomorza. Walki objęły z czasem całą linię frontu i były wyjątkowo ciężkie i krwawe, zwłaszcza pod Babimostem, Kcynią, Kargową i Rawiczem na południu. Trwały one do 16 lutego, tj. do rozejmu w Trewirze zawartego pod naciskiem Francji.
Jednak w rzeczywistości wojna polsko-niemiecka przedłużała się. Niemcy wprowadzali do akcji nowe formacje, a od maja rozpoczęli wielką koncentrację armii na granicach Prus, Wielkopolski i Śląska. Przygotowywali ofensywę nie tylko przeciw walczącej Wielkopolsce, ale również przeciwko pozostałym ziemiom polskim... ...

Wszystkich w dziale: 36, strona 22 z 36
<<<  -  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  -  >>>

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt