Dodano: 21.02.20 - 12:00 | Dział: Nasze zdrowie

Depresja klimatyczna

czyli nie dajmy się zwariować



Smutek, przygnębienie, bezsenność, niepokój a nawet lęk, to naturalne reakcje wielu ludzi spowodowane różnymi przyczynami. Może to być śmierć bliskiej osoby, niepowodzenie w pracy, czy w nauce, konflikt w rodzinie, rozstanie. Jednak ostatnio coraz więcej osób na świecie odczuwa inny, nieznany dotąd w takiej skali, nowy rodzaj smutku - smutek klimatyczny, który dość szybko przechodzić może w depresję klimatyczną.

Wiąże się to z faktem, iż znane nam dotychczas i w miarę bezpieczne środowisko naturalne zaczyna na naszych oczach ulegać niezrozumiałym i niekorzystnym zmianom, i w znacznym stopniu degradacji. Nikt nie zaprzecza już temu, że zmiany klimatyczne następują, nastają zimy bez mrozu, upały stają się nie do wytrzymania, a wody w oceanach ubywa. Podczas kiedy jedni widzą w tym normalny proces zmian, którym podlega świat, inni za główną przyczynę zniszczenia ziemi obwiniają człowieka. Niewielu ludzi na kuli ziemskiej aktywizuje to do działania, a właściwie przeciwdziałania tym niekorzystnym zmianom. Wielu natomiast zaczyna z tego powodu po prostu cierpieć psychicznie.

W związku z narastającym problemem, przed trzema laty, w 2017 roku ogłoszono w USA raport Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego „Zdrowie psychiczne i nasz zmieniający się klimat: wpływ, konsekwencje, wytyczne”, w ktĂłrym szeroko opisywane jest zjawisko „eco - anxiety”. Od tego teĹź czasu w systemie diagnostycznym zaburzeń psychicznych została wprowadzona nowa kategoria o nazwie „chroniczny lęk ekologiczny”.
Najpoważniejsze objawy tego nowego schorzenia to: niepokój o przyszłość własną, potomstwa i najbliższych, poczucie bezsensu planowania przyszłości, niechęć realizowania własnych zainteresowań, niechęć do działania, często bezsenność i poczucie winy. Skrajną formą omawianego zaburzenia są silne stany lękowe czy ataki paniki, a nawet myśli czy dokonane samobójstwa.

Wspomniane objawy dotyczą coraz częściej nie tylko osĂłb starszych, ktĂłre narastające zmiany w otoczeniu widzą bardziej ostro, ale takĹźe młodzieĹźy, ktĂłra ma przed sobą jeszcze wiele lat. Zdarza się, Ĺźe osoby takie mĂłwią: „po co ja mam się uczyć, wyjść do szkoły, na uczelnię, czy do pracy, jeśli i tak to wszystko za chwilę runie, po co mam zakładać rodzinę, budować dom, kiedy i tak wkrĂłtce świat się skończy?”.
Okazuje się, Ĺźe tak zwanym „lękiem klimatycznym” często ogarnięci są rodzice małych dzieci, a takĹźe młode kobiety, ktĂłre nie decydują się na urodzenie dziecka, bo zagraĹźa im wciąż wizja światowej apokalipsy.

Obsypywani każdego dnia informacjami na temat kryzysu klimatycznego / liczba medialnych doniesień na ten temat wzrosła od 2007 roku aż o blisko 80%/, utwierdzani w przekonaniu, że to właśnie z powodu naszych działań nadchodzi apokalipsa, która przyniesie rozpad naszej cywilizacji, niewyobrażalne cierpienia ludziom i zwierzętom, coraz bardziej jesteśmy przekonywani o skazaniu nas na wymarcie i to już wkrótce.

Jest to bezustannie podsycane i potęgowane przez czarne scenariusze zagłady, która już za kilkanaście lat ma się wydarzyć.
Niektórzy bezpodstawnie i bezsensownie mówią o 20-30 latach, inni o 14, lub nawet 12.
Szwedzka działaczka, kilkunastoletnia Greta nawołuje wręcz, aby nie mieć żadnej nadziei i otwarcie zachęca ludzi do demonstrowania braku nadziei i paniki. Niewątpliwie nie jest to zdrowe podejście do omawianego problemu.

Jak wspomniano, u wielu ludzi ogarniętych lękiem klimatycznym dominuje niszczące poczucie winy, iż to oni mają swój udział w niszczeniu ziemi przez jedzenie mięsa, jazdę samochodem, podróże samolotami, nadmierne zużywanie wody. Pojawiają się pomysły drastycznych podwyżek cen mięsa, używanie w miejsce samochodów wyłącznie rowerów, radykalnego ograniczania zużycia wody, a nawet robienia już teraz zapasów na mające się wkrótce wydarzyć załamane gospodarek świata, systemów bankowych i dostępu do jedzenia.

Nieprawdopodobne pomysły i rozwiązania snują nawet ludzie z naukowymi tytułami. Polski profesor socjologii Lech Nijakowski z Uniwersytetu Warszawskiego uważa na przykład, że globalne ocieplenie i związany z tym brak wody może prowadzić do światowej wojny o wodę i w rezultacie do...kanibalizmu. Swoją straszną teorię wygłosił ostatnio w wywiadzie radiowym.

Ten stan beznadziejności i beznadziei, wieści, Ĺźe juĹź wkrĂłtce nie będziemy mieli co jeść i czym oddychać, Ĺźe udusimy się w ciągu sekundy, motywuje wiele osĂłb do szukania pomocy w powstających grupach wsparcia i stowarzyszeniach. Przykładem jest grupa wsparcia dla osĂłb z lękiem klimatycznym, ktĂłra powstała w Warszawie w Teatrze Powszechnym, zaś psychologowie warszawscy podjęli specjalną uchwałę pt. „Psychologowie dla klimatu”, w ktĂłrej zapowiedzieli dążenie do szerokiej akcji informacyjnej na omawiany temat.

Pewne jest, że ta wyolbrzymiana do stopnia niesłychanego wizja nieuchronnego końca świata, nadchodzącej apokalipsy, której winien jest człowiek poprzez swoje niszczące ziemię działania, niszczy przede wszystkim ludzką psychikę, ludzką energię i nadzieję. Tracimy sens życia.
Nie pozwólmy na to i zachowajmy umiar. Dbając o nasze środowisko, dbajmy jednocześnie o własne zdrowie psychiczne. Nie dajmy się zwariować.

Monika Wiench
psycholog kliniczny