Dodano: 09.05.19 - 15:13 | Dział: Zakamarki historii

Niemiecki obĂłz w Holiszowie

W dniu 5 maja 2019 r. w Holiszowie w zachodnich Czechach odbyły się uroczystości 74. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego przez polskich żołnierzy z Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych.Uroczystości zorganizował Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych przy współpracy z Miastem Holiszów, Wojskiem Polskim, Instytutem Polskim w Pradze i Parafią katolicka w Stankowie.

Główne uroczystości odbyły się przy bramie do byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego w Holiszowie. Rozpoczęły się odegraniem dwĂłch hymnĂłw narodowych – polskiego i czeskiego. Po hymnach do zgromadzonych przemĂłwił Starosta Miasta HoliszĂłw Libor Schropfen, przywitał zgromadzonych i przedstawił rys historyczny wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Holiszowie. Po przemĂłwieniu Starosty okolicznościowe przemĂłwienia wygłosili: Minister Jan JĂłzef Kasprzyk – Szef Urzędu do Spraw KombatantĂłw i OsĂłb Represjonowanych oraz Karol Wołek – Prezes Zarządu Głównego Związku Ĺťołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych.

Następnie Prezes Związku Żołnierzy NSZ poprowadził ceremonię wręczenia okolicznościowych statuetek z symboliką Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych dla obecnych przedstawicieli instytucji państwowych i samorządowych obecnych na uroczystości.

Kolejnym punktem uroczystości była ceremonia złoĹźenia wieńcĂłw i wiązanek pod tablicą upamiętniającą wyzwolenie niemieckiego obozu koncentracyjnego w Holiszowie przez polskich Ĺźołnierzy z Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych. Wieńce złoĹźyli: Zastępca Ambasadora RP w Republice Czeskiej – Antoni Wręga, Szef Urzędu do Spraw KombatantĂłw i OsĂłb Represjonowanych – Minister Jan JĂłzef Kasprzyk, Attache Wojskowy Rzeczypospolitej Polskiej w Pradze – płk Jarosław Przybysławski, Dyrektor Instytutu Polskiego w Pradze – Maciej Ruczaj, Starosta Miasta HoliszĂłw – Libor Schropfer, reprezentacja Policji Republiki Czeskiej Oddział Domazlice, wiceprezes Zarządu Głównego NSZ Alicja Siałkowska oraz wieniec od mieszkańcĂłw Miasta KrakĂłw.

Po ceremonii składania wieńcĂłw trębacz odegrał utwĂłr „Śpij Kolego”. Uroczystości zakończyły się odmĂłwieniem Modlitwy Narodowych Sił Zbrojnych przez Karola Wołka. Uroczystości uświetnił Pododdział Reprezentacyjny Wojska Polskiego.

Po uroczystościach uczestnicy odwiedzili kościół św. Barbary we VĹĄekarach, gdzie tuĹź po zakończeniu wojny 17 maja 1945 roku odbyły się śluby sanitariuszek i oficerĂłw Brygady Świętokrzyskiej NSZ: Hanny Poray-Wybranowskiej i kpt. Henryka Figuro-Podhorskiego ps. „Step” oraz Marii Poray-Wybranowskiej i cc. mjr. Leonarda Zub-Zdanowicza ps. „Ząb”.

Następnie delegacja Związku Ĺťołnierzy NSZ złoĹźyła wiązankę pod pomnikiem 16 Dywizji Pancernej Armii StanĂłw Zjednoczonych, ktĂłra brała udział w wyzwoleniu Pilzna razem z polskimi Ĺźołnierzami z NSZ. Ĺťołnierze Brygady Świętokrzyskiej NSZ ramię w ramię z Ĺźołnierzami amerykańskimi, uczestniczyli w walkach z Niemcami w rejonie Pilzna, Holysova i Vsekar. Symbolem braterstwa broni było przyznanie Ĺźołnierzom polskim prawa noszenia odznaki 2 Dywizji Piechoty Armii USA „Indian Head”.

Rys historyczny
W dniu 5 maja 1945 r. żołnierze Brygady Świętokrzyskiej wyzwolili niemiecki obóz koncentracyjny Holleischen (filia KL Flossenbürg) w Holiszowie k. Pilzna. Oswobodzili około 1000 kobiet: 400 Francuzek, 280 Żydówek, 167 Polek, Czeszki, Holenderki, Belgijki, Rumunki, Jugosłowianki, Włoszki, Ukrainki, Rosjanki i inne narodowości.

Niemiecka obsługa obozu z SS planowała likwidację więźniarek pochodzenia żydowskiego przed nadejściem wojsk amerykańskich. Niemcy oddzielili je od pozostałych więźniarek innych narodowości, zamknęli w oddzielnym baraku a drzwi i okna zabili deskami. Obsługa obozu podłożyła pod barak substancje łatwopalne i czekała na rozkaz podłożenia ognia, żeby spalić Żydówki żywcem. Dobrze przeprowadzony atak Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych ocalił wszystkie więźniarki, żadna nie zginęła. Straty własne Brygady NSZ wynosiły 2 rannych.

Oprócz wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Holiszowie, Brygada Świętokrzyska oswobodziła około 6 tys. cudzoziemskich robotników przymusowych, których Niemcy zmuszali do niewolniczej pracy w swoich zakładach przemysłowych w okolicy Holiszowa.

Polscy Ĺźołnierze z NSZ rozbijali niemieckie jednostki wojskowe na terenie Czech. Na przykład wzięli do niewoli sztab jednego z korpusĂłw niemieckich, a następnie przekazali jeńcĂłw Amerykanom. Ĺťołnierze NSZ likwidowali organizowane przez NiemcĂłw zasadzki na zbliĹźających się Ĺźołnierzy amerykańskich. Amerykanie w dowĂłd wdzięczności zezwolili Ĺźołnierzom Brygady Świętokrzyskiej na noszenie na swoich mundurach naszywki 2. Dywizji Piechoty Armii Amerykańskiej „Indian Head” i po wojnie nie zgodzili się z żądaniem Stalina, na wydanie mu Ĺźołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ.

Fakt wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Holiszowie obrazuje jaki był faktyczny stosunek Polaków i Polskiego Państwa Podziemnego do niemieckich obozów koncentracyjnych i niemieckiej polityki holokaustu. Współdziałanie w walce polskich żołnierzy z Brygady Świętokrzyskiej NSZ z żołnierzami amerykańskimi z 3. Armii USA gen. George Pattona jest jedynym takim przypadkiem w historii Polskiego Państwa Podziemnego.

Relacja z wydarzenia ukazała się również na stronie Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych: www.nsz.com.pl



Z powaĹźaniem,
Fundacja im. Kazimierza Wielkiego
ul. Kurantowa 4/130, 20-836 Lublin
NIP: 712-327-57-55
REGON: 061508107
KRS: 0000446435
tel.: 691-018-871