Dodano: 24.12.17 - 22:26 | Dział: Świat i Ludzie

Moja dawna kolęda

Śnieg zaglądał do okien, a nawet czasami zasłonił je do połowy - zimy były srogie, a i chaty pewnie niĹźsze. Co by nie mĂłwić faktem jest, Ĺźe zima dawniej była – zimą. Te zaspy śniegu niespotykane dzisiaj prawie nigdzie, ten mrĂłz szczypiący w uszy i grający pod zelĂłwkami-wszystko to jak poezja. Chętnie i często powracam myślami w te jakĹźe odległe lata w cudowny bajkowy dziecinny świat, szczegĂłlnie piękny gdy nadchodziły Święta BoĹźego Narodzenia. WyĹźyna Lubelska - miejsce moich urodzin ma rĂłwnieĹź wiele urokĂłw i zachowanych (w części) do dzisiaj tradycji, jedna z nich to chodzący od domu do domu kolędnicy. W sąsiedztwie mieszkał starszy człowiek o imieniu biblijnym Jan: on to właśnie był chodzącą legendą. Kilka tygodni przed świętami BoĹźego Narodzenia zbierała się młodzieĹź w jego domu, by po mistrzowsku przygotować się do wystawienia sztuki z Herodem w roli głównej. Pan Jan znał wszystkie role na pamięć, a i kolęd, i pastorałek niemało, trzeba dodać, Ĺźe chętnych do odtwarzania rĂłl było sporo i ja rĂłwnieĹź „załapałem” się na kilka: anioła, diabła, marszałka - przez kolejne lata. KrĂłlem nie byłem, jakoś nigdy nie ciągło mnie do żłobu. Do tradycji rĂłwnieĹź naleĹźał stół, nakryty koniecznie białym obrusem, pod ktĂłrym była cienka warstewka siana. RĂłwnieĹź małą wiązeczkę umieszczano pod stołem na pamiątkę żłobka betlejemskiego. Przygotowania do świąt zaczynały się tydzień wcześniej od generalnego sprzątania po wypieki i jadło. Gdy nadchodził dzień Wigilii w domu panował nastrĂłj iście świąteczny, po południu dzieci ubierały choinkę choć na pewno skromniejszą od dzisiejszej, lecz rĂłwnie piękną. Choinki we wszystkich domach były rzecz jasna naturalne, wycięte w pobliskim lesie. Były to sosny, świerki, a i nierzadko jodły z cudownym zapachem, ktĂłry do dzisiaj mi pozostał. Światełka elektryczne zastępowały kolorowe świeczki, ktĂłre osadzone były na misternych świecznikach przypiętych do gałązek drzewka. One to właśnie dodawały niezapomnianego uroku świętom, choć niekiedy stawały się powodem wielu nieszczęść jakimi były poĹźary. Chwila nieuwagi i tragedia gotowa, na szczęście naleĹźało to do sporadycznych przypadkĂłw. Choinka choć sama w sobie miała wiele uroku, to jeszcze zdobiły ją własnoręcznie wykonane pajace, łańcuszki z kolorowego papieru, bombki oraz orzechy włoskie i małe czerwone jabłuszka. Na nitkach wisiały cukierki jak sople lodowe, ktĂłre znikały pomału niczym kamfora z kaĹźdą nadchodzącą godziną. Kiedyś dzieci były bardziej spragnione łakoci gdyĹź był to produkt rzadki i na pewno niecodzienny. Przy ubieraniu drzewka radości nie było końca, z minuty na minutę stawało się piękniejsze, a i coś „się skubnęło” przy tej niecodziennej okazji. Nastał wieczĂłr: stół z białym obrusem, a na nim stały talerze wśrĂłd nich jeden z białym jak śnieg opłatkiem. Czekaliśmy wszyscy na pierwszą gwiazdę, a gdy tylko odsłoniła swe jasne oblicze - tata odmĂłwiwszy dziękczynienie wziął do ręki opłatek i wieczĂłr Wigilijny rozpoczął się serdecznymi Ĺźyczeniami. NiektĂłre spełniły się, o innych ślad dawno zaginął. NastrĂłj tego wieczoru był radosny choć i na łezkę znalazło się miejsce w oku, na łezkę szczęścia, obawy ale i smutku po utracie kogoś bliskiego. Zgodnie z tradycją jedno miejsce przy stole z pustym talerzem czekało na wędrowca, dla ktĂłrego drzwi stały otworem. Mama, ktĂłra od samego rana krzątała się po kuchni podawała dania, jedno po drugim, a było ich dwanaście.
Przy kolacji obowiązywała największa powaga i spokĂłj - przecieĹź za kilka godzin narodzi się Dziecię. Po spoĹźyciu kolacji wszyscy śpiewaliśmy kolędy. W tym najbliĹźszym rodzinnym gronie czas upływał niesamowicie szybko i tak godzinę przed północą wybieraliśmy się na pasterkę do odległego o pięć kilometrĂłw kościoła. Dzisiaj w dobie samochodowej odległość nie do pokonania, ale wĂłwczas był to spacerek przez śnieĹźny puch, ktĂłry często sypał z nieba w ten radosny wieczĂłr. Towarzyszy podróşy przybywało coraz więcej więc i droga ubywała szybciej. W kościele w Czułczycach, bo tam właśnie była nasza parafia, było pięknie i choć kościół niezbyt duĹźy lecz doskonale utrzymany i ładnie wymalowany. Pasterka zaczynała się punktualnie o północy, zadrĹźał kościół od śpiewu kolęd; od ołtarza rozbrzmiewały cienkie damskie alty, natomiast basy dochodziły od drzwi wejściowych gdzie zwykle gromadzili się „tęgie chłopy”- a kościół wypełniony był po brzegi. Proboszcz jak zwykle przy wielkich świętach wygłosił piękne kazanie o narodzeniu Pana. Parafianie zamienili się w słuch i to była ta kojąca cisza, ktĂłrej dzisiaj nam brakuje. Po pasterce wracaliśmy do domu spokojnie, choć kawalerka urządzała przeróşne psoty w obejściach gdzie mieszkały panny; a to wywleczono sanie za ogrodzenie, to znowu połoĹźono pług na dachu szopy, oczywiście nie dewastując niczego. Była to zabawa w formie dobrych ĹźartĂłw - choć bywało, Ĺźe zamieniono sąsiadom ule z pszczołami, a wtedy następnego dnia nie obyło się bez kłótni. Pierwszy dzień świąt mijał zazwyczaj w najbliĹźszym gronie domownikĂłw, na odwiedziny przeznaczano dzień drugi. W Święta BoĹźego Narodzenia szliśmy do kościoła by się cieszyć z narodzenia Pana, po południu zaczynały się młodzieĹźowe zabawy: kolędowanie z KrĂłlem Herodem, młodsi z gwiazdą czy Turoniem. PrzewaĹźnie w kaĹźdym domu dla kolędnikĂłw drzwi były otwarte. Maluchy bały się diabła, lecz on choć wyglądał strasznie (jak kaĹźdy diabeł) nie był wcale taki zły, starsi podziwiali krĂłla, marszałka czy astrologa, a Ĺźyd garbaty z długim nosem podczas przedstawienia rozbawiał domownikĂłw do łez. Słowem było na co popatrzeć biorąc pod uwagę, Ĺźe wtedy jaszcze nie było telewizji. Młodsi chodzili z gwiazdą śpiewając kolędy - jak kto potrafił, na swĂłj sposĂłb chwalił Boga. Młodzi artyści za swą sztukę otrzymywali małe gaĹźe, ktĂłre zrekompensowało ich wysiłek, mimo wszystko więcej w tym było zabawy niĹź zarobku. Młodzi muszą się wyszaleć, a to chyba był niezły sposĂłb na szaleństwo, dodajmy, Ĺźe wtedy rĂłwnieĹź nie było internetu, mimo wszystko młodzieĹź potrafiła się dobrze bawić, ale to były zupełnie inne czasy…
Święta Bożego Narodzenia jakoś szczególnie utkwiły mi w pamięci i wspominam je z wielką radością, może dlatego, że wówczas byłem młody, a już na pewno dlatego, że byłem wraz z rodzeństwem i rodzicami. Niestety rodzice nie zasiądą już z nami do wspólnej wieczerzy.
Zawsze z przyjemnością wspominam swĂłj dom połoĹźony wśrĂłd pĂłl, skromne ale radosne święta, kolędnikĂłw, z ktĂłrymi tam byłem. Jak powiedział poeta ”gdybym się wyparł swoich korzeni, to tak jakbym ojca i matki się wyparł - wtedy Panie zapomnij teĹź o mnie!”

Władysław Panasiuk