Dodano: 18.06.17 - 20:32 | Dział: Oko Cyklopa

ZAMACH STANU? (5)

OKO CYKLOPA

Sławomir M. Kozak































Aniutkowi poświęcam…


ZAMACH STANU? (5)




Kasta zawodowych żołnierzy

“Profesjonalizm” to ulubione pojęcie, jakim posługuje się Huntington na łamach swojej książki, wysoko przez niego cenione - oprĂłcz wojskowych Huntington skłonny jest przypisywać przymiotnik “profesjonalny” jedynie bankierom i prawnikom. Owo zamiłowanie do profesjonalizmu ma u Huntingtona głębsze przyczyny, z ktĂłrych jedną jest fakt, iĹź jego zdaniem te fragmenty konstytucji StanĂłw Zjednoczonych, ktĂłre definiują zagadnienia wojskowości oraz bezpieczeństwa narodowego, są z gruntu błędne, przestarzałe, lub po prostu zbędne. SzczegĂłlnie obce jest mu zakotwiczone w konstytucji amerykańskiej pojęcie “wojska obywatelskiego” (citizen-soldier), na ktĂłrym opiera się obowiązek powszechnej słuĹźby wojskowej oraz słuĹźby rezerwowej. Te właśnie sformułowania konstytucji USA są według Huntingtona “stale obecną przeszkodą dla wypracowania profesjonalnej doktryny militarnej”. Wojsko obywatelskie, złoĹźone z poborowych oraz rezerwistĂłw, jest z konieczności amatorskie, zarĂłwno intelektualnie jak i technicznie niezdolne do efektywnego wypełniania zadań dla zagwarantowania bezpieczeństwa narodowego. Dla tego celu jedynie konieczna jest zdaniem Huntingtona kasta zawodowych Ĺźołnierzy, dysponująca swoją własną, odrębną od reszty społeczeństwa ideologią oraz swoją własną “etyką zawodową”. “Profesjonalny” zawodowy Ĺźołnierz przewyĹźsza w obszarze swoich kompetencji zarĂłwno zwykłego obywatela, jak i polityka.

Odizolowana od reszty społeczeństwa mentalność zawodowych Ĺźołnierzy, oraz wywodzące się z niej wzorce postępowania, zakładają przede wszystkim konieczność rygoru połączonego z zasadą bezwzględnego posłuszeństwa. Według tego światopoglądu człowiek jest istotą w kaĹźdej chwili gotową do przemocy, żądną władzy i posiadania. Definicja człowieka, ktĂłrą posługują się zawodowi Ĺźołnierze, jest z tego powodu pesymistyczno-darwinistyczna. Poczynaniom państw leżą u podłoĹźa te same motywy co u poszczegĂłlnych ludzi, co zbiega się zresztą z nauką Tomasza Hobbesa, przedstawioną w jego “Lewiatanie”. Z tego samego powodu wojny są nie do uniknięcia. W ramach przebiegu procesu historycznego moĹźliwe są co prawda zmiany, nie naleĹźy jednak mĂłwić o postępie odbywającym się w historii ludzkości. Proces historyczny podlega cyklicznym prawom powrotu do tego samego punktu. Dodatkowymi czynnikami, składającymi się na fundament ideologiczny zawodowego Ĺźołnierza, są tak zwane “niezmienne fakty geograficzne” - czyli uwarunkowania geopolityczne.

SzczegĂłlnie paradoksalny jest w tym kontekście fakt, iĹź Huntington swĂłj ideał zawodowej kasty wojskowej stara się ulegitymować za pomocą odwołań do Scharnhorsta, Clausewitza i Moltkego, prezentując ich jako rzekomych “ojcĂłw“ koncepcji zawodowego wojska. Huntington wydaje się przy tym wychodzić z załoĹźenia, iĹź jego angielskojęzyczna publiczność nigdy nie zapozna się z dziełami dla przykładu Scharnhorsta, i w związku z tym nigdy nie zakwestionuje tych obskurnych twierdzeń. Trudno o bardziej absurdalne argumenty niĹź nazywanie twĂłrcy wojska obywatelskiego w Prusach, twĂłrca korpusu oficerskiego kształconego według pryncypiĂłw klasyki i humanizmu, inicjatorem powstania zawodowej kasty wojskowej. Z lekcewaĹźeniem, a wręcz pogardą wypowiada się Huntington na temat Budeswehry oraz jej ideału oficera obdarzonego “wewnętrzną zdolnością przywĂłdczą” (Innere FĂźhrung). Przykład Budeswehry Huntington nazywa “regresją” ku “bardziej prymitywnym formom związkĂłw cywilno-wojskowych”, mającym nieuchronnie prowadzić do nadmiernego upolitycznienia sił zbrojnych oraz “osłabienia siły uderzeniowej”. Nie moĹźe takĹźe zaskoczyć zarzut stawiany przez Huntingtona uczestnikom zamachu na Hitlera 20-go lipca 1944 roku, ktĂłrzy jego zdaniem poświęcili pryncypia wojskowego profesjonalizmu dla obcej prawdziwemu Ĺźołnierzowi działalności politycznej.


Nienawiść wobec tego, co obce

Na jednej z pierwszych stron “The Soldier and the State” znajdujemy cytat z powieści “Martwa laguna” autorstwa Michaela Dibdina: “Nie ma prawdziwych przyjaciół bez prawdziwych wrogĂłw. JeĹźeli nie jesteśmy w stanie nienawidzić tego, co jest nam obce, tego, czym sami nie jesteśmy, nie moĹźemy teĹź prawdziwie kochać nas samych. Takie są oto prastare prawdy, odkrywane przez nas na nowo po stuleciu pełnym świętoszkowatych sentymentĂłw. KaĹźdy, kto prawdę tę odrzuca, neguje tym samym fundament istnienia swojej własnej rodziny, swoich następcĂłw, swojej kultury, swojego prawa do miejsca na ziemi, wreszcie swoją własną toĹźsamość.”

Ten sam obraz świata odnajdujemy ponowne po czterech dziesięcioleciach w traktacie Huntingtona “Zderzenie cywilizacji” (The Clash of Civilizations), gdzie czytamy między innymi: “Fundamentalne podziały ludzkości, powodowane róşnicami etnicznymi, religijnymi i kulturowymi pozostaną niezmiennie aktualną, stając się zarzewiem nowych konfliktĂłw... Cywilizacje definiować moĹźna jako ostatnie z realnie istniejących plemion, a konflikt pomiędzy cywilizacjami to wojna plemienna na skalę globalną... Związki, nawiązujące się pomiędzy pojedynczymi grupami ludzi należących do odmiennych cywilizacji... nigdy nie nabiorą bliskiego charakteru, a regułą pozostanie wzajemna obcość i wrogość.”

SzczegĂłlną sympatią darzy Huntington mityczny obraz 19-wiecznych StanĂłw Skonfederowanych. Porządek społeczny stanĂłw Konfederacji oparty był na rozległych latyfundiach, skupiających większą część obszaru uprawnego w rękach nielicznych uprzywilejowanych, niewolnictwie oraz rasizmie. Huntington jednakĹźe wręcz ubĂłstwia tę właśnie “feudalną romantykę”, będącą dla niego naśladownictwem “średniowiecznego ideału rycerskiego”, z nostalgią wyraĹźając się o “angielskim wzorcu gentlemana”, Ĺźyciu rolniczym oraz “wojennym modelu wychowania” amerykańskiego Południa.

“W okresie poprzedzającym wybuch wojny domowej jedynie Południe przechowywało ideał wojskowego profesjonalizmu... Korzenie współczesnego amerykańskiego ideału wojska zawodowego tkwią w konserwatywnej ideologii dziewiętnastowiecznych południowych stanĂłw” - pisze Huntington. Dla przykładu, “Southern Literary Messenger” wydawał w okresie tym dalekosiężne opracowania dotyczące zagadnień wojskowych. Południowym stanom z połowy 19-go stulecia przypada zasługa ukształtowania intelektualnych podstaw amerykańskiej wojskowości - co do dziś pozostaje “nieoszacowaną intelektualną spuścizną”. Amerykańską wojnę domową Huntington nazywa co prawda “tragicznym wydarzeniem”, próşno jednak byłoby szukać na stronach jego książki jasno sformułowanego potępienia zdrady stanu i rebelii, jakich dopuścili się konfederaci przeciwko porządkowi konstytucyjnemu StanĂłw Zjednoczonych.

CDN