Dodano: 14.03.17 - 12:52 | Dział: Kresy w życiu Polski i narodu polskiego

Polski Tarnopol (2)

Znani Polacy urodzeni w Tarnopolu

Dlatego, że powiat tarnopolski należał do jednych z najbardziej polskich pod względem etnicznym w Małopolsce Wschodniej (wśród 142 220 mieszkańców powiatu tarnopolskiego było 93 874 Polaków - 66,01% ludności; tyle ludzi zadeklarowało język polski jako język ojczysty) w Tarnopolu i Mikulińcach oraz w szeregu wioskach powiatu tarnopolskiego urodziło się wielu znanych i zasłużonych Polaków. Te fakty potwierdzają niezbicie, że Ziemia Tarnopolska, wbrew temu co głoszą Ukraińcy, nie była ziemią etnicznie ukraińską. Od 600 lat do 1945 roku była terenem etnicznie mieszanym: polsko-rusińsko/ukraińsko-żydowskim, a w powiecie tarnopolskim ludność polska miała nawet znaczną przewagę nad Ukraińcami. Gdyby Ziemia Tarnopolska była etnicznie ukraińską, to na pewno nie urodziło by się na niej aż tak dużo ZNANYCH Polaków (kilka razy więcej niż znanych Ukraińców!). Nigdzie na terenach okupowanych przez jakieś państwo nie urodziło się czy nie rodzi dużo znanych przedstawicieli narodu okupanta jeśli ludność tubylcza ma dużo przewagę nad kolonistami okupanta. Np. Poznań w latach 1793-1806 i 1815-1918 był pod okupacją pruską/niemiecką. Francuska internetowa Wikipedia w haśle o Poznaniu wymienia zaledwie 15 znanych Niemców urodzonych w Poznaniu w okresie niemieckiego panowania w tym mieście i dużo więcej Polaków.

W Tarnopol urodzili się następujący znani Polacy:

Kazimierz Ajdukiewicz (12 XII 1890 – 12 IV 1963 Warszawa), wybitny logik i filozof, reprezentant szkoły lwowsko-warszawskiej, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Uniwersytetu Poznańskiego i Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności i polskiej Akademii Nauk, twĂłrca koncepcji filozoficznej zw. radykalnym konwencjonalizmem; jeden z pionierĂłw erotetyki, Język i poznanie.
Seweryn Aszkenazy - Severyn Ashkenazy (ur. 21 II 1936), polsko-amerykański przedsiębiorca, hotelarz i marszand sztuki żydowskiego pochodzenia, mieszkający po wojnie w Krakowie, potem we Francji i od 1957 w Stanach Zjednoczonych, gdzie prowadził własne przedsiębiorstwo zajmujące się budownictwem, hotelarstwem i propagowaniem sztuki, prowadząc m.in. galerię, współwłaściciel Spółki CMC Creative Management Co. w Warszawie.
Herman Auerbach (26 X 1901 – 17 VIII 1942 LwĂłw), polski matematyk Ĺźydowskiego pochodzenia (ukończył polski Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie), jeden z czołowych przedstawicieli polskiej lwowskiej szkoły matematycznej, był starszym asystentem w Zakładzie Matematycznym UJK kierowanym przez prof. Eustachego Ĺťylińskiego, 1939-41 profesorem, udowodnił tzw. lemat Auerbacha, popełnił samobĂłjstwo przed samym wywiezieniem go do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu.
Henryk Baranowski (ur. 9 II 1943), reżyser teatralny, scenarzysta, scenograf i aktor, od 1993 dyrektor Teatru Małego w Warszawie i od 2003 Teatru Śląskiego w Katowicach.
Eugeniusz Baziak (8 III 1890 – 15 VI 1962 Warszawa), duchowny katolicki, profesor seminarium duchownego we Lwowie, 1931-33 proboszcz i dziekan w Stanisławowie, od 1933 biskup sufragan lwowski i rektor seminarium duchownego we Lwowie, od 1944 arcybiskup metropolita lwowski, a po wypędzeniu ze Lwowa od 1946 juĹź tylko na polskim terytorium arcybiskupstwa lwowskiego (LubaczĂłw), od 1951 jednocześnie administrator apostolski archidiecezji krakowskiej, w 1962 mianowany arcybiskupem metropolitą krakowskim.
Aleksander Bieberstein (1889 – 1979 Izrael) lekarz, pamiętnikarz krakowskiego getta, ukończył gimnazjum polskie w Krakowie i studia medyczne na Uniwersytecie Wiedeńskim, w międzywojennej Polsce był lekarzem wojskowym, a następnie do 1942 krakowskiej, podczas wojny prowadził szpital zakaĹşny w getcie krakowskim Ubezpieczalni Społecznej, w latach okupacji zajmował się jedynie pacjentami Ĺźydowskimi i dla nich w 1942 w krakowskim getcie zorganizował i prowadził szpital zakaĹşny, po likwidacji getta w marcu 1943 przebywał w obozie w Płaszowie, potem w obozie niemieckim koncentracyjnym Gross-Rosen na Dolnym Śląsku, po wojnie do 1958 kierownik, nie chcąc nadal mieszkań w komunistycznej Polsce w 1959 wyjechał do Izraela, autor książki Zagłada ĹťydĂłw w Krakowie (KrakĂłw 1986).
Marian Biedka (1914 – 1981 Londyn), po wojnie działacz polonijny w Anglii, załoĹźyciel polskiego „Sokoła” w Wielkiej Brytanii.
Nikodem Biernacki (1 IX 1825 – 6 V 1892 Sanok), skrzypek i kompozytor, występował w wielu krajach Europy, w Meksyku (jako nadworny skrzypek ces. Maksymiliana I), autor utworĂłw skrzypcowych, kameralnych, pieśni.
Bolesław Biłogon (1905 – 1971), mgr praw, działacz ludowy w Małopolsce Wschodniej, więzień sowiecki, Ĺźołnierz 2 Korpusu Polskiego (Monte Cassino), po wojnie polski działacz oświatowy w Anglii, następnie działacz Kongresu Polonii Amerykańskiej w Chicago, wiceprezes Polskiego Stronnictwa Ludowego na ObczyĹşnie.
Czesław Eugeniusz Blicharski (5 VII 1918 – 21 III 2015 Zabrze), lotnik wojskowy w czasie II wojny światowej (Dywizjon 300), po wojnie historyk opisujący dzieje Tarnopola, wraz z Ĺźoną Kazimierą jest autorem obszernego „Archiwum Tarnopolskiego” przekazanego Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, uhonorowany tytułem Kustosza Pamięci Narodowej w 2014, odznaczony KrzyĹźem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Jan Antoni Bogucki (13 IX 1870-1948 Wrocław), inżynier budowlany, architekt, teoretyk i projektant konstrukcji metalowych i żelaznych, docent, a następnie profesor Politechniki Lwowskiej, wykonał konstrukcje żelazne znanych lwowskich budowli: Teatr Wielki (Opera), Uniwersytetu Lwowskiego, Muzeum Przemysłu Artystycznego, Dworca Głównego, nowej zajezdni tramwajowej na Podzamczu.
JĂłzef Bogusz (11 IX 1904 – 21 III 1993 Siegen, Niemcy), chirurg, etyk, historyk medycyny, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1966–68 prezes Zarządu Głównego Towarzystwa ChirurgĂłw Polskich, współautor „Zasad Etyczno-Deontologicznych Polskiego Towarzystwa Lekarskiego”, współzałoĹźyciel „ZeszytĂłw Oświęcimskich”, dwukrotnie zgłoszony do Pokojowej Nagrody Nobla przez Senat RP.
Aleksander BrĂźckner (19 I 1856 – 24 V 1939 Berlin), filolog slawista, wybitny historyk literatury i kultury polskiej, profesor Uniwersytetu Berlińskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności i zagranicznych akademii naukowych, odkrywca zabytkĂłw piśmiennictwa polskiego (m.in. Kazań świętokrzyskich), autor cennych prac m.in. Dzieje kultury polskiej, Encyklopedia staropolska.
JĂłzef Cetner (1887 – 1965 KrakĂłw), skrzypek, pedagog, wieloletni pedagog skrzypiec w Konserwatorium Lwowskim, Śląskim Konserwatorium Muzycznym w Katowicach oraz w Londynie, koncertował w większości miast Polski oraz w Austrii, Czechosłowacji, Anglii, Szkocji, Niemczech, we Włoszech, autor wielu podręcznikĂłw oraz programu nauczania dla przedmiotu skrzypce główne w wyĹźszych szkołach muzycznych, dokonał licznych opracowań kompozycji na skrzypce.
Ryszard Chudzikiewicz (20 VI 1923 – 3 XII 2005 Szczecin), inĹźynier mechanik, 1956-93 związany z Politechniką Szczecińską, m.in. kierownik Zakładu Odlewnictwa, dyrektor Instytutu Budowy Maszyn, 1973- 76 prorektor ds. Nauki, autor i współautor 14 wdroĹźonych patentĂłw i ponad 200 prac naukowych z dziedziny odlewnictwa.
Marian Cieplak (9 I 1893 – 19 VII 1996 Ocala, USA), pedagog, dyplomata, działacz ludowy potem piłsudczyk; Ĺźołnierz LegionĂłw Polskich, 1918 obrońca Lwowa, 1920 uczestnik akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach; dyrektor gimnazjum i radny w Turku i 1935-39 dyrektor gimnazjum państwowego w Łęczycy; 1926-30 wiceprezes Związku Ludowego w Warszawie, redaktor naczelny „Piasta” i współredaktor „Woli Ludu”, 1922-30, 1934-35 i 1938-39 poseł na Sejm RP; po 1939 w USA, 1947-50 konsul generalny RP w Chicago, wykładowca Indiana University, działacz polonijny.
Karol Dawidowski (30 I 1882 – 28 X 1928), pedagog, przed I wojną światową profesor gimnazjĂłw w Krakowie, 1919-21 kierownik biura Związku Polskich Towarzystw Nauczycieli w Krakowie, potem w Warszawie, 1921-24 sekretarz generalny w Ministerstwie Wyznań i Oświecenia Publicznego, następnie do 1927 dyrektor departamentu Ministerstwa.
Stanisław Dnistrzański (13 XI 1870-15 V 1935 Użhord), ukraiński prawnik pochodzenia polsko-ukraińskiego, 1901-18 profesor Uniwersytetu Lwowskiego (wykładał po ukraińsku dla studentów ukraińskich), przyjaźnił się do śmierci z polskimi uczonymi, autor prac naukowych m.in. w języku polskim: O zaręczynach w prawie austriackim (Lwów 1899), O przejęciu długu (trzy odczyty) PPiA 1906, Projekt ustawy o zniesieniu własnowolności PPiA 1910, R. XXXV, O istocie prawa gospodarczego (Kraków 1932).
Ludwik Ehrlich (11 IV 1889 – 31 X 1968 KrakĂłw), prawnik, wykładowca Uniwersytetu Oxfordzkiego (Anglia) 1916-17 i Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkley (USA) 1917-20, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie 1924-40 (takĹźe w latach 1930-39 kierownik kierował Studium Dyplomatycznego tego Uniwersytetu) i Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie 1945-61, sędzia stałego Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze 1927-28, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Towarzystwa Naukowego we Lwowie, prezes Centralnego Komitetu Polskich Instytucji Politycznych we Lwowie 1934–37, autor wielu prac, m.in. : Starostwa w Halickiem w stosunku do starostwa lwowskiego w wiekach średnich (1390-1501) (1914), Gdańsk. Zagadnienia prawno-publiczne (1926), The Positivism in International Law (1938), Paweł Włodkowic i Stanisław ze Skarbimierza (1954), Polski wykład prawa wojny XV wieku (1955), Interpretacja traktatĂłw (1957), Prawo międzynarodowe (1958), Suwerenność a morze w prawie międzynarodowym (1961), Suwerenność Polski na ziemiach zachodnich i północnych (1962), Rektor Paweł Włodkowic, rzecznik obrony przeciw KrzyĹźakom (1963).
Stanisław Feduszyński (ok. 1828 – XII 1866 BrzeĹźany), uczestnik powstania na Węgrzech w szeregach Legionu Polskiego w 1849 i polskiego Powstania Styczniowego 1863-64.
Kornel Filipowicz (27 X 1913 – 28 II 1990 KrakĂłw), powieściopisarz, nowelista, scenarzysta, poeta – jeden z najwybitniejszych prozaikĂłw polskich XX w., znany głównie z krĂłtkich form literackich, autor 36 książek i 6 scenariuszy filmowych, 1936-37 współredagował miesięcznik krakowski „Nasz Wyraz”, związany z Grupą Krakowską, po wojnie wiceprezes Oddziału Krakowskiego Związku LiteratĂłw Polskich.
Wiktor Frantz (30 XI 1904 – 1980), filozof, dziennikarz, literat, do 1939 działacz harcerski (uczestniczył w III Międzynarodowym Zlocie SkautĂłw - Jamboree w 1929) i ostatni redaktor „Skauta” we Lwowie, po wojnie redaktor Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” w Warszawie (1945–1956) i Wydawnictwa Literackiego w Krakowie (1956–1969), autor książek: Z bocianich wypraw i przygĂłd (1934), W gnieĹşdzie drukarstwa polskiego (1974), Odłamki wspomnień przez przetak pamięci przesianych (1977), Książek powijanie. Philobiblońska suita (1978).
Zdzisław Gawroński (ur. 28 XI 1927), dziennikarz: „Słowo Polskie” (Wrocław) i „Wiadomości Legnickie” 1954-67, „Tygodnik Morski” 1968-69, „Wiadomości Zachodnie” 1969-81, „Gromada Rolnik Polski” 1981-92.
Apolinary Głowiński (1884 – 10 VIII 1945 Warszawa), jeden z czołowych artystĂłw rzeĹşbiarzy okresu międzywojennego; studiował w Krakowie, ParyĹźu i Włoszech; wykonał m.in. monumentalny pomnik marsz. JĂłzefa Piłsudskiego w Tarnopolu w 1935 (zniszczony przez sowietĂłw w 1940), pomnik A. Mickiewicza w Tarnopolu (1923, zniszczony przez UkraińcĂłw w 1942), posągi (Czacki, Kraszewski, Sienkiewicz, Słowacki) na moście w Łucku, Legionisty (medal srebrny), popiersie Stanisława Wyspiańskiego (medal brązowy), szereg popiersi marszałkĂłw Sejmu i Senatu dla Galerii Izb Ustawodawczych.
Witold Aleksander GĂłra (13 IV 1877 – po 1939), księgowy; dyrektor centralnej księgowości Banku P.K.O. w Warszawie, profesor Akademii Handlowej we Lwowie, Szkoły Nauk Politycznych i Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie; wydał Podręcznik księgowości (t. 1-3 1913-21).
Ignacy Grabowski (22 VIII 1878 – 21 III 1950 Warszawa), duchowny katolicki, kanonista, studiował na Uniwersytecie Lwowskim i Gregorianum w Rzymie, od 1919 profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor 80 prac: Karne prawo kościelne w nowym kodeksie (Lw 1918), Prawo kościelne osobowe i rzeczowe w nowym kodeksie (Lw 1918), Prawo kanoniczne według nowego kodeksu (LwĂłw 1927), Konkordat polski (Warszawa 1927).
Ignacy Ĺťegota Grzybiński (1841 – 1900 LwĂłw), inĹźynier, uczestnik Powstania Styczniowego 1863-64: walczył w oddziałach Dionizego Czachowskiego, potem Leszka Wiśniowskiego, po upadku powstania przebywał na emigracji w Bułgarii, Serbii i Turcji, gdzie wstąpił do oddziału KozakĂłw Michała Czajkowskiego.
Andrzej Hardy (ur. 10 VIII 1942), prawnik (U. Wrocł.), radca prawny, polityk, poseł na Sejm RP 1991-93 z ramienia Kongresu Liberalno-Demokratycznego, członek władz Okręgowej Izby Radców Prawnych w Sosnowcu.
Stanisław Horak (4 IX 1925 – 4 V 1990 Katowice), poeta i prozaik, dziennikarz, 1960-64 dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Bytomiu, 1964-75 kierownik literacki Operetki Śląskiej, autor 9 tomikĂłw poezji i 9 powieści.
Juliusz J. Hupert (6 V 1910 – 20 VII 1995 Londyn), inĹźynier (Politechnika Warszawska), inĹźynier w Państwowych Zakładach Tele- i Radiotechnicznych, w 1938 wynalazł i opatentował nadajnik radiotelegraficzny z generatorem lub wzmacniaczem lampowym zaopatrzonym w lampę manipulacyjną lub w lampę kompensacyjną (patent nr. 26078), 1940-47 pracował dla Admiralicji Brytyjskiej, gdzie pracował nad udoskonaleniem łączności radiowej na morzu (wynalazł stabilizator częstotliwości nadajnikĂłw okrętowych), 1947-57 wykładowca i następnie profesor DePaul University w Chicago oraz dyrektor naukowy w firmie A.R.F Products Inc., członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na ObczyĹşnie.
Leon Jeleński (1875 – po 1929), śpiewak operowy (bas), 1892-1930 występował w polskim Teatrze Miejskim (Wielkim) we Lwowie w operach i operetkach, często z tym teatrem w Krakowie i w 1904 w Nowym Jorku (gościnnie z operą niemiecką).
Władysław Alojzy Jougan (1855 – 1942 LwĂłw), duchowny katolicki, dr teologii, profesor seminarium duchownego i 1902-08 teologii pastoralnej Uniwersytetu Lwowskiego; redaktor lub współpracownik lwowskich czasopism: „Gazety Kościelnej”, „Wiadomości Kościelnych”, „Tygodnika Katolickiego”; prezes Związku KatechetĂłw i długoletni kurator katolickiego związku rękodzielnikĂłw „Skała” we Lwowie.
Krystyna Zofia Karczewska (ur. 1936), córka Władysława Karczewskiego, sędziego i kierownika Sądu Grodzkiego w Tarnopolu, zamordowanego w Katyniu w 1940 roku, dr medycyny - pediatra, w 1945 roku wypędzona wraz z matką z Tarnopola, mieszkała w Tarnowskich Górach, ukończyła studia w Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach, profesor nauk medycznych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, pełniła funkcję kierownika I Katedry Pediatrii Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Zabrzu, autorka szeregu prac naukowych, m.in. Pediatria. T. 5, Choroby układu pokarmowego (współautorka 1998), Matka i dziecko. Postępy w neonatologii, pulmonologii i nefrologii dziecięcej (red. nauk. 1998).
Franciszek Kleeberg (1 II 1888 – 5 IV 1941 Weisser Hirsch koło Drezna, Niemcy), generał brygady (1928) i dywizji (pośmiertnie 1943) Wojska Polskiego, 1936-38 dowĂłdca Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie, od 1938 do 8 września 1939 dowĂłdca Korpusu Nr IX w Brześciu, podczas kampanii wrześniowej 1939 -


Bitwa pod Kockiem faza I


Bitwa pod Kockiem faza II


Grób żony gen. Kleeberga i symboliczne wspomnienie o generale na Cmentarzu Powązkowskim


Symboliczny grób generała Kleeberga na Cmentarzu Powązkowskim

9 września przystąpił do organizacji oddziałów bojowych z podległych mu ośrodkĂłw zapasowych tworząc Samodzielną Grupę Operacyjną „Polesie”, ktĂłra walczyła z Armię Czerwoną, ktĂłra najechała Polskę do wschodu 17 września (pod Jabłoniem i Milanowem pobił wysunięte jej kolumny) i Niemcami, 6 paĹşdziernika 1939, po czterodniowych walkach z Wehrmachtem pod Kockiem na LubelszczyĹşnie (była to ostatnia bitwa kampanii wrześniowej stoczona przez regularne wojsko), z powodu braku amunicji złoĹźył broń jako ostatni polski generał, po bitwie w niewoli niemieckiej; w Kocku jest jego pomnik.
Ludwik Kloss (24 VIII 1845-17 III 1902 Davos, Szwajcaria), duchowny rzymskokatolicki, teolog, od 1876 profesor i 1884/85 rektor Uniwersytetu Lwowskiego, od 1891 tajny szambelan papieski.
Antoni Kochanowski ze Stawczan, (niem. Anton Freiherr von Kochanowski (17 XI 1817-10 IX 1906 Czerniowce), z rodu wywodzącego się według rodzinnej tradycji od wielkiego poety polskiego Jana Kochanowskiego (1530-1584), baron, prawnik, polityk polski czynny na Bukowinie (od 1945 część leĹźy na Ukrainie, a druga część naleĹźy do Rumunii), 1868–75 prezes Izby Adwokackiej Księstwa Bukowiny, przyczynił się do załoĹźenia uniwersytetu w Czerniowcach, 1874–84 zarządca Księstwa Bukowiny, 1887-1905 burmistrz Czerniowiec (stolica Bukowiny): za jego rządĂłw miasto otrzymało elektrownię, kanalizację, wodociągi, tramwaje elektryczne, popierał działalność polską na Bukowinie: w 1869 patronował utworzeniu Polskiego Towarzystwa Bratniej Pomocy w Czerniowcach i był jednym z pierwszych członkĂłw Czytelni Polskiej.
Tadeusz Kopacki (ur. 30 III 1930), śpiewak operowy(studia La Scala, Mediolan), najwspanialszy amant polskiej sceny operowej w okresie powojennym, związany przez cały życie z Teatrem Wielkim w Łodzi, w swoim dorobku ma kilkadziesiąt głównych partii tenorowych, m.in. tytułowy Manru, Książę w Rigoletcie, Stefan w Strasznym dworze, Jontek w Halce, Carlos w Don Carlosie, Alfred w Traviacie, Rudolf w Cyganerii, Pinkerton w Madame Butterfly, Don Jose w Carmen, Hoffmann w Opowieściach Hoffmanna, Eleazar w Żydówce, liczne występy w najlepszych operach świata, profesor Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi.
Michał Korbecki (ur. 27 XI 1924), mikrobiolog, od 1977 profesor Akademii Medycznej w Warszawie (obecnie Uniwersytet Medyczny), kierownik Zakładu Mikrobiologii, autor ponad 200 prac, 8 patentów i 13 wdrożeń technologicznych.
Witold Habdank-Kossowski (1894 – 25 II 1954 Stalowa Wola), pedagog i poeta, ukończył Uniwersytet Lwowski, podczas I wojny światowej w Legionach Polskich JĂłzefa Piłsudskiego, będąc w Wojsku Polskim do 1921 zorganizował 78 szkół wojskowych i 10 cywilnych, do 1938 nauczyciel gimnazjĂłw lwowskich następnie pierwszy dyrektor pierwszego liceum w Stalowej Woli (obecnie Liceum OgĂłlnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej), w 1947 wyrzucony z tego stanowiska przez komunistĂłw, jako poeta w okresie międzywojennym publikował wiersze w „Skamanderze” i „Tęczy”, po wojnie nie drukowano jego wierszy, powstał wĂłwczas m. in. trzytomowy tryptyk poetycki Niewolnicy Boga, Wizja Galilei, Pielgrzym WiekĂłw.
Jadwiga Kotwicz-ZagĂłrska (28 VIII 1865 – po 1 IX 1939), zasłuĹźona działaczka społeczna we Lwowie: podczas obrony Lwowa w 1918 czynna w organizowaniu pomocy sanitarnej i Ĺźywnościowej, do 1939 wiceprezeska Polskiego Czerwonego KrzyĹźa i Ligi Kobiet, przewodnicząca Komitetu Budowy Pomnika M. Konopnickiej we Lwowie i członek honorowy Komitetu Budowy Sanatorium dla dzieci w Rabce; odznaczona orderem Polonia Restituta .
Stanisław Kowenicki (1903 – 11 II 1992 KrakĂłw), dr praw, adwokat, zasłuĹźony taternik, narciarz gĂłrski (Karpaty Wschodnie, Beskid Zachodni) i sportowiec (KrakĂłw), jeden z czołowych taternikĂłw w okresie międzywojennym, organizator rajdĂłw narciarskich w Tatrach i Karkonoszach.
Jerzy Kozicki (24 I 1890 – 10 I 1952 KrakĂłw), dr chemii, inĹźynier naftowy, przedsiębiorca, 1919-23 naczelny dyrektor rafinerii ropy naftowej „Polmin” i od 1926-33 rafinerii „Nafta” w Drohobyczu, następnie dyrektor ds. rafineryjnych koncernu naftowego „Małopolska”, zbudował rurociągi gazowe z Daszawy do Drohobycza i Borysławia, 1927–1933 był członkiem Rady Miejskiej w Drohobyczu, autor i współautorem wielu patentĂłw z zakresu przetwĂłrstwa ropy naftowej (na podstawie jednego z nich zbudowano w Jedliczu pierwsze w Polsce urządzenie do odasfaltowania i odparafinowania pozostałości podestylacyjnych za pomocą propanu, wiceprezes Aeroklubu Lwowskiego, 1935-38 poseł na Sejm RP, wykładowca Politechniki Lwowskiej, po wojnie dyrektor Zjednoczenia Przemysłu Paliw Syntetycznych (1945-47).
Eligiusz Kozłowski (29 XI 1924 Tarnopol - 14 II 1987 KrakĂłw), historyk powstań narodowych i wojskowości XVIII-XX w., edytor ĹşrĂłdeł, bibliograf, profesor WyĹźszej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach, redaktor Polskiego Słownika Biograficznego, Historia oręża polskiego 1795–1939 (Warszawa 1984).
Stanisław KoĹşmiński (8 XI 1877 – 7 II 1938 LwĂłw), dr praw, 1923-25 dyrektor Departamentu Politycznego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, 1925-27 poseł RP w Holandii, jednocześnie reprezentant Polski w sprawach przed Stałym Trybunałem Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze.
Ignacy Krański vel Ignacy Landau (20 VII 1884 – 7 VI 1946 Aleksandria, Egipt), podpułkownik saperĂłw Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, do 1918 w armii austriackiej i od 1919 w Wojsku Polskim, 1924-27 wykładowca inĹźynierii i saperĂłw w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie, 1927-29 dowĂłdca 3 Pułku SaperĂłw i 1929-34 3 Batalionu SaperĂłw w Wilnie, uczestnik kampanii wrześniowej 1939, wzięty do niewoli sowieckiej i osadzony w obozie NKWD w Griazowcu, w 1941 zwolniony na mocy układu Sikorski-Majskij słuĹźył w Rezerwie OficerĂłw Armii Polskiej na Wschodzie.
JĂłzef Krokowski (1891 – po 1 IX 1939 Kalisz), aktor, reĹźyser, dyrektor teatru, występował w teatrach w Kijowie (1916-18), Toruniu, Lublinie, Warszawie, Bydgoszczy, Katowicach, Lwowie, 1930-34 prowadził teatr w Grodnie i 1934-36 w Kaliszu, następnie kierownik Wydziału Kultury w Starostwie w Kaliszu.
Kazimierz Maria Krygowski (8 IX 1862 - 1918 Lwów), dr praw (ULw.), krajowy adwokat w Galicji, wybitny adwokat we Lwowie, sekretarz Lwowskiego Towarzystwa właścicieli realności, jego brat Zdzisław Jan Krygowski (1872-1955) był matematykiem, inicjator badań kryptologicznych nad Enigmą.
Alfred KrzyĹźanowski (20 II 1898 – 9 IV 1982 KrakĂłw), farmaceuta, do 1939 wykładowca Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie: wykładał farmację stosowaną, technologię środkĂłw lekarskich, 1954-57 prezes Oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego.
Karolina Kusek (ur. 1940), znakomita poetka, dziennikarka, autorka fraszek, aforyzmów, złotych myśli i tekstów piosenek, do 2007 wiceprezes Związku Literatów Polskich Oddział we Wrocławiu, wydała 26 książek, głównie dla dzieci i o dzieciach, jej poezje były przetłumaczone na szereg języków, w tym na język angielski, czeski, francuski, niemiecki, rosyjski, hiszpański i włoski.
Marceli JĂłzef Kycia (16 VI 1896 – 20 XI 1989 Londyn), adwokat, pułkownik Wojska Polskiego, Ĺźołnierz LegionĂłw Polskich, obrońca Lwowa w 1-szej Załodze Szkoły Sienkiewicza od 1 do 22 listopada 1918 oraz odcinka V, w bitwie warszawskiej z bolszewikami (sierpień 1920) adiutant szefa Sztabu Generalnego gen. Tadeusza Rozwadowskiego, we wrześniu 1939 w sztabie 41 Dywizji Piechoty, kawaler Virtuti Militari V klasy, szwagier Heleny Sikorskiej – Ĺźony generała Władysława Sikorskiego, Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych i premiera Rządu polskiego na UchodĹşstwie podczas II wojny światowej.
Stanisław Lam (2 IV 1891 – 5 III 1965 ParyĹź), historyk literatury, redaktor, wydawca, 1920-24 współredaktor warszawskiego „Tygodnika Ilustrowanego”, 1924-39 redaktor naczelny znanego wydawnictwa firmy Trzaska, Evert i Michalski w Warszawie, od 1944 dyrektor Biblioteki Polskiej w ParyĹźu, członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na ObczyĹşnie, opracował i wydał emigracyjną Podręczną Encyklopedię Powszechną (ParyĹź 1954).
Lesław Laskowski (ur. 28 I 1936), magister inżynier mechanik, polityk, radny Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy, 1983-85 poseł na Sejm PRL.
Stanisław Lukas (19 XI 1855 – 13 VI 1882 LwĂłw), historyk (Uniwersytet Lwowski, najzdolniejszy uczeń Ksawerego Liskego), badacz dziejĂłw Polski XV-XVII w., najwaĹźniejsze prace: Przyłączenie Mazowsza do Korony Polskiej, Erazm Ciołek, biskup płocki (1503-1522), dyplomata polski 16 wieku, O rzekomej wyprawie na Turka Olbrachta w 1497, Stanowisko Erazma Ciołka jako księcia kościoła oraz mecenasa literatury i nauk, RozbiĂłr podługoszowej części Kroniki Bernarda Wapowskiego (1880).
Zygmunt Łanowski (31 VII 1911 – 30 VIII 1989 Warszawa), literat, wybitny tłumacz szwedzkiej literatury pięknej na język polski, autor kilkudziesięciu przekładĂłw z tego języka, przybliĹźając polskim czytelnikom dzieła takich pisarzy i dramaturgĂłw jak August Strindberg, nobliści Pär Lagerkvist i Eyvind Johnson, Artur Lundkvist, Ingmar Bergman czy Tove Jansson, w 1968 Zygmunt Łanowski jako pierwszy Polak otrzymał nagrodę Akademii Szwedzkiej, a w 1977 tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Uppsali.
Leszek Malczewski (23 VIII 1879 – po 1 IX 1939), ziemianin, właściciel rodzinnego majątku ziemskiego w powiecie tarnopolskim, inĹźynier architekt, do I wojny światowej (1914) działacz polityczny i społeczny w powiecie tarnopolskim, podczas wojny pracownik Rady Nadzorczej Centralnej Agencji Polskiej w Lozannie, 1923-27 konsul generalny RP w Monachium, 1927-31 poseł i minister pełnomocny RP w Norwegii; prawdopodobnie ofiara sowieckiej agresji na Polskę we wrześniu 1939.
Włodzimierz Mandl (1820-5 V 1886 Tarnopol), zasłużony działacz polski i społeczny w Tarnopolu, podczas Wiosny Ludów poseł polski na austriacki Sejm w Kromieryżu, wieloletni członek Rady Miejskiej w Tarnopolu, 1855-68 burmistrz miasta, założyciel kasy oszczędnościowej i parku miejskiego tamże.
Kazimierz Michałowski (14 XII 1901 – 1 I 1981 Warszawa), wybitny archeolog egiptolog (ULw.), twĂłrca polskiej szkoły archeologii śrĂłdziemnomorskiej i prekursor nubiologii, 1931-72 profesor Uniwersytetu Warszawskiego, na ktĂłrym zorganizował Katedrę Archeologii Klasycznej, przemianowaną w 1955 na ŚrĂłdziemnomorską, ktĂłrej był kierownikiem do 1972, w 1936 zorganizował polską wyprawę archeologiczną do Edfu w Egipcie, a po wojnie do egipsko-sudańskich miejscowości: Mirmeki w 1956, Tell Atrib 1957-69, Palmyry 1959-73, Aleksandrii 1966-1974, Deir el-Bahari 1961-72, Faras 1961-64, Dongola 1964-72, Gaddar w 1966 i Nea Pafos w Grecji od 1965, w 1960 doprowadził do otwarcia Stacji Archeologii ŚrĂłdziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego w Kairze, ktĂłrą kierował do końca Ĺźycia, 1961-70 przewodniczący Comite International des Experts pour le Sauvetage des Temples d Abou Simbel UNESCO i z jej ramienia w latach 1964-68 kierownik prac związanych z przeniesieniem wyĹźej świątyni Abu Simbel nad brzegiem Jeziora Nassera w Egipcie, profesor wizytujący na uniwersytetach w Aleksandrii (1957-58) i Aberdeen (1971), od 1939 zastępca dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie (twĂłrca Galerii Sztuki StaroĹźytnej), członek wielu akademii, towarzystw naukowych i instytutĂłw polskich i zagranicznych, m.in. Polskiej Akademii Nauk, Accademia Nazionale dei Lincei, British Academy, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Archaeological Institute of America, Institut d Egypte, Institut Français d Archeologie Orientale au Caire, Polskiego Towarzystwa Archeologicznego (przewodniczący 1953—1957 i honorowy członek), doctor honoris causa uniwersytetĂłw w Strasburgu (1965), Cambridge (1971) i Uppsali (1977), autor szeregu prac naukowych.
Stanisław Zygmunt Michałowski (3 V 1881 – po 1 IX 1939), mgr praw; 1915-18 kierownik starostwa w Jaworowie; 1918-19 więziony przez UkraińcĂłw; po uwolnieniu przez wojska polskie ponownie 1919-24 starosta w Jaworowie, następnie 1924-29 w Sanoku, 1929-32 w Przemyślu, po 1932 wicewojewoda białostocki i do 1939 dyrektor Departamentu Administracyjnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
Janusz Murzewski (ur. 17 V 1928), inż. drogowy, 1967-98 profesor Politechniki Krakowskiej: od 1970 dyrektor Instytutu Materiałów i Konstrukcji Budowlanych, 1970-88 kierownik Zakładu Konstrukcji Metalowych, 1989-98 kierownik Katedry Teorii Niezawodności i Podstaw Konstrukcji Metalowych, opracował 13 projektów mostów (zrealizowanych), autor lub współautor przeszło 500 publikacji naukowych i około 460 recenzji prac naukowych, Bezpieczeństwo konstrukcji budowlanych (Warszawa 1970, wydanie niemieckie 1974).
Stanisław Osostowicz (3 V 1906 – 25 IX 1939 Warszawa), malarz, ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, współorganizator „Grupy Krakowskiej”, 1933-39 działał we Lwowie, w 1939 został rysownikiem w Muzeum Narodowym w Warszawie, uprawiał sztukę nowoczesną, wpisującą się w nurty kubizmu, abstrakcjonizmu i ekspresjonizmu, zginął podczas bombardowania miasta przez NiemcĂłw.
Wacław Osuchowski (26 I 1906 – 23 XI 1988 Zamość), historyk prawa, specjalista profesor prawa rzymskiego na uniwersytetach: we Lwowie (kierownik Katedry Prawa Rzymskiego 1937-44, podczas wojny na tajnym uniwersytecie), Krakowie (1945-76), Wrocławiu (1946-49) i Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (1945-47), autor prac naukowych.
Aleksander Pełczyński (2 VII 1932 – 20 XII 2012 Wrocław), matematyk, 1955-67 związany z Uniwersytetem Warszawskim, 1969-2002 profesor Instytutu Matematycznego Polskiej Akademii Nauk (PAN), od 1976 członek PAN, specjalista w zakresie analizy funkcjonalnej z włączeniem topologii nieskończenie wymiarowej, autor tzw. metody rozkładu Pełczyńskiego (1960), redaktor czasopisma „Studia Mathematica” (zał. we Lwowie w 1929, po wojnie wydawane w Warszawie), w 1996 uhonorowany Medalem im. Stefana Banacha (przyznawanym przez Prezydium PAN), doctor honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego (2005).
Józef Pepis (6 VII 1910- zm. podczas niemieckiej okupacji Lwowa), matematyk-logik, ukończył polskie gimnazjum w Tarnopolu i polski Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, którego został docentem na początku 1939; od 1934 członek Polskiego Towarzystwa Matematycznego, autor prac: Teoria niezmienników (1933, praca magisterska) i O zagadnieniu rozstrzygalności w zakresie w węższego rachunku funkcyjnego (1938, praca doktorska).
Feliks Pohorecki (3 XI 1890 – 27 VII 1945 KrakĂłw), historyk mediewista, archiwista, pracownik Archiwum Państwowego we Lwowie 1918-21, w Poznaniu 1923-34 i ponownie we Lwowie 1934-39 i 1941-44, autor szeregu prac, m.in.: Bibljoteka Archiwum Państwowego w Poznaniu 1869-1929 (1929), Rytmika kroniki Galla-Anonima (1930: pierwsze opracowanie wierszowanej rytmicznej prozy najstarszej kroniki polskiej), Targi i jarmarki (LwĂłw 1933), katalog średniowiecznych dokumentĂłw Biblioteki Ossolineum we Lwowie - Catalogus diplomatum Bibliothecae Instituti Ossoliniani nec non Bibliothecae Pavlikovianae inde ab anno 1227 usque ad annum 1506 (LwĂłw 1937), Kilka uwag o dyplomach i aktach wołyńskich (RĂłwne 1938).
Kazimierz PuĹźak (26 VIII 1883 – 30 IV 1950 Rawicz), wybitny działacz Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), 1921-39 sekretarz generalny PPS, publicysta, 1919-35 poseł na Sejm RP, podczas okupacji hitlerowskiej inicjator i przywĂłdca zbrojnej organizacji Wolność-RĂłwność-Niepodległość PPS, 1944-45 przewodniczący Rady Jedności Narodowej Polskiego Państwa Podziemnego; w listopadzie 1945 porwany przez sowieckie NKWD – sądzony i więziony w Moskwie, następnie w więzieniu w Rawiczu (Polska), gdzie zmarł.
Stefan Romanowski (1890 – po 1939), śpiewak operowy, reĹźyser, pedagog, występował i działał najpierw w operze poznańskiej, potem w teatrze w Katowicach i w operze krakowskiej.
Alfred Longin SchĂźtz (2 VII 1910 – 21 X 1999 Monachium), polski kompozytor i pianista pochodzenia Ĺźydowskiego, ukończył polskie Konserwatorium Muzyczne we Lwowie, 1932-36 związany z programem Radia LwĂłw – Wesołą Lwowską Falą, ktĂłrej był kierownikiem muzycznym, 1936-39 współpracował z teatrami i kabaretami warszawskim (był m.in. szefem muzycznego Teatru Buffo), komponując piosenki śpiewane przez Hankę OrdonĂłwnę, Werę Gran, Eugeniusza Bodo i Mieczysława Fogga, 1939-41 we Lwowie, a następnie w Wojsku Polskim, wspĂłlnie z Henrykiem Warsem kierował 40-osobową orkiestrą towarzyszącą polskiej armii na szlaku bojowym od Teheranu do Monte Cassino, twĂłrca melodii Czerwonych makĂłw na Monte Cassino napisanej na krĂłtko przed zdobyciem klasztoru przez polskich Ĺźołnierzy w nocy z 17 na 18 maja 1944, po wojnie m.in. współpracował z polską sekcją Radia Wolna Europa.
Alfred Senze (15 XI 1911 – 17 VIII 1993 Wuppertal, Niemcy), profesor medycyny weterynaryjnej, specjalizujący się w połoĹźnictwie i patologii rozmnaĹźania, 1948-75 kierownik Katedry Rozrodu Zwierząt i Kliniki PołoĹźniczej WyĹźszej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu, od 1960 profesor i 1954-55 I 1959-65 rektor uczelni, autor 160 pozycji naukowych.
JĂłzef Sieradzki (2 IV 1900 – 25 III 1960 Warszawa), historyk mediewista oraz XIX i XX wieku, 1927-39 nauczyciel i dyrektor gimnazjum w Wilnie, w okresie II wojny światowej brał udział w tajnym nauczaniu, Ĺźołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, 1948-53 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i 1953-60 Uniwersytetu Warszawskiego, autor m.in. publikacji: Stosunki osadnicze w dobrach klasztoru tynieckiego w początkach jego istnienia LwĂłw 1925, Polski Grakchus. Wspomnienie o Tadeuszu Hołówce Wilno 1933, Ĺťydzi i Polska Wilno 1934, WędrĂłwki po stuleciach. Ustroje gospodarcze i ruchy społeczne Warszawa 1948, Rok 1846 w Galicji. Materiały ĹşrĂłdłowe Warszawa 1958.
Helena Sikorska (2 II 1888 – 1 II 1972 hrabstwo Surrey, Anglia), działaczka społeczna, Ĺźona generała Władysława Sikorskiego – premiera rządu RP na ObczyĹşnie i naczelnego wodza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939-43; po wojnie ofiarna i zasłuĹźona polska działaczka społeczna w Londynie: współzałoĹźycielka Instytutu im. Gen. Sikorskiego, prezes honorowy Instytutu Polskiego i Muzeum im. Gen. Sikorskiego, współzałoĹźycielka i pierwsza przewodnicząca Komitetu Obywatelskiego Pomocy UchodĹşcom Polskim, prezes Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego KrzyĹźa w Londynie, współzałoĹźycielka i prezes Towarzystwa Pomocy Polakom.
Jadwiga Skotnicka (9 III 1926), pisarka, absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim, od 1950 redaktorka Polskiego Radia we Wrocławiu, w 1972 nagrodzona Złotym Mikrofonem za "całokształt twórczości, a szczególnie za adaptacje radiową Cichego Donu Szołochowa w 1971, wydała tomy opowiadań: Pani Ptasia i inni (1967), Mgła (1970), Mandarynki o czwartej nad ranem (1976), Strachy na wróble (1984), Ptak z tamtej strony szyby (1985, zbiór słuchowisk).
Stanisław Springwald (13 VII 1864 – 8 X 1951 Warszawa), tytularny generał dywizji Wojska Polskiego (1925), ukończył gimnazjum w Tarnopolu i Korpus KadetĂłw w Wiedniu, oficer armii austriackiej, podczas I wojny światowej komendant powiatu HrubieszĂłw, od 27 grudnia 1918 w Wojsku Polskim w stopniu podpułkownika, dowĂłdca miasta PińczĂłw i powiatu wojskowego Frysztat (Śląsk Cieszyński), brał udział w walkach przeciwko Czechom, Od 23 stycznia 1919 dowĂłdca Grupy Operacyjnej na Froncie Śląskim, następnie w Sztabie DowĂłdztwa Okręgu Generalnego „KrakĂłw” w Krakowie, podczas wojny z bolszewikami w sierpniu 1919 dowĂłdca Frontu Poleskiego, a od sierpnia 1920 dowĂłdca Okręgu EtapĂłw 3 Armii, 1921-23 zastępca dowĂłdcy Okręgu Generalnego „Białystok” w Grodnie, odznaczony m.in. KrzyĹźem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (1922).
Leopold Eugeniusz Starzeński (13 XII 1835 – 26 VIII 1904 Podkamień), hrabia, właściciel dĂłbr Jajkowice w powiecie Ĺźydaczowskim (woj. stanisławowskie), pisarz dramatyczny, publicysta i myśliwy, autor dramatĂłw i komedii: Syn Bohdana (1868), Starosta wieluński (1868), Legat hetmana (1869), PowrĂłt konfederata (1869), Gwiazda Syberii (1881, najpopularniejszy jego utwĂłr), Czaple piĂłro (1883), Sen trefnisia (1883), Sen krĂłlewicza (1885) oraz pisma zbiorowego Pisma (1885).
JĂłzef Staszewski, właśc. J. Haliczer (18 IX 1887 – 1966 Warszawa), geograf, historyk geografii; 1921-39 nauczyciel geografii w gimnazjum w Tarnopolu, 1945-56 profesor WyĹźszej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku; załoĹźyciel i przewodniczący Oddziału Polskiego Towarzystwa Geograficznego w Gdańsku, autor licznych prac naukowych i publikacji na temat geografii oraz map: Słownik geograficzny (1934, wyd. 5 1966), Geografia fizyczna w liczbach (1959, wspĂłlnie z F. Uhorczakiem), Historia nauki o Ziemi w zarysie (1966).
Paweł Stanisław Stok, ps. "Patyk" (22 III 1913 Tarnopol – 18 VIII 1993 KrakĂłw), dr historii, ekonomista, koszykarz krakowskiej YMCA i Wisły, olimpijczyk z Berlina (1936, 4 miejsce), zasłuĹźony pedagog, działacz i sędzia, 2-krotnie zespołowy mistrz Polski (1933, 1934); uczestnik mistrzostw Europy w 1937 (4 miejsce) i 1939 (3 miejsce) oraz 1946 i 1947), kierownik Zakładu Historii i Organizacji Kultury Fizycznej w Katedrze Teorii i Metodyki WF w WyĹźszej Szkole Wychowania Fizycznego w Krakowie.
Michał Stryga (24 VII 1921 – 28 IV 1993 Warszawa), generał dywizji ludowego Wojska Polskiego, podczas niemieckiej okupacji Małopolski Wschodniej w szeregach Armii Krajowej, 1944–45 Ĺźołnierz 1 Armii WP – ranny na Wale Pomorskim, ukończył Akademię Sztabu Generalnego WP, od 1961 generał brygady, od 1972 generał dywizji, 1972 czasowo dowĂłdca Warszawskiego Okręgu Wojskowego, 1972–77 szef sztabu – zastępca Głównego Kwatermistrza WP.
Mieczysław Stryjewski (12 II 1918 – 21 II 1984 Toruń), poeta, zadebiutował w 1937 roku na łamach czasopisma „Kamena”, po wojnie mieszkał w Lęborku, podjął współpracę z dziennikami „Słowo Powszechne” (Warszawa), „Dziennik Bałtycki” (Gdańsk), „Literami” i z Polskim Radiem; wydał tomiki poezji: Białe panny (1975, wstęp Mieczysław Czychowski), Ponad milczeniem (1983); w Lęborku jest ulica jego imienia.
Edmund Szalit, znany takĹźe jako Edmund Joachim Schalit (15 II 1884 – 7-8 XI 1915 Bielgowo, Wołyń), prawnik, polityk polski z Galicji w parlamencie austriackim, Ĺźołnierz LegionĂłw Polskich JĂłzefa Piłsudskiego, studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim i Uniwersytecie Jagiellońskim (doktorat), sekretarz grupy poselskiej Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego w parlamencie austriackim, od sierpnia 1914 w Legionach Polskich (2 Pułk II Brygady LegionĂłw), walczył z Rosjanami pod Kirlibabą i Rokitną na Bukowinie, zginął w bitwie legionistĂłw pod Bielgowem koło Nowego Czartoryska w powiecie łuckim na Wołyniu, otrzymał pośmiertnie Virtuti Militari V klasy, KrzyĹź Walecznych i KrzyĹź Niepodległości, jego cĂłrka Stanisława wyszła za mąż za Mieczysława Dębickiego, znanego później inĹźyniera, konstruktora samochodĂłw i po wojnie profesora Politechniki Gdańskiej.
Tadeusz Szantroch (19 IV 1888 – 22 ? III 1942 Auschwitz), poeta, od 1924 związany z grupą Czwartaka, po ukończeniu Uniwersytetu Jagiellońskiego nauczyciel gimnazjalny m.in. w Trembowli, Wadowicach i Krakowie, 1918-21 w Wojsku Polskim (trzykrotnie ranny), od 1938 współredagował "Gazetę Literacką", autor kilku tomikĂłw poezji m.in.: Poezje (1905), Z lutni Ĺźołnierza (1916), W zorzach krwii (1918), Cyklady (1929), Po czabańskim gościńcu (1935).
Bernard Szarlitt (15 II 1877 – po 1 IX 1939), literat, dziennikarz, po ukończeniu Uniwersytetu Berlińskiego pracował w ministerstwie w Wiedniu, współpracował z krakowską „Nową reformą”, w 1910 zorganizował w Wiedniu pierwszy występ gościnny polskiego teatru lwowskiego, podczas I wojny światowej w Naczelnym Komitecie Narodowym, po wojnie szef prasowy Ministerstwa Skarbu w Warszawie, współtwĂłrca i współredaktor warszawskiego pisma „Naokoło Świata”, współpracownik „Tygodnika Ilustrowanego” i „Kuriera Warszawskiego”, autor m.in. niemieckiej biografii Chopin (Lipsk 1919), opracował i wydał Listy Chopina oraz rozprawę Polskość Nitzchego i jego filozofia, dramaty: Pochodnie Nerona, Syn, Zbrodnia Kaina, cykl Niesamowite nowele, tłumacz na język niemiecki dramatu G. Zapolskiej Tamten i tekstu do opery Casanova L. Róşyckiego.
Władysław Szumański (5 VI 1873 – po 1 IX 1939), rzemieślnik, handlowiec, działacz na rzecz rozwoju i unowocześnienia rzemiosła polskiego, do 1939 zasłuĹźony prezes Izby Rzemieślniczej w Wilnie, w 1922 zorganizował w Wilnie Ligę Ĺťeglugi, w 1928 organizator Spółdzielni Eksportowo-Rzemieślniczej i Związku RzemieślnikĂłw Chrześcijan, Resury Rzemieślniczej oraz sekretarz Ligi Morskiej i Kolonialnej tamĹźe, 1938-39 poseł na Sejm RP.
Władysław Szymonowicz (21 III 1869 – 10 III 1939 LwĂłw), histolog i embriolog, ukończył gimnazjum we Lwowie i medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim, w 1895 jako asystent wraz z profesorem Napoleonem Cybulskim odkrył hormonalne oddziaływanie rdzenia nadnerczy i wyizolował adrenalinę, od 1898 profesor histologii i embriologii Uniwersytetu Lwowskiego: kierownik Zakładu Histologiczno-Embriologicznego, dziekan Wydziału Lekarskiego 1906/07, prowadził badania zakończeń nerwowych w skĂłrze ludzkiej i zwierzęcej, autor wielu prac naukowych, m.in. Podręcznik histologii i anatomii mikroskopowej (wydany 12-krotnie w 5 językach: niemieckim – pierwsze wydanie - w 1901 angielskim, włoskim, hiszpańskim i polskim w 1921), członek Polskiej Akademii Umiejętności i polskiego Towarzystwa Naukowego Lwowskiego.
JĂłzef Świtkowski (1876 – 1942), fotograf oraz badacz i teoretyk fotografii, przez 50 lat publicysta i działacz fotograficzny we Lwowie; współautor Polskiego Słownictwa Fotograficznego (1910), autor 10 książek o technice fotografii oraz książki Fotografia praktyczna do uĹźytku amatorĂłw i fotografĂłw zawodowych (LwĂłw 1926, kilka wydań), redaktor czasopism: „Wiadomości Fotograficzne” 1905, „Miesięcznik Fotograficzny” 1907-11 i 1924-31 (organ Lwowskiego Towarzystwa Fotograficznego i Towarzystwa FotografĂłw AmatorĂłw w Krakowie), „Kamera Polska” 1932-33, poza tym był parapsychologiem, prezesem Towarzystwa Parapsychicznego im. Juliana Ochorowicza we Lwowie i autorem szeregu książek i prac z zakresu parapsychologii w tym między innymi: Droga w światy nadzmysłowe (1922), Magnetyzm zwierzęcy i jego właściwości lecznicze (1936, 1990), Okultyzm i magia w świecie parapsychologii (1939, 1991).
Mieczysław Tarnawski (12 X 1924 – 12 IX 1997 Bystra), aktor, po zdaniu egzaminu aktorskiego grał w Teatrze Stefana Jaracza w Olsztynie 1959-60, Teatrze WybrzeĹźe w Gdańsku 1960-64, Teatrze Bałtyckim w Koszalinie 1965, Teatrze im. Węgierki w Białymstoku 1966-67,Teatrze Ziemi Pomorskiej Grudziądzu 1967-68, Teatrze Polski w Bielsku-Białej 1968-83 i w Teatrze Polski w Bydgoszczy 1983–89 ; zagrał w filmach: Ostatni kurs (1963), Willa na przedmieściu (1964, odcinek 7. serialu Barbara i Jan), SposĂłb bycia (1965).
Zenon Thienel (25 V 1904 – wiosna 1940 CharkĂłw, ZSRR), inĹźynier budowy drĂłg i mostĂłw (Politechnika Lwowska), podporucznik rezerwy saperĂłw Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej, asystent następnie adiunkt w Katedrze Budowy Kolei Ĺťelaznych na Wydziale InĹźynierii Lądowej i Wodnej Politechniki Lwowskiej, autor przebudowy stacji kolejowej Zakopane (1937-39), uczestnik kampanii wrześniowej 1939 w wojnie z Niemcami od 1 września, po napadzie Związku Sowieckiego na Polskę 17 września 1939 dostał się do niewoli sowieckiej, osadzony w obozie w Starobielsku koło Ługańska na Ukrainie, wiosną 1940 przewieziony do Charkowa i zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD i pogrzebany w Piatichatkach, od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
Tadeusz Topolnicki de Sas (5 VI 1903 – 16 VII 1995 KrakĂłw), porucznik Wojska Polskiego, legionista, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku; przed śmiercią był ostatni z trzech Ĺźyjących jeszcze Ĺźołnierzy marszałka JĂłzefa Piłsudskiego, po upadku komunizmu w Polsce w 1989 zasłuĹźony działacz Towarzystwa Pamięci Narodowej im. I Marszałka Polski JĂłzefa Piłsudskiego w Krakowie, a takĹźe członek Komendy Głównej i były komendant Okręgu Krakowskiego Związku LegionistĂłw Polskich, odznaczony KrzyĹźem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Andrzej Werblan (ur. 30 X 1924), działacz lewicowy: członek Polskiej Partii Socjalistycznej 1946-48, następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), wieloletni członek najwyĹźszych władz Polski Ludowej (PRL), poseł na Sejm PRL 1952-85, wicemarszałek Sejmu 1971-85, redaktor naczelnym pezetpeerowskiego ideologicznego czasopisma „Nowe Drogi” 1972-74 i dyrektor Instytutu Podstawowych ProblemĂłw Marksizmu-Leninizmu Komitetu Centralnego PZPR 1974-81, członek Biura Politycznego PZPR i Komitetu Centralnego PZPR odpowiedzialny za oświatę, historyk, profesor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, autor prac naukowych z najnowszej historii Polski, m.in. Władysław Gomułka sekretarz generalny PPR (1988), Stalinizm w Polsce (1991).
Ignacy Wieniewski (28 I 1896 – 16 VIII 1986 Londyn), literat i tłumacz z łaciny i greki, ukończył V Gimnazjum Klasyczne we Lwowie, studia w ParyĹźu, ktĂłre uzupełnił na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, po skończeniu studiĂłw w ParyĹźu Ĺźołnierz Armii Polskiej gen. JĂłzefa Hallera we Francji, 1926-33 kierownik referatu szkolnictwa polskiego na obczyĹşnie w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie, następnie do 1939 nauczyciel greki i łaciny w gimnazjach i liceach warszawskich, brał udział w obronie Polski we wrześniu 1939, następnie w Rumunii załoĹźyciel i dyrektor gimnazjum polskiego w Craiovej, 1941-45 naczelnik Wydziału Polskiego w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Londynie, 1945–54 pracownik Komitetu Oświaty PolakĂłw w Wielkiej Brytanii, profesor Uniwersytetu Polskiego na ObczyĹşnie, wiceprezes Związku Pisarzy Polskich na ObczyĹşnie, dokonał kongenialnego przekładu Iliady Homera (Londyn 1961), autor: Szkolnictwo polskie na obczyĹşnie (Warszawa 1930), Podstawy kultury polskiej. PrĂłby zarysu (Londyn 1946), PowrĂłt na Via Appia (Londyn 1951), Antycznym szlakiem. Studia i szkice (Londyn 1964), Kalejdoskop wspomnień (Londyn 1970), Pisma wybrane (Londyn 1980), Wpływ kultury klasycznej na kulturę polską (Londyn 1982).
Bronisław Włodarski (2 XI 1895 – 9 IV 1974 Gdynia), historyk mediewista, profesor i 1937-41 dyrektor VI Państwowego Gimnazjum i Liceum we Lwowie, podczas niemieckiej okupacji Lwowa 1941-44 koordynował działalność lwowskich polskich tajnych szkół średnich, od 1946 profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i 1946-52 WyĹźszej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku, autor m.in. wielu prac z zakresu historii stosunkĂłw polsko-czeskich i polsko-ruskich, m.in.: Przegląd literatury o stosunkach polsko-czeskich za ostatnich PrzemyślidĂłw (LwĂłw 1928), Polska i Czechy w drugiej połowie XIII i początkach XIV wieku (1250-1306) (LwĂłw 1931), Polityka Jana Luksemburczyka wobec Polski za czasĂłw Władysława Łokietka (LwĂłw 1933), Wołyń pod rządami RurykowiczĂłw i Bolesława Jerzego Trojdenowicza (1933), Alians rusko-mazowiecki z drugiej połowy XIII wieku : karta z dziejĂłw Konrada II Mazowieckiego (1938), Salomea, krĂłlowa halicka: karta z dziejĂłw wprowadzenia zakonu klarysek do Polski (1957), Problem jaćwiński w stosunkach polsko-ruskich (1959), Stanowisko Rusi halicko-wołyńskiej wobec akcji zjednoczeniowej Władysława Łokietka i jego powiązanie z utratą Pomorza Gdańskiego (1962), Udział Rusi halicko-włodzimierskiej w walce książąt na Mazowszu w drugiej połowie XIII wieku (1962), Polska i Ruś: 1194-1340 (1966) oraz: Historia Polski i powszechna w krĂłtkim zarysie. Z. 2, Polska dzielnicowa i odbudowa krĂłlestwa polskiego. Miasta średniowieczne (wiek XII-XIV) (1948, opracowanie), Chronologia polska (1957, redakcja pracy zbiorowej, reprint 2007), Polityczne plany Konrada I księcia mazowieckiego (1971).
Jan WrĂłblewski (ur. 1930), zakonnik katolicki - salwatorianin, archiwariusz generalny zakonu w Rzymie.
Ignacy Zakrzewski (1860 – 22 VI 1932 LwĂłw), fizyk (Uniwersytet Lwowski, asystent prof. Zygmunt WrĂłblewskiego), profesor Uniwersytetu Lwowskiego: kierownik katedry fizyki doświadczalnej 1892-1918, zajmował się badaniem ciepła właściwego od temperatury i rozszerzalnością ciał stałych w zakresie niskich temperatur, redaktor znanego i cenionego w świecie naukowym czasopisma Polskiego Towarzystwa PrzyrodnikĂłw im. Kopernika “Kosmos” we Lwowie, odznaczony KrzyĹźem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1923).
Stanisław Zdziarski (17 XI 1878 – 2 XII 1928 Warszawa), historyk literatury, slawista, folklorysta, autor kilkunastu szkicĂłw o baśniach, pieśniach i fraszkach ludowych, przyczynkach etnograficznych, opisach obyczajĂłw ludowych zamieszczonych w czasopismach „Wisła” (Warszawa) i „Lud” (LwĂłw), cennej pracy folklorystycznej Pierwiastek ludowy w poezji polskiej XIX wieku (1901), będący pierwszą prĂłbą ukazania związkĂłw literatury z jej ĹşrĂłdłami ludowymi, SzkicĂłw literackich (1903) oraz biografii poetĂłw romantycznych: JĂłzefa Bohdana Zaleskiego, Seweryna Goszczyńskiego, Maurycego Gosławskiego.
Ryszard Zengel (9 IV 1938 – 17 X 1959 Warszawa), krytyk literacki, eseista, przedstawiciel pokolenia “Współczesności”, członek Studenckiego Teatru SatyrykĂłw, współpracował ze studenckim pismem “Perspektywy”, autor recenzji teatralnych (zwłaszcza z przedstawień teatrĂłw studenckich), szkicĂłw literackich i syntez, wydanych pośmiertnie w tomie Mit przygody (1970, ze wstępem Tomasza Burka), zginął śmiercią samobĂłjczą.
Roman Zenzer (1904 – 1976 Anglia), artysta malarz, po wojnie działający w Anglii.
Antoni Zielicki (1910 – 1973 Anglia), zasłuĹźony działacz harcerski we Lwowie, a po wojnie w Londynie; po zajęciu Lwowa przez Związek Sowiecki we wrześniu 1939, w 1940 przystąpił do tajnej Polskiej Organizacji Walki o Wolność, aresztowany przez NKWD i zesłany do łagru na Sybir, po uwolnieniu z łagru Ĺźołnierz 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, uczestnik walk o Monte Cassino.
Edward Zieliński (1905 Tarnopol – po 1 IX 1939), reprezentacyjny hokeista z Poznania, jeden z czołowych hokeistĂłw polskich w okresie międzywojennym, podstawowy napastnik mistrza Polski (1934) oraz brązowego medalisty Mistrzostw Polski (1931, 1933) AZS Poznań (obok Warmińskiego, J. Stogowskiego i W. Ludwiczaka). 26-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych (strzelec 11 bramek), olimpijczyk z Garmisch - Partenkirchen (1936), prawdopodobnie zamordowany przez hitlerowcĂłw.
Zygmunt Ziemba (20 X 1925 – 1995 Wrocław), dr praw, adwokat, dziekan Izby Adwokackiej we Wrocławiu i członek Naczelnej Izby Adwokackiej w Warszawie, wiceprezes Zarządu Okręgowego Związku PrawnikĂłw Polskich we Wrocławiu od 1970.

Marian Kałuski
(Nr 146)