Dodano: 26.07.15 - 19:14 | Dział: Opowiadania

Fordon świadomości

Miasto. Żyło świętami, szumiało masą ludzką, przelewającą się codziennie z miejsca na miejsce. Tylko nasze bytowanie było ciągle to samo.
Fordon(1). Wyciskał w naszej świadomości piętno więziennego życia. Izolacji, choć wśród swoich. Osamotnienia, choć w walce o słuszną sprawę. Wkrótce stuknie pierwszy rok oglądania świata przez szczeliny krat. Żadnych pór roku, żadnej pewności jutra, przedświątecznego podnieconego zabiegania.
„Być zwyciężonym i nie ulec to zwycięstwo” – mawiał Marszałek.
Byłam silna. Dziś – nie wiem. Kobiety na wolności rodzą dzieci. Wałęsa dogaduje się z komunistami. Wszystko, co było dla nas święte, teraz ktoś rozmienia na drobne, sprzedaje za stanowiska.
Tereska wczoraj powiedziała mi: „Wytrzymamy”. Pewnie. Człowiek jest mocny, wytrzyma wiele. Ale czy ta zakratowana ciemność nie nasączy mnie za mocno? Czy nie przesiąknę tym smrodem bezsilności? Ktoś powiedział mi niedawno „Ci z Gdyni w siedemdziesiątym cieszyliby się, Ĺźe mogą siedzieć w więzieniu i Ĺźyć”. Wtedy nie dali im szans. Zabili tylu ludzi, do dziś nie wiadomo ilu. Część z nich przecieĹź nie figurowała w ogĂłle w oficjalnych statystykach. Szybki pogrzeb, bez księdza, w bezimiennym grobie, nawet ciszy zakneblowali usta.
Ja też czuję się jak pogrzebana w murach Fordonu. Ich ofiara, moje cierpienia i płacz w bezsenne noce, gdy poduszka nad ranem wygląda jak chustka wdowy. Czy to dla Polski jeszcze, czy już tylko, żeby pokazać bandytom, że kobieta może mieć nie mniej honoru niż wrześniowy żołnierz.
Basia, taka drobna i delikatna. Gdy mĂłwi, układa słodko usta, Ĺźe chciałoby się ją po matczynemu przytulić. Wczoraj wyszła na wolność. Płakała, gdy śpiewałyśmy „Mury”. Dzień wcześniej zwierzała mi się, Ĺźe sama czuje, jakby to była zdrada. Ĺťe ją wypuszczają, a reszta pozostaje za murami. Przedziwna więź skleiła nas razem. Uściskałam ją, powstrzymując łzy.
– Teraz czas świadczyć po drugiej stronie murĂłw – pocieszałam ją. – MĂłw o nas innym, Ĺźe trwamy tu za wolną Polskę.
Taka delikatna i odważna jednocześnie. Mój Boże. Jakich wspaniałych ludzi pozwoliłeś mi tu poznać. Prawdziwych, z krwi i kości, nie karykatury powleczone bladą skórą. Dziękuję Ci za to. Mimo wszystko.
***
Mury Fordonu otoczyły mnie swoim nieprzejednanym chłodem. Nie czuję się tu dobrze. Ale jak człowiek może czuć się dobrze w miejscu, w którym od dwustu lat maltretuje się osadzonych. Winni, niewinni? Jaka epoka, taka wina. Najpierw za działania za Polską, potem za działania przeciwko Polsce. A te dziewczyny, co je niedawno przywieźli? Dostały długie wyroki za to, że napisały kilka ulotek. Dobrze przetrząsnęłam ich akta. Żadnych kradzieży, przekrętów, pobić. Zakichane ulotki, warte dziesięć lat pudła!
Dziś szczególnie tu zimno. Niedługo Boże Narodzenie, a ja nie wiem, co dać dzieciom. Nawet jeśli kupię prezenty w Peweksie, to co im powiem po latach, gdy zapytają, gdzie pracowałam?
Latami trzymałam młode kobiety za ulotki! A kryminalne za zabójstwo dostawały w tym czasie osiem.
MĂłwię: Fordon – i juĹź mi Ĺşle. Czuję, jakbym tu siedziała razem z nimi. Tylko, Ĺźe one są niewinne i kiedyś wyjdą, a ja…
***
Ostatni okres Ĺźycia Zbyszka był straszny. Dusił się, cierpiał, a mimo to palił dalej jednego za drugim. Wtedy „bo nie szkodzi”, teraz „ bo juĹź za późno na rzucanie”. Ania odwiedziła go w szpitalu na kilka tygodni przed jego śmiercią. Paszport cały czas nosiła przy sobie jak wielki skarb. Bała się kradzieĹźy, ostatecznie SB-cja juĹź raz okradła jej mieszkanie. Kiedy weszła do sali, przeraziła się. Zbychu leĹźał na łóżku wychudzony, niepodobny do człowieka, ktĂłrego obraz zapisał jej się w pamięci.
– Ania – odezwał się i otworzył szerzej zapadnięte oczy. – Puścili cię…
Dziewczyna rozejrzała się, ale szybko doszła do wniosku, że zagrożenie ze strony zasuszonych staruszków, sąsiadów Zbyszka jest znikome.
– Puścili – uśmiechnęła się bez przekonania. Na chwilę przypomniała sobie przyjaciółki, ktĂłre pozostały w więzieniu i uśmiech znikł z jej ust.
W drzwiach pojawiła się głowa mężczyzny, dziwnie znajoma twarz. Czarne, krótkie włosy, mały wąsik. Człowiek zajrzał do środka i wycofał się.
– Co u ciebie, kochana? – Zbyszek prĂłbował się uśmiechnąć, ale wyszedł z tego grymas odsłaniający poczerniałe zęby.
– Ja wyjeĹźdĹźam, Zbychu – Ania usiadła na łóżku, ale wstała, gdy dostrzegła tłuste plamy na prześcieradle.
– Nie wymieniają – tłumaczył chory – bo jestem z Solidarności. Dobrze, Ĺźe choć jeść dają – tu znĂłw prĂłbował się zaśmiać, zakrztusił się jednak mocno.
– Ale gdzie ty się wybierasz? – zapytał, gdy juĹź się wykaszlał.
– Daleko, Zbychu – dziewczyna znĂłw się rozejrzała i zbliĹźyła twarz do chorego. – Bardzo daleko.
– Co ty, Aniu? – rysy twarzy mężczyzny wyostrzyły się. – Zostań, przetrzymamy.
– Ja juĹź nie mogę – dziewczyna opuściła wzrok. – Tylko czekać, jak znĂłw mnie wsadzą.
– Rozumiem – mężczyzna walczył z bolesnym skurczem brzucha. – Nie masz moĹźe fajek?
Dziewczyna wyjęła z torebki dwie paczki „Popularnych” i parę podziemnych pisemek.
– Jesteś aniołem – ucieszył się Zbyszek i schował wszystko pod materac.
W tym momencie do sali wszedł lekarz z człowiekiem, który wcześniej zaglądał przez drzwi. Brunet ubrany był w sportową marynarkę i dżinsy. Ania zdrętwiała, gdy usłyszała jego głos.
– Ale czy jest jeszcze nadzieja, doktorze?
Dziewczyna teraz już wiedziała na pewno, że jest to oficer SB, który przesłuchiwał ją w Ostródzie. Zbyszek chyba się czegoś domyślił, bo zmienił temat.
– A jak dzieci, Krysiu, twoja mama? Czy juĹź po wykopkach? – starał się, Ĺźeby zabrzmiało to naturalnie.
– JuĹź – dziewczyna czuła, Ĺźe zaschło jej w gardle. – U nas wszystko dobrze.
SB-ek obejrzał się w ich stronę, ale chyba nie poznał Ani. Strój więzienny zmienia człowieka, ale zmiana SB-ckiego munduru na cywilne ubranie nigdy nie odmieni bestii.
– Wszystko w rękach… – lekarz zawahał się, jakby ta sportowa swoboda bruneta i jemu dała do myślenia. – Gdyby pan załatwił miejsce w szpitalu MSW w Warszawie, to moĹźe tam by coś pomogli?
– Pomyślimy, pomyślimy – deklarował brunet komunistyczną nowomową i skierował się do wyjścia. Ania przeraĹźona spojrzała w kierunku ukrytych solidarnościowych wydawnictw. Ale Zbyszek przywołał ją ruchem ręki, a kiedy pochyliła się, wyszeptał:
– Teraz to oni mi mogą skoczyć – i uśmiechnął się szeroko na te słowa.
SB-ek wyszedł sprężystym krokiem. Lekarz pokręcił głową, odprowadzając go spojrzeniem. Ania pocałowała umierającego przyjaciela w policzek i ruszyła w kierunku drzwi. Chory bez słów podniósł palce w wolnościowym geście. Dziewczyna odwróciła się jeszcze raz i szybkim krokiem wyszła na korytarz. Trzeba się spakować. Za dwa dni wylot tam, gdzie nie dosięgną jej SB-ckie łapy.
***
Fordon to stan duszy. Trwa we mnie mrokiem wilgotnych, więziennych nocy. Zrywa mnie nad ranem krzykami bitych w kabarynie(2) kobiet. Dotknął mnie chłodem swoich osiemnastowiecznych murów i wyrył bliznę w moim sercu, która czasem paprze się i krwawi.
Słyszałam, że Gwiazdę odsunęli, a Wałęsa pije z komunistami w Magdalence. Teraz właśnie otwarła się moja blizna. Boli nawet bardziej, niż kiedyś, w Fordonie. Wtedy jeszcze miałam nadzieję, że pewnego dnia obudzę się w wolnej Polsce. Że wyrwę murom zęby krat, że mury runą... Dziś wiem, że śpiewaliśmy samotnie naszą pieśń, a mury rosły, piętrzone przez nową postkomunistyczną bandę.
Czy jestem Polką? Tak, zdecydowanie tak!
Gdzie jest moja Ojczyzna? Ciągle czekam, że ją wszyscy odnajdziemy.

1 - Więzienie dla kobiet w Bydgoszczy. W czasie okupacji niemieckiej i za komuny wyroki odsiadywały tu członkinie AK, WiN, a później „Solidarności”, skazywane w procesach politycznych nawet na 10 lat.
2 - Kabaryna – izolatka więzienna


Opowiadanie powstało na podstawie książki Ewy Kubasiewicz HouĂŠe pt. „Bez prawa powrotu” i filmu dokumentalnego Piotra Zarębskiego pt. „Więźniarki”. Bohaterki książki i filmu to siedem kobiet, ktĂłre swoją postawą podkopały filary systemu komunistycznego i przyczyniły się do jego zachwiania. Cena, jaką zapłaciły za bezkompromisowe opowiedzenie się po stronie prawdy, była bardzo wysoka. Więzione, represjonowane, szykanowane musiały uciekać z kraju, by ratować Ĺźycie.
Chory system nie runął jednak po 1989 roku. MĂłwią, Ĺźe komuna upadła wtedy, ale „na cztery łapy”.


Andrzej Chodacki
Strona autorska


Autor opowiadania: Andrzej Chodacki
Urodzony w 31.05.1970 roku. Z powołania mąż i ojciec, z zawodu lekarz. Pisze prozę i poezję, a takĹźe fotografuje. Laureat kilkudziesięciu konkursĂłw literackich. Jego opowiadania były drukowane między innymi w Wydawnictwie My Book w Szczecinie, Miesięczniku Literackim Akant w Bydgoszczy, Kwartalniku Literackim Horyzonty, w Półroczniku literackim „Inter-. Literatura–Krytyka–Kultura”, oraz w wielu czasopismach polonijnych na całym świecie. W 2012 roku wydał debiutancką książkę z poezją i fotografią pt.„ PejzaĹźe tęsknoty”. W 2013 roku wydał cykl opowiadań pt. „ Opowieści ze świata”. W 2014 roku wydał kolejny cykl opowiadań pt „ Wyczekując dnia”.
W 2015 roku jego najnowsza powieść pt „ Doktor Seliański” została przetłumaczona na język ukraiński. Od 2015 roku członek Unii Polskich Pisarzy Lekarzy

Od Redakcji: Opowiadania Andrzeja Chodackiego można również znaleźć w dziale:Na każdy temat.