Dodano: 30.03.14 - 16:37 | Dział: Głos Polonii

Podhalańskie strofy

„Pytasz: co mĂłwię, gdy warszawskie dziecię
wstawa oparte na cudzie?
Bogu dziękuję, że jeszcze na świecie
są oryginalni ludzie!”

Tacy, którym wieś polska bliska, kochający lasy, góry i ludzi, co obok przechodzą, tacy zwyczajni, i zatroskani, czasem nawet smutni. To los nam twarze maluje, uśmiechem błyśnie znienacka, a potem cierpienie zgotuje i trwać w nim każe do końca. Coraz mniej w nas prawdziwej dumy i ludzkiego współczucia. Są oryginalni ludzie mówiący prostym językiem.
Serca ich wielkie i piękne słowa. Są tacy ludzie wśród nas.
A kiedy zmęczone powieki się kleją zaczyna się powieść nowa, zagubione życie powraca.
Błądzę po górach we śnie lecz wypoczęty się budzę, bo takie tam zdrowe powietrze i jacyś inni ludzie.
A kiedy wiosna do drzwi zapuka, znów z ojcem siejemy ziarno, tak do młodości powracam i do tej chaty pod strzechą, gdzie rąk matczynych jest pełno.
I krzyż ucałuję wiszący na ścianie, kiedy się w podróż udaję i znów mi tęskno do tych łąk zielonych, i tak mi tęskno za krajem.
Czasami łza błyśnie w przemęczonym oku, chociaż mężczyźni ponoć nie płaczą, a nam piszącym wszystko się zdarza, bo nie umiemy ukryć tęsknoty. Nie łatwo ludziom rozchmurzyć lica, a jeszcze trudniej wycisnąć łzy i nie każdemu z nas się udaje poruszyć serca zimne jak lód.
Kiedyś nad Wisłą zdarzył się cud, nie ma pewności, że będzie drugi, ale nadzieja żywa w narodzie.
***

Polska podhalańska wieś zatrzymana w kadrze Jana Żółtka, niemal nietknięta cywilizacją -wciąż powraca w jego twórczości.
„Wiersze wybrane” są pierwszym tomikiem poezji. Starannie wydana pozycja książkowa przez Małą Poligrafię RedemptorystĂłw w Tuchowie pod redakcją Teresy Stańczyk (jest rĂłwnieĹź projektantką okładki). Wiersze wzbogaca cudowna grafika Ryszarda Ostrowskiego To ciekawy opis wspomnień, historii, tradycji i wiary. Klasyczna rymowana poezja, moĹźe dzisiaj niezbyt modna, potrafi jednak zachwycać. Nie wszyscy chcą zgadywać, co poeta myślał pisząc strofy. Wiersze napełnione sytością słowa i barwą brzmienia bez przeszkĂłd trafiają do odbiorcy. Z
Poezja Żółtka musza do refleksji, prowadzi do kraju gdzie Ĺźurawie wielkim kluczem otwierają nasze niebo. Do tatrzańskich twardych skał nas wiedzie, podobnych do rodakĂłw, ktĂłrych prĂłbowano wiele razy skruszyć. „ BądĹş jak kamień stĂłj, wytrzymaj, jeszcze te kamienie drgną…” – przepowiadała Krystyna Prońko. Drgnęły, ale nie do końca zostały skruszone. Twardy socjalistyczny fundament utrzymuje betonowy monolit, ktĂłry znowu rozprzestrzenia się na świat. O tym teĹź wspomina w swoim tomiku Jan Żółtek.
Pisze treściwie i odważnie. Na pierwszym miejscu w swojej poezji stawia Boga, a dopiero potem przechodzi do mądrości ludzkiej pełnej różnego rodzaju błędów. Dostrzega nasze wady, ale też nie zapomina o zaletach.

„ Takie są PolakĂłw
NajwaĹźniejsze wady:
Płochość umysłu,
Obyczaj niestały,
Odwieczne kłótnie,
Nieustanne swary,
Nagłe osłabienie
Katolickiej wiary.
Nawet nie wiemy,
Co w nas jeszcze drzemie,
Jakie po nas przyjdzie
Nowych ludzi plemię?”

W tomiku Jana Żółtka znajdziemy odrobinę prozy, która wprowadza do wiersza, lub staje się jego komentarzem.

„ Wiosna to szczegĂłlna pora, zwłaszcza dla mieszkańcĂłw wsi, chłopĂłw polskich, ktĂłrzy Ĺźyją z pracy roli. Wiosną, gdy wszystko zaczyna się budzić do Ĺźycia, a ziemia pod naporem słonecznego ciepła ustępuje, niegdyś rozpoczynano prace polowe orką i siewem.
Jak sięgam pamięcią w przeszłość, z nostalgią i rozrzewnieniem wspominam swoisty klimat i atmosferę tamtych dni, owego wyczekiwania, podniecenia, zabiegania.”

(…) ze łzami wspominam swe lata chłopięce,
Gdym mu pomagał dzierżyć w dłoniach lejce,
Ojciec się trzymał mocno żelaznego pługa,
Za nim skiba jak smuga ciągnęła się długa
I chmura dzikiego, żarłocznego ptactwa,
głodna dżdżownic, wszelkiego robactwa.

(…) kroczył wolno, siał ręką rĂłwno, zamaszyście,
Czasem przystawał, wzrok w niebo podnosił
Jakby o błogosławieństwo Pana Boga prosił,
A tyle w nim było wtedy dumy i godności,
Jakby krokami odmierzał drogę do wieczności.

Iście Reymontowski opis, a my niekiedy zachwycamy się jakimiś banałami nic nie znaczącymi. Nowoczesna poezja wcale nie musi oznaczać piękna.
Nie będę rozwodził się nad wartością literacką utworów, bo doskonale uczyniła to w posłowiu Anna Damian. Mogę jedynie dodać, że poezja Jana Żółtka jest godna uwagi i potrafi zmiękczyć serce. Nie można autora pierwszego tomiku zbytnio głaskać, to negatywnie wpływa na dalszą twórczość.

Miałem przyjemność wraz z Aliną Szymczyk prowadzić ten wieczĂłr. Pierwszy dzień wiosny jakby proroczo wpisał się w wiersze Jana Żółtka. To czas radości i rozkwitu, to doskonała pora, by wgłębić się w duszę drugiego człowieka, poznać jego tajemnice i marzenia. W „Wierszach wybranych” moĹźna było znaleźć to i jeszcze więcej.
W wielu oczach pojawiły się łzy, gdy przy dĹşwiękach gĂłralskiej kapeli (tym razem brzmiącej cicho) autor recytował swĂłj wiersz ”Jo haw w Hmeryce!” Poecie załamywał się głos i błyszczały oczy. Czym są dla nas wspomnienia, dla emigrantĂłw to jedna ze świętości.
Wiersze Jana Żółtka czytali przyjaciele: Elżbieta Oliwkiewicz Allen, Anna Konarska, Beata Dudek, Eleonora Trzpit, Antoni Bosak, Maria Mili Purymska, Marianna Soroborska, Robert Paweł Redliński. Alina Szymczyk zaśpiewała jeden z wierszy autora do własnej muzyki.
Jan Żółtek opowiadał o początkach swojego pisania i recytował kilka utworów napisanych gwarą. Jako pierwsza wystąpiła córka Teresa prezentując wiersz napisany specjalnie dla Niej przez tatę. Obecna była najbliższa rodzina poety.
Oprawę muzyczną zapewniła rodzina Pawlikowskich: Władysław, Bogdan, Monika, Paweł Staszek. Kapela góralska wykrzesała kilka pięknych piosenek i melodii, co dodatkowo wzbogaciło ten uroczy wieczór. O Madagaskarze położonym na Oceanie Indyjskim opowiadał o. misjonarz Czesław Tomaszewski. Recytował dwa wiersze w języku malgaskim oczywiście tłumacząc później na polski.
Były kwiaty, życzenia, poczęstunek i herbatka góralska.
Janowi Żółtkowi gratulujemy pierwszego tomiku i życzymy dalszych sukcesów pisarskich.

Władysław Panasiuk
Chicago