Dodano: 04.11.13 - 9:46 | Dział: Kultura i Nauka

„Wałęsa. Człowiek z teczki”

Z dr. hab. Sławomirem Cenckiewiczem, autorem książki „Wałęsa. Człowiek z teczki”, rozmawia Anna Kołakowska

Dlaczego zdecydował się Pan napisać kolejną, trzecią książkę o Lechu Wałęsie?
– Mimo poprzednich książek o Wałęsie i wielu artykułów prasowych odsłaniających wiele nieznanych aspektĂłw jego Ĺźycia mam wciąż poczucie, Ĺźe wiemy o nim zbyt mało. Moja nowa książka jest prĂłbą odpowiedzi na ten powszechny deficyt niewiedzy. Od lat badam biografię Wałęsy i doszedłem do przekonania, Ĺźe mam o nim więcej do powiedzenia niĹź tylko to, co zawarłem w swoich poprzednich, raczej przyczynkarskich, książkach z 2008 r. („SB a Lech Wałęsa” i „Sprawa Lecha Wałęsy”). W międzyczasie pozyskałem wiele nowych i nieznanych ĹşrĂłdeł do biografii Wałęsy, jestem bogatszy w warsztat i doświadczenia. To wszystko – plus inspiracja kłamliwym filmem Wajdy –spowodowało, Ĺźe postanowiłem tym razem zmierzyć się z całą biografią Wałęsy.

Jakie nowe informacje moĹźemy znaleźć w „Człowieku z teczki”? Czy dotarł Pan do nieznanych wcześniej dokumentĂłw?
– Pisząc swoją nową książkę, pomyślałem w pewnym momencie, Ĺźe w Ĺźyciorysie Wałęsy zgadza się chyba tylko data urodzenia, a cała reszta stała się przedmiotem manipulacji i mitĂłw. Wędruję więc po kolejnych fazach Ĺźyciorysu Wałęsy od 1943 r. aĹź do teraz, odsłaniając skrywane przez niego i jego sojusznikĂłw fragmenty biografii. Książka pełna jest takich „newsĂłw”, ale za najwaĹźniejsze uznałbym kilka: rekonstrukcję aktywności Wałęsy w Grudniu ’70, z ktĂłrej wynika, Ĺźe juĹź wĂłwczas popierał komunistĂłw; tajne kontakty z ludĹşmi obozu władzy PRL w latach 1980-1981; upadek ducha i składaną po wprowadzeniu stanu wojennego ofertę sojuszu z komunistami oraz aktywną rolę Wałęsy w budowie postkomunizmu w Polsce po wygranych wyborach prezydenckich w 1990 roku.

Czy książka „Człowiek z teczki” rzuca światło na aktywność Wałęsy we współpracy ze słuĹźbami PRL po 1976 r., czyli po wyrejestrowaniu go przez SB?
– Tak! Moja książka – w aspekcie związkĂłw Wałęsy z tajnymi słuĹźbami – jest w istocie analizą jego postępowania po formalnym wyrejestrowaniu z sieci agenturalnej w 1976 roku. Okazuje się, Ĺźe relacje te były nawiązywane i odbudowywane, choć nigdy nie przybrały juĹź wcześniejszej formy agent-oficer, ale były raczej sojuszem Wałęsy z bezpieką skierowanym przeciwko zdeklarowanym wrogom systemu wewnątrz „Solidarności”. To bardzo smutny motyw mojej książki, gdyĹź pokazuje rolę przywĂłdcy „Solidarności” w jej rozmontowaniu jako ruchu narodowowyzwoleńczego.

Dlaczego Wałęsa zawsze wspiera opcję rządzącą – oprĂłcz PiS – począwszy od Jaruzelskiego, a skończywszy na PO?
– Wałęsa nie ma wyjścia. Ze względu na ogrom zdrady – tej agenturalnej i politycznej – stał się słupem III RP, za ktĂłrym chowają się ludzie szkodzący i Ĺşle Ĺźyczący Polsce. To nie jest przypadek, Ĺźe obrońcami Wałęsy są ludzie dawnego reĹźimu, ktĂłrzy mają krew na rękach – jak Jaruzelski w Grudniu ’70, a z kolei Wałęsa staje w ich obronie. Opisuję w książce skandaliczne zachowanie Wałęsy podczas procesu sądowego dotyczącego zbrodni grudniowej, kiedy to zgodził się zostać świadkiem obrony głównego oskarĹźonego –Jaruzelskiego! To kwintesencja zmowy magdalenkowej i systemu III RP!

Jakie skutki dla Polski ma uwikłanie Wałęsy w agenturę?
– Straszne! Jak z dramatu wielkiego Wyspiańskiego, ktĂłry opisywał w „Weselu” tych, ktĂłrzy mieli złoty rĂłg w ręku, a zastygli w niemocy w chocholim tańcu. Tak jest teĹź z Wałęsą – zastygł, bo za duĹźo ma za uszami i nie potrafił tego wyznać i się z tego wyzwolić. Stał się w ten sposĂłb politykiem i przywĂłdcą głęboko niesuwerennym. Moja opowieść o Wałęsie jest więc opisem jego zdradzonego przywĂłdztwa, ktĂłre przez jego osobiste uwikłanie w agenturę staje się rĂłwnieĹź katastrofą dla Polski i nas wszystkich. Stąd ten tytuł „Wałęsa. Człowiek z teczki” – bo tam tkwią ĹşrĂłdła tej zdrady i fałszu.

W swojej książce opisuje Pan takĹźe młodość Wałęsy, z ktĂłrej – delikatnie mĂłwiąc – były prezydent nie moĹźe być dumny. Dlaczego zdecydował się Pan na opisywanie jego prywatnego Ĺźycia?
– Nie tropię jego grzechĂłw, bo sam jestem grzeszny i nie mam prawa sądzić innych. Opisuję to wszystko jedynie przez pryzmat jego późniejszej działalności publicznej, zastanawiając się nad tym, w jaki sposĂłb dawne błędy i grzechy Wałęsy stały się ĹşrĂłdłem szantaĹźu w rękach komunistĂłw. Interesuje mnie teĹź charakterystyczna dla Wałęsy ucieczka od osobistej odpowiedzialności za złe czyny jako sposĂłb na Ĺźycie i metoda uprawiania polityki. To swego rodzaju klucz do zrozumienia jego osobowości i linii postępowania.

Pierwsza Pana książka – „SB a Lech Wałęsa” – spowodowała atak na Pana. Czy teraz teĹź są podobne reakcje?
– Od jakiegoś czasu – poza drobnymi złośliwościami – nie urządza się na mnie w zasadzie wielkich nagonek medialnych. To wyraz słabości i bezradności wobec zebranego materiału ĹşrĂłdłowego i opisanych faktĂłw. Wałęsa, choć podobno otrzymał juĹź książkę, rĂłwnieĹź milczy. Ale na niego mogę „zawsze liczyć”. On regularnie obraĹźa mnie na swoim blogu. PrĂłbkę tych wyzwisk czytelnicy mogą zobaczyć na okładce mojej nowej książki.

Odbył Pan juĹź kilka spotkań z czytelnikami, jaki jest odbiĂłr „Człowieka z teczki”?
– Nie myślałem, Ĺźe książka spotka się aĹź z takim entuzjazmem. Na kaĹźdym ze spotkań kilkaset osĂłb, świetne rozmowy o Polsce, zdradzie i „Solidarności”, a w dodatku juĹź trzykrotnie (na siedem spotkań) zabrakło książek. Polacy spragnieni są prostych prawd o tym, jak było i jak jest. Trzeba teĹź do nich wyjść, porozmawiać, tłumaczyć, być jednym z nich. To piękne i waĹźne rĂłwnieĹź dla autorĂłw takich jak ja.

Najnowszy film Andrzeja Wajdy „Wałęsa – człowiek nadziei” przedstawia zupełnie inny obraz byłego przewodniczącego „Solidarności”, ale niestety film ma to do siebie, Ĺźe trafia do tzw. szerokiego odbiorcy. SzczegĂłlnie szkoły chętnie prowadzą swoich uczniĂłw na projekcję do kina. Jakie są Pana największe zastrzeĹźenia do tego filmu?
– To film szkodliwy i niebezpieczny ze względu na strukturalny fałsz i kłamstwo, ktĂłre niesie jego fabuła. To gwałt na prawdzie o wysiłku PolakĂłw walczących z komunizmem, obraza dla takich postaci, jak Anna Walentynowicz, Andrzej Gwiazda czy Krzysztof Wyszkowski, to wreszcie prĂłba wymazania ze świadomości historycznej roli wiary katolickiej i Kościoła w walce o wolność i suwerenność narodową. Całe szczęście, Ĺźe od strony artystycznej i filmowej jest dramatycznie słaby i zapewne przez to nie zrobi furory. Zresztą – poza przymusowym spędzaniem do kin dzieci i młodzieĹźy – sale kinowe na normalnych pokazach świecą pustkami.

Jakie znaczenie ma odbrązawianie Wałęsy? Czy trzeba rozprawiać się z nim jako symbolem?
– To, co robię, nie jest Ĺźadną walką z Wałęsą ani nawet z jego symbolem! Ja mam obowiązek pisania prawdy. Jako badacz i historyk, ale teĹź z potrzeby serca, idąc za głosem sumienia. Inspiruje mnie pamięć o tych, ktĂłrych wcześniej zdradzono i wymazano z kart naszych dziejĂłw – bohaterĂłw Grudnia ’70, takich jak Kazimierz Szołoch, Jan Jasiński czy Henryk Lenarciak, robotnikĂłw Stoczni Gdańskiej, ofiarnych działaczy Wolnych ZwiązkĂłw Zawodowych WybrzeĹźa, jak małżeństwo GwiazdĂłw, Andrzej Bulc, Alina Pienkowska czy Anna Walentynowicz, i wreszcie dziesięciu milionĂłw uczestnikĂłw ruchu „Solidarności”. Znając prawdę, nie mogę zatrzymać jej wyłącznie dla siebie, tym bardziej Ĺźe nikt o tych, ktĂłrych wymieniłem, juĹź się nie upomina. Gdybym tego zaniechał, byłbym jak „oni”, ci, ktĂłrzy nieustannie fałszują nasze dzieje, formatując nam historyczną świadomość i pamięć. Mijałbym gdańskie Trzy KrzyĹźe dedykowane zamordowanym w Grudniu ’70 i grĂłb Anny Walentynowicz na gdańskim Srebrzysku, wypierając znaczenie ich ofiary i ogromu poświęcenia. A w dniu sądu stanąłbym przed Panem z pustymi rękoma, marnując swoje talenty. „Miłości bym nie miał, byłbym niczym”, jak pisał pięknie św. Paweł w „Hymnie o miłości”.

Dziękuję za rozmowę.

Anna Kołakowska
Nasz Dziennik