Dodano: 01.05.13 - 11:15 | Dział: Zakamarki historii

Czasy ekspansji trzech religii

i ich podziałów



Na początku naszej ery jesteśmy świadkami ekspansji trzech religii, które przetrwały tysiąclecia i rządzą duchowością ludzkich pokoleń po dzień dzisiejszy. Ich początek zrodził się na Bliskim Wschodzie.

Według dzisiejszych autorĂłw (ĹšrĂłdło: Internet. PDF. ”Czym był staroĹźytny Bliski WschĂłd i kto go zamieszkiwał). Najczęściej do krajĂłw Bliskiego Wschodu zalicza się: Arabię Saudyjską, Bahrajn, Cypr, Egipt, Irak, Iran, Izrael z Autonomią Palestyńską, Jemen, Jordanię, Katar, Kuwejt, Liban, Oman, Syrię, Turcję i Zjednoczone Emiraty Arabskie. W sumie zajmują one powierzchnię ok. 9,7 mln km²

Starożytny Bliski Wschód to obszar kształtowania się najstarszych cywilizacji oraz powstawania pierwszych miast i organizmów państwowych. Kilku tysiącletnie dziedzictwo kulturowe Bliskiego Wschodu legło u podstaw cywilizacji śródziemnomorskich - greckiej, rzymskiej i bizantyńskiej. Poznawanie jego historii oraz rozwijających się tutaj kultur jest zatem nie tylko śledzeniem kolejnego etapu rozwoju ludzkości, ale stanowi także poszukiwanie źródeł tożsamości kulturowej narodów Europy, Azji Przedniej i północnej części Afryki.

Wszystkie te ośrodki pomimo wyraźnego zróżnicowania kulturowego tworzyły jeden wielki krąg cywilizacyjny, I chociaż rozwijały się jako samodzielne kultury i organizmy polityczne, nigdy, nawet w najwcześniejszych okresach formowania się społeczeństw osiadłych, nie pozostawały względem siebie w izolacji.

Starożytny Bliski Wschód był obszarem aktywności ludów należących do różnych grup etnicznych i językowych. Napływały one kolejnymi falami migracyjnymi, osiedlały się i zazwyczaj asymilowały z ludnością miejscową kształtując na równi z nią kulturę podporządkowanych sobie krain. Były również i takie, których najazdy przetaczały się niczym burze, ale powodowały co najwyżej zmiany układu sił i konfiguracji politycznych na większych lub mniejszych obszarach. Niekiedy skutecznie hamowały nawet na kilka stuleci rozwój państw regionu. W większości wypadków ludy takie po utracie znaczenia politycznego znikały bez śladu z kart historii. Bardzo często nowa rzeczywistość społeczna i kulturowa, która wyłaniała się po okresach chaosu i upadku, miała niewiele wspólnego z poprzednią epoką.

Analizując procesy ludnościowe i cywilizacyjne na omawianym obszarze moĹźna przyjąć, Ĺźe z cywilizacji sumeryjskiej i cywilizacji greckiej wyłonił się judaizm. Ten zaś stworzył warunki do zrodzenia się chrześcijaństwa, a pośrednio i islamu. Chrześcijaństwo odrzuciło nauki i prawa Tory i Talmudu widząc w nich odejście od nauki Boga kierującego się dobrocią, miłością, głosząc naukę miłosierdzia, wybaczania, i świadczenia dobra. Nauki te zawiera Święta Księga „Nowy Testament. Mahomet poszedł dalej w swej krytyce judaizmu, zarzucając tej religii błędną interpretację, a nawet fałsz nauki przekazanej ludziom (za pośrednictwem prorokĂłw) przez jedynego, wszechmocnego Boga – Allaha.

W ramach tych głównych nurtów religijnych rodziły się różne ich interpretacje, próbujące pozyskać zwolenników, do pójścia w ramach tej samej religii, nieco inną ścieżką.

W najstarszej z omawianych religii, judaizmie można było spotkać, w czasie panowania w Judei króla Heroda Wielkiego, następujące ugrupowania:

(W 40 r. p.n.e. królem w Judei został mianowany przez Rzymian Herod Wielki. Podjął on wysiłek zjednoczenia narodu wokół swojej osoby, budując świątynię. Z Ewangelii wiadomo, że budowa świątyni trwała 46 lat. W tym czasie w Palestynie powstały i działały różne stronnictwa polityczne i religijne):

FARYZEUSZE - odłączeni - odznaczali się rygorystycznym przestrzeganiem prawa Mojżeszowego, również tradycji pisanej i wszelkiej interpretacji prawa. Fakt rygorystycznego przestrzegania prawa sprawiał, że byli odłączeni od pogan i Izraelitów - tworząc zamkniętą kastę. Oczekiwali wybawienia Izraela, także z niewoli rzymskiej. Miało się ono dokonać dzięki interwencji Boga. Nie podejmowali akcji politycznych. (Według proroctw - Mesjasz miał zeskoczyć ze świątyni na plac świątynny).

SADUCEUSZE - byli to arystokraci żydowscy, bogaci ludzie pochodzący z kapłańskich kręgów. Pod względem religii skłóceni z faryzeuszami, przestrzegali jedynie prawa mojżeszowego, odrzucając wszelkie interpretacje i prawa dodane później. Dążyli do kompromisu z okupantem rzymskim, widząc w tym możliwość zachowania w polityce realizmu.

ZELOCI - gorliwi - pod względem religijnym przypominali faryzeuszy, pod względem politycznym uważali, że wyzwolenie trzeba wywalczyć, buntowali się przeciw Rzymianom, ostatnie powstanie w 70 latach doprowadziło do zniszczenia Jerozolimy. Wśród zelotów działała grupa specjalna:

SIKARIUSZE - nożownicy - dokonywali mordów na rzymskich żołnierzach lub na kolaborantach. Uznawani byli za bohaterów narodowych. Prawdopodobnie należał do nich Barabasz.

ESSEŃCZYCY - żyli na pustyni niedaleko Qumran, wiedli życie surowe ascetyczne, nie uznawali autorytetów kapłańskich w Jerozolimie ani władzy rzymskiej. Nie zajmowali się polityką, jedynym autorytetem był mistrz /nauczyciel/ Sprawiedliwości. Zajmowali się przepisywaniem, interpretacją ksiąg biblijnych, chodzili ubrani na biało, uważali, że celem człowieka jest dążenie do własnej doskonałości.

W procesach umysłowych rodzących się na tych terenach, szczególną rolę odegrało miasto Jerozolima. Miasto trzech wielkich religii (judaizmu, chrześcijaństwa i islamu) znajdujące się obecnie w Izraelu. W starożytności stolica królestwa Dawida, a po podziale państwa żydowskiego w 925 roku p.n.e. na Judę i Izrael, stolica Judy. Stała tu świątynia, w której przechowywana była Arka Przymierza. W 586 p.n.e. zniszczona przez Babilończyków, była następnie stolicą perskiej prowincji Jehud. W 515 roku p.n.e. Zorobabel, pełniąc funkcję perskiego namiestnika, nakazał odbudowę świątyni, która przetrwała do czasów Heroda I Wielkiego (jako zwolennik hellenizmu przebudował ją). W 70 roku n.e. Jerozolima została zdobyta podczas powstania żydowskiego przeciw Rzymianom, przez przyszłego cesarza Tytusa, zaś świątynia ostatecznie zrównana z ziemią (pozostałością po niej jest dziś Ściana Płaczu).

Podobnie jak w Judaizmie, tak i w pozostałych dwóch wielkich religiach: chrześcijaństwie i islamie, spotykamy w czasie rodzenia się tych religii różne interpretacje podstawowych wierzeń, a w ślad za tym i różne ugrupowania identyfikujące się z poszczególnymi kierunkami. Ze względu na obszerność materiału odnoszącego się do tych procesów, wymagają one oddzielnego opracowania.

Rudolf Jaworek