Dodano: 19.12.12 - 10:47 | Dział: Kultura i Nauka

Nagrodzone za film „Pogarda”

Publicystka „Gazety Polskiej” i „Gazety Polskiej Codziennie” Joanna Lichocka oraz Maria DłuĹźewska odebrały dziś nagrodę główną Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, nazywaną polskim Pulitzerem, za film „Pogarda”. Wyróşnieni zostali takĹźe dziennikarze „GP” Leszek Misiak i Grzegorz Wierzchołowski w kategorii dziennikarstwo śledcze, tzw. kategorii Watergate. Nasz publicysta Bronisław Wildstein, został wyróşniony w kategorii „publicystyka”.







- Jest to ogromny sukces środowiska „Gazety Polskiej”. Nagrody otrzymali dziś dziennikarze, ktĂłrzy walczą o prawdę o katastrofie smoleńskiej – skomentował sukces swoich dziennikarzy redaktor naczelny „GP” i „GPC” Tomasz Sakiewicz.

W swoim wystąpieniu Maria DłuĹźewska stwierdziła, Ĺźe ta nagroda naleĹźy się bohaterom filmu „Pogarda” - rodzinom ofiar katastrofy smoleńskiej. W tym momencie obecni na sali – Andrzej Melak, Ewa Błasik, Ewa Kochanowska, Magdalena Merta i Jacek Świat zostali przywitani brawami. Jak dodała DłuĹźewska, 20 tys. nagrody od SDP zostaną przeznaczone na realizację filmu Antoniego Krauzego o katastrofie smoleńskiej. Z kolei jak dodała Joanna Lichocka – sukcesu filmu „Pogarda” nie byłoby bez „Gazety Polskiej”, ktĂłra jako jedyna nie bała się pokazać ten film.

Leszek Misiak i Grzegorz Wierzchołowski, którzy jako pierwsi dziennikarze śledczy zajęli się katastrofą smoleńską, zostali uhonorowani za książkę "Musieli zginąć". Publikacja ta mimo krótkiego, trzymiesięcznego okresu sprzedaży rozeszła się w prawie 40 tysiącach egzemplarzy.

Nasi dziennikarze zostali odznaczeni podczas jubileuszowej XX edycji konkursu SDP, do której zgłoszono 323 prac opublikowanych w polskiej prasie, radiu, telewizji oraz internecie. Pomysł na nagrody dla dziennikarzy pojawił się 1989 r., kiedy SDP mógł rozpocząć oficjalną działalność. Już rok później rozdano pierwsze wyróżnienia.

Niestety, w 1992 r. Stowarzyszenie Dziennikarzy PRL (które zmieniło nazwę na Stowarzyszenie Dziennikarzy RP) zawłaszczyło sobie prawa do nagradzania dziennikarzy i przyznawała m.in. nagrodę im. Prusa. Wówczas SDP postanowiło zmienić formułę swoich wyróżnień. Ówczesnemu prezesowi Maciejowi Iłowieckiemu udało się zdobyć fundusze z USA, co pozwoliło na powstanie polskiego Pulitzera. Początkowo koncentrowano się głównie na promocji dziennikarstwa informacyjnego. Z czasem zaczęto przyznawać nagrody w coraz to nowych kategoriach.

W ubiegłym roku główną nagrodę Wolności Słowa przyznawaną za publikacje w obronie demokracji i praworządności, demaskujące naduĹźycia władzy, korupcję, naruszanie praw obywatelskich i praw człowieka otrzymała dziennikarka „Gazety Polskiej” Anita Gargas. Nasza redakcyjna koleĹźanka została uhonorowana za reportaĹź „Katastrofa smoleńska” wyemitowany w „Misji Specjalnej” w programie 1 TVP we wrześniu 2010 r.

NiezaleĹźna.pl



Z Joanną Lichocką o filmie „Pogarda” rozmawia BłaĹźej Torański – STOWARZYSZENIE DZIENNIKARZY POLSKICH

Joanna Lichocka. Publicystka „Gazety Polskiej" i „Gazety Polskiej Codziennie", prowadzi rozmowy telewizyjne na portalu vod.gazetapolska.pl. Jest współautorką i autorką filmĂłw dokumentalnych „Mgła”, „Pogarda” i „Przebudzenie”, ktĂłre powstały po katastrofie smoleńskiej, a ktĂłre ze względu na krytykę rządzących są objęte nieoficjalnym zakazem emisji w TVP i telewizjach komercyjnych. Filmy docierają do odbiorcĂłw za pośrednictwem drugiego obiegu - płytek dołączanych do Gazety Polskiej, Internetu i organizowanych w całej Polsce pokazĂłw. Jest dziennikarką od dwudziestu lat, debiutowała w 1991 roku w „Tygodniku Solidarność”. Pracowała m.in. w telewizji Polsat, Puls, TVP, „Dzienniku” i „Rzeczpospolitej”. Absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim i podyplomowych studiĂłw literacko-artystycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Co czułaś, widząc w telewizji w ubiegłym roku, jak Paweł Graś przeprasza po rosyjsku OMON - po kradzieży kart kredytowych Andrzeja Przewoźnika?

Pamiętam bezsilność, Ĺźe nikt w telewizji – jednej, drugiej czy trzeciej – nie moĹźe napisać na pasku, powiedzieć czy pokazać, jaki to jest straszliwy skandal. Teraz zresztą wiemy znacznie więcej – ale myślę, Ĺźe rządzący część z tej wiedzy mieli juĹź wtedy – o tym jak Rosjanie potraktowali ciała ofiar, jak przeprowadzali sekcje, jak niszczono wrak. Te przeprosiny po rosyjsku rzecznika były nie tylko aktem korzenia się rządu przed stroną rosyjską, były upokorzeniem rodzin ofiar katastrofy, ale teĹź po prostu oglądających to zwykłych PolakĂłw.

Nie miałaś poczucia, jakby wypowiadał się rzecznik rządu namiestnikowskiego, a nie niepodległej Rzeczpospolitej?

Miałam raczej poczucie, Ĺźe wypowiada się błazen. Z trudem między zdaniami przełykał ślinę, bo chyba zdawał sobie sprawę z tej maskarady. Przyznam, Ĺźe trudno mi traktować ministra Pawła Grasia jak powaĹźnego człowieka. Był wielokrotnie przyłapany na kłamstwie, takĹźe w filmie „Pogarda” pokazujemy do czego jest zdolny, i Ĺźe nie ma właściwie Ĺźadnych granic manipulacji, do ktĂłrych nie umiałby się posunąć. Przypomnę, Ĺźe nie tak dawno okazało się, Ĺźe mataczył wraz z Ĺźoną przed sądem w sprawie prawdziwości swych podpisĂłw na dokumentach pewnej spółki. Mimo to pozostał w składzie rządu, jest symbolem stylu komunikacji, jaki obecna władza przyjęła. Mijanie się z prawdą, manipulacja, kpina, niekiedy oszczerstwo – to wiodące elementy tego stylu. Wracając do tamtej konferencji, wtedy po raz pierwszy tak jasno zaprezentowano - obok błazenady rzecznika - Ĺźe rząd Donalda Tuska po prostu nie jest zainteresowany upominaniem się o godność ofiar katastrofy smoleńskiej i ich rodzin.

Kiedy wpadłaś na pomysł nakręcenia tego obrazu?

Wcześniej, w drugiej połowie 2010 roku, realizowałyśmy z Marią DłuĹźewską „Mgłę”. W tym samym czasie Paweł Graś przepraszał i kłamał w Radiu Zet, a Donald Tusk brutalnie traktował rodziny na spotkaniach. Wtedy zrodził się pomysł, Ĺźe trzeba o tym opowiedzieć. I pomyślałam, Ĺźe to musi być film pod tytułem „Pogarda”.

Masz na myśli reakcję premiera na pytanie Ewy Kochanowskiej, wdowy po rzeczniku praw obywatelskich Januszu? Zapytała „Czy mamy powody do tego, Ĺźeby się czegoś obawiać?” po tym, jak w Parlamencie Europejskim Vytautas Landsbergis ostrzegł jej cĂłrkę: „Niech pani się wystrzega wypadku samochodowego”.

ChociaĹź Ewa Kochanowska opowiedziała premierowi tę historię, powtĂłrzyła słowa byłego prezydenta Litwy, znającego metody sowieckich słuĹźb, Donald Tusk zareagował agresywnie. Odparł, Ĺźe nie zamierza odpowiadać na takie pytania, twierdził, Ĺźe są oburzające. WyraĹşnie, i słychać to w nagraniach, stracił panowanie nad sobą. A Paweł Graś potem w Radiu Zet kłamał, Ĺźe Ewa Kochanowska pytała premiera, czy wydał rozkaz jej zamordowania. Ta pogarda widoczna była – i jest zresztą dotąd widoczna – niemal kaĹźdego dnia. Gdy tylko zakończyły się prace nad „Mgłą” wiedziałam, Ĺźe trzeba zrobić kolejny film. Z marszu nagrałyśmy Jacka Świata, Ewę Mertę, Ewę Kochanowską, Małgorzatę Wypych, Ewę Błasik, Andrzeja Melaka. Zdaje się, Ĺźe we wrześniu ubiegłego roku po raz pierwszy pokazaliśmy „Pogardę”.

To film o obronie godności, ale jest to także anatomia brutalności władzy w stosunku do rodzin ofiar. To zapis kłamstw i medialnych manipulacji.

To wszystko starałyśmy się pokazać. Prosiłam koleżankę, aby dokumentowała medialne wypowiedzi tego typu. Było ich mnóstwo, w filmie wykorzystałyśmy tylko małą ich część.

Jak słynną wypowiedĹş Janusza Palikota, ktĂłrą portale i gazety dawały na czołówkach: „Gosiewski Ĺźyje. Widziano go na peronie we Włoszczowej”.

Janina Paradowska nawoływała: „dosyć dyktatu wdĂłw smoleńskich”. Nie tylko politycy zapisali się zupełnie haniebnymi wystąpieniami. Wypowiedzi publicystĂłw były niemniej poraĹźające.

Ale czy rzeczywiście wypowiedzi Grasia i Palikota, to zwykła błazenada? Nic więcej, aniżeli cyniczna gra?

Oczywiście w otoczeniu Tuska są fachowcy od manipulacji, ktĂłrzy na zimno układają tę „narrację”. Taka agresywna retoryka ma odwrĂłcić uwagę od odpowiedzialności między innymi Donalda Tuska za doprowadzenie do okoliczności, w ktĂłrych mogła wydarzyć się ta katastrofa i za to wszystko, co działo się po niej. Lęk przed tą odpowiedzialnością przykrywa się agresją.

Ewa Kochanowska przywołuje, Ĺźe juĹź książę Adam Czartoryski zaobserwował w Polsce dwie partie: osĂłb, ktĂłre chcą Polski wolnej i niepodległej i tych, ktĂłrzy wolą zaleĹźność od mocarstwa. „Pogarda” wybija kłamstwa politykĂłw spĂłjne z rosyjską wersją wydarzeń. Kiedy minister Jerzy Miller powiada, Ĺźe nic mu nie wiadomo, aby strona rosyjska niszczyła dowody, obraz pokazuje piły przecinające wrak Tupolewa.

Trzeba pamiętać, Ĺźe opowiadałyśmy to rok temu, kiedy nie było jeszcze ekshumacji, nie wiedzieliśmy o zamianie ciał. Te fakty przykrywano, a ludzi, ktĂłrzy o nich przebąkiwali, nazywano wariatami. O dążeniach rodzin do godnego pochowania bliskich, prawa Antygony, mĂłwiono z pogardą, wyśmiewano je. Po Smoleńsku zostaliśmy zalani kłamstwami, ale spleciono je z pogwałceniem najbardziej podstawowych praw cywilizacji. Dlatego najwaĹźniejszym dziś celem niezaleĹźnych mediĂłw i takich filmĂłw, jak „Pogarda”, jest obrona prawdy i godności. Na wielu płaszczyznach, w wielu dziedzinach. Inaczej dominować będzie przekaz, ktĂłry symbolizuje wykrzywiona, błazeńska gęba Grasia.

Kazimierz Kutz kilkanaście dni po katastrofie irytuje się. Mówi, że żałoba minęła. Że noszenie żałoby to maniery Mao Tse-tunga. Że czuje się, jak w mauzoleum Lenina.

Tak, te słowa padły, gdy od śmierci 96 przedstawicieli polskich elit nie minął nawet miesiąc. Ale tak właśnie wygląda propaganda establishmentu III RP, nic się w tej mierze nie zmieniło, wystarczy włączyć TVN. Elity III RP przeraziły się, Ĺźe katastrofa smoleńska przebudzi PolakĂłw i narĂłd dostrzeĹźe, jaką ściemą jest ta niby „nowoczesna, europejska” Polska. Zbudowano więc system pogardy wobec rodzin smoleńskich i tych wszystkich, ktĂłrzy upominają się o prawdę i ośmielają się pytać o odpowiedzialność rządzących.

Jacek Świat, wdowiec po posłance PiS Natalii, uważa, że dawne, ukształtowane w PRL elity, strzegą zazdrośnie swojej pozycji.

PrzeraĹźona jest – w największym skrĂłcie – postkomuna. W ostatnich latach czy nawet dniach widać, jak niektĂłrzy dawni działacze opozycji, przystępując do paktu współpracy z ludĹşmi dawnego reĹźimu komunistycznego, muszą płacić wysoką tego cenę. Mam wraĹźenie, ze coraz wyĹźszą - posuwają się do czynĂłw, ktĂłrych wcześniej pewnie by nie zrobili.

Co masz na myśli?

MĂłwiąc popularnie - stanęli po ciemnej stronie mocy. W „Pogardzie” widać to po nieludzkim traktowaniu Ewy Kochanowskiej czy Jacka Świata. Ten ostatni opowiada, jak przez pół roku od śmierci Ĺźony nie czytał gazet i nie oglądał telewizji, nie interesował się tym, co się działo w polityce. Po pół roku na placu Solnym we Wrocławiu poszedł pod tablicę poświęconą Ĺźonie, by połoĹźyć kwiaty. Dopadła go czereda młodych lemingĂłw, napuszczonych przez media i władzę. PrzeĹźył szok, Ĺźe moĹźna z niego drwić, z jego Ĺźałoby, ze śmierci Ĺźony. Okazuje się, Ĺźe moĹźna. Pokazywał to i Janusz Palikot, i Paweł Graś, i Donald Tusk.

Premier mĂłwił, Ĺźe nie chce, aby rodziny wykorzystywały spotkanie z nim do rozstrzygania roszczeń finansowych! Jacek Świat nie miał juĹź ochoty na takie spotkanie: „Po co się spotykać z człowiekiem, ktĂłry mnie obraził?” – pyta.

Dokładnie. Okazuje się, Ĺźe cena paktu ze złem ma daleko idące konsekwencje moralne. Władysław Frasyniuk opowiada dzisiaj, Ĺźe Jarosław Kaczyński podpisał lojalkę. Tym samym powtarza to, co Marek Barański i Jerzy Urban głosili w latach 90., wypełniając instrukcję byłego pułkownika SB Jana Lesiaka. Proszę zobaczyć: Frasyniuk realizuje spóźnione instrukcje starej SB – czyĹź trzeba bardziej wymownego symbolu?

Ale czy córka Janusza Kochanowskiego powinna się bać?

Mam nadzieję, że nie, bo nie żyjemy ani na Ukrainie, ani w Rosji, gdzie giną ludzi upominający się o prawdę. Mam nadzieję, że śmierci tych osób, które były aktywne w wyjaśnianiu przyczyn katastrofy smoleńskiej - albo mogły być w tej sprawie ważnymi świadkami - są przypadkowe. Wierzę, że nie mamy jeszcze w Polsce wschodnich standardów. Choć to, jak potraktowano ciała ofiar pokazuje coś innego.

Andrzej Melak wspomina o identyfikacji ciał, ubrudzonych ziemią, zalanych krwią. Kiedy ktoś zwrócił na to uwagę, Rosjanin wyjął butelkę z wodą i zaczął myć zwłoki.

Nie wiedziałyśmy jeszcze wtedy, Ĺźe w ciele co najmniej jednej z ofiar zaszyto w brzuchu to, co było na stole: kawałki drewna, błota, chirurgiczne rękawiczki. Ciało włoĹźono do plastikowego worka i w zalutowanej trumnie wysłano do Polski. Wyszło to na jaw podczas sekcji zwłok po ekshumacji. Napisałam w jednym z tekstĂłw, Ĺźe Ewa Kopacz, ktĂłra tak gorliwie zapewniała o staranności polskich i rosyjskich patomorfologĂłw, będzie juĹź zawsze miała obok siebie gumowe, chirurgiczne rękawiczki. Tak jak Frieda z „Mistrza i Małgorzaty” miała swoją chusteczkę. Wiem, Ĺźe po moim tekście Ewa Kopacz dostała pocztą od wielu klubĂłw „Gazety Polskiej” kilkaset par gumowych rękawiczek.

„Pogardy” nie wyemitowała Ĺźadna telewizja.

Wyemitowała. Jeden raz Telewizja Trwam. Ĺťadna telewizja komercyjna, ani telewizja publiczna, mimo propozycji, by wyemitowały je za symboliczną złotĂłwkę, nie odwaĹźyły się na to. Film moĹźna było kupić z „Gazetą Polską”, a teraz moĹźna zobaczyć w Internecie lub na pokazach, organizowanych niekiedy w domach kultury, chyba, Ĺźe w danej miejscowości rządzi Platforma Obywatelska.

Samorządowcy Platformy zakazują pokazu?

Tam, gdzie rządzi Platforma Obywatelska, dom kultury jest dla „Pogardy”, „Mgły” czy „Przebudzenia” zamknięty. Zdarza się, Ĺźe jakiś dyrektor wyrazi zgodę, a potem - jak w Tarnowskich GĂłrach – wycofuje się. Wtedy przenosimy się do kościoła.

Znowu, jak w PRL, drugoobiegowa kultura trafiła do kościołów.

Dzięki temu zwiedziłam wiele wspaniałych świątyń. Pamiętam pokaz w pięknym, trzynastowiecznym kościele w Malborku tuż za murami twierdzy. Wypełniony był po brzegi ludźmi, ekran ustawiono przed ołtarzem, głos odbijał się od wspaniałego gotyckiego sklepienia.

Nie masz więc szans na emisję w największych telewizjach?

Media elektroniczne kontroluje Platforma Obywatelska. W koncesjonowanych tych telewizjach nie ma już właściwie miejsca dla niezależnych dziennikarzy, ani dla niezależnych filmów.

Nie chcesz, aby je zobaczyły miliony?

AleĹź chcę i to się dzieje. Jestem usatysfakcjonowana, bo naprawdę wielu widzĂłw obejrzało te filmy. Przypuszczam, Ĺźe znacznie więcej, niĹź gdyby je pokazano w TVP Dokument po godzinie dwudziestej trzeciej. Szacujemy, Ĺźe „Mgłę” widziało juĹź ponad pięć milionĂłw PolakĂłw. Dzięki dystrybucji drugoobiegowej, wedle zasady – obejrzyj, podaj dalej – oraz dzięki internetowi docieramy do PolakĂłw niekiedy bardziej skutecznie niĹź niejedna telewizja informacyjna. Naprawdę niezaleĹźne, wolne, pozasystemowe dziennikarstwo ma sens. I ma wiernych odbiorcĂłw.

SDP