Dodano: 21.01.07 - 20:08 | Dział: Oceny-Poglądy-Analizy

Dobrze się zaczyna

W środę, 10 stycznia, na 32 posiedzeniu Sejmu odbyła się interesująca debata nad dwoma poselskimi projektami zmian w ordynacjach wyborczych do Sejmu i rad gmin. Posłowie PSL zgłosili propozycję wprowadzenia zasady jednomandatowych okręgĂłw wyborczych (JOW) w gminach do 60 tysięcy mieszkańcĂłw, natomiast LPR zaproponował dwie istotne poprawki do ordynacji wyborczej do Sejmu: (1) moĹźliwość blokowania list partyjnych – podobnie jak w ostatnich wyborach samorządowych – z koniecznością przekroczenia progu 8% dla bloku (partie wchodzące w skład takiego bloku nie potrzebowałyby przekraczać Ĺźadnego progu) oraz (2) zniesienie przywileju wyborczego dla list mniejszości narodowych, jakim było zwolnienie tych list z obowiązku przekraczania 5% progu w skali kraju.

W dyskusji wystąpiło 47 posłów, niektórzy kilkakrotnie. Projekt PSL poparł w całości Klub Poselski PO, zdecydowanie przeciw były kluby poselskie PiS i LPR, natomiast kluby SLD i Samoobrony wypowiedziały się ostrożnie, proponując kontynuowanie dyskusji nad tą propozycją. Wniosek LPR, żeby projekt od razu odrzucić nie uzyskał większości: 174 było za, 192 przeciw. Inaczej było z projektem Ligi. Wniosek o odrzucenie zgłosił SLD, ale za odrzuceniem było 197 posłów, a przeciw 227. Jak z tego wynika oba wnioski będą miały dalszy żywot, będą nad nimi pracowały komisje sejmowe itd.

Sprawa JOW wielokrotnie powracała w trakcie dyskusji. W uzasadnieniu projektu PSL znalazł się passus: Od wielu lat w badaniach opinii publicznej wyborcy niezmiennie opowiadają się za wprowadzeniem okręgĂłw jednomandatowych. Spełnienie tego postulatu byłoby wyjściem naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Referujący Eugeniusz Grzesiak: Proponowane zmiany wychodzą naprzeciw oczekiwaniom społecznym, co wypływa zarĂłwno z wynikĂłw sondaĹźy opinii publicznej, jak i z głosĂłw wszystkich bez wyjątku liderĂłw ugrupowań politycznych… Bogdan Bojko (PO): PO uwaĹźa, Ĺźe kaĹźdy zdrowo myślący obywatel wie i uwaĹźa, Ĺźe powinien zostać wybrany ten, kto dostaje najwięcej głosĂłw…. UwaĹźamy, Ĺźe naleĹźy wprowadzić ordynację większościową dla wszystkich okręgĂłw wyborczych w wyborach do rad gmin, rad powiatĂłw i sejmikĂłw wojewĂłdzkich. Renata Beger (Samoobrona): Wprowadzenie JOW w gminach do 60 tysięcy wydaje się być spełnieniem oczekiwań społecznych… Ryszard Galla (nn): Jako doświadczony samorządowiec jestem zwolennikiem JOW, szczegĂłlnie na poziomie lokalnych samorządĂłw.

Najdalej idą posłowie Platformy Obywatelskiej. W debacie nad obu projektami z poparciem dla JOW wypowiedziało się zdecydowanie 11 posłów PO, niektĂłrzy kilkakrotnie, ktĂłrych tutaj – dla pamięci – wymienię: Bogdan Bojko, Tomasz Głogowski, Jacek Krupa, Tomasz Tomczykiewicz, Wojciech Saługa, Ireneusz Raś, Henryk Siedlaczek, Janusz Chwirut, Stanisław Chmielewski, Tomasz Kulesza i Krystyna Skowrońska. Poseł Tomasz Tomczykiewicz: Jesteśmy za upraszczaniem ordynacji wyborczej, to będzie sprzyjało większej frekwencji wyborczej. Platforma Obywatelska proponuje zmniejszenie Sejmu do 230 posłów oraz JOW. JuĹź nie będę o zaletach tego mĂłwił, bo mĂłj kolega przy poprzednim punkcie o tym mĂłwił. I to są zmiany oczekiwane przez wyborcĂłw. Przypomnę, Ĺźe złoĹźyliśmy na ręce marszałka w Sejmie poprzedniej kadencji ponad 700 tysięcy podpisĂłw obywateli, aby przeprowadzić referendum w tej sprawie… Mam nadzieję, Pani Marszałek, Ĺźe wkrĂłtce doczekamy się w Sejmie debaty na temat tego referendum.

Jest pewien catch w tym pięknym stanowisku: posłowie PO są jednocześnie przeciwni zlikwidowaniu przywilejĂłw wyborczych dla kandydatĂłw mniejszości niemieckiej! MĂłwi ten sam poseł Tomczykiewicz: Nie wydaje mi się, aby to był dobry moment, aby kiedykolwiek był dobry moment, aby niszczyć ten dobry zwyczaj, ktĂłry był w okresie międzywojennym. (…) Jesteśmy przeciwko temu rozwiązaniu i jesteśmy w związku z tym przeciwni całej tej propozycji, ktĂłrą przedłoĹźyła LPR. Jest pewną zagadką: w jaki sposĂłb posłowie PO chcą pogodzić postulat JOW z postulatem uprzywilejowania mniejszości niemieckiej?

Inni bowiem zwolennicy projektu Ligi powoływali się na pionierską rolę Polski w tym zakresie, gdyż zwyczaj uprzywilejowania mniejszości jest raczej niespotykany, a więc Polska zgłasza tutaj swoją ambicję do palmy pierwszeństwa i chlubnego wzoru dla innych narodów. Na co ripostuje poseł Ligi Antoni Sosnowski: Mniejszości niemieckiej w Polsce jest 147 094 osoby, mniejszości polskiej w Niemczech jest od 1,5 mln do 1 800 tysięcy. Stąd moje pytanie do przedstawicieli rządu: ilu deputowanych mniejszości polskiej jest w niemieckim Bundestagu? Jest to pytanie retoryczne. Jak wiemy w Bundestagu nie ma żadnych przedstawicieli mniejszości polskiej, a mniejszość niemiecka ma obecnie w Sejmie 2 posłów.

Trzeba stwierdzić, Ĺźe argumenty przeciwnikĂłw JOW i projektu PSL są raczej mało wyrafinowane i mało przekonujące. Twierdzą, Ĺźe nie wiadomo skąd PSL ma takie dane, Ĺźe większość obywateli chce JOW? Krytykują ustawę o bezpośrednich wyborach wĂłjtĂłw, burmistrzĂłw i prezydentĂłw miast, bo jakoby otwiera ona drogę korupcji i przestępcom. Posłanka PiS-u Anna Paluch, dla uzasadnienia swojej tezy przywołuje sprawę prezydenta Gorzowa Wielkopolskiego Tadeusza Jędrzejczaka, ktĂłry przez prawie 3 miesiące rządził miastem z więzienia. Witold Gintowt-Dziewałtowski (SLD) zwrĂłcił jej uwagę, Ĺźe prezydent Jędrzejczak siedział w więzieniu bez wyroku i nigdy nie został sądownie ukarany, ale nie przekonało to posłanki Paluch, ktĂłra uznała, Ĺźe skoro siedział, to musiał być winny, inaczej przecieĹź by nie siedział! Inni posłowie, jak np. poseł nowej partii o nazwie Ruch Ludowo-Chrześcijański JĂłzef Cepil, twierdził, Ĺźe JOW doprowadzi do kupowania głosĂłw przez układy mafijne na masową skalę, a poza tym powtarzano znaną mantrę przeciwnikĂłw JOW o niereprezentatywności posłów czy radnych wybranych w JOW. Szereg adwersarzy twierdziło, Ĺźe wybory w JOW – wbrew intencjom PSL – nie spowodują odpartyjnienia czy odpolitycznienia samorządĂłw, poniewaĹź kandydaci partyjni będą się ukrywać pod szyldami komitetĂłw bezpartyjnych. Tak podobno postąpiło wielu kandydatĂłw w ostatnich wyborach. Były głosy, Ĺźe projekt nie jest poparty powaĹźnymi opiniami ekspertĂłw konstytucyjnych, były teĹź takie, w ktĂłrych twierdzono, Ĺźe wprowadzenie JOW oznacza jednocześnie konieczność wyborĂłw uzupełniających, a to będą nowe, dodatkowe koszty itp.

W trakcie tej debaty mogliśmy się dowiedzieć ciekawych rzeczy. Zwolennicy JOW i przeciwnicy projektu Ligi twierdzili, Ĺźe ordynacja wyborcza powinna być prosta, Ĺźe to co mamy jest bardzo skomplikowane, a pomysł blokowania jeszcze bardziej to komplikuje. Jeden z posłów stwierdził, Ĺźe zaledwie 10% głosujących rozumiało, o co chodzi z tym blokowaniem. Poseł Witold Gintowt-Dziewałtowski powiedział, Ĺźe: osiągnęliśmy ponad 10-procentowy prĂłg głosĂłw niewaĹźnych, a w niektĂłrych grupach wyborczych – do 20%. NajwyĹźszy wskaĹşnik głosĂłw niewaĹźnych dotyczył tych wyborĂłw, w ktĂłrych występowały grupy list, przede wszystkim do sejmikĂłw samorządowych. WtĂłrował mu – jakkolwiek śmiesznie by to nie brzmiało – przedstawiciel wnioskodawcy, Antoni Sosnowski (LPR): GłosĂłw niewaĹźnych w całym kraju było 1800 tysięcy, a w moim wojewĂłdztwie śląskim prawie 150 tysięcy. W procentach było to od około 10% do około 17% w poszczegĂłlnych wojewĂłdztwach. Najmniej w wojewĂłdztwie pomorskim – 9,67%, najwięcej w wielkopolskim – 16,64%. Jest to o tyle zaskakujące, Ĺźe w komunikacie PKW na pierwszej po wyborach konferencji prasowej mĂłwiło się o znikomej liczbie głosĂłw niewaĹźnych… Prawie 2 mln głosĂłw niewaĹźnych w kraju jest liczbą poraĹźającą.

Jak juĹź wspomniałem oba projekty trafią teraz do odpowiednich komisji, a potem będą znowu czytane i głosowane. Pięknie by było, gdyby ta debata była naprawdę publiczna, a więc gdyby słyszany był w niej głos obywateli. Politycy polscy juĹź dawno pobili rekord świata w częstości zmian ordynacji wyborczych, zarĂłwno do parlamentu, jak i na szczeblach samorządowych. Kolejne majstrowanie przy tych fundamentalnych aktach ustrojowych chluby juĹź nam nie przyniesie. Fakt, Ĺźe w kaĹźdej kadencji trzeba korygować ordynację wyborczą do Sejmu jest absolutnie kompromitujący i ukazujący zarĂłwno niekompetencję, jak i cynizm naszej klasy politycznej. Co gorsza, uwaĹźa ona, Ĺźe procedura wyborcza to jej wewnętrzna sprawa i obywatele nie maja tu nic do gadania. Stanowi to oczywiste zaprzeczenie rzymskiej zasady Nemo iudex in causa sua – nikt nie moĹźe być sędzią we własnej sprawie. Dlatego takim skandalem jest fakt zignorowania ponad 700 tysięcy podpisĂłw obywateli w sprawie referendum, o jakim przypomniał poseł Tomczykiewicz.

Ale moĹźe posłowie mają rację? MoĹźe sprawa ordynacji wyborczej nikogo w Polsce – poza nimi samymi – nie interesuje? Gdzie w tej debacie podziały się głosy wszystkich błyskotliwych komentatorĂłw politycznych, ktĂłrzy od rana do nocy obsiadają wszystkie studia telewizyjne i radiowe i z ogniem w oczach wykłócają się publicznie o setki spraw, jakie podobno najbardziej interesują i emocjonują obywateli? Czy znalazła się jakaś gazeta, jakiś opiniotwĂłrczy dziennik, tygodnik lub miesięcznik, ktĂłry by zwrĂłcił uwagę na tę debatę? Jakaś waĹźna strona internetowa?

Teraz podobno najważniejsza ze wszystkiego jest lustracja i przegląd teczek. Moim zdaniem dużo ważniejsza i pożyteczniejsza byłaby lustracja złogów w mózgach polskich inteligentów, którzy pomimo wspaniałych osiągnięć w najróżniejszych konkursach, znajomości języków, podróży zagranicznych oraz umiejętności czytania i pisania, nadal nie pojmują, jakie znaczenie może mieć dla przyszłości naszego kraju taki czy inny sposób wyłaniania elity politycznej. Bez tego zrozumienia politycy zawsze będą robili, co im się spodoba, a demokracja w Rzeczypospolitej niewiele będzie się różnić od demokracji ludowej.

Jerzy Przystawa
Wrocław, 17 stycznia 2007