Dodano: 12.12.11 - 22:08 | Dział: Kultura i Nauka

XXX Rocznica stanu wojennego

8 – 9 grudnia IPN

W Warszawie w dniach 8-9 grudnia przy ul. Marszałkowskiej w IPN odbyła się konferencja naukowa dotycząca antysystemowych form oporu w stolicy. Środowisko dawnych opozycjonistów oraz historycy przedstawiali referaty związane z tym tematem.

Stan wojenny był działaniem skutecznie ograniczającym ruch wolnościowy.
W listopadzie 1989 r. podczas konferencji Episkopatu Polski jest mowa o możliwości wprowadzeniu stanu wojennego.

Dr Adam Mielczarek mĂłwiąc o "Solidarności" w latach 1980-1981, ktĂłrą stworzyli robotnicy i intelektualiści, 3/4 jej członkĂłw stanowiły osoby zatrudnione na państwowych posadach, powiedział o pierwszych oznakach demobilizacji tego ruchu. Część robotnicza "Solidarności" słabła w działaniach i przestawała ona być ruchem społecznym, a stawała się bardziej politycznym. Fakt tej demobilizacji robotniczo – związkowej został wykorzystany przez Wojciecha Jaruzelskiego do wprowadzenia stanu wojennego. MĂłwił dalej, Ĺźe zakłady pracy w małym stopniu zastrajkowały po wprowadzeniu stanu wojennego, część ludzi chociaĹź była sercem za swoim związkiem nie podjęła działań w tych warunkach. Teraz nie wielkie zakłady pracy i siła ruchu strajkowego lecz opozycja stanu wojennego, ktĂłra w Warszawie przewaĹźnie była opozycją inteligencką , zaczęła się organizować i drukować bibułę. Warszawska opozycja była złoĹźona w połowie z kobiet i w połowie z mężczyzn, natomiast w innych ośrodkach w kraju z przewagą mężczyzn. W Warszawie przewagę miał KOR – owski pomysł na walkę o wolność czyli chodziło o obszar wolnego słowa.

Przedstawiono dane z dwóch ośrodków z Warszawy oraz Siedlce z Radomiem, w których na pytania o cele działalności uzyskano taki wynik; czy jesteś za odsunięciem od władzy komunistów w Warszawie na tak odpowiedziało 53% osób w Siedlcach i Radomiu 63%.
Czy jesteś za odzyskaniem niepodległości; Warszawa twierdząco odpowiedziało 56% osób, Siedlce i Radom 63%. Jak widać, niepodległość państwa i pozbawienie władzy komunistów nawet wśród sporej części opozycji nie było to dla niej celem działania.

Włodzimierz Domagalski zaprezentował temat opozycji radykalnej w Warszawie na przykładzie „Solidarności Walczącej” i Grup Oporu „Solidarni”. WśrĂłd opozycji były dwa nurty: jedni mĂłwili - trzeba się porozumieć po raz kolejny z władzą, inni naszym celem jest obalenie komuny i odzyskanie niepodległości, ta postawa mniej więcej pozwala odróşnić radykalnych od zachowawczych. Do radykalnych metod zaliczono: kolportaĹź, zbieranie składek drukowanie bibuły.

Wykonywanie kar wobec konfidentów, poprzez wstrzykiwanie kwasu masłowego przez dziurkę od klucza do mieszkania takiego osobnika - śmierdział przez dwa tygodnie, mieszkanie takie było naznaczone dla sąsiadów. Wrzucano granaty zasmradzające do teatrów, prowadzono akcje ulotkowe, malowano na murach hasła, instalowano głośniki z kasetą z których następnie szła transmisja do mieszkańców miasta.

Drobni wytwĂłrcy – rzemiosło wytwarzało wszystko to co było potrzebne do działalności organizacji w kraju. Te warszawskie drobne firmy podrabiały dowody osobiste, z ktĂłrych korzystali wszyscy czołowi działacze podziemia, druki akcydensowe, kartki na Ĺźywność, wytwarzano kotwiczki do wieszania flag, urządzenia nasłuchowe do odczytywania MO i SB, urządzenia do wyrzucania ulotek, drukowano serie znaczkĂłw do finansowania Grup Oporu oraz wydawano podziemną prasę.

W czerwcu 1984 r. powstaje w Warszawie założona przez paru kolegów z podwórka ,uczniów ze szkół Federacja Młodzieży Walczącej. Z czasem na terenie kraju tworzą się jej struktury terenowe, skupiające kilka tysięcy młodzieży.
Sami próbują pokonać ten system, początkowo nacisk był położony na działanie poprzez poszerzanie wolności w obrębie słowa. Wydają gazetki, apelują o noszenie oznak żałoby, są apele o celebrowanie rocznic historycznych, apele o uwolnienie więźniów politycznych, organizują msze rocznicowe. FMW miała kontakt z dorosłą opozycją i wsparcie tej opozycji zdecydowało o sukcesie tej organizacji. Dr Bartłomiej Noszczak, który przedstawił tę działalność FMW nadmienił, że obecnie nie ma opracowanego i w pełni zbadanego materiału w tym temacie.

Jeszcze bardziej nie opisane (chyba zupełnie) są Ĺźeńskie klasztory i domy zakonne oraz ich rola jaką odgrywały w latach 80 – tych starając się nieść pomoc uciskanemu społeczeństwu. O roli Kościoła w Warszawie tamtego okresu pisano lecz wiedza ta jest ograniczona do kilku kościołów i komitetĂłw pomocy.

Przy parafiach powstawały komitety zbierające pieniądze i żywność, a także nawiązujące kontakt z ośrodkami dla internowanych oraz niosące pomoc prawną. Poprzez struktury kościelne dokonywana była dystrybucja niemal całej pomocy z zachodu. Jawną manifestacją oporu było symboliczne dekorowanie żłobków narodzenia Pana i Grobów Pańskich.

W kościołach organizowane były wystawy i instalacje artystyczne plastyków, którzy bojkotując stan wojenny nie brali udziału w wystawach w galeriach.

Przed kościołami i na placach układano kwietne krzyże, śpiewano pieśni patriotyczne i religijne co potwornie irytowało generałów Jaruzelskiego i Kiszczaka.

Na ulicach miasta okresu lat osiemdziesiątych celebrowano rocznice 1 Maja, 3 Maja, porozumień sierpniowych, 13 grudnia - dochodziło wówczas do użycia gazów łzawiących, bicia i aresztowań demonstrantów, bito też w sposób śmiertelny. Pogrzeby znanych osób z kręgów przeciwstawnych władzy gromadziły tłumy ludzi. Opozycja demonstrowała swoje niezadowolenie lecz była ona mała.

Okres stanu wojennego zamknął się emigracją stałą w ilości 1.200.000 tys. osób, pewną, dokładnie nie ustaloną liczbą osób zamordowanych przez komunistyczną władzę i upadkiem ekonomicznym kraju, a także wyniszczeniem biologicznym, skrócona została na skutek złych warunków bytowych przeciętna długość życia.

W załączeniu zdjęcia z dnia 9 grudnia - IPN ul. Marszałkowska.

Ewa Latoszek, Warszawa