Dodano: 22.08.10 - 11:29 | Dział: Prosto z mostu

SIERPIEŃ 1980 – SIERPIEŃ 2010

Trzydzieści lat temu, pomimo uśmierzenia buntu Grudnia ‘70, stoczniowcy nadal podtrzymywali żądanie budowy pomnika dla poległych kolegĂłw. Z początku władze PRL obiecywały zgodę na umieszczenie przy Bramie nr 2 tablicy, ale po kilku miesiącach „konsultacji” tajna policja przystąpiła do represjonowania osĂłb głośno domagających się upamiętnienia ofiar. SB wraz z dyrekcją organizowały akcje usuwania kwiatĂłw i zniczy spod murĂłw stoczni przez „aktyw społeczny”, a wszystkie osoby składające hołd poległym zostały poddane inwigilacji. TW „Bolek” skrupulatnie donosił, ktĂłrzy z kolegĂłw tkwią w oporze.

Represje okazały się skuteczne. Władze PRL zapewniły sobie spokĂłj na 10 lat. Dopiero 18 sierpnia 1980 r. Tadeusz Szczudłowski, działacz ROPCiO, ktĂłry właśnie wyszedł z więzienia za zorganizowanie manifestacji w rocznicę 3 Maja, namĂłwił stoczniowych cieśli, by zmontowali wielki drewniany krzyĹź i ustawił go na placu przed Stocznią. Miałem zaszczyt mu w tym pomagać, poniewaĹź Tadeusz słusznie obawiał się, Ĺźe w trakcie trudnej operacji kopania dołu i zabetonowywania podstawy krzyĹźa moĹźe dojść do „spontanicznych protestĂłw” ze strony tych mieszkańcĂłw Gdańska, a moĹźe i funkcjonariuszy z Warszawy, ktĂłrzy uwaĹźają, Ĺźe miejsce krzyĹźa jest w kościele, a nie na terenie miejskim.

Zaraz potem pojawił się w Sali BHP projekt (zresztą już wcześniej przygotowywany) pomnika Poległych Stoczniowców. Żądanie wybudowania pomnika złożonego z wielkich krzyży stało się niezbywalnym warunkiem zakończenia strajku.

I, oczywiście, rozpoczęły się nowe „konsultacje”. Najwybitniejsze autorytety artystyczne i architektoniczne zaangaĹźowały się w argumentowanie, Ĺźe lepsza będzie tablica, bo pomnik moĹźe szpecić sylwetkę miasta. Pytano, dlaczego właściwie krzyĹź ma być znakiem pamięci dla ludzi niewierzących. W końcu uznano, Ĺźe jeśli juĹź musi być pomnik, to niewysoki, poniewaĹź grunt jest niestabilny i krzyĹźe mogą się przewrĂłcić… A w ogĂłle, to powinien to być pomnik pojednania narodowego, bo przecieĹź ginęli nie tylko stoczniowcy, ale i milicjanci.

Członkowie Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych StoczniowcĂłw oraz przewodniczący NSZZ „Solidarność” Lech Wałęsa i Kościół zgodzili się na pomnik Pojednania z tablicą na cokole: „Ofiarom Grudnia – Społeczeństwo”. Ale wtedy pojawiła się na scenie straĹźniczka pamięci narodowej – Anna Walentynowicz i powiedziała: „W tej sprawie Wałęsa nie ma nic do gadania” (Ten i następne cytaty za książką Sławomira Cenckiewicza „Anna Solidarność – Ĺźycie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki”).

Ks. Henryk Jankowski przekazywał SB, Ĺźe Wałęsa uznał interwencję Walentynowicz w sprawie pomnika za „nieodpowiedzialne awanturnictwo” i Ĺźe „jak będzie miał sprzyjające okoliczności”, to „skorzysta z okazji, aby rozprawić się z tą babą” . Dalej w tym meldunku czytamy: „Ks. H [enryk] Jankowski w sposĂłb ostry zwrĂłcił jej uwagę na nieodpowiedzialne poczynania i powodowanie konfliktĂłw w ramach »Solidarności«. Zalecił jej, aby zaniechała inspiracji i działań zmierzających do zmiany ustalonego juĹź napisu na pomniku ofiar grudniowych w Gdańsku. Tego samego dnia […] Lech Wałęsa zwołał zebranie przedstawicieli Zakładowych KomitetĂłw Solidarności zapraszając teĹź B [ogdana] Borusewicza […] postawił sprawę działalności Walentynowicz w kwestii zmiany napisu, żądając od zebranych, aby opowiedzieli się za jego stanowiskiem lub Walentynowicz. Wszyscy opowiedzieli się za L [echem] Wałęsą” .

A jednak miliony ludzi z całego świata składają hołd narodowi polskiemu pod złożonym z trzech gigantycznych krzyży pomnikiem Poległych Stoczniowców. Nic to, że Walentynowicz na jego poświęcenie nie została zaproszona.

Dzisiaj grupa kobiet i mężczyzn czyni dzieło podobne do tego, ktĂłrego dokonała Anna Solidarność. Modlą się pod krzyĹźem upamiętniającym rĂłwnieĹź Jej śmierć i domagają się pomnika. I tak jak 30 lat temu wszyscy – władze, Kościół, komitet harcerski i Wałęsa – chcą, by zaniechali inspiracji i działań powodujących konflikty. Premier III RP, dla ktĂłrego „polskość to nienormalność”, zniewaĹźanie krzyĹźa oraz bicie i upokarzanie jego obrońcĂłw nazywa „happeningiem” i „osobliwym Hyde Parkiem”, ktĂłry „jeśli nawet dla niektĂłrych nieprzyjemny, nie jest dla miasta jakoś szczegĂłlnie groĹşny”.

Zniknął już Gierek, Babiuch i Kania. Nie ma już PZPR i SB. Ale gdy na Zamku Jaruzelski ściska się z Komorowskim w towarzystwie Tuska, Wałęsy, Kwaśniewskiego i Millera, to znaczy, że przed Polakami nadal stoi to samo zadanie, którego niegdyś tak pięknie dokonała Anna Solidarność.

Krzysztof Wyszkowski