Wtorek 16 Kwietnia 2024r. - 107 dz. roku,  Imieniny: Bernarda, Biruty, Erwina

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 22.07.16 - 18:28     Czytano: [4456]

Znani Polacy pochodzący ze Stanisławowa


Stanisławów do 1939 roku był stolicą województwa stanisławowskiego w Małopolsce Wschodniej. W 1945 roku Stalin przyłączył Stanisławów do Związku Sowieckiego i z pomocą Ukraińców wypędził z miasta i stanisławowskiego rejonu wysiedleńczego do komunistycznej Polski (bez Ziem Wschodnich) 75 922 Polaków. Do 1962 roku władze sowiecko-ukraińskie nazywały miasto Stanisław, a w 1962 roku zmieniono mu nazwę na Iwanofrankowsk, która nawiązuje do Iwana Franki (1856-1916), pisarza ukraińsko-polskiego, którego ze Stanisławowem nic nie łączyło! Od 1991 roku miasto należy do Ukrainy i Ukraińcy zachowali jego sowiecką nazwę, nie chcąc wracać do historycznej polskiej nazwy miasta, która bez wątpienia wskazywała na polskie jego pochodzenie. Miasto założył 7 maja 1662 roku Andrzej Potocki herbu Pilawa (zm. 1691 w Stanisławowie), kasztelan krakowski, hetman polny koronny (czyli polski), starosta halicki i kołomyjski i na cześć ojca – Stanisława nazwał je Stanisławowem. W tym okresie Rzeczpospolita toczyła wojny z Turkami i Tatarami. Henryk Sienkiewicz w ostatnim tomie Trylogii - “Panu Wołodyjowskim” umiejscowił pogrzeb Pana Michała w kolegiacie stanisławowskiej i w taki sposób miasto na trwałe zaistniało w literaturze polskiej – w jednej z najpoczytniejszych książek polskich.

Stanisławów był drugim co do wielkości miastem w Małopolsce Wschodniej (70 tys. mieszk. w 1939 r.) i trzecim (po Krakowie) w całej Galicji (nowoczesne miasto dzięki Polakom i Żydom polskim: była tu elektrownia miejska, gazownia miejska, wodociągi, kanalizacja, tramwaje, ważna stacja kolejowa, główne banki polskie: Bank Polski, Bank Gospodarstwa Krajowego, Państwowy Bank Rolny, Bank PeKaO, a nawet oddział warszawskiego biura podróży Orbis), a miasto stanowiło silny ośrodek polskości (m.in. Towarzystwo Przyjaciół Nauk, były tu oddziały: Ossolineum Lwowskiego, Polskiego Towarzystwa Politechnicznego, Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Związku Nauczycieli Polskich, Koło Adwokatów Polskich, Koło Lekarzy Polskich, Muzeum Pokuckie, Biblioteka Miejska (35 tys. tomów), stały zawodowy teatr dramatyczny – Teatr Ziemi Pokuckiej, Opera i Operetka Stanisławowska, Towarzystwo Muzyczne im. Moniuszki, konserwatorium muzyczne, w latach 1837 – 1939 ukazywało się tu aż 89 różnych czasopism polskich m.in. dziennik „Ostatnie Wiadomości”, wiele tygodników, z których najważniejsze to „Kurier Stanisławowski” i „Ziemia Stanisławowska”, w 1935 roku były tu 4 gimnazja polskie, 3 seminaria nauczycielskie, 20 szkół powszechnych i 10 szkół zawodowych, dziesiątki różnych organizacji polskich, m.in. Zjednoczenie Mieszczan Polskich, Związek Kupców Polskich, zasłużone Towarzystwo „Gwiazda”, ekskluzywne Kasyno Polskie, „Sokół”, Polski Czerwony Krzyż; Ukraińcy stanowili w mieście zaledwie 15,6% ludności, należąc do plebejuszy przez co nie odgrywali większej roli w życiu miasta, nawet ich najważniejszy budynek w mieście – katedra grekokatolicka to dawny polski kościół jezuitów, który sprezentował Rusinom zaborca austriacki!). Stąd w mieście urodziło się bardzo dużo znanych Polaków, w tym m.in.:

Stanisława Argasińska (1888 – 1961 Warszawa), śpiewaczka operowa, występowała w teatrach operowych Lwowa, Warszawy, Krakowa i Sofii (Bułgaria), koncertowała w całej Polsce oraz w Niemczech, Paryżu (1927), Sztokholmie, Bukareszcie, Tallinie, profesor śpiewu w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie.
Adam Bar (1895 – 1955 Kraków), zasłużony historyk literatury, bibliograf i wydawca, inicjator parc nad „Bibliografią filozofii polskiej”.
Józef Roman Jan Bar (1897 – po 1 IX 1939), magister prawa, 1935-39 wicedyrektor Związku Powiatów w Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie.
Sadok Wincenty Barącz (1814 – 1892 Podkamień koło Brodów), dominikanin, znany historyk zakonu dominikanów i Kresów Wschodnich, autor wielu prac o dużej wartości źródłowej i historycznej.
Witold Barewicz (1865 – 1911 Lwów), wybitny germanista, pedagog, profesor gimnazjum w Drohobyczu 1892-99 i V Gimnazjum we Lwowie, autor wielu prac w języku polskim i niemieckim z zakresu germanistyki, filologii klasycznej oraz pedagogiki („O wychowaniu estetycznym” 1905).
Sylwester Bartkiewicz (1890 – 1961 Londyn), prawnik, do 1939 roku radca prawny Ministerstwa Kolei, podczas wojny współzałożyciel Koła Lwowian w Teheranie, po wojnie w Londynie prezes Koła Prawników Polskich.
Eligia Bąkowska (1907 – 1994 Warszawa), zasłużona tłumaczka francuskiej literatury pięknej, redaktor w Wydawnictwie „Czytelnik”.
Adam Bartecki (1920 – 2010 Wrocław), chemik specjalizujący się w chemii nieorganicznej i koordynacyjnej oraz spektroskopii, 1973-90 profesor Politechniki Wrocławskiej, 1982-87 dyrektor Instytutu Chemii Nieorganicznej, autor szeregu książek, m.in. Chemia pierwiastków przejściowych (1987), Barwa związków metali (1993).
Stanisław Franciszek Batycki (1892 – 1940 Charków), major artylerii Wojska Polskiego, uczestnik obrony Lwowa 1918 i wojny polsko-bolszewickiej 1920, 1926-34 dowódca 5 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej w Krakowie i 1934-39 komendant Obozu Ćwiczeń „Barycz” Okręgu Korpusu Nr IV, we wrześniu 1939 dostał się do niewoli sowieckiej, więziony w Starobielsku i wiosną 1940
zamordowany w Charkowie. Minister Obrony Narodowej decyzją z dnia 5 października 2007 mianował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika, awans został ogłoszony w dniu 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości "Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów".
Teodor Benirski (1900 – 1978), inżynier, major saperów Wojska Polskiego, w czasie II wojny światowej w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, należał do grona 76 oficerów polskich na Zachodzie, których komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej w Warszawie pozbawił 26 września 1946 roku obywatelstwa polskiego za odmowę powrotu do kraju (postąpili rozsądnie, bo wielu z tych, którzy wrócili zostali albo zabici, albo uwięzieni lub byli szykanowani).
Aleksander Bentkowski (ur. 1941), adwokat i polityk, poseł na Sejm 1989-2005, senator RP 2005-07, minister sprawiedliwości 1989-91.
Karol Bertoni (1876 – 1967 Rio de Janeiro, Brazylia), doktor praw, polityk i dyplomata, profesor, przed I wojną światową konsul generalny Austro-Węgier w Mediolanie (Włochy), po odzyskaniu niepodległości przez Polskę od stycznia 1919 roku w polskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych (MSZ): 1919-23 dyrektor Departamentu Administracyjnego, 1923-24 kierownik MSZ (p.o. ministra) w rządzie Władysława Grabskiego, położył duże zasługi przy organizacji resortu i placówek zagranicznych, od 1924 roku profesor Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie i Studium Dyplomatycznego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.
Ludwik Bittner (1892 – 1960 Warszawa), generał brygady Wojska Polskiego, podczas wojny dowódca 9 Podlaskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej.
Włodzimierz Bogucki (1928 – 2014 Zielona Góra), zasłużony działacz „Solidarności” w Zielonej Górze od IX 1980, 13 XII 1981 – 16 II 1982 internowany, następnie wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany, 1989 przewodniczący Komitetu Obywatelskiego „S” w Zielonej Górze, 1990 założyciel Komitetu Wyborczego Lecha Wałęsy w Zielonej Górze, 1993 inicjator, założyciel Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym, współzałożyciel oddziałów wojewódzkich SORSW w 10 województwach, od 1996 prezes Zarządu Głównego SORSW, w 1997 założyciel Związku Stowarzyszeń Osób Represjonowanych w latach 1980-1990 z siedzibą w Gdańsku, od 2000 honorowy prezes tegoż, od 1994 prezes Lubuskiej Rodziny Katyńskiej, przyczynił się między innymi do powstania pomników Krzyża Katyńskiego i Golgoty Wschodu na cmentarzu komunalnym w Zielonej Górze, Honorowy Obywatel Zielonej Góry.
Władysław Bojkow (1911 - ?), artysta plastyk, architekt wnętrz wielu budynków w Łodzi, a za granicą w Plowdiw (Bułgaria 1971), Mediolanie 1975 i Paryżu 1976.
Józef Borecki (1893 – po 1 IX 1939), kapitan Wojska Polskiego, podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920 ciężko ranny, po wojnie przedstawiciel Ministerstwa Spraw Wojskowych w Państwowym Komitecie Nadawczym, kierownik sekretariatu wojewódzkiego Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, 1928-35 poseł na Sejm RP, 1933-39 prezes Zarządu Głównego Związku Inwalidów Wojennych RP, prawdopodobnie zamordowany przez okupanta sowieckiego.
Leontyna Borkowska (1880 – 1947 Kraków), aktorka teatrów Lwowa (najdłużej), Sosnowca, Kalisza i Poznania.
Marian Konstanty Borzemski (1894 – 1959 Limanowa), kapitan Wojska Polskiego, strzelec, olimpijczyk z igrzysk w Paryżu w 1924 roku, w 1927 roku na mistrzostwach świata w strzelaniu w Rzymie zdobył srebrny medal w konkurencji: karabin standard 3 × 20 strzałów na 300 m.
Wojciech Brydziński (1877 – 1966 Warszawa), znany i ceniony aktor teatralny w Krakowie, Łodzi i Warszawie (najdłużej w Teatrze Polskim – odtwórca ról bohaterskich w repertuarze Mickiewicza, Wyspiańskiego, Hamleta), filmowy i radiowy, reżyser.
Jan Brzozowski-Haluch (1883 – 1941 Lwów), inżynier, kierownik parowozowni największych zakładów kolejowych w Galicji - w Nowym Sączu, pułkownik Wojska Polskiego (uczestnik walk 1918-20), po wojnie prezes Lwowskiej Dyrekcji Kolejowej, wiceprezes Związku Przemysłowców Naftowych, prezes Rady Nadzorczej Banku Naftowego, 1930-31 prezydent Lwowa, 1930-35 poseł na Sejm RP.
Wiktor Budzyński (1906 – 1972 Londyn), radiowiec i dramatopisarz, od 1931 w polskim Radiu Lwów w ówczesnym programie „Wesoła Lwowska Niedziela”, a następnie w tworzonych przez siebie audycjach satyrycznych „Wesoła Lwowska Fala” (od 16 lipca 1933), która zdobyła zadziwiającą na tamte czasy popularność (średnio audycję słuchało 5,6 miliona ludzi, czyli co szósty mieszkaniec Polski). Po wojnie na emigracji wiele słuchowisk w Radiu Wolna Europa poświęcił przedwojennemu polskiemu miastu Lwów, w których roztaczał tęsknotę za utraconym miastem i podtrzymywał jego historię (podobnie jak wielu innych emigracyjnych lwowiaków), która w PRL była przemilczana lub fałszowana, autor (muzyka i słowa) piosenek: Serce dla Lwowa, Śpij Miglanc, Piosenka nieaktualna, Tango marynarskie, Katarynka, Jesień we Lwowie, I nawet w obcym mieście.
Ana Casares z domu Urman (1930 – 2007 Buenos Aires), argentyńska aktorka filmowa polskiego pochodzenia (wyjechała z Polski z rodzicami w 1933); po ukończeniu szkoły aktorskiej w Buenos Aires, w 1951 roku zadebiutowała w argentyńskim kinie, od 1952 roku występowała również na scenie teatralnej, w latach 1962-70 roku występowała w Europie, głównie w Hiszpanii (grała w teatrach w Madrycie). Nazywana argentyńską „Brigitte Bardot”. Zagrała w 30 filmach w latach 1951-80.
Helena Cehak-Hołubowiczowa (1902 – 1979 Wrocław), archeolog, 1931-39 pracownik naukowy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, a od 1950 Uniwersytetu Wrocławskiego: 1962-72 kierownik Katedry Archeologii, a także Zakładu Archeologii Śląska Instytutu Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, badacz prahistorii ziem polskich, zwłaszcza Śląska, głównie starożytnego ośrodka kulturowego Ślęży.
Franciszek Charwat (1881 – 1943 Kurtyba, Brazylia), dyplomata od zarania niepodległości Polski, m.in.: konsul we Wrocławiu XII 1918-II 1919, konsul generalny w Berlinie II 1919-21, konsul w Rydze 1923-24, poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny w Estonii 1926-28 i Finlandii 1928-36 i od marca 1938 roku pierwszy reprezentant RP na Litwie w randze posła; po zawarciu układu sowiecko-litewskiego z 10 października 1939 roku, przekazującemu Wilno Litwie, Franciszek Charwat w proteście przeciw temu bezprawnemu aktowi (sprzecznemu z prawem międzynarodowym) złożył notę protestacyjną 12 października i wraz z personelem poselstwa opuścił Litwę w dniu 16 października 1939.
Czesław Chowaniec (1899 – 1968 Paryż), historyk, wykładowca w Centre d’Etudes Slaves w Paryżu, sekretarz generalny Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu – założonego przez Wielką Emigrację, 1956-68 dyrektor ważnej placówki naukowej Biblioteki Polskiej (także museum) w Paryżu.
Wacław Chowaniec (1887 – 1985), prawnik, 1924-35 prezydent Stanisławowa, 1930-35 poseł na Sejm RP, 1935-39 dyrektor Banku Hipotecznego we Lwowie, 1940-49 dyrektor Banku Hipotecznego w Krakowie.
Michał Chyliński (1853 – 1925 Kraków), polityk, pedagog, publicysta, historyk, 1892-1904 redaktor krakowskiego dziennika „Czas”, 1904-07 wiceprezydent Krakowa, autor popularnego podręcznika historii dla szkół średnich „Dzieje ojczyste ze szczególnym uwzględnieniem historii Galicji” (1879).
Marian Czerniecki (ur. 1919), podczas II wojny światowej pilot RAF, od 1972 właściciel polskiego radia w Chicago „Polskie Rozmaitości” oraz dużej firmy ubezpieczeniowej i biura podróży, z którego usług korzystała Polonia chicagowska.
Janusz Czerski (ur. 1935), duchowny katolicki, biblista, profesor Wyższego Seminarium Duchownego w Nysie.
Józef Czikel (1873 – 1973 Wiedeń), generał dywizji Wojska Polskiego, dowódca Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie.
Włodzimierz Dawidowicz (ur. 1940), artysta malarz, grafik, brał udział w kilkudziesięciu wystawach indywidualnych, zbiorowych i zagranicznych, jego prace znajdują się w zbiorach krajowych (m.in. w zbiorach Galerii Zachęta w Warszawie i Muzeum Secesji w Płocku) oraz zagranicznych, m.in. w Szwecji, Szwajcarii, Holandii, Niemczech, Hiszpanii, Australii, we Włoszech i na Węgrzech.
Władysław Dimel (1898 – po 1 IX 1939), 1914-18 żołnierz Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego, 1918-21 porucznik Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, po wojnie działacz społeczny i publicysta w Warszawie.
Eugeniusz Wiesław Doboszyński (1885 – po 1 IX 1939), doktor praw, 1919-36 starosta powiatowy w Turce i w latach 1936-39 w Mościskach (oba powiaty w woj. Lwowskim), prawdopodobnie zamordowany przez sowieckie NKWD.
Kazimierz Drewnowski (1881 – 1952 Zakopane), inżynier, pułkownik łączności Wojska Polskiego, szef służby łączności Wojska Polskiego, od 1916 roku jako pierwszy Polak wykładał elektronikę na Politechnice Warszawskiej, której był następnie (od 1919 r.) profesorem i w latach 1939-45 rektorem, 1924-29 sekretarz generalny, a potem wieloletni przewodniczący Polskiego Komitetu Elektrotechnicznego (PKE).
Albin Dunajewski (1817 – 1894 Kraków), duchowny katolicki, w 1841 roku za działalność patriotyczną skazany przez zaborcę austriackiego na śmierć, zamienioną następnie na więzienie w twierdzy Spielberg, w 1862 roku rektor seminarium duchownego w Warszawie i kanonik warszawski, od 1879 roku biskup krakowski i od 1890 roku kardynał; jako biskup krakowski dokonał renowacji katedry na Wawelu.
Julian Antoni Dunajewski (1821 – 1907 Kraków), ekonomista, 1855-60 profesor Akademii Prawa w Bratysławie, 1860-61 profesor Uniwersytetu Lwowskiego, od 1861 roku profesor i 1864-65, 1868-69 i 1879-80 rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, działacz państwowy, 1864-73 poseł na Sejm Krajowy (Galicyjski) we Lwowie i od 1873 roku członek Rady Państwa w parlamencie austriackim w Wiedniu, 1880-91 minister skarbu Austrii.
Wojciech Duryasz, również jako Wojciech Duriasz (ur. 1940), aktor teatralny (Teatr Dramatyczny w Warszawie 1963-2005), filmowy (zagrał w 37 filmach) i telewizyjny.
Witold Elektorowicz (1892 – 1968 Warszawa), śpiewak, aktor i kompozytor piosenek, m.in. „Pieśń o żołnierzach z Westerplatte” do wiersza Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.
Feliks Falk (ur. 1941), znany reżyser filmowy (20 filmów, w tym „Wodzirej” 1978) i teatralny, scenarzysta, dramatopisarz.
Wacław Fiedler (1884 – po 1 IX 1939), prawnik, działacz społeczny, ostatni burmistrz polskiego Kałusza w woj. stanisławowskim.
Józef Filipowicz (ur. 1928), dyplomata, I sekretarz ambasady w Kanadzie 1964-68, ambasador w Nigerii, Nigerze i Dahomeju 1971-75 i ambasador w Iranie 1979-83.
Stanisław Flendrich (1918-1991), duchowny katolicki, kanonik kapituły krakowskiej.
Zygmunt Frühling (1854 – 1931 Lwów), dziennikarz, publicysta i wydawca; wydawał we Lwowie pisma „Gazetę Świąteczną” i „Ekonomistę”, współpracownik pism lwowskich: „Gazeta Narodowa” i „Kurier Lwowski” (jeden z redaktorów) oraz warszawskich: „Kurier Warszawski” i „Gazeta Warszawska”; kierownik lwowskiego oddziału warszawskiej Agencji Wschodniej, prezes Syndykatu Dziennikarzy Lwowskich.
Ludwik Fuglewicz (1859 – 1944 Kraków), pułkownik armii austriackiej, inspektor do spraw ekonomicznych Ministerstwa Wojny w Wiedniu, od 1918 w Wojsku Polskim w stopniu generała brygady.
Józefa Fuksówna (ur. 1890 – po 1 IX 1939), bardzo zasłużona działaczka niepodległościowa (1919 internowana i skazana na śmierć przez Ukraińców) i społeczna w Stanisławowie od lat gimnazjalnych do września 1939, członek Rady Opieki Społecznej przy Ministerstwie Opieki Społecznej w Warszawie.
Kolumba Janina Matylda Gabriel (1858 – 1926 Rzym), nauczycielka we Lwowie, od 1874 roku siostra zakonna w klasztorze benedyktynek we Lwowie – 1889 roku przeorysza, w 1897 roku ksieni, w 1908 roku założycielka Zgromadzenia Benedyktynek od Miłości, znana z działalności charytatywnej, błogosławiona katolicka, beatyfikowana przez papieża Jana Pawła II 16 maja 1993 roku;
Kazimierz Gadomski (1901 - ?), prawnik, publicysta, działacz gospodarczy, do 1939 roku dyrektor Izby Przemysłowo-Handlowej w Sosnowcu.
Franciszek Ksawery Glazer (1876 – 1940 Katowice), inżynier na kierowniczych stanowiskach w Ministerstwie Spraw Wojskowych i Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych, brał aktywny udział przy budowie zapory wodnej w Porąbce na Sole, odbudował gmach Szkoły Podchorążych w Zambrowie, zbudował most na Czeremoszu pod Kutami i Państwowe Zakłady Przeróbki Drewna w Hajnówce, rzeczoznawca Banku Gospodarstwa Krajowego w Katowicach i Krakowie.
Czesław Gładkowski (ur. 1940), kontrabasista, kompozytor i aranżer, publicysta muzyczny i pedagog, Karierę solową rozpoczął w roku 1978, występując w kraju i za granicą z autorskim programem „Muzyka na instrumenty strunowe”, pedagog w paryskim Institut Art Cultur Perception, gdzie miał możliwość poprowadzić eksperymentalną klasę muzyczną.
Kazimierz Gomol (ur. 1907 - ?), duchowny katolicki, kanonik kapituły opolskiej, teolog, profesor Wyższego Seminarium Duchownego w Nysie.
Kazimierz Grodzicki (1896 - ?), legionista, prezes Związku Strzeleckiego, działacz państwowy i samorządowy, ostatni wiceprezydent polskiego Wilna.
Ludomił Klemens Gyurkovich (1899 – 1980 Kielce), architekt, obrońca Lwowa w 1918 roku, jego projekty (w tym 12 kościołów po 1945 r.) były realizowane głównie na obszarach dzisiejszych województw: lwowskiego, świętokrzyskiego i podkarpackiego, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odroczenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi oraz Złotą Odznaką Stowarzyszenia Architektów Polskich.
Ludwik Hass (1918 – 2008 Warszawa), historyk (studiował historię na Uniwersytecie Jana Kazmierza we Lwowiw), miał tytuł profesora od 1986, znawca i historyk masonerii, autor m.in. książek: „Sekta farmazonii warszawskiej. Pierwsze stulecie wolnomularstwa w Warszawie (1721–1821)” (1980), „Masoneria polska XX wieku. Losy, loże, ludzie” (1996) i „Wolnomularze polscy w kraju i na świecie 1821–1999. Słownik biograficzny” (1999).
Władysław Eugeniusz Heller (1895 – 1943), pułkownik dyplomowany pilot-obserwator Wojska Polskiego, dowódca 1 Pułku Lotniczego w Warszawie, podczas wojny w lotnictwie na Zachodzie, zginął w powietrznej walce.
Emil Henisz (1897 – po 1 IX 1939), magister praw, żołnierz I Brygady Legionów Polskich, podczas wojny polsko-ukraińskiej 1918/19 członek Polskiej Organizacji Wojskowej w Stanisławowie, od 1931 roku sekretarz generalny Związku Legionistów, 1931-37 naczelnik wydziału uposażenia Ministerstwa Komunikacji i od 1937 dyrektor departamentu organizacyjnego tegoż Ministerstwa.
Franciszek Herman (1904 – 1952 Warszawa), oficer dyplomowany Wojska Polskiego, podczas okupacji na wyższych stanowiskach w Armii Krajowej (AK), uczestnik Powstania Warszawskiego 1944: od 28 września 1944 roku jako pełnomocnik dowódcy AK gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego brał udział razem z ppłk. Zygmuntem Dobrowolskim w rozmowach kapitulacyjnych, po wojnie generał brygady (1948), szef sztabu dowódcy Wojsk Lądowych gen. Stanisława Popławskiego, szef Studiów Akademii Sztabu Generalnego, w marcu 1949 roku aresztowany przez reżym warszawski, torturowany i po procesie skazany na dożywocie; zmarł we więzieniu mokotowskim w Warszawie, po upadku stalinizmu w 1956 roku zrehabilitowany.
Szymon Herman (1923 – 2001 Warszawa), aktor teatralny i filmowy (zagrał w 6 filmach polskich) żydowskiego pochodzenia, w latach 1970-1992 aktor Teatru Żydowskiego w Warszawie.
Mieczysław Honzatko (1903 – 1945 Kraków), prawnik, 1935-39 profesor prawa handlowego i wekslowego w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie i 1936-39 w lwowskiej Akademii Handlu Zagranicznego. Zastrzelony przez żołnierza sowieckiego na ulicy w Krakowie.
Henryk Hosowicz (1910 – 1969 Londyn), muzyk, dyrygent Chóru Wojska Polskiego w Anglii.
Stefan Hrabec (1912 – 1972 Łódź), językoznawca, profesor i rektor Uniwersytetu Łódzkiego, autor wielu prac naukowych, m.in. „Atlas gwar bojkowskich”, „Elementy kresowe w języku niektórych pisarzy polskich XVI i XVII w.” , „Nazwy geograficzne Huculszczyzny”.
Jan Władysław Hubischta (1870 – 1933 Poznań), pułkownik dyplomowany armii austriacko-węgierskiej, po odrodzeniu się państwa polskiego w listopadzie 1918 roku w Wojsku Polskim: od 1919 roku w stopniu generała brygady i od 1924 roku generała dywizji, 1921-23 szef Departamentu X Spraw Poborowych Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1923-26 dowódca Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu.
Ireneusz Andrzej Iredyński (1939 – 1985 Warszawa), prozaik, dramaturg (jego sztuki były grane w kraju i za granicą), poeta, scenarzysta, autor tekstów piosenek oraz twórca licznych słuchowisk radiowych, najbardziej znany jego utwór to powieść „Manipulacja” (wydana 1975, 1977, 1983 i 2011).
Emilian Jasiński (1865 – po 1905), malarz scen rodzajowych i pejzażysta (nostalgiczne pejzaże i wiejskie sceny rodzajowe), wystawiał w Krakowie, Lwowie i Warszawie, był jednym ze współautorów Panoramy Tatr (największy polski obraz, jaki kiedykolwiek powstał, namalowany przez 10 malarzy polskich i Niemca Ludwiga Bollera w 1894-96, miał wymiary 115 m długości i 16 m szerokości, a tym samym powierzchnię większą od Panoramy Racławickiej – 11,4 m długości i 15 m szerokości).
Marceli Jastrzębiec-Śniadowski (1878 – 1927 Lwów), inżynier, dyrektor Banku Rolnego we Lwowie, pułkownik artylerii Wojska Polskiego, podczas wojny polsko-ukraińskiej 1918-19 twórca i dowódca artylerii podczas obrony Lwowa. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 dowódca 205 Ochotniczego Pułku Artylerii Polowej. Był patronem jednej z ulic we Lwowie.
Bogusława Jeżowska-Trzebiatowska (1908 – 1991 Wrocław), fizykochemik, specjalizująca się w fizykochemii strukturalnej, spektroskopii, magnetochemii, chemii jądrowej i radiacyjnej, w 1935 roku jako pierwsza kobieta obroniła doktorat na Politechnice Lwowskiej, po wojnie i wypędzeniu ze Lwowa współtwórczyni wrocławskiej szkoły chemii koordynacyjnej, od 1954 profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.
Tadeusz Jędruszczak (1924 – 1993 Warszawa), historyk dziejów najnowszych, profesor Wojskowej Akademii Politycznej, dyrektor Wojskowego Instytutu Historycznego w Warszawie, badał dzieje polityczne okresu międzywojennego oraz genezę i przebieg II wojny światowej, „Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866–1925”.
Maksymilian Jonas (1888 – 1979 Warszawa), lekarz, do 1939 roku jeden z czołowych działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) we Lwowie, pracownik naukowy Głównego Instytutu Górniczego w Zabrzu.
Maria Jordan (1922 – 2011 Kraków), zoolog, kardiolog, profesor w Zakładzie Zoologii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, którym kierowała w latach 1976-88, redaktor naczelny „Folia Biologia” (Kraków) 1976-87.
Karolina Kaczorowska z domu Mariampolska (ur. 1930), po wojnie nauczycielka i działaczka emigracyjna w Anglii, wdowa po ostatnim prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie Ryszardzie Kaczorowskim, w latach 1989–90 pierwsza dama Polski.
Zygmunt Kamiński (1902 – po 1 IX 1939), pedagog, profesor Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych w Katowicach.
Zygmunt Katlewicz (1914 – 1986 Gliwice), inżynier, specjalista w zakresie miernictwa przemysłowego, przed wojną pracownik naukowy Politechniki Lwowskiej, po wojnie Politechniki Śląskiej w Gliwicach: kierownik Laboratorium Prototypów, współorganizator i szef produkcji Zakładu Optyki i Mechaniki Precyzyjnej, konstruktor przyrządów pomiarowych, kondensatorów, rezystorów, jeden z konstruktorów pierwszego polskiego płucoserca.
Jadwiga Klimaszewska (1910 – 2006 Kraków), etnograf, 1936-39 pracownik naukowy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i od 1973 roku Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Mieczysław Marian Klimaszewski (1908 – 1995), geograf i geomorfolog, 1945-49 profesor Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu, następnie profesor i 1964-72 rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, działacz państwowy, poseł na Sejm PRL 1965-72 i członek Rady Państwa, 1967–72 przewodniczący Rady Naczelnej Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną „Polonia”, jako zastępca przewodniczącego Rady Państwa reprezentował Polskę na obchodach 2500-lecia Cesarstwa Perskiego, które były jednym z największych w historii zgromadzeń koronowanych głów i przywódców z całego świata.
Władysław Kobak (1883 – 1955 Kraków), inżynier, kierownik kopalń ropy naftowej koncernu „Małopolska” w Borysławiu, czołowy działacz związkowy i Polskiej Partii Socjalistycznej w Zagłębiu Naftowym, jako przewodniczący Zarządu Funduszu Budowy Domu Robotnika wybudował te domy w Bitkowie, Rypnem, Schodnicy, Borysławiu i Krośnie oraz zaadoptował na ten cel domy w Drohobyczu, Sanoku, Trzebini, Czechowicach i Limanowej, 1934-39 wiceprezydent Borysławia, po wojnie sekretarz generalny Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego w Polsce.
Józef Kokurewicz (1899 - ? RPA), doktor rolnictwa i leśnictwa, dyrektor szkoły rolniczej, po wojnie, od 1948 roku w Republice Południowej Afryki, gdzie stał się pionierem uprawy winogron.
Stanisław Konopka (1837 – 1906 Lwów), aktor teatru lwowskiego, jeden z najbardziej zasłużonych aktorów profesjonalnych wędrownych zespołów teatralnych, również dyrektor teatrów objazdowych.
Wanda Korzeniowska (1883 – 1935 Lwów), malarka i graficzka (studiowała we Lwowie i Monachium), malowała widoki architektoniczne Lwowa (album „Kościoły starego Lwowa” 1917) i pejzaże, studia portretowe, kompozycje religijne i figuralne, brała udział w wystawach we Lwowie, Krakowie (1912, 1914, 1933), Warszawie, Katowicach, Stanisławowie, Lublinie, Równem, Lublanie i Zagrzebiu, jej prace są w zbiorach Muzeów Narodowych w Krakowie, Warszawie i Poznaniu oraz w muzeach Bydgoszczy i Wrocławia.
Stanisław Kossowski (1880 – 1945 Krasny Don), historyk literatury polskiej, pedagog, we Lwowie zasłużony edytor prac związanych z literaturą polską (m.in. „Historii literatury polskiej” Piotra Chmielowskiego 1914 i „Historii literatury polskiej” Romana Pilata 1926), w 1903 roku współorganizator Polskiego Muzeum Szkolnego we Lwowie, współwłaściciel lwowskiego kabaretu „Casino de Paris”, po ponownym zajęciu Lwowa przez Związek Sowiecki w lipcu 1944 roku aresztowany w lutym 1945 roku przez NKWD i zesłany do Krasnego Donu gdzie zmarł 19 maja 1945 roku.
Michał Kowalczuk (1855 – 1938 Lwów), architekt, konserwator zabytków i rzeźbiarz związany ze Lwowem (Kościół Świętej Rodziny i klasztor Reformatów we Lwowie, liczne kamienice i wille), docent Politechniki Lwowskiej, autor szeregu publikacji, m.in. “Cech budowniczy we Lwowie za czasów polskich (do roku 1772)” (Lwów 1927, część druga obejmująca lata 1772-1918 pozostała w rękopisie).
Julian Kowalewicz (1925 - 1990 Warszawa), generał brygady (1972), 1968-70 zastępca szefa Sztabu Głównego Kwatermistrzostwa Wojska Polskiego, 1970-75 komendant Centrum Szkolenia Służb Kwatermistrzowskich w Poznaniu, 1975-79 szef Zespołu Służb Kwatermistrzowskich w Inspekcji Sił Zbrojnych WP, 1979-81 kwatermistrz - zastępca dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego, 1981-84 zastępca szefa Sztabu Głównego Kwatermistrzostwa WP.
Adam Kowalski (1912 – 1971 Kraków), wszechstronny sportowiec (przez całą karierę związany był z Cracovią), olimpijczyk; jako hokeista z klubem tym wywalczył 3 razy mistrzostwo Polski (1937, 1946, 1949), trzy razy reprezentował Polskę w Zimowych Igrzyskach Olimpijskich – Lake Placid 1932 – 4 miejsce, Garmisch-Partenkirchen 1936 – 6 miejsce i St. Moritz 1948 - 6 miejsce oraz 4 razy w turniejach o mistrzostwo świata 1935, 1937, 1938 i 1939; oprócz hokeja uprawiał również koszykówkę i piłkę wodną zdobywając w 1946 w każdej z tych dyscyplin tytuł wicemistrza Polski; w 1933 został także mistrzem Polski w piłce ręcznej.
Jacek Krywult (ur. 1941), inżynier, polityk, samorządowiec, 1981-82 (odwołany w stanie wojennym) i od 2002 ponownie prezydent Bielska-Białej, wiceprezydent Fundacji na rzecz Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.
Henryk Krzeczkowski (1921 – 1985 Warszawa), eseista, tłumacz literatury anglosaskiej, niemieckiej i włoskiej na język polski, m.in. dzieł Byrona, Conrada, Frazera, Gravesa, Goethego, działacz opozycji demokratycznej w PRL.
Walerian Krzeczunowicz (1790 – ok. 1866 Lwów), zasłużony ziemianin, działacz społeczny, hodowca i rolnik, autor publikacji z zakresu hodowli. W jego sześciu dużych majątkach we Wschodniej Galicji zdobywali wykształcenie gospodarcze liczni młodzi ziemianie. Organizował różnego rodzaju pokazy i wystawy rolnicze, był fundatorem szkół rolniczych i wzorowych gospodarstw wiejskich, a także zabiegał o utworzenie szkoły weterynaryjnej we Lwowie. W 1842 roku złożył osobiście w Wiedniu na ręce kanclerza Metternicha projekt zniesienia pańszczyzny opracowany przez polskich galicyjskich ziemian, który został odrzucony. Autor m.in. broszur o pszczelarstwie, hodowli koni i jedwabników.
Leszek Jerzy Krzyżanowski (1926 – 2005 Warszawa), ekonomista, inżynier konstruktor, 1977-84 profesor i 1971-80 prorektor Politechniki Wrocławskiej, 1986-88 dyrektor Instytutu Administracji i Zarządzania w Warszawie, od 1987 roku profesor zwyczajny nauk ekonomicznych, prowadził działalność dydaktyczną.
Romuald Krzyżanowski (1812 – 1879 Śniatyń), ksiądz grekokatolicki archidiecezji lwowskiej uważający się za Polaka (synom dał polskie imiona: Tadeusz i Stanisław), 1836-38 proboszcz parafii w Hanowcach koło Rohatyna, działacz spiskowy, członek kolejno polskich organizacji konspiracyjnych: Związku Bezimiennego, Stowarzyszenia Ludu Polskiego i Młodej Sarmacji, aresztowany w 1838 roku i skazany na 4 lata więzienia w Spielbergu (1840-44), w 1848 roku przystąpił do polonofilskiego Ruskiego Soboru, jako niepewny politycznie i polonofil do końca życia nie pełnił żadnych funkcji kościelnych.
Tadeusz Franciszek Kuczyński (1890 – 1945 Woroszyłowgrad), chemik, od 1936 profesor Politechniki Lwowskiej - kierował Katedrą Technologii Chemicznej I. i Elektrochemii, pełnił funkcję dziekana Wydziału Chemii, rozwinął w Polsce nowy dział technologii – inżynierię chemiczną, zajmował się rozdzielaniem emulsji ropy, technologią soli potasowych, prowadził badania pokładów soli potasowej dla TESP w Kałuszu (woj. stanisławowskie). Po ponownym zajęciu Lwowa przez sowietów i zgodnie z planem Stalina przyłączenia miasta do Związku Sowieckiego, na początku stycznia 1945 roku aresztowany i wywieziony do obozu w Krasnodonie, gdzie śmiertelnie zachorował, zmarł w szpitalu w Woroszyłowgradzie.
Jerzy Kuryłowicz (1895 – 1978 Kraków), językoznawca zajmujący się przede wszystkim językoznawstwem diachronicznym i językami indoeuropejskim, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a po wojnie i przymusowemu opuszczeniu Lwowa Uniwersytetu Jagiellońskiego, przed wojną radny Rady Miejskiej miasta Lwowa.
Leszek Kuszelewski (1922 – 1999 Warszawa), chemik, wybitny specjalista chemii rolnej, od 1969 profesor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, autor 140 prac naukowych.
Manfred Lachs (1914 – 1993 Haga, Holandia), prawnik i dyplomata światowej sławy, sędzia, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i 1973-76 przewodniczący Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze.
Jan Paweł Ferdynand Lam (1838 – 1886 Lwów), powieściopisarz, satyryk (ma trwałe miejsce wśród klasyków polskiej humorystyki), członek redakcji lwowskich czasopism: „Gazeta Narodowa” 1866-69 i „Dziennika Polskiego” 1869-86 (początkowo redaktor), jedna z najwybitniejszych postaci ówczesnej Galicji, przyczynił się do usunięcia języka niemieckiego z teatru lwowskiego.
Stanisław Lam (1891 – 1965 Paryż), historyk literatury, bibliofil, wydawca encyklopedii w zasłużonym warszawskim wydawnictwie Trzaski, Ewerta i Michalskiego, autor licznych monografii literackich, rozpraw bibliofilskich i bibliograficznych.
Tadeusz Lanc (1909 – 1988), inżynier, profesor Politechniki Krakowskiej.
Ewa Lassek (1928 – 1990 Kraków), aktorka teatralna (Teatr Stary w Krakowie) i telewizyjna, wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie.
Kazimierz Lewicki (1883 – 1962 Katowice), aktor Teatru Miejskiego we Lwowie 1918-41 i 1944-45, a po zamknięciu przez okupanta sowieckiego teatru polskiego we Lwowie, w 1945 pod przymusem wraz z całym zespołem lwowskim przeniósł się do Katowic i tam w Teatrze im. Wyspiańskiego występował do końca życia.
Hubert Ignacy Linde (1867 – 1926 Warszawa), działacz państwowy i gospodarczy, 1919-25 pierwszy prezes Polskiej Kasy Oszczędności; 1919 minister poczt i telegrafów, 1923 minister skarbu w gabinecie Wincentego Witosa.
Stanisław Michał Lityński (1895 – 1958 Londyn), pułkownik Wojska Polskiego, po wybuchu I wojny światowej w I Brygadzie Legionów Polskich – dowódca kompanii stanisławowskiej Polskich Drużyn Strzeleckich, podczas wojny polsko-ukraińskiej 1918-19 w Stanisławowie działacz Polskiej Organizacji Wojskowej za co więziony przez Ukraińców, w Polsce niepodległej oficer w Sztabie Głównym Wojska Polskiego, w 1939 roku ostatni szef sztabu Armii „Poznań”, pośmiertnie awansowany na generała brygady (1964).
Barbara Ludwiżanka (1908 – 1990 Warszawa), bardzo popularna aktorka teatralna (Teatr Polski i Teatr Współczesny w Warszawie) i filmowa (zagrała w 33 filmach).
Konstanty Łękawski (1816 – 1872 Stanisławów), Polak wyznania grekokatolickiego (jego ojciec był księdzem unickim), uczestnik rewolucji węgierskiej 1848-49, m.in. łącznik pomiędzy L. Kossuthem a jego polskimi współpracownikami w Galicji, w 1863 roku organizował dywersję polską na Kaukazie podczas powstania czerkieskiego.
Jarosław Ludomir Łomnicki (1873 – 1931 Lwów), etnomolog, geolog i paleozoolog, 1915-31 dyrektor polskiego Muzeum Przyrodniczego im. Dzieduszyckich we Lwowie, inicjator utworzenia i wiceprezes Polskiego Związku Etnomologicznego (od 1924), autor około 45 publikacji entomologicznych.
Konstanty Łopatyński, syn księdza unickiego Włodzimierza uważającego się za Polaka, wybitny lekarz weterynaryjny-internista, od 1928 profesor Wydziału Weterynaryjnego Uniwersytetu Warszawskiego – postawił jego Klinikę Chorób Wewnętrznych na wysokim poziomie, autor 19 prac naukowych, po wojnie odbudowywał i organizował na nowo katedrę na Uniwersytecie Warszawskim.
Franciszek Łukasiewicz (1890 – 1950 Poznań), pianista (liczne koncerty w kraju i za granicą), przed wojną kierownik redakcji muzycznej Radia Poznań, profesor Państwowej Akademii i Szkoły Muzycznej w Poznaniu.
Adam Łysakowski (1895 – 1952 Warszawa), bibliotekarz, teoretyk nauki o książce, 1930-39 dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie, 1946-48 Biblioteki Uniwersyteckiej w Łodzi, 1949-52 dyrektor Instytutu Bibliograficznego przy Bibliotece Narodowej w Warszawie.
Ambroży Majer (1902 – 1980), wybitny pedagog, podczas wojny dyrektor Ośrodka Gimnazjalnego 2 Korpusu Polskiego gen. W. Andersa.
Antoni Józef Manastyrski (Monastyrski) (1893 – 1869 Rzym), duchowny rzymskokatolicki, kanonik lwowski od 1838 roku, rektor Uniwersytetu Lwowskiego 1845/46, proboszcz katedry lwowskiej od 1850 roku i wikariusz kapitulny archidiecezji lwowskiej 1858–1860, 22 października 1863 roku otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Lwowa, biskup przemyski od 1863 roku, asystent tronu papieskiego od 1867 roku, uczestnik Soboru Watykańskiego I.
Andrzej Maryański (1924 – 1995 Kraków), geograf, profesor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, a także Akademii Ekonomicznej tamże i Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, specjalista w zakresie geografii ludności i geografii regionalnej.
Stefania Marynowicz (1889 – 1945 Kraków), śpiewaczka operowa, występowała w teatrach operowych Poznania, Lwowa, Krakowa i Katowic.
Marian Mayer (1899 – po 1 IX 1939), dziennikarz, korespondent berliński krakowskiego dziennika „I.K.C.” i „Ekspresu Porannego”, korespondent polski United Press, ostatnio dyrektor wydawnictwa „Nowy Kurier” w Poznaniu, prawdopodobnie zamordowany przez hitlerowców.
Wiesław Mazurkiewicz (ur. 1939), po ukończeniu szkoły zawodowej 1956-88 pracownik Huty im. Lenina w Krakowie, od IX 1980 roku działacz „Solidarności”, 16 XII 1981 - 7 VII 1982 roku internowany w Załężu k. Rzeszowa, 16 VIII 1982 roku ponownie aresztowany i przetrzymywany w Krakowie do 27 IX 1982 roku; po wyjściu zwolniony z pracy. Działacz podziemnej „Solidarności”, m.in. drukarz i kolporter „Homo Homini”; 2 IX 1985 roku skazany na karę grzywny, a 6-16 V 1988 roku aresztowany, wielokrotnie zatrzymywany. Prześladowany w 1988 roku wyjechał do USA, skąd powrócił do kraju w 2007 roku.
Janusz Michalewicz (ur. 1943), aktor teatralny (Wrocław, Gniezno, Jelenia Góra), ekonomista, przedsiębiorca, publicysta, autor książek opisujących Polskę w XX-XXI w., relacje osobiste Polaków, życie artystyczne, teatry i kulturę studencką, transformację po 1989 roku i politykę gospodarczą Polski.
Stanisław Miciński (1876 – 1915 Łódź), aktor teatrów łódzkich, najdłużej występował w Teatrze Popularnym.
Jan Stefan Mikusiński (1913 – 1987 Katowice), matematyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, następnie Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, członek honorowy Polskiego Towarzystwa Matematycznego, autor prac z analizy funkcjonalnej i teorii dystrybucji, m.in. „Rachunek operatorów”, którego był twórcą, członek zagraniczny do Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk, doktor honoris causa uniwersytetu w Rostocku (Niemcy). Jego imię nosi jedna z ulic w Katowicach.
Bernard Stanisław Mond (1887 – 1957 Kraków), generał brygady Wojska Polskiego, dowódca 6 Dywizji Piechoty w Krakowie.
Adam Nadachowski (1894 – 1939), pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego, współorganizator Polskich Drużyn Strzeleckich w Stanisławowie, żołnierz armii gen. Józefa Hallera, 1932-36 zastępca dowódcy 68 pułku piechoty i od 1936 roku dowódca 83 pułku piechoty w Kobryniu (Polesie), podczas kampanii wrześniowej 1939 walczył w składzie 30 dywizji piechoty Armii „Łódź”, poległ 9 IX w boju z Niemcami pod Przyłękiem koło Skierniewic.
Ewa Najwer (ur. 1933), poetka, prozaik, krytyk literacki, autorka 13 książek; w latach 1940-46 na zesłaniu w Kazachstanie.
Roman Niedzielski (1911 – 1978), inżynier mechanik, pierwszy rektor Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Rzeszowie (obecnie Politechnika Rzeszowska) 1963-72.
Anna Niementowska (1872 – po 1 IX 1939), artysta muzyk, pianistka, profesor i dyrektor prywatnego Konserwatorium Muzycznego im. K. Szymanowskiego we Lwowie, organizatorka polskich szkół muzycznych w Równem, Krzemieńcu, Dubnie, Włodzimierzu Wołyńskim, Kołomyi, Stryju i polonijnych w Stanach Zjednoczonych – w Filadelfii i Bostonie.
Tadeusz Olszański (ur. 1929), dziennikarz, publicysta, tłumacz. Jako dziennikarz sportowy („Sportowiec”, Telewizja Polska) wielokrotnie relacjonował igrzyska olimpijskie, jest również autorem wielu książek o tematyce sportowej. Dokonał także około 40 przekładów literatury węgierskiej na język polski, w tym „Chłopców z placu broni” Ferenca Molnara i „Byłem asystentem doktora Mengle” Mikolosa Nyiszli. Zdobył wiele krajowych i zagranicznych nagród oraz wyróżnień. 1986-90 dyrektor Ośrodka Kultury Polskiej w Budapeszcie i 1990-94 korespondent Polskiego Radia i Telewizji na Węgrzech i Jugosławii. W 2008 roku opublikował wspomnieniową książkę „Kresy kresów. Stanisławów”, obejmującą okres dzieciństwa spędzonego w polskim Stanisławowie. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Republiki Węgierskiej (2009).
Alicja Orzałkiewicz (ur. 1936), po ukończeniu szkół zawodowych w Lesznie i Katowicach, w latach 1972-1991 pracowniczka PSS Społem w Lesznie, do 1982 roku kierownik Zakładu Kosmetycznego przy PSS Społem. Od 1981 roku działaczka „Solidarności” i Lesznie, współorganizatorka I Wojewódzkiego Zjazdu Delegatów Regionu Leszczyńskiego, członek Regionalnej Komisji Wyborczej. 13 XII 1981 - 4 I 1982 roku w ukryciu; 5 I 1982 roku po zgłoszeniu się do MO w Lesznie zatrzymana i internowana przez kilka tygodni w Ośrodku Odosobnienia w Gołdapi. Po wyjściu współpracowniczka konspiracyjnych struktur „S” i legalnych w latach 1989-91. 1994-1998 radna miasta Leszno.
Władysław Ostrożyński (1857 – 1898 Lwów), prawnik, wzięty adwokat we Lwowie, wicesyndyk Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego we Lwowie, członek redakcji czasopisma „Prawnik”, od 1892 profesor Uniwersytetu Lwowskiego, docent w Szkole Rolniczej w Dublanach i Szkole Gospodarstwa Krajowego we Lwowie, jako jeden z pierwszych Polaków zyskał członkostwo Inion Internationale de Droit Penal w Brukseli, autor prac naukowych.
Henryk Pasławski (ur. 1930), dziennikarz, 1966-90 redaktor dziennika „Nowiny” (210 tys. nakładu) w Rzeszowie, inicjator koloni letnich dla dzieci rzeszowskich.
Daniel Passent, właśc. Passenstein (ur. 1938), dziennikarz i dyplomata, wieloletni felietonista tygodnika społeczno-politycznego „Polityka”, ambasador RP w Chile 1996-2001, także tłumacz, satyryk i autor książek.
Tadeusz Pawelski (1911 – 1967 Argentyna), podpułkownik Wojska Polskiego, zastępca dowódcy 18 Lwowskiego Baonu Strzelców, następnie pełniący obowiązki dowódcy 16 Lwowskiego Baonu Strzelców, odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, po wojnie zasłużony działacz Polonii argentyńskiej.
Jan Pawłowski (1945 – 2005 Brzeg), fizyk, pracownik naukowy Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej (Instytut Matematyki). Od IX 1980 roku działacz „Solidarności” we Wrocławiu, skonstruował aparaturę umożliwiającą podsłuchiwanie rozmów radiowych funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa, co uchroniło wielu działaczy przed aresztowaniem. Twórca kontrwywiadu Solidarności Walczącej, 1992-93 szef Delegatury Urzędu Ochrony Państwa we Wrocławiu, 1999-2002 dyrektor Biura Kontroli Urzędu Marszałkowskiego we Wrocławiu.
Julian Marian Piasecki (1896 – 1944 Warszawa), inżynier, major dyplomowany Wojska Polskiego, 1933-39 I wiceminister komunikacji, prezes Automobilklubu Polskiego.
Kazimierz Marceli Piotrowski (1901 – po 1 IX 1939), artysta rzeźbiarz (Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie), po ukończeniu studiów działał w Poznaniu, wykonał m.in. popiersia: marsz. Józefa Piłsudskiego dla zarządu miejskiego w Poznaniu, prymasa, kard. A. Hlonda dla zagranicznego seminarium duchownego w Poznaniu, dra K. Marcinkowskiego dla Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu, pomnik św. Jana w Gostyniu, tablice pamiątkowe marsz. J. Piłsudskiego i ks. Streicha.
Roman Pisarski (1912 – 1969 Warszawa), pisarz, wypędzony z sowieckiego Lwowa w 1945 roku zamieszkał w Gliwicach, autor 29 książek dla dzieci i młodzieży, m.in. fascynującej i prawdziwej historii „O psie, który jeździł koleją” (1967) oraz wierszowanych podręczników do nauki gramatyki.
Adam Piskozub (1891 – 1951 Poznań), dziennikarz, literat, historyk literatury, obrońca polskiego Lwowa w 1918 roku, współpracownik lwowskich dzienników „Wiek Nowy” i „Gazety Wieczornej”, warszawskiego „Przeglądu Wieczornego”, „Kuriera Porannego, „Gazety Warszawskiej”, podczas wojny polsko-bolszewickiej był korespondentem wojennym na froncie białoruskim, pisał relacje z walk powstańczych na Górnym Śląsku, w 1920 roku towarzyszył oddziałom polskim zajmującym Pomorze, w 1924 roku referent prasowy w Ministerstwie Poczt i Telegrafów, 1924-29 naczelny redaktor „Dziennika Poznańskiego”, 1929-31 „Dnia Pomorskiego” w Toruniu, 1932-39 w warszawskiej Agencji Wschodniej, m.in. naczelny redaktor „Codziennej Gazety Handlowej”, w okresie okupacji niemieckiej zatrudniony w Radzie Głównej Opiekuńczej (RGO) w Warszawie, a podczas Powstania Warszawskiego 1944 sekretarz generalny RGO zarządu na miasto stołeczne Warszawę.
Aleksander Poniński (1856 – 1915 Lwów), książę, doktor praw (UJag.), właściciel dóbr ziemskich w Horyńcu, Podemszczyźnie i Tarasówce, a także wyspy Tusel-Daxy na Adriatyku koło Dubrownika (Chorwacja), 1894-98 kierownik Dyrekcji Skarbu w Krakowie, 1898-1900 radca dworu przy Krajowej Dyrekcji Skarbu we Lwowie, 1903-07 poseł z Galicji do austriackiej Rady Państwa w Wiedniu (członek Koła Polskiego), kolekcjoner, twórca Biblioteki Horynieckiej (40 tys. tomów), która należała do największych bibliotek prywatnych na ziemiach polskich (uratowana część w Bibliotece Narodowej w Warszawie).
Władysław Poplatek (1907 – 1994), duchowny rzymskokatolicki, teolog, profesor i 1957-76 kierownik Katedry Teologii Moralnej Fundamentalnej oraz dziekan i prodziekan Wydziału Teologii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.
Edward Mieczysław Potęga (1890 – 1974 Łódź), przyrodnik, popularyzator przyrody, pedagog i kierownik Muzeum Przyrodniczego w Łodzi (1930-52), redaktor „Czasopisma Przyrodniczego” 1927-39, prezes Ligi Ochrony Przyrody 1945-52;
Józef Potocki (1673 - 1751 Załoźce), wojewoda kijowski 1702–44, hetman wielki koronny 1707 (z ramienia króla Stanisława Leszczyńskiego) i 1735–51, wojewoda poznański od 1744 roku, kasztelan krakowski od 1748 roku; przeciwnik Sasów.
Artur Prędski (1900 – 1941 Lwów), polski poeta i powieściopisarz oraz dziennikarz pochodzenia żydowskiego działający w Warszawie, autor powieści o charakterze społecznym i politycznym.
Mikołaj Rahoza (1811 – 1901 Martigues, Francja), w 1871 roku uczestnik obrony Paryża w szeregach Gwardii Narodowej, jeden z głównych organizatorów oporu przeciw rozporządzeniom Komuny.
Franciszek Rerutkiewicz (1886 – 1920 Zakopane), malarz i grafik (uczeń Józefa Pankiewicza w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie), tworzył pejzaże, kompozycje figuralne oraz martwe natury, wystawiał obrazy w Krakowie, Warszawie, Tarnopolu i Wenecji.
Stanisław Rowiński (1872 – 1952 Kocborów na Pomorzu), doktor praw, adwokat, członek i przed 1939 rokiem dziekan Rady Adwokackiej w Krakowie, reprezentował Krakowską Izbę Adwokacką i Naczelną Radę Adwokacką na Międzynarodowych Kongresach Adwokackich w Paryżu, Nicei, Brukseli, Pradze i polskim Lwowie, członek i 1937-38 prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Adwokatów; jeden z czołowych działaczy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”: 1901-03 sekretarz, 1903-06 dyrektor i 1906-14 zastępca prezesa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie, współzałożyciel i 1897-99 redaktor naczelny „Sokoła”, jeden z głównych organizatorów Zlotu Grunwaldzkiego Sokolstwa Polskiego w Krakowie w 1910 roku, 1921-39 prezes Dzielnicy Krakowskiej Polskiego Związku Towarzystw Gimnastycznych.
Adam Rubaszewski (1919 – 2005 Warszawa), uczestnik kampanii wrześniowej 1939 (16 Dywizja Artylerii Motorowej), podczas której dostał się do niewoli niemieckiej, z której zbiegł w listopadzie 1941 roku, w Przemyślu przystąpił do Armii Krajowej, aresztowany przez gestapo we Lwowie 31 sierpnia 1942 roku i więziony do 1945 roku (m.in. obóz koncentracyjny Sachsenhausen), po powrocie do Polski w 1947 roku ukończył studia w SGH w Warszawie i rozpoczął działalność na rzecz Polaków wypędzonych ze Stanisławowa i Ziemi Stanisławowskiej do stalinowskiej Polski, tj. Polski bez Kresów. Był w ścisłym kontakcie ze środowiskami stanisławowian w Krakowie, Wrocławiu, Opolu i Warszawie (założył Koło Stanisławowian w stolicy) i wspólnie z nimi przyczynił się do powstania tablic upamiętniających ich gehennę z lat 1939-45 w kościołach Warszawy i Wrocławia. Sporządził ewidencję stanisławowian zamieszkałych po II wojnie w województwach warszawskim, wrocławskim i opolskim, dzięki której wiele rodzin stanisławowskich mogło się odnaleźć. W latach 80. XX w. przyczynił się do odnalezienia na wzgórzu Uhrynowskim koło Pawełcza (ok. 7 km od Stanisławowa) zbiorowych mogił pomordowanych przez hitlerowców w 1941 roku stanisławowskich nauczycieli i innych przedstawicieli inteligencji polskiej, a po upadku Związku Sowieckiego w 1991 roku do uporządkowania terenu i upamiętnienia tragedii, zwanej odtąd mordem w Czarnym Lesie. Z pomocą Polonii kanadyjskiej przeniósł grób znanego XIX-wiecznego polskiego działacza niepodległościowego Agatona Gillera z unicestwionego przez władze sowieckie cmentarza polskiego w Stanisławowie na warszawskie Powązki. Przy pomocy syna Pawła, rzeźbiarza, odtworzył pomnik nagrobny podobny do stanisławowskiego. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta i Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. (Stanisław Leszczyński).
Stanisław Rubaszewski (1903 – 1972 Warszawa), jako uczeń polskiego gimnazjum w Stanisławowie po zajęciu miasta przez nacjonalistów ukraińskich w listopadzie 1918 roku wstąpił do konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej i w maju 1919 roku brał udział w wyparciu z tego miasta wojsk ukraińskich, a następnie – do lipca 1920 roku – był członkiem Małopolskiej Straży Obywatelskiej w Stanisławowie, 1924-39 nauczyciel szkolny na Śląsku, podczas okupacji sowieckiej, a następnie niemieckiej członek Związku Walki Zbrojnej w Przemyślu, 31 sierpnia 1942 roku aresztowany we Lwowie przez gestapo i więziony w hitlerowskich obozach koncentracyjnych (do grudnia 1944 w Auschwitz), po wojnie w Niemczech przewodniczący Rady Naukowej Polskiego Uniwersytetu Powszechnego, po powrocie do Polski w 1947 roku działacz Polskiego Związku b. Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych w Przemyślu.
Jan Rubczak (1884 – 1942 KL Auschwitz), malarz i grafik, absolwent krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, w której później pracował, w 1925 roku współzałożyciel krakowskiego Cechu Artystów Plastyków „Jednoróg”, wydał teki: „Kraków”, „Warszawa”, „Katedry francuskie”, zginął w hitlerowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz, jego obrazy znajdują się w Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie i Kielcach oraz w Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.
Zbigniew Rudnicki (1928 – 2000 Poznań), prawnik, polityk i działacz rzemieślniczy, wiceprzewodniczący Rady Narodowej m. Poznania 1961–1973, poseł na Sejm 1976-85 i 1989-91, minister łączności 1980–1981.
Roman Rudniewski (1893 – 1965 Warszawa), architekt, radiotechnik, przedsiębiorca, jeden z pionierów Polskiego Radia i radiotechniki w Polsce, 1925-26 współinicjator i kierownik Próbnej Stacji Nadawczej Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego w Warszawie, 1926 współorganizator I Ogólnokrajowej Wystawy Radiowej w Warszawie, współinicjator powstania Instytutu Radiotechnicznego w Warszawie, w okresie terroru stalinowskiego w latach 1948-54 więziony przez władze komunistyczne.
Henryk Rump (1863 – 1920 Lublin), lekarz, pułkownik lekarz Wojska Polskiego, podczas I wojny światowej szef sanitarny Generalnego Gubernatorstwa Wojskowego w Polsce z siedzibą w Lublinie.
Mieczysław Rybczyński (1873 – 1937 Warszawa), inżynier hydrotechnik, zasłużony dla prac regulacyjnych górnych biegów rzek południowej Polski, 1921 roku wiceminister robót publiczny i kierownik tego ministerstwa w latach 1922, 1925 i 1926, profesor Politechniki Warszawskiej, konsultant przy budowie port w Gdyni.
Witold Erazm Rybczyński (1881 – 1949 Lusławice koło Brzeska), fizyk, matematyk, przed wojną docent fizyki Politechniki Lwowskiej, nauczyciel szkół średnich (Tarnów), autor prac naukowych i podręczników dla gimnazjów.
Zofia Rydet (1911 – 1997 Gliwice), fotografik, związana z Gliwickim Towarzystwem Fotograficznym, autorka cyklów: Mały człowiek, Czas przemijania, Zapis socjologiczny, Nieskończoność dalekich dróg, Suita śląska, uhonorowana wieloma prestiżowymi nagrodami (m.in. EFIAP w 1976 roku).
Henryk (Markus) Salz (1881 – po 1 IX 1939), prawnik, literat polski żydowskiego pochodzenia, pozostający pod wpływem nastrojów i nurtów umysłowych Młodej Polski, opublikował osiem tomów poezji, trzy tomy prozatorskie (w tym powieść sensacyjną) oraz kilka dramatów (w tym patriotyczną jednoaktówkę „Dziedzictwo” – o Legionach Polskich Józefa Piłsudskiego), a także nowele i sporą liczbę przekładów (głównie z języka niemieckiego na język polski, w tym dzieła F. Hebbla i A. Schnitzlera).
Karol Sawicki (ok. 1792 – 1850 Wiedeń), jeden z najlepszych lutników polskich i europejskich XIX w., budował skrzypce wg modeli włoskich mistrzów: Guarneriego del Gesu, a przede wszystkim A. Stradivariego (duży model), doskonale wykończone, o silnym, pełnym dźwięku i był ceniony jako korektor; w 1828 roku otrzymał list pochwalny od N. Paganiniego za korektę jego skrzypiec i ich kopię; jego skrzypce posiada Państwowa Kolekcja Instrumentów Lutniczych w Warszawie (z 1843) oraz Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu (jego skrzypce należące niegdyś do Nikodema Biernackiego).
Jan Schindler (1802 – 1890 Kraków), ksiądz katolicki, kanonik krakowski, proboszcz parafii św. Mikołaja, komendatoryjny opat mogilski, teolog, profesor i doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego (podjął prace nad reformą uczelni), 1841-46 prezes Senatu Rządzącego Rzeczypospolitej Krakowskiej – najwyższego organu władzy wykonawczej.
Roman Schneider (1894 – 1969 Toronto, Kanada), architekt, rzeźbiarz, projektant mebli, ceramik, pedagog (wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie), projektował przebudowę Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, kilka budynków szkolnych i Dom Ludowy im. Tadeusza Kościuszki w Kosowie na Polesiu, kościół parafialny w Głownie pod Łodzią oraz siedziby Naczelnej Izby Lekarskiej i Żeńskiego Gimnazjum Państwowego im. Juliusza Słowackiego w Warszawie, a - z okazji pogrzebu marszałka Józefa Piłsudskiego w roku 1935 - okolicznościową dekorację wnętrza katedry św. Jana w Warszawie; aresztowany przez NKWD w Łucku na Wołyniu wraz z żoną, został w 1940 roku zesłany do łagru nad Morzem Białym, w 1942 roku wyszedł z Rosji wraz z Armię Polską gen. Władysława Andersa, w latach 1943-1945 pełnił funkcję prezesa Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków w Iranie, w Teheranie zaprojektował wnętrza sali teatralnej dla Klubu Brytyjsko-Perskiego (The Green Room Theater), wnętrza domu głównodowodzącego armii amerykańskiej, letni pałac i komplet mebli dla irańskiej księżniczki Ashraf Pahlavi, siostry szacha perskiego, po wojnie pracował jako pedagog i architekt w Libanie, a w 1950 wraz z żoną wyemigrował do Kanady, gdzie pracował jako pedagog w Acadia University w Wolfville, w Ontario College of Art w Toronto, w Madoc Art Center i od 1963 roku w założonej przez Schneiderów letniej szkole malarstwa i ceramiki Mary and Roman Schneider School of Fine Arts w Actinolite (Ontario), gdzie Roman prowadził zajęcia z ceramiki.
Grzegorz Leopold Seidler (1913 – 2004 Lublin), prawnik i historyk idei, od 1950 roku profesor i 1959-69 rektor Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, członek Trybunału Stanu, 1969-1972 dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Londynie, poseł na Sejm PRL 1985-89.
Stefan Adam Seidler (1915 – 2003), zootechnik, profesor Akademii Rolniczej w Szczecinie.
Anna Seniuk, właśc. Anna Seniuk-Małecka (ur. 1942), bardzo dobra i popularna aktorka teatralna (Teatr Stary w Krakowie, teatry Warszawy), filmowa (62 filmy i seriale telewizyjne) i dubbingowa (9 filmów), profesor Akademii Teatralnej w Warszawie.
Witold Seńczuk (ur. 1925), toksykolog, 1972-95 profesor Akademii Medycznej w Poznaniu, 1967-95 kierownik Katedry Toksykologii. Działał na rzecz nauki i nauczania w skali krajowej, będąc między innymi członkiem Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych. Brał udział w pracach kilku komisji PAN. Współzałożyciel i przez kilka kadencji przewodniczący Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Toksykologicznego. Autor 140 prac naukowych, w tym podręcznika akademickiego „Toksykologia współczesna”.
Klemens Sielecki (1903 – 1980 Kamień Pomorski), inżynier mechanik, dyrektor techniczny Fabryki Lokomotyw „Fablok” w Chrzanowie 1945-61, pedagog (Politechnika Lwowska, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Techniku Mechaniczne w Chrzanowie), w 1935 roku w Fabryce Lokomotyw w Chrzanowie przystąpił do budowy wagonu motorowego o napędzie spalinowo-hydraulicznym, który stał się rewelacją ówczesnej techniki kolejowej, po wojnie uruchomił produkcję kilkunastu typów lokomotyw, w tym 12 typów na eksport.
Stanisław Sierotwiński (1886 – 1948 Kraków), urzędnik, przedsiębiorca, zasłużony działacz gospodarczy wiceprezes prężnej Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej (KKK, 18 oddziałów na trenie województw krakowskiego i lwowskiego).
Aleksander Skórski (1851 – 1928), filozof, historyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego 1892-1902 i Uniwersytetu w Sofii (Bułgaria) 1907-10, autor cennych prac, m.in. : „Filozofia jako nauka akademicka” (Lwów 1893), „Znaczenie filozofii w studiach uniwersyteckich” (Lwów 1895); był autorem rozprawy „O prawie zwierząt” (Lwów 1895), w której jako jeden z pierwszych autorów polskich poruszył tę problematykę.
Waldemar Slawik (ur. 1915 – 1997 Gdańsk), dziennikarz, organizator redakcji i redaktor naczelny dziennika „Głos Koszaliński” 1951-55, redaktor naczelny „Głosu Wybrzeża” w Gdańsku 1958-75.
Bronisław Sochor (1909 – 1989 Łódź), inżynier, specjalista w dziedzinie elektrotermii, przed wojną pracował w Warszawie przy elektryfikacji warszawskiego węzła kolejowego, od 1955 roku profesor i 1959-62 prorektor Politechniki Łódzkiej, w 1957 roku inicjator i współzałożyciel Polskiego Komitetu Elektrotermii, a w latach 1957–60 i 1962–73 jego przewodniczący, 1958-72 wiceprezes i 1972-74 prezes Międzynarodowej Unii Elektrotermii (UJE) w Paryżu.
Juliusz Sokołowski (1945 – 2008 Wrocław), absolwent Politechniki Wrocławskiej, Wydział Elektroniki (1968), 1968-93 zatrudniony we Wrocławskich Zakładach Elektronicznych Elwro. W marcu 1968 roku uczestnik akcji protestacyjnej na Politechnice Wrocławskiej. Za działalność opozycyjną ukarany przez Senat uczelni wstrzymaniem dyplomu na okres dwóch lat oraz zakazem wstępu na wszystkie uczelnie. W VIII 1980 roku przewodniczący powstałego w Elwro Komitetu Strajkowego, solidaryzującego się ze stoczniowcami na Wybrzeżu, a od IX 1980 roku działacz „Solidarności”, przewodniczący Komitetu Zakładowego w Elwro. 21 XII 1981 – 27 XI 1982 roku internowany w Nysie i Grodkowie. Po uwolnieniu zaangażowany w druk i kolportaż wydawnictw niezależnych (m.in. „Z dnia na dzień”, „Biuletyn Dolnośląski”, „Solidarność Walcząca”) i organizację spotkań Teatru Podziemnego we Wrocławiu.
Zofia Sołtysik (1899 – 1979 Anglia), obrończyni Lwowa w 1918 (odznaczona Krzyżem Orląt i Medalem Niepodległości), zasłana w 1940 roku przez okupanta sowieckiego ze Lwowa zesłana na Sybir, po uwolnieniu w 1942 roku delegatka Ambasady RP w Semipalatyńsku (Kazachstan), porucznik Pomocniczej Służby Kobiet i szef jej sztabu na Środkowym Wschodzie.
Julian Andrzej Sosabowski (1896 – po 1945 na Zachodzie), pułkownik Wojska Polskiego,
zastępca dowódcy 35 Pułku Piechoty w garnizonie Brześć, w kampanii wrześniowej 1939 dowódca piechoty Zgrupowania „Brześć”, które W dniach 14-16 września stoczyło walkę z XIX Korpusem Pancernym gen. Heinza Guderiana, a 29 września w Janowie Lubelskim stoczyło krwawe walki z pododdziałami niemieckiej 27 Dywizji Piechoty, po kampanii w Wojsku Polskim na Zachodzie.
Stanisław Franciszek Sosabowski (1892 – 1967 Londyn), generał brygady Wojska Polskiego , w 1939 roku dowódca 21 Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy” (udział w obronie Warszawy), w Wojsku Polskim na Zachodzie twórca i dowódca Pierwszej Brygady Spadochronowej, która wzięła udział w największej w II wojnie światowej operacji powietrznodesantowej sprzymierzonych pod Arnhem (Holandia) we wrześniu 1944 roku, 31 maja 2006 roku królowa Holandii Beatrix przyznała generałowi pośmiertnie Medal Brązowego Lwa.
Stanisław Spunda-Kostrzewski (1899 – po 1 IX 1939), aktor teatrów Krakowa i Katowic.
Alojzy Stamper (1905 – 1983), przed wojną czołowy działacz Stronnictwa Narodowego we Lwowie, członek Komitetu Głównego Stronnictwa Narodowego w Warszawie.
Wojciech Standełło (1932 – 2005 Poznań), aktor teatralny i filmowy (zagrał w 17 filmach i serialach telewizyjnych), 1977–2005 aktor Teatru Nowego w Poznaniu.
Jan Władysław Stopyra (ur. 1934), samorządowiec, 1973-84 prezydent Szczecina oraz w latach 2002–2006 i 2010–2014 przewodniczący rady miasta Szczecina.
Zdzisław Steusing (1883 – 1952 Wrocław), doktor medycyny, bakteriolog i higienista, 1923-41 profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, członek Towarzystwa Lekarskiego Lwowskiego, redaktor naczelny lwowskiego czasopisma „Higjena Ciała i Sport”, po wojnie profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, na który zorganizował Zakład Higieny, „autor szeregu prac, m.in. „Mikrobiologia dla stomatologów i farmaceutów” (1950), „Higiena dla farmaceutów i stomatologów” (1951).
Kazimierz Strzegocki (1894 – 1965 Warszawa), bankowiec, ukończył studia matematyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, żołnierz I Brygady Legionów Polskich, kapitan Wojska Polskiego, w okresie międzywojennym sprawował funkcje kierownicze w zakładach przemysłowych w Małopolsce i na Górnym Śląsku, a w latach 1933-39 był wiceprezesem PKO Bank Polski, w 1945 roku prezes PKO Banku Polskiego, 1945-48 zastępca Delegata Rządu ds. Wybrzeża, Eugeniusza Kwiatkowskiego.
Seweryn Szczepański (1900 – 1974 Londyn), peowiak, uczestnik walk o niepodległość Polski, saper w Wojsku Polskim, pedagog, podczas II wojny światowej delegat Ministerstwa Oświaty na Afrykę (obozy uchodźców polskich), po wojnie superintendent policji kolonialnej w Tanganice, następnie redaktor „Sapera” w Londynie.
Jan Szczepkowski (1878 – 1964 Milanówek), rzeźbiarz i malarz, w latach 1925–39 dyrektor Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w Warszawie.
Korneli Szlegel, czasem zapisywany jako Szlegiel, Szlegl lub Schlegel (1819 – 1870 Lwów), malarz pejzażysta i krytyk artystyczny, malował też sceny historyczne i rodzajowe, a także wiele portretów arystokracji i bogatych mieszczan lwowskich – znany obraz „Polonez pod gołym niebem”.
Czesław Szolin (1903 – 1972 Nottingham, Anglia), doktor medycyny, lekarz wojskowy, podczas II wojny światowej chirurg 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, m.in. w bitwie o Monte Cassino, następnie szpitala w Casamassima, po wojnie w Anglii – zasłużony działacz polonijny w Nottingham: założyciel lub współzałożyciel Polskiej Szkoły Sobotniej, Koła Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, Polskiego Stowarzyszenia Katolickiego, Klubu Towarzyskiego i Anglo-Polish Conservative Society.
Aleksander Szukiewicz (1816 – 1885 Przemyśl), pisarz, publicysta, tłumacz, redaktor krakowskiego dziennika „Czas” i współpracownik „Przeglądu Polskiego”.
Adam Szwabowicz (1912 – 1983 Warszawa), uczony, specjalista farmakologii i toksykologii weterynaryjnej, docent Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie, po wojnie zorganizował i kierował Katedrą Farmakologii i Toksykologii w Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu.
Henryk Szyper, Schipper (1900 – 1949 Warszawa), historyk literatury, w 1948 roku współorganizator Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, zajmował się głównie twórczością Adama Mickiewicza: „Sentymentalizm w twórczości. Mickiewicza”(Lwów 1926).
Andrzej Środoń (1908 – 1998 Kraków), paleobotanik, 1943-45 pracownik naukowy School of Botany w University of Cambridge w Anglii, 1955-78 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, uczestniczył w wyprawie naukowej na Spitsbergen, członek honorowy Polskiego Towarzystwa Botanicznego.
Michał Świętnicki (1895 – po 1 IX 1939), podczas I wojny światowej żołnierz Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920, wicedyrektor Komunalnej Kasy Oszczędności w Stanisławowie, członek władz Zjednoczenia Kolejowców Polskich, 1938-39 poseł na Sejm RP. Prawdopodobnie zamordowany przez siepaczy z NKWD.
Zygmunt Tebinka (1892 – 1944 York City, USA), podczas I wojny światowej żołnierz Legionów Polskich a 1918-24 Wojska Polskiego w stopniu majora (obserwator w 2 Pułku Lotniczym), właściciel majątku w Praszkowie na Pomorzu, 1930-35 poseł na Sejm RP.
Teofil Terlecki (1800 – 1969 Warszawa), dobry piłkarz grający na pozycji obrońcy, grał w klubach lwowskich 1919-25: Sparta, Czarni i Pogoń , Czarni Radom, Korona Warszawa, w latach 1927-28 w stołecznej Legii (rozegrał 35 meczów w I lidze) i Warszawianka 1928-30.
Julian Tokarski (1883 – 1961 Kraków), geolog, petrograf i gleboznawca, profesor mineralogii i petrografii Politechniki Lwowskiej 1920-41, po wojnie Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie Wyższej Szkoły Rolniczej i jednocześnie Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk, prowadził głównie badania fosforytów, lessów oraz skał krystalicznych Tatr i Wołynia, w latach 1927–32 i w 1939 roku we Lwowie i w 1945–46 w Krakowie prezes Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika (zał. W 1875 r. we Lwowie).
Jerzy Tomaszek (ur. 1928), inżynier budownictwa, 1953-1979 pracownik Biura Projektów Przemysłu Syntezy Chemicznej Prosenchem w Gliwicach, 1979-91 Inwestprojekt w Gliwicach. W latach 60. i 70. projektant budynków laboratoryjnych m.in. dla Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, Politechniki Szczecińskiej i Zakładu Karbochemii w Zabrzu; od 1978 roku członek Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budowlanych. Od IX 1980 działacz „Solidarności”, po 13 XII 1981 roku uczestnik pomocy dla represjonowanych; 1983-89 kolporter m.in. „Tygodnika Mazowsze”. 1990-1994 radny miasta Bytomia, członek Zarządu Miasta, delegat na sejmik samorządowy.
Teodor Torosiewicz (1789 – 1876 Lwów), farmaceuta i balneochemik, mieszkał i pracował we Lwowie, gdzie posiadał aptekę wyposażoną w laboratorium, w którym przeprowadzał swoje analizy chemiczne, zbadał i określił skład wód leczniczych w niemal wszystkich miejscowościach uzdrowiskowych w Małopolsce/Galicji, przyczyniając się do rozwoju wielu uzdrowisk polskich – stąd zwany „ojcem polskiej balneologii”, zdobył uznanie w świecie naukowym i był honorowym członkiem wielu towarzystw naukowych w kraju (m.in. Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk) i za granicą, opublikował zbiorczą pracę pt. „Źródła mineralne w Królestwie Galicji i na Bukowinie pod względem fizyczno-chemicznych właściwości opisane” (1849).
Kazimierz Jan Trampisz (1929 – 2014 Bytom), inżynier, piłkarz – legenda Polonii Bytom (1945-62) – dwa razy z Polonią zdobył tytuł mistrza Polski (1954 i 1962), reprezentant Polski 1950-58 (strzelił w niej 4 bramki), olimpijczyk (Helsinki 1952; zdobył gol w meczu z Francją).
Jakub Walerian Tumanowicz (1714 – 1798 Lwów), polski duchowny ormiańskokatolicki, od 1771 roku biskup-koadiutor i od 1783 roku arcybiskup archidiecezji lwowskiej obrządku ormiańskiego.
Maria Uklejska (1895 – 1979), działaczka harcerska, 1924-25 Naczelnik Związku Harcerstwa Polskiego, redaktorka naczelna kwartalnika „Harcerstwo”, wykładowczyni Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie.
Zygmunt Gabriel Urbanyi (1872 – 1937 Bydgoszcz), skrzypek, dyrygent i kompozytor, pedagog Bydgoskiego Konserwatorium Muzycznego, dyrygent chórów w Bydgoszczy, autor marsza „Z orłami w zawody” , który w okresie II Rzeczypospolitej był hymnem polskich wojsk lotniczych.
Mieczysław Urbański (1923 – 1997 Szczecin), generał brygady (1972), 1973-80 komendant Centrum Doskonalenia Oficerów|Centrum Doskonalenia Oficerów w Rembertowie, 1980-89 szef Zarządu Planowania i Zaopatrywania w Materiały Szkoleniowe w Głównym Zarządzie Szkolenia Bojowego WP w Warszawie.
Stanisław Marian Waltoś (ur. 1932), prawnik, specjalista w zakresie historii prawa i postępowania karnego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, doktor honoris causa Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie (2004), 1992-97 ekspert Rady Europy, w 2004 roku ekspert rządu łotewskiego.
Stanisław Wasylewski (1885 – 1953 Opole), lwowski i od 1927 roku poznański dziennikarz, eseista, krytyk literacki, tłumacz, autor opracowań pamiętników, autor wielu książek dotyczących Lwowa, laureat nagrody literackiej miasta Poznania (1937) i Złotego Wawrzynu Polskiej Akademii Literatury, podczas sowieckiej okupacji Lwowa w latach 1939-41 wchodził w skład lokalnej konspiracyjnej Rady Narodowej, podległej rządowi polskiemu w Londynie.
Tomasz Henryk Weiss (1929 – 1988 Kraków), historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, zajmował się przede wszystkim okresem modernizmu oraz krakowskim środowiskiem literackim przełomu XIX i XX wieku: „Cyganeria Młodej Polski”, „Legenda i prawda Zielonego Balonika”.
Leszek Wierzejski (1929 – 1995 Wrocław), historyk, kierownik w Bibliotece Głównej Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, pedagog. Od IX 1980 roku zasłużony działacz wrocławskiej „Solidarności”; do 1989 roku wykładowca w grupach samokształceniowych: wykłady nt. polskich tradycji niepodległościowych w kościołach w Warszawie, Krakowie, Sanoku, Lubinie, Świebodzicach, w XI 1981 roku (z Andrzejem Oryńskim) wykłady z historii dla strajkujących studentów wrocławskich uczelni; do 1989 roku inicjator tworzenia tablic upamiętniających Józefa Piłsudskiego, bohaterów powstań narodowych i in. 14 XII 1981 roku współzałożyciel (z Andrzejem Oryńskim) podziemnego pisma „Wiadomości Bieżące”, do XII 1982 roku redaktor. 7 XII 1982 roku zatrzymany, 9 XII internowany, 11 XII 1982 roku aresztowany, 11 IV zwolniony; 18 V 1983 skazany na 1,5 roku więzienia w zawieszeniu na 3 lata i zwolniony z pracy. 1983–89 roku ponownie redaktor i 1985-86 redaktor naczelny „Wiadomości Bieżących”, 1984-1989 wykładowca na Chrześcijańskim Uniwersytecie Robotniczym przy Duszpasterstwie Ludzi Pracy przy parafii św. Klemensa Dworzaka we Wrocławiu. Autor książki „Stanisławów gród Rewery” (1993), współautor (z Jerzym Sydorem) „Szlakiem bohaterów „Trylogii”” (1987).
Tadeusz Wierzejski (1892 – 1974 Warszawa), znany kolekcjoner cennych dzieł sztuki (zgromadził m.in. cenną kolekcję porcelany miśnieńskiej), ofiarodawca na rzecz polskich zbiorów muzealnych (m.in. Wawel, Zamek Królewski w Warszawie, dla Muzeum Narodowego w Poznaniu przekazał zestaw zabytkowych mebli z przeznaczeniem dla pałacu Raczyńskich w Rogalinie), kustosz Muzeum Narodowego w Warszawie.
Zenon Wiktorczyk (1918 – 1997 Warszawa), aktor estradowy, reżyser teatralny, satyryk, konferansjer, dziennikarz, latach 1950–83 pełnił funkcje kierownicze w Polskim Radiu w Warszawie, a jego programy rozrywkowe przyniosły mu wielką popularność.
Bolesław Marian Winiarski (1925 – 2008 Wrocław), ekonomista, specjalista w zakresie planowania regionalnego i przestrzennego (ekspert ONZ), profesor Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Autor licznych publikacji naukowych.
Maria Wisłobocka (1867 – 1942 Związek Sowiecki), aktorka teatrów Krakowa i Lwowa, w 1940 roku zesłana przez okupanta sowieckiego do Kazachstanu, gdzie zmarła z wycieńczenia.
Zygmunt Wisłouch ps. "Szumski" (1918 – 2005), dowódca plutonowy, żołnierz Armii Krajowej (Zgrupowanie „Żniwiarz”), bohaterski uczestnik Powstania Warszawskiego 1944, odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.
Wojciech Wiśniowski (1865 – 1933 Warszawa), minerolog i petrograf, profesor Politechniki Lwowskiej.
Roman Witkiewicz (1886 – 1941 Lwów), inżynier mechanik, profesor Politechniki Lwowskiej, członek Akademii Nauk Technicznych, autor szeregu prac naukowych. Do jego uczniów, którzy po II wojnie światowej zostali profesorami należą: Jan Bosch, Stanisław Chrzanowski, Stanisław Ochęduszko, Witold Około-Kułak, Witold Rosner, Fryderyk Staub, Stanisław Steindel, Kazimierz Sulima-Szawłowski, Zbigniew Wernicki, Wiktor Wiśniowski, Eliasz Zielski i Zdzisław Ziółkowski.
Zamordowany przez hitlerowców z pomocą nacjonalistów ukraińskich.
Jan Władyka (1896 – 1967 Kraków), pułkownik saperów Wojska Polskiego, dowódca batalionu szkolnego Szkoły Podchorążych Saperów w Warszawie, komendant Obszaru Lwowskiego „Nie” od lutego 1945 do października 1945 roku, więziony przez komunistów 1948-56.
Andrzej Wohl (1911 – 1998 Warszawa), socjolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, zajmował się socjologią sportu i większość swojej kariery naukowej był zatrudniony w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, w której założył pierwszy na świecie Zakład Socjologii Sportu, w latach 1965–84 redaktor naczelny czasopisma „International Review of Sport Sociology”.
Jan Wolgner (1863 – 1926), do 1918 roku dyplomowany podpułkownik armii austro-węgierskiej, od 1 listopada 1918 roku w Wojsku Polskim, generał brygady (1922), dowódca 18 Dywizji Piechoty.
Ludwik Wostrowski (1874 – 1914 k. Warszawy), aktor teatrów we Lwowie, Poznaniu, Łodzi i Warszawie.
Juliusz Artur Wurzel (1887 – 1944 w Palestynie), polski adwokat i publicysta żydowskiego pochodzenia, senator RP 1922-27, współzałożyciel i publicysta wydawanego po polsku we Lwowie dziennika „Chwila”.
Franciszek Zachariasiewicz (1770 – 1845 Przemyśl), duchowny katolicki, teolog, profesor i 1826-27 rektor Uniwersytetu Lwowskiego, biskup tarnowski 1836-40, następnie biskup przemyski.
Szczęsny Zahajkiewicz (1861 – 1917 Chicago), pisarz, stały współpracownik „Dziennika Chicagowskiego”.
Ferdynand Jan Zamojski (1914 – 1984 Warszawa), ukończył prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, prozaik (wydał 12 książek: 8 powieści i 4 tomy opowiadań).
Piotr Zelinger (1824 – 1905 Wilno), śpiewak operowy, aktor teatralny, reżyser, występował w teatrach Lwowa, Krakowa, Warszawy (Teatr Wielki) i Wilnie, gdzie 27 X 1864 roku występował w ostatnim polskim przedstawieniu w tym mieście (za zgodą zaborcy otwarty ponownie dopiero w 1905 r.).
Tadeusz Zubrzycki (1881 – po 1 IX 1939), inżynier, kierownik Instytutu Hydrograficznego Ministerstwa Komunikacji w Warszawie, sekretarz generalny Towarzystwa Geofizyków w Warszawie, wiceprezes międzynarodowej Asocjacji Hydrologów Naukowych.
Józef Zwonarz (1899 – 1984 Lesko), studiował na politechnice w Budapeszcie, właściciel zakładu mechanicznego w Lesku, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 i polskiego ruchu oporu,
uratował od śmierci 6 Żydów: z obozu przejściowego w Zasławiu wyprowadził Jafę Wallach, żonę dra Natana Wallacha i przez ponad 22 miesiące ukrywał w piwnicy swojego warsztatu pięć innych osób, w tym rodzinę Wallachów z Sanoka, za co odznaczony został wraz z żoną izraelskim medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1980 roku.
Bogusław Żurakowski (ur. 1939), poeta, literaturoznawca, aksjolog, pedagog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego – 1996-2002 dyrektor Instytutu Pedagogiki, jego utwory poetyckie tłumaczone były na języki obce, między innymi: angielski, hiszpański, niemiecki, litewski, czeski, ukraiński i węgierski, 1996-2008 prezes krakowskiego oddziału Stowarzyszenie Pisarzy Polskich.

Tylko w prawdziwie POLSKIM mieście – i to tylko średniej wielkości mogło urodzić się w półtora wieku aż tylu znanych i zasłużonych Polaków!
Warto tu dodać, że internetowa polska Wikipedia w haśle „Ludzie urodzeni w Stanisławowie (do 1945)” wymienia 80 Polaków (my tutaj 210), 2 Żydów i również zaledwie dwóch znanych Ukraińców: Myrosława Dumanskiego (1929-1996), dobrego piłkarza i Jarosława Karpynecia (1905-1944), terrorystę ukraińskiego. Ukraińska Wikipedia podaje nazwisko tylko jednego Ukraińca urodzonego w polskim Stanisławowie, czyli od XVII wieku do 1945 roku: Myrosława Dumanskiego. Taki jest tytuł „prawny” Ukraińców do polskiego Stanisławowa!

Marian Kałuski
(Nr 135)

Wersja do druku

Pod tym artykułem nie ma jeszcze komentarzy... Dodaj własny!

16 Kwietnia 1943 roku
Rząd RP na Wychodźstwie zwrócił się do Czerwonego Krzyża o zbadanie okoliczności Zbrodni Katyńskiej


16 Kwietnia 1923 roku
Urodziła się Alina Janowska, aktorka filmowa i teatralna. Łączniczka w Powstaniu Warszawskim (batalion "Kiliński") Zmarła w 2017 roku


Zobacz więcej