Piątek 19 Kwietnia 2024r. - 110 dz. roku,  Imieniny: Alfa, Leonii, Tytusa

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 25.07.14 - 22:42     Czytano: [4570]

Dział: Kresy w życiu Polski i narodu polskiego

Ratujmy lwowską katedrę

Polska katedra lwowska w ukraińskich rękach

Lwów odegrał wielką rolę w dziejach Polski i narodu polskiego oraz Kościoła polskiego. Był prawdziwym bastionem polskości i miastem wiernym Rzeczypospolitej przez 600 lat.

Chociaż do 1939 roku obok Polaków mieszkali tu także Żydzi (którzy w większości na co dzień używali języka polskiego!), Ukraińcy i Niemcy oraz mniejsze grupy innych narodowości, było to polskie miasto; polskość zasłaniała wszystko inne. W żadnym innym mieście polskim tak uroczyście nie obchodzono dzień święta narodowego 3 Maja jak właśnie we Lwowie. Miasto swą polskością promieniowało na całą Polskę. Lwów uczył Polaków patriotyzmu.

Niestety, po II wojnie światowej moce piekielne, ucieleśnione w Stalinie, Churchillu i Roosevelcie, oderwały Lwów od Polski i wypędziły z miasta jego polską ludność, a pozostałe po Polakach budowle i inne pamiątki sowietyzowało się, a od 1991 ukrainizuje się. Na przykład piękny barokowy kościół Dominikanów Sowieci zamienili na muzeum ateizmu, a Ukraińcy przekazali go grekokatolikom, którzy niszcząc jego polskie oblicze, upodobniają go do cerkwi i pamiątki ukraińskiej.

Jest we Lwowie wielka polska pamiątka, ktĂłrej nie odwaĹźyli się ruszyć nawet Sowieci - katedra czy raczej Bazylika Archikatedralna p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii przy placu Katedralnym w samym sercu miasta. Początki katedry sięgają połowy XIV w., kiedy LwĂłw został Polsce przywrĂłcony przez Kazimierza Wielkiego, a właściwie przez ostatniego księcia halickiego Bolesława Jerzego, ktĂłry w swoim testamencie przekazał księstwo Polsce. LwĂłw, obok prymasowskiego Gniezna, był od 1412 roku siedzibą drugiego polskiego arcybiskupa metropolity. Arcybiskupi lwowscy odgrywali dużą rolę w Ĺźyciu Kościoła polskiego. DwĂłch z nich zostało arcybiskupami metropolitami gnieĹşnieńskimi – prymasami Polski: w 1503 roku Andrzej Boryszewski (ok. 1435-1510), arcybiskup lwowski w latach 1493-1503 i w 1759 roku Władysław Łubieński (1703-1767), arcybiskup lwowski w latach 1758-59. To w katedrze lwowskiej 1 kwietnia 1656 krĂłl Jan Kazimierz ogłosił Matkę Bożą krĂłlową Polski. I jest Ona naszą krĂłlową po dziś dzień. Sama katedra jest skarbnicą wielkich polskich pamiątek.

LwĂłw dzisiaj jest ukraiński i takim zapewne pozostanie juĹź na zawsze. Ok. 15 000 PolakĂłw-katolikĂłw w 800-tysięcznym Lwowie z biegiem czasu w sposĂłb zupełnie naturalny wynarodowi się; obecny arcybiskup lwowski Mieczysław Mokrzycki zarządził odprawianie jednej mszy niedzielnej po ukraińsku. Jeśli wszyscy czy chociaĹźby większość zukrainizuje się, jedna z największych polskich pamiątek narodowych przejdzie w ręce ukraińskie. W świątyni, ktĂłra, jak to piszą dzisiaj przewodniki po mieście, “jest głównym ośrodkiem Ĺźycia religijnego mieszkających tu PolakĂłw”, ludzie będą modlić się tylko po ukraińsku. Będą to ludzie, dla ktĂłrych nie tylko będzie obca polska przeszłość świątyni, ale takĹźe ludzie, ktĂłrzy mogą dążyć de jej całkowitej depolonizacji, co stało się w ostatnich latach z katedrą w Wilnie, ktĂłrą przejęli Litwini.

Dlatego uwaĹźam, Ĺźe Kościół polski wraz z rządem polskim powinny postarać się o to, aby katedra lwowska została legalnie uznana jako “kościół polski”, na wzĂłr kościoła polskiego w Rzymie.

Chyba, Ĺźe juĹź na niczym nam nie zaleĹźy!

Polskie Grody Czerwieńskie – Ziemia Czerwieńska

Grodami Czerwieńskimi albo Ziemią Czerwieńską nazywano w zaraniu dziejów Polski wschodnią część Małopolski w dorzeczu górnego i średniego Sanu, górnego Bugu i Dniestru. W późniejszych wiekach zaliczano do niej także zachodnią część Podola, kotlinę górnego Dniestru i stoki Karpat Wschodnich aż po Czarnohorę włącznie. Dzisiaj jest to powszechnie przyjęta w historiografii nazwa ziem stanowiących w X i XI wieku przedmiot rywalizacji polsko-ruskiej (Ruś Kijowska).

Była to pierwotnie ziemia polska, ktĂłrą zamieszkiwało lechickie (polskie) plemię Lędzian. Potwierdza ten fakt m.in. toponomastyka najstarszych nazw geograficznych tych ziem, ktĂłre są bez wątpienia polskie, jak np. Czerwień, Pełtew, Przemyśl, Wołyń czy Bełz; ze Zbrucza w XIX w. wydobyto posąg lechickiego boĹźka Świętowita. Grody Czerwieńskie w sposĂłb zupełnie naturalny – przez łączenie ziem lechickich, i nawet wcześniej niĹź Ziemia Krakowska (!), weszły w skład państwa polskiego za Mieszka I i stanowiły zaporę przed parciem Rusi Kijowskiej na zachĂłd. Świadczy o tym system obronny Lędzian, skierowany w kierunku południowo-wschodnim, w ktĂłrym kluczową rolę odgrywał Czerwień (obecnie Czermno) i Bełz (oderwany od Polski w 1951 r.) oraz zaplecze gospodarcze połoĹźone na zachodnim brzegu Huczwy. NaleĹźy tu takĹźe podkreślić, Ĺźe ziemie połoĹźone nad Dniestrem i Bugiem w X i XI wieku, nie tylko Ĺźe nie były nazywane Rusią, ale były Rusi stale przeciwstawiane, i to w ĹşrĂłdłach kijowskich!

Według kroniki ruskiej (kijowskiej) Nestora (Powiść doroczna) „Roku 6489 [981]. Poszedł (książę kijowski) Włodzimierz ku Lachom i zajął grody ich: Przemyśl, Czerwień i inne grody, ktĂłre do dziś dnia są pod Rusią.” Od tej pory ten pograniczny teren stanowił w XI wieku przedmiot sporu polsko-ruskiego i Grody Czerwieńskie dwa razy powracały do polskiej Macierzy. W 1018 roku przywrĂłcił je Polsce książę (krĂłl) polski Bolesław Chrobry podczas swej wyprawy na KijĂłw. Kronikarze zauwaĹźyli, Ĺźe w tej wyprawie po stronie polskiej wzięli udział zbrojni Lędzianie – mieszkańcy GrodĂłw Czerwieńskich, co świadczy o ich jeszcze wĂłwczas, po prawie 40 latach ruskiego tu panowania, łączności etnicznej z Polakami. W 1031 roku Grody Czerwieńskie ponownie włączył do Rusi, po zbrojnej wyprawie na Polską, książę kijowski Jarosław Mądry. Z tego samego roku pochodzi ostatnia wzmianka o Grodach Czerwieńskich: „Roku 6539 [1031]. Jarosław i Mścisław zebrali wojĂłw mnogich, poszli na LachĂłw i zajęli Grody Czerwieńskie znowu, i spustoszyli ziemię lacką, i mnĂłstwo LachĂłw przywiedli, i rozdzielili ich. Jarosław osadził swoich nad Rosją, i są do dziś” (tj. w 1113 roku). Aby utrwalić tu swoje panowanie Jarosław Mądry przesiedlił dużą część ludności lędziańskiej w głąb Rusi, m.in. do Kijowa, a Grody Czerwieńskie zasiedlił kolonistami ruskimi. Od tego czasu ziemie te miały charakter mieszanego etnicznie pogranicza polsko-ruskiego. Ponownie przywrĂłcił Polsce Grody Czerwieńskie krĂłl polski Bolesław Śmiały w 1077 roku, jednak juĹź między 1086 a 1090 rokiem powrĂłciło tu panowanie ruskie i to aĹź na 250 lat. Po 1090 roku ziemie te zostały objęte intensywną akcją misyjną metropolitĂłw kijowskich i pozyskane dla wiary ruskiej (prawosławnej). Od tej pory zaczęto nazywać te ziemie Rusią; od czasĂłw krĂłla polskiego Kazimierza Wielkiego, ktĂłry w 1340 roku stał się legalnym panem tej ziemi (została włączona do Polski), były nazywane Rusią Czerwoną, ktĂłrej to nazwy podłoĹźem jest właśnie nazwa GrodĂłw Czerwieńskich, z tym Ĺźe niektĂłrzy historycy uwaĹźają, Ĺźe nazwa Ruś Czerwona powstała dopiero w XV wieku, po powstaniu wojewĂłdztwa ruskiego (lwowskiego) w 1430 roku. Większość terytorium byłych GrodĂłw Czerwieńskich znajduje się obecnie w granicach Polski, wschodnia część – ziemie bełzka, lwowska i samborska w granicach niepodległej od 1991 roku Ukrainy (1945-91 naleĹźały do Związku Sowieckiego).

Polskie uniwersytety ludowe na Kresach w latach 1932-39

W okresie międzywojennym (1921-39) na ziemiach polskich działało 27 uniwersytetĂłw ludowych, prowadzących wykłady z zakresu nowoczesnej wiedzy rolniczej. SpośrĂłd nich siedem polskich uniwersytetĂłw ludowych działało na Kresach. Pierwszy uniwersytet ludowy w niepodległej Polsce został załoĹźony w 1921 roku w Dalkach koło Gniezna. Na Kresach jako pierwszy, a dziewiąty w kraju, powstał w 1932 roku Uniwersytet Ludowy w Michałówce koło Dubna w woj. wołyńskim, prowadzony do 1939 roku przez słynne wołyńskie Liceum Krzemienieckie w Krzemieńcu i kierowany przez Helenę Juraszową; drugim (10-tym z rzędu) był Uniwersytet Chłopski w Grzędzie koło Lwowa, działający w latach 1934-39, prowadzony przez Towarzystwo Wiejskich UniwersytetĂłw Ludowych i kierowany przez Feliksa Szafrańskiego i Weronikę Tropaczyńską-Ogarkową; trzecim (11-tym) Wiejski Uniwersytet Społeczny w Prudziszczu pod Wilnem, prowadzony w latach 1935-39 przez Związek OsadnikĂłw; czwartym (12-tym) Uniwersytet Ludowy w Róşynie koło Kowla, prowadzony takĹźe przez Liceum Krzemienieckie w latach 1935-39, kierowany przez Kazimierza Banacha i Augustyna Suskiego; piątym (18-tym) Białostocki Uniwersytet Wiejski w Ĺťernej, pow. Wołkowysk na GrodzieńszczyĹşnie, prowadzony w latach 1937-39 przez Towarzystwo UniwersytetĂłw Wiejskich WojewĂłdztwa Białostockiego i kierowany przez Jana Ĺťelaznego; szĂłstym (21-szym) Uniwersytet Wiejski Towarzystwa Szkoły Ludowej w Ohladowie koło Radziechowa w woj. tarnopolskim, prowadzony w latach 1938-39 przez Towarzystwo Szkoły Ludowej i kierowany przez Jana Dracza; ostatni – siĂłdmy z rzędu na Kresach i 26ty w Polsce Uniwersytet Ludowy w Małyńsku w pow. Kostopol na Wołyniu, załoĹźony w 1939 roku i, jako trzeci, prowadzony przez Liceum Krzemienieckie i kierowany przez Teofila Fleszara.

Syn ziemi kresowej Bolesław Limanowski

Bolesław Limanowski (1835 – 1935) Ĺźył niemal rĂłwne sto lat i juĹź za Ĺźycia stał się legendą. Jedni nazywali go „Szermierzem wolności”, inni „Plutarchem polskiego socjalizmu”. Był jednym z pierwszych działaczy polskiego ruchu socjalistycznego, historykiem, socjologiem i znanym publicystą.

Bolesław Limanowski urodził się w polskich Inflantach w PodgĂłrzu koło Dyneburga (obecnie Łotwa), a jego Ĺźycie kresowe związane było poza Inflantami z Wilnem i Lwowem. 20 maja 1861 roku był jednym ze współorganizatorĂłw polskiej patriotycznej manifestacji w katedrze wileńskiej, za co został aresztowany i uwięziony. Po uwolnieniu i opuszczeniu Rosji najpierw mieszkał w Warszawie, a następnie, w latach 1870-77 we Lwowie. Tu ukończył studia na uniwersytecie polskim i w 1875 roku zrobił dysertację doktorską z zakresu socjologii, ktĂłra obok historii stanowiła pasję jego Ĺźycia. W stolicy autonomicznej i rządzonej przez PolakĂłw Galicji, obracał się w kręgu tamtejszych demokratĂłw i socjalistĂłw, rozwijając oĹźywioną działalność publicystyczną. We Lwowie urodził się w 1876 roku jego syn Mieczysław, w latach 1927-39 profesor geografii na polskim Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Do Lwowa Limanowski powrĂłcił w 1907 roku wspierając późniejszą działalność niepodległościową JĂłzefa Piłsudskiego – zwłaszcza Związek Strzelecki i Legiony Polskie (podczas I wojny światowej). Limanowski jest autorem m.in. pracy Historia powstania 1863 i 1864 (1889), ktĂłra jest cennym przyczynkiem do historii Powstania Styczniowego na Kresach oraz biografii pochodzącego z Wołynia działacza niepodległościowego i pisarza polityczno-społecznego oraz myśliciela Stanisława Worcella (1799 – 1857).

Polacy założycielami miast w Małopolsce Wschodniej

Polacy są załoĹźycielami wszystkich historycznych miast w Małopolsce Wschodniej. Za ruskich czasĂłw nie było tam miast w zachodnioeuropejskim tego słowa znaczeniu; nawet Halicz i LwĂłw – stolice Rusi Halickiej i potem Halicko-Wołyńskiej (do 1340 r.) nie były miastami. To krĂłlowie polscy nadali prawa miejskie wszystkim istniejącym przed 1772 rokiem miastom Małopolski Wschodniej (nadanie osadzie praw miejskich czyniło ją miastem w całym tego słowa znaczeniu, a przede wszystkim pod względem administracyjnym). I tak dla przykładu, LwĂłw otrzymał magdeburskie prawo miejskie w 1356 roku, Sądowa Wisznia w 1368, Kołomyja ok. 1370, Halicz w 1374, Buczacz ok. 1379, Bełz w 1388, Trembowla w 1389, Sambor w 1390, ChodorĂłw w 1394, Szczerzec w 1397, Rudki i ĹťydaczĂłw pod koniec XIV w., Tłumacz w 1403, Mościska w 1404, NiĹźankowice w 1408, GrĂłdek Jagielloński ok. 1410, Busk w 1411 (z nadania księcia mazowieckiego Siemowita), Rohatyn w 1415, Drohobycz w 1422, Sokal w 1424, Stryj w 1431, Śniatyń w 1448, Tyśmienica w 1448, Monasterzyska w 1454, Rawa Ruska w 1455 (z nadania księcia mazowieckiego Władysława I), Pomorzany w 1456, DunajĂłw ok. 1460, UhnĂłw w 1462, Podhajce przed 1469, KulikĂłw w 1469, Kamionka Strumiłowa w 1471, Komarno w 1473, RadziechĂłw w 1493, ZałoĹşce przed 1511, Olszanica w 1518, Jazłowiec w 1519, Krakowiec w 1520, CzortkĂłw w 1522, ZłoczĂłw w 1523, Dolina w 1525, ChyrĂłw w 1528, BrzeĹźany w 1530, Tarnopol w 1540, BudzanĂłw w 1549, Mosty Wielkie w 1549, Kałusz w 1549, Wojniłów w 1552, Stary Sambor w 1553, Barysz w 1559, Husiatyn w 1559, Ĺťurawno w 1563, Kopyczyńce w 1564, Dobromil w 1566, JaworĂłw w 1569, Kozowa w 1569, NiemirĂłw w 1570, MikołajĂłw w 1570, FirlejĂłw po 1570, Brody w 1584, Bołszowce w 1590, MagierĂłw w 1591, NadwĂłrna w 1591, JaryczĂłw Nowy i Mikulińce w XVI w., Skałat w 1600, Winniki i Żółkiew w 1603, BolechĂłw w 1612, SasĂłw w 1615, Przemyślany w 1623, ZborĂłw w 1639, KosĂłw w 1654, StanisławĂłw w 1662, Kuty w 1715, Turka w 1730, Zaleszczyki w 1766 i Milenica w 1767 roku.

Zachodnioukraińska Republika Ludowa nie miała szansy na przetrwanie

19 paĹşdziernika 1918 roku powstała we Lwowie Ukraińska Rada Narodowa, złoĹźona z nacjonalistĂłw rusko-ukraińskich, ktĂłra postanowiła objąć z pomocą wojska austriackiego, w drodze wojskowego zamachu, władzę w Galicji Wschodniej. Nocą z 31 paĹşdziernika na 1 listopada 1918 roku wojska ukraińskie głównie z armii austriackiej i wspierane przez oficerĂłw austriackich zajęli zbrojnie LwĂłw i obszar między Sanem a Zbruczem, tworząc nacjonalistyczną tzw. Zachodnioukraińską Republikę Ludową o obliczu zdecydowanie antypolskim. Ĺťadne państwo w Europie i na świecie nie uznało de iure Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. We Lwowie, ktĂłry był polskim bastionem, nawet bez regularnego wojska polskiego, gdyĹź w mieście większość ludności stanowili Polacy, od pierwszego dnia rządĂłw władze ukraińskie i ukraińska armia natrafiały na zdecydowany i z kaĹźdym dniem coraz silniejszy opĂłr PolakĂłw, ktĂłrzy 22 listopada przepędzili z miasta z bronią w ręku „swoich reprezentantĂłw” - rząd ukraiński. Wypędzony ze Lwowa – swojej niby stolicy - rząd ukraiński musiał przenieść się do Stanisławowa. Wojna polsko-ukraińska nadal jednak trwała, gdyĹź rząd zachodnioukraiński nie chciał pĂłjść na Ĺźaden kompromis z Polską. Między 16 a 18 lipca 1919 roku wojska polskie wyparły za Zbrucz – na rosyjskie Podole resztki armii ukraińskiej, ktĂłra potem przyłączyła się do bolszewickiej Armii Czerwonej. Tym samym zakończyła się „niepotrzebna wojna”, jak ją określił Władysław PobĂłg-Malinowski w Najnowszej historii politycznej Polski (t. 2, Londyn 1956), dodając: „...wojna, wyrosła z ukraińskich przesłanek dla ktĂłrych nie było gruntu do realnej rzeczywistości. Historycznie bowiem prawo narodu polskiego do dzielnicy małopolskiej i siła Ĺźywej jej polskości były zbyt wielkie, by liczyć moĹźna było na polską rezygnację bez walki; mogli Ukraińcy – przez tajny spisek z Habsburgami, przez zaskoczenie społeczeństwa polskiego i przez powaĹźną zrazu przewagę w sile opanować dzielnicę, walki z Polską jednak wygrać nie mogli, a nawet gdyby wygrali ją przy pomocy z zewnątrz, to na pewno nie zdołaliby utrzymać sztandaru swojej niezaleĹźności państwowej i niechybnie, jak cała Ukraina Naddnieprzańska, znaleĹşliby się pod miaĹźdżącym młotem Rosji Sowieckiej. Krew przelana, co prawda, prawie nigdy nie wsiąka w ziemię bezowocnie, ale jeśli nawet walka z Polską obudziła i pogłębiła w masach ruskich samowiedzę narodową, to przecieĹź wszystkie jej owoce – zaostrzenie animozji, wytworzenie się poklęskowej polityczno-wojskowej emigracji ukraińskiej i późniejsza przeciwpolska akcja dywersyjna – rozwijały się fatalistycznie w kierunku zamiany współżycia z Polską w niewolę w czerwonym sowieckim „więzieniu ludĂłw”.

Ale nawet gdyby zwycięskie z Polską państwo Zachodnioukraińskie nie zostało podbite wówczas przez Związek Sowiecki, to nie miało by wielkich szans na normalne funkcjonowanie, nie mówiąc już o rozwoju, a przecież, przez okupację austriacką, był to kraj bardzo zacofany gospodarczo. Państwo to miałoby wrogów na wszystkich swoich granicach. Bez wątpienia nie tylko Polska, ale także Węgry czy Czechosłowacja oraz Rumunia nie ułatwiali by jemu życia. Węgry, Czechosłowacja i Rumunia dlatego, że rząd zachodnioukraiński miał w swoim zamiarze przyłączenie do niego Rusi Zakarpackiej i Bukowiny. Osłabianie zachodnioukraińskiego państwa leżało by w ich, tak jak i Polsce, w żywotnym interesie. Bez dostępu do morza państwo zachodnioukraińskie miało by bardzo ograniczone możliwości handlu zagranicznego. A kłopoty z sąsiadami to nie byłby jedyny wielki problem tego państwa. Szkolnictwo wyższe we Lwowie było w polskich rękach; nie było ani jednej wyższej uczelni ukraińskiej i kadry naukowej, która mogła by je stworzyć w najbliższych latach. Zdecydowana większość lekarzy, adwokatów, inżynierów, techników, architektów, agronomów, dentystów, aptekarzy to byli tam Polacy i Żydzi. Rządy zachodnioukraińskie, kierowane przez polakożerców na pewno przyczyniły by się do opuszczenia kraju przez większość ludzi tych zawodów, do przeniesienia się do Polski. Gdyby ci Polacy wyjechali, to państwo zachodnioukraińskie nie mogło by normalnie funkcjonować. Wyższe uczenie nie miały by wykładowców, szpitale lekarzy, sądy pozbawione były by sędziów i adwokatów, z braku inżynierów i techników stanęła by większość fabryk i kopalń, a może nawet i pociągów. W kraju zapanował by chaos, który prawdopodobnie doprowadził by do upadku państwa zachodnioukraińskiego albo przez anarchię, albo przez zajęcie go przez Związek Sowiecki czy Polskę.

Państwo zachodnioukraińskie było poronionym pomysłem nacjonalistĂłw ukraińskich, ktĂłrzy nie kierowali się realną rzeczywistością a tylko zwykłą nacjonalistyczną głupotą, przez co nie uzyskało Ĺźadnego sprzymierzeńca w Europie, gdyĹź jego jedyni protektorzy – Austria i Niemcy przestali istnieć juĹź w listopadzie 1918 roku z chwilą przegranej przez nich wojny światowej.

Województwo wołyńskie

W 1566 roku zostało utworzone wojewĂłdztwo wołyńskie złoĹźone z powiatĂłw: łucki, włodzimierski i krzemieniecki. Przetrwało ono do upadku Polski w 1795 roku. Za okupacji rosyjskiej Wołynia istniała gubernia wołyńska. Polskie wojewĂłdztwo wołyńskie zostało utworzone ponownioe 21 lutego 1921 roku ze stolicą w Łucku nad Styrem. Istniało do inwazji sowieckiej na Polskę 17 września 1939 roku. Obejmowało ono obszar 35 700 km kw. i w 1931 roku liczyło 2 086 000 mieszkańcĂłw, wśrĂłd ktĂłrych było: PolakĂłw – 346 600 (16,6%), UkraińcĂłw - 1 426 900 (68,4%), ĹťydĂłw – 205 500 (9,9%), NiemcĂłw – 46 900 (2,3%), CzechĂłw – 31 tys. (1,5%), Rosjan - 23,4 tys. (1,1%) i innych 5200 (0,2%) osĂłb. WojewĂłdztwo dzieliło się na powiaty: Dubno – 3275 km kw., 226 700 ludności, w tym 33 987 PolakĂłw; HorochĂłw – 1757 km kw., 122 100 ludności, w tym 21 100 PolakĂłw; Kostopol – 3496 km kw., 159 600 ludności, w tym 34 951 PolakĂłw; Kowel – 5682 km kw., 255 100 ludności, w tym 36 720 PolakĂłw; Krzemieniec – 2790 km kw., 243 000 ludności, w tym 25 758 PolakĂłw; Luboml – 2054 km kw., 85 500 ludności, w tym 12 150 PolakĂłw; Łuck – 4767 km kw., 290 800 ludności, w tym 55 466 PolakĂłw; RĂłwne – 2898 km kw., 252 800 ludności, w tym 36 990 PolakĂłw; Sarny – 5478 km kw., 181 300 ludności, w tym 30 426 PolakĂłw; Włodzimierz Wołyński – 2208 km kw., 150 400 ludności, w tym 40 286 PolakĂłw; ZdołbunĂłw – 1349 km kw., 118 300 ludności, w tym 17 826 PolakĂłw. Wojewodami wołyńskimi byli: Stanisław Jan Krzakowski 14 marca 1921 – 7 lipca 1921, Tadeusz Łada 7 lipca 1921 – 12 sierpnia 1921 (p.o.), Stanisław Downarowicz 13 sierpnia 1921 – 19 września 1921, Tadeusz Dworakowski 10 paĹşdziernika 1921 – 15 marca 1922 (p.o.), Mieczysław Mickiewicz 22 lutego 1922 – 1 lutego 1923, Stanisław Srokowski 1 lutego 1923 – 29 sierpnia 1924, Kajetan Olszewski 29 sierpnia 1924 – 4 lutego 1925, Aleksander Dębski 4 lutego 1925 – 28 sierpnia 1926, Władysław Mech 28 sierpnia 1926 – 9 lipca 1928, Henryk JĂłzewski 9 lipca 1928 – 29 grudnia 1929, JĂłzef Śleszyński 13 stycznia 1930 – 5 czerwca 1930 (p.o.), Henryk JĂłzewski 5 czerwca 1930 – 13 kwietnia 1938 i Aleksander Hauke-Nowak 13 kwietnia 1938 – wrzesień 1939.

Anabaptyści na Wołyniu

Zanim dotarła do Polski i na Kresy nauka Jana Kalwina (kalwinizm), juĹź w 1536 roku pojawili się na ziemiach polskich – na Kresach anabaptyści. Ten wyjątkowo radykalny nurt w reformacji zrodzony w Szwajcarii w kręgu Ulricha Zwingliego, ktĂłry wszyscy potępiali, włącznie z innymi działaczami reformacji, pojawił się na Śląsku juĹź w 1526 roku, pozyskując ok. 250 zwolennikĂłw. Po klęsce zadanej anabaptystom w bitwie pod Muensterem w 1535 roku, grupa ok. 200 śląskich anabaptystĂłw z obawy przed represjami ze strony HabsburgĂłw udała się przez Grudziądz do Kwidzynia (zaleĹźne od Polski Prusy Książęce), a druga grupa, złoĹźona z ok. 600 anabaptystĂłw morawskich, udała się do Kraśnika na LubelszczyĹşnie i Włodzimierza Wołyńskiego. Jednak edykt krĂłla polskiego Zygmunta I z 1535 roku nie pozwolił im osiedlić się w Polsce na stałe, więc następnego roku powrĂłcili na Morawy.

Ukraińskie Jedwabne?

Aby się przypodobać Żydom prezydent Kwaśniewski w 2001 roku za zbrodnię popełnioną na Żydach w Jedwabnem w 1941 roku przez kilkudziesięciu Polaków obwinił CAŁY naród polski, przepraszając Żydów w imieniu całego narodu polskiego, a nie zbrodniarzy, którzy popełnili tę zbrodnię. Czyli obwinił za nią cały naród polski!

Podczas II wojny światowej obficie polała się krew polska na Wołyniu i Małopolsce Wschodniej, jak rĂłwnieĹź na terenach pozostałych po II wojnie światowej przy Polsce – ChełmszczyĹşnie i Ziemi Przemyskiej. 100 000, a moĹźe i więcej PolakĂłw straciło Ĺźycie z rąk ukraińskich tylko dlatego, Ĺźe byli Polakami i dlatego, Ĺźe w ten sposĂłb Ukraińcy chcieli oczyścić te tereny z ludności polskiej, aby mĂłc twierdzić, Ĺźe są to ziemie etnicznie ukraińskie i jako takie powinny być oderwane od Polski.

W Jałcie straciliśmy Wołyń i Małopolskę Wschodnią, ktĂłre zostały włączone do Związku Sowieckiego – do Sowieckiej Ukrainy. Chełmszczyzna i Ziemia Przemyska pozostały przy Polsce, na co się nie godzili nacjonaliści ukraińscy. Bandy Ukraińskiej Powstańczej Armii, złoĹźone głównie z przybyłych tu bandytĂłw z Ukrainy, terroryzowały tutejszych PolakĂłw, podpalały ich domostwa i ich mordowali.

We wsi Pawłokoma koło Dynowa na Ziemi Przemyskiej w marcu 1945 roku Ukraińcy zamordowali 11 miejscowych PolakĂłw. W odpowiedzi oddział Armii Krajowej postanowił dać nauczkę oraz przestraszyć i ostrzec UkraińcĂłw na tym terenie przed podobnymi mordami mordując prawie wszystkich ukraińskich mieszkańcĂłw tej wsi – 366 osĂłb. Była to zaiste krwawa nauczka dla band ukraińskich. Z pewnością była to zemsta za ludobĂłjstwo dokonane na Polakach na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej.

Nie jest to jednak powĂłd do dumy. Zbrodnia jest zbrodnią, chociaĹź w pewnym sensie usprawiedliwiała ją antypolska polityka na tym terenie – na ziemiach polskich nacjonalistĂłw ukraińskich i ich masowe zbrodnie popełnione na Polakach. TakĹźe targanie się na całość terytorialną jakiegoś państwa przez jego obywateli jest zdradą stanu i podlegała wĂłwczas wszędzie karze śmierci.

„Gazeta Wyborcza” (7.12.2005) podała, Ĺźe w myśl porozumienia polsko-ukraińskiego na cmentarzu w Pawłokomie ma stanąć pomnik upamiętniający tę tragedię – krzyĹź i dwie tablice z nazwiskami ofiar, z napisami po ukraińsku i polsku.

Taki pomnik ma moralne prawo być wzniesiony. Ale nie ma on prawa fałszować historii. Pomnik bowiem miał upamiętnić jedynie ofiary ukraińskie. Nie utrwalił pamięci zamordowanych przez Ukraińców 11 Polaków. I to na POLSKIEJ ziemi. Uważam to za fałszowanie historii, a przez to za skandal.

Związek Ukraińców w Polsce chciał, aby w uroczystości odsłonięcia pomnika wzięli udział prezydenci Polski i Ukrainy. Chciał rozdmuchać sprawę na cały świat. Chciał zapewne ponownych przeproszeń w imieniu CAŁEGO narodu polskiego.

W maju 2006 roku prezydenci Polski Jarosław Kaczyński i Ukrainy Wiktor Juszczenko oddali cześć pomordowanym w Pawłokomie, uczestnicząc w uroczystościach odsłonięcia pomnika oraz wspólnej modlitwie upamiętniającej te zbrodnie. Jednak sam pomnik czci pamięć tylko ofiar ukraińskich. Jest jeszcze jedną antypolską hecą. I to w dodatku na polskiej ziemi i za pieniądze polskich podatników.

Prasa polska w Pińsku w latach 1923-1939

Pińsk był drugim po Brześciu nad Bugiem największym miastem w województwie poleskim (35 900 mieszk. w 1939 r.) i od 1925 roku stolicą biskupstwa katolickiego oraz ważnym ośrodkiem gospodarczo-społeczno-oświatowo-kulturalnym wschodniego Polesia i dużym garnizonem polskiego wojska i marynarki wojennej. Stąd był po Brześciu drugim największym w województwie ośrodkiem wydawniczym polskiej prasy. Ogółem w latach 1923-1939 było wydawanych w mieście 31 czasopism polskich. Oto ich alfabetyczny wykaz:

„Dobra Nowina Bractwa Nauki Chrześcijańskiej” – tygodnik katolicki 1935-36; „Dzień Dobry Piński” – dziennik 1932; „Dzwony Poleskie” – dwutygodnik katolicki 1926; „Elenchus Ecclesiarum et Cleri Dioecesis Pinskensis Pro Anno Domini… - Spis Kościołów i Duchowieństwa Diecezji Pińskiej w roku Pańskim… - rocznik 1927-39; „Echo Pińskie” – tygodnik informacyjno-społeczno-gospodarczy i literacki 1934; „Gazeta Poleska” – dwutygodnik oświatowo-społeczny 1925-28; „Harcerzu NaprzĂłd” – miesięcznik harcerstwa pińskiego 1932; „Komunikat Nr... – pismo powiatowego koła Związku OficerĂłw Rezerwy RP 1927-28; „Kresy Wschodnie” 1926; „Kronika Poleska” – tygodnik informacyjny Polesia 1937; „Kurier Polesia” – dziennik wydawany w Brześciu i Pińsku 1923-25; „Miesięcznik Diecezji Pińskiej” – pismo urzędowe z działem pastoralno-społecznym 1926-35; „Nasza Myśl” – organ Samorządu Gimnazjum Państwowego im. JĂłzefa Piłsudskiego w Pińsku 1925-39; „Nowe Echo Pińskie” – czasopismo informacyjno-społeczne 1934-36; „Nowiny Kresowe” 1923-26; „Od A do Z Polesia” – tygodnik 1936-37; „OkĂłlnik Nr... Zrzeszenia PatronatĂłw MłodzieĹźy w Pińsku” 1931-33; „OkĂłlnik Nr... Związku MłodzieĹźy Polskiej Diecezji Pińskiej” 1931-33; „Polesie” – tygodnik informacyjny 1936-37; „Rocznik Podoficerski 84 p(ułku) p (piechoty) – Lublin-Pińsk 1925; „Słowo Polesia” – dziennik, mutacja wileńskiego „Słowa” 1934-37; „Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Państwowego Humanistycznego w Pińsku za rok szkolny...” 1930-32; „Sprawozdanie Ubezpieczalni Społecznej w Pińsku za... rok” 1936-37; „Sprawozdanie z Działalności Zarządu Okręgowego Poleskiej Macierzy Szkolnej w Pińsku za rok...” ? – 1937; „Sprawozdanie z Wykonania BudĹźetu Magistratu Miasta Pińska” – rocznik 1932-36; „Wiadomości Harcerskie” – oficjalne pismo harcerstwa poleskiego 1937-39; „Wiadomości Parafialne” – pismo katolickie 1931; „Wiadomości Wystawowe Wystawy Ruchomej PrĂłb i WzorĂłw Przemysłu Krajowego w Pińsku” 1931; „Współpraca” – pismo Szkoły Powszechnej Nr 2 w Pińsku 1933; „Ziemia Pińska” tygodnik polityczno-spoełczny 1926-29; „Ziemia Pińska” – regionalny tygodnik polityczno-spoełczny 1938-39; „Ziemia Wschodnia” – czasopismo informacyjno-społeczne 1936.

Pałac Sapiehów w Wilnie

Pałac SapiehĂłw w Wilnie został wzniesiony na Antokolu w latach 1691-97 według projektu Pietro Pertiego dla wojewody wileńskiego i polskiego hetmana wielkolitewskiego Kazimierza Jana Sapiehy (1637 – 1720). Pałac otoczony pięknym parkiem, wzniesiony z niebywałym przepychem w stylu późnego baroku, ozdobiony freskami Delbenego budził podziw współczesnych. W listopadzie 1700 roku pałac został częściowo zniszczony przez skonfederowaną szlachtę wielkolitewską z wojskami SapiehĂłw po bitwie pod Olkienikami w czasie wojny domowej na Litwie. Po śmierci Kazimierza Jana Sapiehy w 1720 roku pałac odziedziczył marszałek wielki wielkolotewski Aleksander Paweł Sapieha (1672 – 1734). W 1809 roku pałac odkupił od SapiehĂłw rząd rosyjski i przebudował na szpital. W latach 1844–48 na terenie parku pałacowego wzniesiono zespół budynkĂłw szpitalnych. W niepodległej Polsce, w latach 1919–39 w pałacu mieścił się Szpital Uniwersytecki w Wilnie; od 1927 roku mieściła się w nim klinika okulistyczna polskiego Uniwersytetu Stefana Batorego.

Papiernie na przedwojennej Wileńszczyźnie

W okresie międzywojennym na polskiej wĂłwczas WileńszczyĹşnie załoĹźonych zostało aĹź 10 nowych fabryk papieru (na 46 istniejących wĂłwczas w Polsce), z tego 9 w wojewĂłdztwie wileńskim: w Nowych Werkach, Grzegorzewie (znaczna rozbudowa), Olkienikach, Jaszunach, Wace Murowanej, Nowej Wilejce, Kuczkuryszkach, RajĂłwce i Platerowie oraz jedną w wojewĂłdztwie nowogrĂłdzkim – w Albertynie k. Słonima.

Odznaczony przez Litwinów bo walczył z Armią Krajową na Wileńszczyźnie

Z okazji obchodzonego w lutym 2004 roku święta narodowego ówczesny prezydent Litwy Ronaldas Paksas odznaczył pośmiertnie gen. Povilasa Plechavicziusa. Pod koniec II wojny światowej był on dowódcą litewskiego Korpusu Posiłkowego, utworzonego przez Niemców (hitlerowców) i im podporządkowanego. Korpus ten walczył przede wszystkim z oddziałami polskiej Armii Krajowej na Wileńszczyźnie. Uhonorowanie tego sprzymierzeńca hitlerowców tylko dlatego, że walczył z Polakami wywołało na Litwie oburzenie, szczególnie wśród tamtejszych Polaków oraz uczciwych Litwinów. Dyrektor Instytutu Historii Litwy Alvydas Nikżentaitis oświadczył, że Litwa dobrowolnie była w czasie wojny sojusznikiem koalicji hitlerowskiej i nie ma powodu, by się tym faktem szczycić.

Generałowie Polski niepodległej (1918-1945) urodzeni na Kresach

W Londynie w 1976 roku ukazała się książka pt. „Generałowie Polski niepodległej”, opracowana przez T. Kryskę-Karskiego i S. Ĺťurakowskiego. Jest to słownik generałów Wojska Polskiego z lat 1919-1939 i z nominacji polskiego rządu emigracyjnego w Londynie po 1939 roku, głównie z okresu II wojny światowej. Obejmuje on 630 nazwisk.

Autorzy starali się podać miejsce urodzenia każdego generała. W warunkach emigracyjnych okazało się to jednak niewykonalne, chociaż autorzy korzystali z bogatych zasobów archiwalnych Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. W. Sikorskiego w Londynie oraz pomocy wielu osób, związanych z Wojskiem Polskim. W wielu biogramach zabrakło tej informacji; niektóre sam uzupełniłem. Poniżej lista generałów, którzy urodzili się na Kresach. Widać, że Kresy wydały na świat masę generałów niepodległej Polski.

LWÓW: Roman Abraham (1891 – 1976), gen. bryg. z 19 III 1938; Franciszek Ksawery Alter (1889 – 1945), gen. bryg. z 19 III 1936; Franciszek JĂłzef Dindorf-Ankowicz (1888 – 1963), gen. bryg. z 19 III 1938; Aleksander Juliusz Ehrbar (1870 – 1948), gen. bryg. z 1927; Julian Filipowicz (1895 – 1945), gen. bryg. z 15 VIII 1942; Henryk Fitz (1869 – 1936), gen. bryg. 1 VII 1923; Janusz Gąsiorowski (1889 – 1949), gen. bryg. 1 I 1932; Jan Marian Hempel (1879 – 1932), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Adolf Marian Herforth (1866 – 1932), gen. bryg. z 1 VI 1919; Władysław Kalkus (1892 – 1945), gen. bryg. Z 19 III 1939; Zdzisław Kostecki (1864 – po 1934), gen. bryg. z 11 VI 1920, tyt. gen. dyw.; Stanisław JĂłzef Kozicki (1893 – 1948), gen. bryg. Z 19 III 1937; Stanisław Kuniczak (1900 – 1974), gen. bryg. z 14 V 1972; Mieczysław Linde (1868 – 1940 LwĂłw), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 15 VIII 1924; Kazimierz Ładoś (1877 – 1963), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 15 VIII 1924; Feliks Maciszewski (1884 – 1957), gen. bryg. z 1 I 1928; Bronisław Majewski (1853 – 1934), gen. bryg. z 1 VI 1919; Tadeusz Majewski (1863 – 1920), gen. bryg. z 1 VI 1919; Tadeusz Majewski (1899 – 1969), gen. bryg. z 1 I 1964; Stanisław Witold Mayer (1899 po 1972), gen. bryg. z 19 III 1972; Franciszek Meraviglia-Crivelli (1871 – 1934 LwĂłw), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Izydor Modelski (1889 – 1962), gen. bryg. z 3 V 1940; Erwin Kazimierz Nehlem (1878 – po 1934), gen. bryg. 15 VIII 1924; Franciszek Tomasz NiĹźałowski (1859 – 1937 LwĂłw), gen. dyw. z 1 VI 1919; Roman Odzierzyński (1892 – 1975), gen. bryg. z 1 I 1943; Wilhelm Orlik-Rueckemann (1894 – 1986), gen. bryg. z 1 I 1933; Jerzy Marian Paweł Orski (1894 – po 1964), gen. bryg. z 1 I 1964; Zygmunt Platowski (1882 – 1948), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Michał Tokarzewski-Karaszewicz (1893 – 1964), gen. bryg. z 15 VIII 1924, gen. dyw. z 1 I 1943, gen. broni z 19 III 1964; Jan Edward Romer (1869 – 1934), gen. dyw. z 1 VI 1919; Kamil Jan Seyfried (1872 – 1960), gen. bryg. z 1 VI 1919; Franciszek JĂłzef Sikorski (1889 – 1940 CharkĂłw), gen. bryg. z 1 I 1927; Jerzy JĂłzef Jan Sochocki (1894 – 1974), gen. bryg. 11 XI 1964; Julian Stachiewicz (1890 – 1934), gen. bryg. z 1 VII 1923; Wacław Teofil Stachiewicz (1894 – 1973), gen. bryg. z 1 I 1935, gen. dyw. z 1 I 1964; Eugeniusz Aleksander Tinz (1877 – 1943), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 15 VIII 1924; Rudolf Kazimierz Underka de Tirion (1887 – 1969), gen. bryg. z 11 XI 1966; Juliusz Zulauf (1891 – 1943), gen. bryg. z 1 I 1932.

MAŁOPOLSKA WSCHODNIA: Franciszek Arciszewski (1890 Kołomyja – 1969), gen. bryg. z 31 III 1964; Władysław Bandurski (1865 Sokal – 1932 Wilno), biskup sufragan lwowski, gen. polowy z 1 VI 1919; Ludwik Bittner (1892 StanisławĂłw – 1960), gen. bryg. z 20 III 1943; Karol Bogucki (1868 Brody – po 1934), ksiądz katolicki, dziekan generalny z 1 VI 1919; JĂłzef Czikel (1873 StanisławĂłw – po 1934), gen. dyw. z 1 VI 1919; Ludwik CzyĹźewski (1892 Wadolin k. Rohatynia – 1985), pośm. awans na gen. bryg. z 3 V 1972; Stefan Jacek Dembiński (1887 Stare Sioło k. BĂłbrki – 1972), gen. bryg. z 1 I 1932, gen. dyw. z 11 XI 1964; Bronisław Duch (1896 BorszczĂłw – 1980), gen. bryg. z 3 V 1940, gen. dyw. z 1 VI 1945; Karol Durski-Trzaska (1849 Spas k. Starego Sambora – 1935), gen. broni z 1 VI 1919; Kazimierz DzierĹźanowski (1872 Hałuszczyńce k. Skałatu – 1939 LwĂłw), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 1 VII 1923; Oswald Frank (1882 Rawa Ruska – 1934), gen. bryg. z 1 I 1930; Marceli Gosławski (1862 Brody – 1934), gen. bryg. z 1 VI 1919; Roman GĂłrecki (1889 Stara SĂłl – 1946), gen. bryg. z 1 VII 1923; Edward Gruber (1875 Brody – 1945), gen. bryg. z 1 VII 1923; Edmund Hauser (1868 BĂłbrka – 1949), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. 15 VIII 1924; Zdzisław Hordyński-Juchnowicz (1857 BrzeĹźany – 1929 LwĂłw), gen. dyw. z 1 VI 1919; Kazimierz Andrzej Horoszkiewicz (1867 Bajmaki k. Złoczowa – 1942), gen. bryg. z 1 VI 1919, tyt. gen. dyw.; Jan Władysław Hubitscha (1870 StanisławĂłw – 1933), gen. bryg. 1 VI 1919, gen. dyw. 1 VII 1923; Bronisław Jakesz (1866 Lacko k. Dobromila – 1935), gen. bryg. z 1 VII 1923, tyt. gen. dyw.; Marian Jasiński (1859 Hajworonka pow. Podhajce – 1939), tyt. gen. bryg. z 1923; Jan Kamiński (1870 ProbuĹźna k. Husiatyna – 1929), tyt. gen. bryg. z 1928; Franciszek Kleeberg (1888 Tarnopol – 1941), gen. bryg. z 1 I 1928, pośmiertny awans na gen. dyw. 1 I 1943; Juliusz Kleeberg (1890 Trembowla – 1970), gen. bryg. z 19 III 1937; Tadeusz Komorowski-BĂłr (1895 ChorobrĂłw k. BrzeĹźan – 1966), gen. bryg. z 3 V 1940, gen. dyw. z 1 I 1944; Adam Korytowski (1886 Przemyślany – 1942), gen. bryg. z 19 III 1938; Mikołaj Kostecki (1878 Sroki k. Lwowa – 1932), gen. bryg. z 1 I 1932; Karol Krauss (1871 Szkło k. Jaworowa - 1945), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Jakub Marian Krzemieński (1882 Czerlany k. GrĂłdka Jagiellońskiego – 1955), gen. bryg. 1 VI 1919; Mieczysław Kuliński (1871 Wicyń k. Złoczowa – 1958), gen. dyw. z 1 VI 1919; JĂłzef Rudolf Kustroń (1892 Stryj – 1939), gen. bryg. z 19 III 1939; Jan Lachowicz (1896 Kłodno Wielkie k. Żółkwi – 1973), gen. bryg. z 11 XI 1964; Władysław Aleksander Langner (1897 JaworĂłw – 1972), gen. bryg. z 1 I 1933, gen. dyw. 11 XI 1964; Stanisław Lityński (1896 StanisławĂłw – 1958), pośm. awans. na gen. bryg. 1 I 1964; Stanisław Maczek (1892 Szczerzec k. Lwowa – 1994), gen. bryg. z 15 IX 1939, gen. dyw. z 1 VI 1945, gen. broni z 11 XI 1990; Stefan Majewski (1867 Podniestrzany k. Ĺťurawna – 1944), gen. dyw. z 1 VI 1919; Juliusz Tadeusz Franciszek Malczewski-Tarnawa (1872 MartynĂłw Nowy k. Bursztyna – 1940 LwĂłw), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 1 VII 1923; Teofil Karol Maresch (1888 BrzeĹźany – 1972), gen. bryg. 1 I 1933; Wiktor Past (1858 BrzeĹźany – 1924), gen. bryg. z 1 VI 1919, tyt. gen. dyw.; Walerian Maryański (1875 Stulsk k. Ĺťydaczowa – 1946), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Bernard Mond (1887 StanisławĂłw – 1957), gen. bryg. 1 I 1933; Franciszek Polniaszek (1892 Tłuste k. Zaleszczyk – 1940 CharkĂłw), pośm. awans. na gen. bryg. 5 X 2007; Bolesław Popowicz (1878 Waręż k. Sokala – 1937), gen. bryg. z 1 I 1927; Emil Karol Przedrzymirski Krukowicz (1886 NiemirĂłw k. Rawy Ruskiej – 1957), gen. bryg. z 1 I 1932; Maciej Puchalak (1871 Mościska – 1931), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Robert Kazimierz Reyman (1875 Winniki k. Lwowa - 1944), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Herman JĂłzef Rodziński (1862 k. Skałatu – 1925 LwĂłw), gen. bryg. z 1 VI 1919; Wojciech Rogalski (1868 Skała k. Borszczowa – ok. 1941 LwĂłw), gen. bryg. z 1 VI 1919, tyt. gen. dyw.; Bolesław Jerzy Roja (1876 Bryńce ZagĂłrne k. BĂłbrki – 1940), gen. dyw. z 1 VI 1919; Tadeusz Rozwadowski (1866 Babin k. Kałusza – 1928), gen. dyw. z 1 VI 1919, gen. broni z 1 IV 1921; Klemens Stanisław Rudnicki (1897 ĹťydaczĂłw – 1992), gen. bryg. z 1 IV 1945; JĂłzef Artur Rybak (1882 Delatyn k. NadwĂłrnej – 1953), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 15 VIII 1924; Tadeusz Rychliński (1862 Drohobycz – 1928), tyt. gen. bryg. od 1923; Edward Rydz-Śmigły (1886 BrzeĹźany – 1941), gen. dyw. z 1 VI 1919, marszałek Polski z 11 XI 1936; Jakub Salicki (1865 Buczacz – 1947), tyt. gen. bryg. od 1923; Filip Siarkiewicz (1872 Żółkiew - 1932), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Bronisław Karol Sikorski (1880 Rohatyn – 1934), gen. bryg. z 1 I 1927; Stanisław Skwarczyński (1888 Wierzchnia k. Kałusza – 1981), gen. bryg. z 1 I 1931; Stanisław Sosabowski (1892 StanisławĂłw – 1967), gen. bryg. z 15 VI 1944; Zygmunt Strzelecki (1864 BrzeĹźany – 1924 LwĂłw), gen. dyw. z 1 VI 1919; Stanisław Szeptycki (1867 Przyłbice k. Jaworowa – 1950), gen. broni z 1 VI 1919; Jan Tabaczyński (1878 BrzeĹźany – 1940), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Jan Thullie (1876 ZłoczĂłw – 1927 LwĂłw), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 15 VIII 1924; Tadeusz Roman Tomaszewski (1894 JabłonĂłw k. Kołomyi – 1967), gen. bryg. z 11 XI 1966; Bolesław Ignacy Florian Wieniawa-Długoszowski 1881 MaksymĂłwka k. Stanisławowa – 1942), gen. bryg. z 10 XII 1931, gen. dyw. z 3 V 1938; Stanisław Wieroński (1883 Żółkiew – 1956), gen. bryg. z 1 I 1928; Mieczysław Windakiewicz (1861 Drohobycz – 1945), tyt. gen. bryg. od 1923; Kazimierz Wiśniowski (1896 Dobromil – 1964), gen. bryg. z 3 V 1945; Franciszek Seweryn Wład (1888 HołoskĂłw k. Tłumacza – 1939), gen. bryg. z 1 I 1933; Ludwik Ząbkowski (1891 Lacka Wola k. Mościsk – 1973), gen. bryg. z 1 IV 1945.

BUKOWINA: Romuald Dąbrowski (1874 Litena – 1939), gen. bryg. z 1 I 1927; Stefan Kasprzycki de Castenedolo (1870 Czerniowce – 1936), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 15 VIII 1924; JĂłzef Edward KruĹşlewski (1856 Czerniowce – po 1934), gen. bryg. z 1 VI 1919; Gustaw Kuchinka (1875 Czerniowce – 1923), pośm. awans na gen. bryg.; Tadeusz Morgenstern-Podjazd (1895 Czerniowce – 1973), kontradmirał 1 I 1964; Włodzimierz Rachmistruk (1879 Vranceni – 1959), gen. bryg. z 1 I 1928;

WOŁYŃ: Leon Billewicz (1870 Werbiczno k. Włodzimierza Wołyńskiego – 1940 CharkĂłw), gen. bryg. z 1 VI 1919; Filip Stanisław Dubiski (1860 Dubiszcze k. Łucka – 1919 k. Bobrujska), gen. dyw. z 1 VI 1919; Kazimierz Jacynik (1878 MaciejĂłw k. Kowla – 1965), gen. bryg. z 1 I 1928; Lucjan Karol Janiszewski (1891 Dąbrowica k. Sarn – 1940 CharkĂłw), pośm. awans. na gen. bryg. 5 X 2007; Kazimierz Kardaszewicz (1855 OstrĂłg – 1945), gen. bryg. 1 VI 1919; Wincenty Krajewski (1869 Radziwiłłówka k. Krzemieńca – 1923), gen. bryg. z 1 VI 1919; Stanisław Małachowski-Nałęcz (1882 BiałozĂłrka k. Krzemieńca – 1971), gen. bryg. z 1 VII 1923; Witold Marian Mikulicz-Radecki (1891 Lipki k. RĂłwnego – po 1964), gen. bryg. z 1 I 1964; Aleksander Osiński (1870 Polica k. Włodzimierzca – 1956), gen. dyw. z 1 VI 1919; Jan Wroczyński (1876 Ozierany k. Dubna – 1945), gen. bryg. z 1 VI 1919, tyt. gen. dyw.;

UKRAINA: Edmund Berezowski (1861 Stawiszcze na KijowszczyĹşnie – 1924), tyt. gen. bryg. z 1923; Franciszek Białokur (1869 FedorĂłwka – 1942), tyt. gen. bryg. z 1928; Wacław Wincenty Bieczyński (1862 Kamieniec Podolski – 1941), gen. bryg. z 1 VI 1919; Władysław Bobiński (1901 MarianĂłwka na KijowszczyĹşnie – 1975), gen. bryg. z 1 I 1964; Zygmunt Brynk (MohylĂłw na Podolu – 1943), kontradmirał z 1 VI 1919; Tadeusz Bylewski (1866 KijĂłw – 1939), gen. dyw. z 1 VI 1919; Wacław Dziewanowski (1870 Olchowiec na KijowszczyĹşnie – po 1934), gen. bryg. z 1 VI 1919; Kazimierz Fabrycy (1888 Odessa – 1958), gen. bryg. z 15 VIII 1924, gen. dyw. z 1 I 1931; Stefan Frankowski (1887 Hołowle k. Zasławia – 1940), pośm. awans na kontradmirała 26 IX 1940; Wiktor Mieczysław Gawroński (1863 Bracław – przed 1934), gen. dyw. z 1 VI 1919; Mateusz IĹźycki de Notto (1898 Odessa – 1952), gen. bryg. z 1 III 1944; Bolesław Jacyna-Jatelnicki (1890 SubitĂłwka na ĹťytomierszczyĹşnie – po 1946), gen. bryg. 1 I 1932; Tadeusz Jastrzębski (1877 Hubcza k. Zasławia – 1949), gen. bryg. z 1 VI 1919; Władysław Jaxa-RoĹźen (1875 KrzyĹźopol k. Olhopola – 1931), gen. bryg. z 1 I 1927; Antoni Kaczyński (1874 Ĺťytomierz – 1925), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 1 VII 1923; Wincenty Kaczyński (1870 CudnĂłw – 1932), gen. bryg. z 1 VI 1919; Anatol Kędzierski (1880 Ĺťytomierz – 1964), gen. bryg. z 1 VI 1919; Ludwik Kmicic-Skrzyński (1893 Odessa – 1972), gen. bryg. z 19 III 1938; Marian Kazimierz Korewo (1892 Ĺťytomierz – po 1976), gen. bryg. z 1 I 1964; Stefan Kossecki (1889 Sawińce k. Kamieńca Podolskiego – 1940 ZSRR), pośm. awans. na gen. bryg. 1 I 1964; JĂłzef Karol Latour (1853 Lubar – 1933), gen. dyw. z 1 VI 1919; Ignacy Piotr Karol Lipczyński (1870 JałtuszkĂłw k. Jampola – 1932), tyt. gen. bryg. z 1928; JĂłzef Lipkowski (1863 Rososz na Podolu – 1949), gen. bryg. z X 1921; Gustaw Macewicz (1879 Prussy na KijowszczyĹşnie – 1933), gen. bryg. z 1 VI 1919; Gustaw Ostapowicz (1863 Kamieniec Podolski – po 1934), gen. dyw. z 1 VI 1919; JĂłzef Plisowski (1877 NierĂłbajka k. Humania – 1966), gen. bryg. z 1 I 1928; Konstanty Plisowski (8 VI 1890 Nowosiółka k. Bałty – 1940 ZSRR), gen. bryg. z 1 I 1929; Zygmunt Podhorski (1891 Popudnia k. Lipowca – 1960), gen. bryg. z 19 III 1938; Marian Roman Przewłocki (1888 Kamieniec Podolski – 1966), gen. bryg. z 1 I 1933; Stanisław Skowroński (1896 Humań – 1974), gen. bryg. z 1 I 1964; Stanisław Skrzyński (1877 WradiĂłwka pod Chersoniem – 1935), gen. bryg. z 1 VI 1919; Stanisław Sochaczewski (1877 SteblĂłw k. Kaniowa – 1953), gen. bryg. z 1 I 1927; Stanisław Sołłohub-Dowoyno (1885 KijĂłw – 1939), gen. bryg. z 1 I 1927; Antoni Symon (1862 Ĺťytomierz – 1927), gen. dyw. z 1 VI 1919; Adolf Mikołaj Waraksewicz (1881 Krzywiec Wielki – 1960), gen. bryg. z 1 I 1928; Romuald Wolikowski (1891 RomanĂłw – po 1976), gen. bryg. z 1 IX 1941; Stanisław WrĂłblewski (1868 Skwira – 1949), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 15 VIII 1924; Sergiusz Zahorski (1886 Ĺťytomierz – 1962), gen. bryg. z 1 I 1933; Mariusz Zaruski (DumanĂłw na Podolu – 1941 Chersoń), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Leon Zawistowski, Łada-Zawistowski (1873 KijĂłw – po 1938), gen. bryg. z 1 I 1927; Franciszek Zwierzchowski (1873 Sieniawa k. Wasylkowa – 1949), gen. bryg. z 1 VI 1919.

POLESIE: Konstanty-Maria Drucki-Lubecki (1893 Parochońsk k. Pińska – 1940 w ZSRR), pośm. awans. na gen. bryg. 1 I 1964; Bolesław JaĹşwiński (1882 Buczeml k. Brześcia nad Bugiem – 1935), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Jan Sawicki (1872 Telatycze k. Brześcia – po 1939), gen. bryg. z 1 VI 1919.

NOWOGRÓDCZYZNA: Stefan Buchowiecki (1863 Sokołowo k. Słonimia – 1927), tyt. gen. bryg. z 1925; Henryk Krok-Paszkowski (1887 Rudnia k. Lidy – 1969), gen. bryg. z 1 I 1929; Dominik Marcinkiewicz (1868 NowogrĂłdek – 1934 RĂłwne), gen. bryg. 1 VI 1919; Stefan Mokrzecki (1862 Dzitryki k. Lidy – 1932 Wilno), gen. dyw. z 1 VI 1919; Gustaw Paszkiewicz (1893 Wasiliszki k. Lidy – 1954), gen. bryg. z 19 III 1938; Mieczysław Poniatowski (1867 Kamień k. WołoĹźyna – po 1937), gen. bryg. z 1 VI 1919; Aleksander Romanowicz (1871 Olekszyszki k. Lidy – 1933 Wilno), gen. bryg. z 1 VI 1919.

GRODZIEŃSZCZYZNA: Bronisław Teofil Babiański (1862 k. Grodna - 1939), gen. dyw. z 1919; Bronisław Bohatyrewicz (1870 Grodno – 1940 Katyń), tyt. gen. bryg. z 1927; Juliusz Karol RĂłmmel (1881 Grodno – 1967), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 1 I 1928; Mikołaj Sulewski (1859 Gradzicze k. Grodna – 1943 Grodno), gen. bryg. z 1 VI 1919; JĂłzef Worobej (1890 Zelwa k. Wołkowyska – 1976), gen. bryg. z 1 I 1964; Romuald Wołyncewicz (1878 Roś k. Wołkowyska – 1929), gen. bryg. z 15 VIII 1924.

WILEŃSZCZYZNA (dziś białoruska): Aleksander Bernatowicz (1855 na WileńszczyĹşnie – 1920), gen. bryg. z 18 XII 1918; Michał Borowski (1872 Juncewicze k. Wilejki – 1939), kontradmirał z 1 VI 1919; Ksawery Czernicki (1882 Gidejki k. Oszmiany – 1940 Katyń), kontradmirał z 19 III 1938; Jan Jacyna (1864 Wileńszczyzna – 1930), gen. dyw. z 1 VI 1919; Piotr Łokuciejski (1872 Spory k. Święcian - po 1936), gen. bryg. z 1 VI 1919; Jan Zarako-Zarakowski (1857 Wileńszczyzna – 1930), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 26 X 1923; Lucjan Ĺťeligowski (1865 Oszmiana – 1947), gen. dyw. z 1 VI 1919, gen. broni 1 VII 1923;

BIAŁORUŚ: Adam Bieliński (1868 Dymki na MińszczyĹşnie – 1934), gen. bryg. z 1 VI 1919; Jakub Krzysztof Bohusz-Szyszko (1855 Mińsk – 1942), gen. bryg. z 1 VI 1919; Bolesław Frej (1873 Klimowicze na MohylewszczyĹşnie – 1950), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Eugeniusz Godziejewski (1885 Barańsk pod Mohylewem – 1938), gen. bryg. z 1 I 1934; Edward Gabriel Hejdukiewicz (1868 Mińsk – 1932 Krzywucha k. Dubna), gen. bryg. z 1 VI 1919, tyt. gen. dyw.; Władysław Jędrzejewski (1863 Nowiny k. Witebska – 1940 LwĂłw), gen. dyw. z 1 VI 1919; Adolf Jan Kuczewski (1866 Mińsk – 1927), gen. bryg. z 1 VI 1919; JĂłzef Krzysztof Leśniewski (1867 PoznajĂłw k. Witebska – 1921), gen. dyw. z 1 VI 1919; Wincenty Odyniec (1865 LitwinkĂłw na MińszczyĹşnie – 1952), gen. dyw. z 1 VI 1919; JĂłzef Sarnecki (1894 Kiełkowszczyzna pod Mińskiem – po 1964), gen. bryg. z 1 I 1964; Piotr Skuratowicz (1891 Mińsk – 1940 CharkĂłw), gen. bryg. z 19 III 1939; Adam Sławoczyński (1860 na WitebszczyĹşnie - 1925), gen. dyw. z 1 VI 1919; Stefan Suszyński (1872 BahrynĂłw k. Orszy – 1940 w łagrze w ZSRR), gen. bryg. z 1 VI 1919, gen. dyw. z 15 VIII 1924; Bolesław Szarecki (1874 Mińsk – 1960), gen. bryg. z 11 XII 1941; Piotr Szymanowski (1858 Witebsk – 1926), tyt. gen. dyw. z 1923; Eugeniusz Ślaski (1873 Tadulin w rejonie Witebska – 1935), gen. bryg. z 1 VII 1923.

WILNO: Antoni Grudziński (1897 – po 1976), gen. bryg. 1 I 1964; Roman Rudolf Jasieński (1875 – 1937), gen. bryg. z 15 VIII 1924; Tomasz Nejman (1867 – 1942), kontradmirał z 1 VI 1919; Kazimierz Porębski (1872 – 1933), wiceadmirał z 1 VI 1919; Antoni Ludwik Religioni (1866 – 1939), gen. bryg. z 1 VI 1919; Jan Stankiewicz (1862 – 1945), gen. bryg. z 1 VI 1919; JĂłzef Zachariasz Świętorzecki (1876 – 1936 Warszawa), gen. bryg. z 11 XI 1923 ze starszeństwem z 1 czerwca 1919.

WILEŃSZCZYZNA (dziś litewska): Władysław Bejnar - (1868 Smołwy – 1934 Wilno), gen. bryg. z 1 VI 1919, tyt. gen. dyw.; Bolesław Bohusz-Siestrzeńcewicz (1869 Niemenczynek – 1940 Wilno), gen. bryg. z VI 1919; Wojciech Falewicz (1863 w okolicach Wilna – 1935), gen. bryg. z 1 VI 1919, tyt. gen. dyw.; Rudolf Niemira (1886 Święciany – 1952), gen. bryg. 3 V 1940; JĂłzef Piłsudski (1867 Zułów k. Święcian – 1935), marszałek Polski z 19 III 1920; Wiktor ThommĂŠe (1881 Święciany – 1962), gen. bryg. z 1 VII 1923, pośm. Awans na gen. dyw. z 1 I 1964; JĂłzef Franciszek Trzemeski (1878 Belmont w b. pow. brasławskim – 1923 Warszawa), gen. bryg. z 1 VI 1919.

LITWA (Kowieńska): Antoni Baranowski (1854 Burbiszki - 1924), gen bryg. z 1 VI 1919; Aleksander Gabszewicz (1911 Szawle – 1983), gen. bryg. z 1 I 1974; Jerzy Jastrzębski (1895 AniĹźańce na lit. SuwalszczyĹşnie – 1944), pośm. awans. na gen. bryg. 1 I 1964; Piotr Koreywo (1857 Sito na KowieńszczyĹşnie – 1932), gen. dyw. z 1 VI 1919; Mieczysław Mackiewicz (1880 Kurcieliszki k. Kalwarii – 1954), gen. bryg. z 1 I 1927; Maciej JĂłzef Radziukinas (1870 Simno k. Kalwarii – 1937), tyt. gen. bryg. z 1928; Kazimierz Rumsza (1886 Wiłkąpie – 1970), gen. bryg. z 1 I 1964; Stefan Marian Strzemieński (1885 na litewskiej SejneńszczyĹşnie – 1955), gen. bryg. z 1 I 1932); Antoni Towiański (1857 Kowno – 1924 Warszawa), gen. bryg. z 1 VI 1919.

ŁOTWA: Władysław Wejtko (ur. 1859 Inflanty Polskie – 1934), gen. dyw. z 1 VI 1919.

Marian Kałuski

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt