Piątek 19 Kwietnia 2024r. - 110 dz. roku,  Imieniny: Alfa, Leonii, Tytusa

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 08.09.12 - 10:08     Czytano: [2166]

Dział: Kresy w życiu Polski i narodu polskiego

Kresy w sercach naszych

Sprawy i polonika kresowe - Kresy w sercach naszych

Kresy odgrywały i nadal odgrywają wielką rolę w życiu powojennej emigracji polskiej, a to dlatego, że ok. 50% Polaków, którzy po 1945 roku nie wrócili z Niemiec i z szeregów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie do zniewolonej przez Stalina Polski pochodziło z Ziem Wschodnich. Poza tym pomimo wysiedlenia większości Polaków z ziem polskich włączonych przez Związek Sowiecki do Litwy, Białorusi i Ukrainy w 1945 roku, na ziemiach tych pozostało ciągle około 1,5 miliona Polaków. Emigracja troszczyła się ich losem. Tym bardziej, że w Polsce Ludowej temat Kresów i tamtejszych Polaków był tematem tabu. Stąd dla wielu współczesnych Polaków w dzisiejszej Polsce temat Kresów i tamtejszych Polaków jest obojętny. Prześladowani Polacy na Kresach przetrwali do upadku Związku Sowieckiego w 1991 roku. Ziemie Wschodnie są dzisiaj i pozostaną już na zawsze integralną częścią Litwy, Białorusi i Ukrainy, bo są wydarzenia historyczne, które chociaż były bardzo niesprawiedliwe są już dzisiaj nieodwracalne. Jednak o polskiej przeszłości tych ziem, o ich wielkim wkładzie w życie Polski i narodu polskiego, o ciągle tam mieszkających Polakach i bardzo licznych tam polonikach nie mamy prawa zapominać. Gdybyśmy tak czynili, to znaczyłoby, że dobrowolnie wyrzekamy się połowy swojej historii i połowy polskiego dziedzictwa.

Kresy w dziejach polskiej piosenki

Czas powspominać takĹźe dawnych wspomnień czar, dawnych piosenek czar i ich bardzo popularnych wykonawcĂłw, pochodzących z byłych polskich KresĂłw – a dzisiaj (po 1945 r.) terenĂłw Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy. Bowiem Kresy odegrały znaczącą rolę takĹźe w dziejach polskiej piosenki.
Polskie obrzędy i zwyczaje okresu BoĹźego Narodzenia to nie tylko obrzędy ściśle religijne, chociaĹź te oczywiście dominują. Stare powiedzenie mĂłwi: „Na święty Szczepan (drugi dzień świąt), kaĹźdy sobie pan”. I rzeczywiście. Kolędnicy i nie tylko oni napełniali i moĹźe ciągle napełniają gwarem, śpiewem i muzyką wsie, miasteczka i przedmieścia większych miast. Ze świeckich elementĂłw tych zabaw moĹźna wspomnieć chociaĹźby to, Ĺźe chłopcy w ten dzień wyśpiewywali dziewczętom tzw. pieśni zalecankowe, czyli miłosne. A miłość była i jest częstym elementem wielu piosenek. TakĹźe piosenek śpiewanych przez polskie piosenkarki i piosenkarzy.

Świat, a my wraz za nim gnamy naprzód w zawrotnym tempie. Dzisiejsze piosenki, chociaż niektóre z nich są równie przyjemne dla ucha, są jakże inne od tych z lat międzywojennych czy lat czterdziestych, pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. Przypuszczam, że dla wielu z nas to piosenki naszej młodości.

...............

Z okresu międzywojennego i wojennego należy wspomnieć trzy piosenkarki: Hankę Ordonównę (1902-1950), Martę Mirską (1920-1991) i Zofię Terne (1909-1987). Pierwsze dwie co prawda urodziły się w Warszawie, ale ich życie związało się z Wilnem.
Hanka OrdonĂłwna (właściwie Maria Anna Tyszkiewicz, z domu Pietruszyńska) była gwiazdą warszawskiego kabaretu Qui pro Quo, gdzie pod kierunkiem Fryderyka Jarosy,ego wykształciła swĂłj niepowtarzalny styl aktorski. Sławę, nieprzemijającą do wybuchu wojny, dało jej wykonanie piosenki „Miłość ci wszystko wybaczy” (Henryk Wars, "Oldlen" - Julian Tuwim), ktĂłrą pierwszy raz zaśpiewała w filmie "Szpieg w masce" z 1933 roku. Piosenka ta stała się jak gdyby jej wizytĂłwką. Jest wykonywana przez róşnych piosenkarzy po dziś dzień. Z innych jej licznych przebojĂłw znana jest po dziś dzień takĹźe piosenka „Szczęście raz się uśmiecha” (Henryk Wars, Emanuel Schlechter). W 1931 roku Hanka OrdonĂłwna wyszła za mąż za hrabiego Michała Tyszkiewicza (1903-1974), ziemianina, urzędnika MSZ, autora tekstĂłw piosenek. Był on właścicielem majątku w Orynianach koło Wilna. Po włączeniu Wilna do Litwy w 1939 roku zamieszkali w Wilnie, biorąc udział w polskim Ĺźyciu kulturalno-towarzyskim; OrdonĂłwna wykonywała swoje przeboje. W czerwcu 1940 roku Litwa została włączona do Związku Sowieckiego i OrdonĂłwna wraz z mężem znaleĹşli się w szponach NKWD; ona została wywieziona do łagru w Uzbekistanie. Z sowieckiego domu niewoli wyszli wraz z Armią Polską gen. Władysława Sikorskiego. W Uzbekistanie ciężko zachorowała, co skrĂłciło jej Ĺźycie.

Marta Mirska była popularną piosenkarką w latach 40. i 50. XX w. Była pierwszą wykonawczynią m.in. przeboju „Pierwszy siwy włos” (1957), wykonywanego po dziś dzień i znanego przez to milionom PolakĂłw w kraju i na emigracji. Swą karierą w zasadzie rozpoczęła w Wilnie podczas II wojny światowej.

Natomiast Zofia Terne była dzieckiem KresĂłw. Urodziła się 3 lutego 1909 roku w RĂłwnem na Wołyniu. Ukończyła Konserwatorium Lwowskie w klasie fortepianu i śpiewu i tak jak OrdonĂłwna występowała w bardzo znanym warszawskim kabarecie Qui pro Quo, a później m.in. w „Cyruliku Warszawskim” 1935-39. Nazywana była małym słowikiem Warszawy. Do jej najbardziej znanych piosenek naleĹźały: „Coclico”, „Kiedy będziesz zakochany”, „Nikt tylko ty”, „Panna Marysia telefonistka”, „Pokoik na HoĹźej”, „Rebeka” i przede wszystkim „Kiedy znĂłw zakwitną białe bzy” i „Mała kobietko czy wiesz...?” - śpiewane po dziś dzień oraz sentymentalna piosenka o Lwowie „Tyle jest miast”. 1940-41 występowała w zespole polskim we Lwowie, a następnie w teatrze 2 Korpusu Polskiego gen. W. Andersa. Od 1945 roku mieszkała w Londynie, śpiewając w zespołach teatralno-kabaretowych Mariana Hemara oraz współpracowała z sekcjami polskimi Radia BBC i Radia Wolna Europa. Pamiętam bardzo dobrze jej występy w radiu Wolna Europa w programach Mariana Hemara.
Okres powojenny przyniĂłsł upowszechnienie piosenkarstwa na niespotykaną dotychczas skalę. Działo się to w ramach upowszechniania kultury – w tym kultury muzycznej, a pomogło w tym rĂłwnieĹź powszechność radia w naszym Ĺźyciu, a następnie (od końca lat 50.) telewizji.

Wśród popularnych piosenkarek i piosenkarzy tego okresu nie zabrakło Polaków pochodzących z Kresów i Polaków urodzonych na obczyźnie. Z piosenkarek pochodzących z Kresów były to: Halina Kunicka, Helena Majdaniec, Joanna Rawik, Ada Rusowicz, Teresa Tutinas i Natasza Zylska; a z piosenkarzy: Janusz Gniatkowski (na zdj.), Edward Hulewicz, Zenon Jaruga, Stanisław Jopek, Jonasz Kofta, Janusz Laskowski, Kazimierz Łabudź, Tadeusz Miller, Czesław Juliusz Niemen, Marian Rentgen, Mieczysław Wojnicki, Adam Wysocki i Wiktor Zatwarski.

Jednak jeszcze w okresie międzywojennym lub wojennym rozpoczęli swą karierę jako piosenkarze Kazimierz Łabudź, Marian Rentgen, Mieczysław Wojnicki i Adam Wysocki.
Marian Rentgen (1888-1940), urodzony w Bochni koło Lwowa, zadebiutował we lwowskim kabarecie „Ul” w 1912 roku, a od 1919 roku występował w kabaretach warszawskich, m.in. MiraĹź, Perskie Oko i w latach 1935-39 w Cyruliku Warszawskim. Ten bardzo popularny piosenkarz zginął w Katyniu w 1940 roku; był zmobilizowany do wojska w 1939 roku jako oficer farmaceuta (ukończył farmację na Uniwersytecie Lwowskim w 1913 r.).
Kazimierz ŁabudĹş (1909-2001), pochodzący z Dyneburga (dziś Łotwa) i Adam Wysocki (1907-1978), urodzony w Kopyczyńcach w woj. tarnopolskim (Galicja Wschodnia, dziś Ukraina) występowali przed wojną w słynnym warszawskim zespole rewelersĂłw – ChĂłrze Dana. Po wojnie ŁabudĹş był członkiem zespołu 4 Asy, a następnie solistą Operetki Warszawskiej (1949-83). Natomiast Wysocki po opuszczeniu ChĂłru Dana w 1937 roku, rozpoczął karierę solową. Występował w teatrzykach rewiowych, m. in. w "Bandzie" oraz nagrywał płyty. Po wojnie do 1950 roku nagrywał płyty w wytwĂłrni "Muza", występował solo oraz w ChĂłrze Szacha. W latach 50. i 60. występował w programach estradowych Polskiego Radia, m. in. w „Podwieczorku przy mikrofonie”. W swoim repertuarze przedwojennym i powojennym miał dziesiątki popularnych piosenek, jak np. „Betty”, „Eurydyka”, „Fredzio”, „Gdy bałałajka gra”, „Karuzela”, „Nadejdzie dzień”, „Platynowe blondynki”, „Polka lwowska”, „Pani Kowalska”, „Raz koniaczek, raz buziaczek”, Śpij moje serce”, „Tamara”, „Wielkie pranie”, „Caballero”, „Francois”, „Jest taki jeden skarb”, „Mazowieckie Noce”, „Twoja piosenka”, „Warszawa, ja i ty”.

Natomiast Mieczysław Wojnicki (1919-2007), rodem z Częstochowy, jako piosenkarz zadebiutował w Teatrze Polskim w Wilnie w 1944 roku. Unieśmiertelnił się w historii polskiej piosenki takimi przebojami z lat 60., jako pierwszy ich wykonawca, jak: „Kaczuszka i mak” (do ktĂłrej napisał słowa), „Jabłuszko pełne snu”, „Zakochani są wśrĂłd nas” czy „W maleńkiej kawiarence”. Kto z nas nie zna tych piosenek i sobie ich nie nuci?

Ze Lwowa pochodzi Halina Kunicka (ur. 1938), jedna z największych piosenkarek polskich lat 60. i 70. XX w. Piosenki pisali specjalnie dla niej m.in. Wojciech Młynarski, Agnieszka Osiecka i Ernest Bryll. Artystka sięga teĹź po klasykę przedwojennego kabaretu i romanse rosyjskie. Jej dwanaście płyt, w tym trzy Złote, uzyskało łącznie ponad milion sprzedanych egzemplarzy. SpośrĂłd wielu jej przebojĂłw nie sposĂłb nie wymienić: „Czumbałałajkę” „Lato, lato, lato czeka:::”, „To były piękne dni”, „Upływa szybko Ĺźycie”, „Moja piosenka”, „Niech no tylko zakwitną jabłonie” czy „Ballada o dobrej Ĺźonie” (wykonanie razem z mężem Lucjanem Kydryńskim”. Koncertowała w całej Polsce, a takĹźe dla emigrantĂłw polskich w Europie, Izraelu, USA i Kanadzie i w Australii.

Z Wilna Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Józefa Piłsudskiego pochodziły dwie kolejne gwiazdy powojennej piosenki polskiej: Ada Rusowicz i Natasza Zylska.

Ada (właśc. Adriana) Rusowicz (1944-1991), dała się poznać jako wokalistka zespołu Niebiesko-Czarni. W 1968 roku zdobyła tytuł najpopularniejszej wokalistki roku. Najbardziej znane jej przeboje to: „Masz u mnie plus” (w duecie ze swoim mężem Wojciechem Kordą), „DuĹźy błąd”, „Czekam na miłość”, „Mogło być inaczej”, „Hej dziewczyno hej”, „Za daleko mieszkasz miły”, „MĂłj pierwszy walc”, „Nie pukaj do moich drzwi”, „Wczesny zmierzch nad Sanokiem”, „Po to przyszedłeś na świat”, „Gdzie niesiesz swe 20 lat”, „Fatamorgana”, „Musisz się zakochać” i „Świniorz”. Pamiętamy ją takĹźe z filmu „Mocne uderzenie” (1966).

Nataszę Zylską (1933-1995) pamiętają bardziej konserwatywni w upodobaniach melomani, a więc ci z lat 50. XX w. Wtedy to był zenit popularności tej piosenkarki, ktĂłra śpiewała nam wtedy takie nieśmiertelne przeboje jak: „Kasztany”, „Mexicana”, „Czekolada”, „Baja Bongo” czy „Piotruś”. Często występowała z inną gwiazdą polskiej piosenki, jednak odmiennej płci i nie rodem z Wilna, ale ze Lwowa – Januszem Gniatkowskim.

Dzieckiem Wołynia była wokalistka rockowa, nazywana „krĂłlową twista” Helena Majdaniec (ur. w 1941 r. w Mylsku, pow. ZdołbunĂłw) i piosenkarka Teresa Tutinas (ur. 1943 r. w Zdołbunowie).

Helena Majdaniec wylansowała takie znane po dziś dzień przeboje jak: „Rudy rydz”, „Jutro będzie dobry dzień”, „Czarny Ali-Baba”, „Happy end” czy „Zakochani są wśrĂłd nas”. Od 1968 roku była emigrantką, mieszkając na stałe we Francji. Pochowana została jednak w Szczecinie, dokąd wyjechała z rodzicami po wypędzeniu ich po wojnie z Wołynia i gdzie się wychowała i gdzie debiutowała w 1962 roku w klubie studenckim „Pinokio”. Jej imię nosi Teatr Letni w tym mieście.

Teresa Tutinas debiutowała w teatrzyku studenckim "Kalambur" we Wrocławiu, gdzie powstały pierwsze piosenki pisane specjalnie dla niej, z myślą o jej specyficznych walorach głosowych (silna, szeroka skala głosowa). Jej największa popularność przypadła na lata 60. i 70. XX wieku (poza krajem występy za granicą). Na kolejnych Krajowych Festiwalach Piosenki Polskiej w Opolu zdobyła główne nagrody za piosenki „Na całych jeziorach ty” oraz „Gorzko mi”. Jednak jej największymi przebojami były piosenki: "Jutro Warszawa" (z filmu "ParyĹź - Warszawa bez wizy"), "Gorzko mi", "Na deszczowe dni" i "Na całych jeziorach ty". RĂłwnieĹź i ona wyemigrowała z kraju - do Szwecji w 1981 roku, gdzie ciągle mieszka. Dla tamtejszych PolakĂłw śpiewa w Domu Polskim i w Konsulacie RP w Sztokholmie.

Z piosenkarzy ze Lwowa pochodzili lub pochodzą: Janusz Gniatkowski (ur. 1928), Stanisław Jopek (1935-2006), Tadeusz Miller (1915-1947) i Wiktor Zatwarski (ur. 1935).

MĂłj najbardziej ulubiony polski piosenkarz - Janusz Gniatkowski w dzieciństwie naleĹźał do chĂłru kościelnego w swoim rodzinnym mieście. Wyrzucony ze Lwowa, zamieszkał z rodzicami w Katowicach. Był, obok Mieczysława Fogga, najpopularniejszym piosenkarzem lat 50. i pierwszej połowy lat 60. XX wieku. Bywał nazywany polskim Bingiem Crosbym. No bo teĹź cudownie śpiewał. I to nie tylko na licznych koncertach w kraju i przed mikrofonem radiowym, ale takĹźe Polakom w USA, Kanadzie i w mojej Australii. Gniatkowski wylansował w połowie i drugiej połowie lat 50. tak cudownie melodyjne i niezapomniane przeboje jak: „Apassionata”, „Arrivederci Roma”, „Błękitny mały kwiat”, „Bolero”, „Dwie paczki papierosĂłw”, „Gelsomina”, „Kobieta i mężczyzna” (duet z Nataszą Zylską), „Most na rzece Kwai”, „Pieśń miłości”, „Piosenka kubańska”, „Pozory mylą”, „Spokojnej nocy”, „Tylko serce nie uśnie”, „Indonezja”, „Mexicana”, „Bella Bella Donna” (duet z Janem Dankiem), „Vaya con Dios” (duet z Janem Dankiem), „Volare”, „Wrocławskie gwiazdy”, „Za kilka lat” czy „Zimowa piosenka”. Popularność i pamięć o nim jest tak wielka wśrĂłd polskich melomanĂłw, Ĺźe we wrześniu 2007 roku odbył się I Festiwal Piosenek Janusza Gniatkowskiego, a we wrześniu 2008 roku drugi taki festiwal, w ktĂłrych rĂłwnieĹź sam artysta brał udział, ku wielkiej uciesze widowni. Wcześniej, bo w 2004 roku w Filharmonii Częstochowskiej obchodzono 50-lecie jego działalności artystycznej; koncert transmitowała TVP. Natomiast w czerwcu 2008 roku odbył się uroczysty koncert z okazji 80. urodzin Janusza Gniatkowskiego, z występem samego Jubilata, ktĂłry zaśpiewał m.in. najsłynniejszy swĂłj utwĂłr w rytmie beguine „Apassionata”.

Tak, „Apassionata” w wykonaniu Gniatkowskiego to raritas dla ucha. Pamiętam moje pierwsze z nią spotkanie. W 1957 roku pojechałem na wakacje do wujostwa w Karpaczu. Mieli oni tylko co kupiony adapter i trochę płyt gramofonowych – po jednej piosence na stronie, jak to wĂłwczas było. Na trzech płytach były piosenki: „Apassionata” i „Arrivederci Roma”, „Piosenka kubańska” i „Indonezja” oraz „Bella Bella Donna” i „Vaya con Dios”. Kiedy siedziałem sam w domu (ciocia i wujek pracowali, a ja nie byłem na Ĺźadnej wycieczce) bez przerwy słuchałem tych piosenek, ktĂłre nauczyłem się na pamięć. Prawie zaraz po przyjeĹşdzie do Australii w 1964 roku w polskim sklepie Contal Co. w Melbourne kupiłem sobie płyty z tymi piosenkami, wyprodukowane przez polską firmę Carinia Records w Sydney. Mam je po dziś dzień i często je słucham. Zaraził się nimi rĂłwnieĹź mĂłj syn, szczegĂłlnie właśnie „Apassionatą”.

Stanisław Jopek, jako tenor, w 1952 roku został wybrany spośrĂłd kilku tysięcy kandydatĂłw do Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”, gdzie po nauce w 1956 roku rozpoczął pracę artystyczną jako śpiewak-solista. W „Mazowszu” występował ponad 40 lat, wykonując nie tylko piosenki ludowe, ale teĹź pieśni Chopina i Moniuszki i polskie kolędy. Największą popularność w kraju i podczas licznych występĂłw za granicą przyniosła mu właśnie w jego wykonaniu pieśń „Furman”. Pamiętam jak wielkie brawa otrzymał na występie „Mazowsza” w Melbourne w 1967 roku. Stanisław Jopek był ojcem bardzo znanej polskiej piosenkarki jazzowej Anny Marii Jopek.

Tadeusz Miller karierę artystyczną rozpoczął zaraz po wojnie jako solista rozgłośni szczecińskiej Polskiego Radia. Stylem i barwą głosu przypominał Mieczysława Fogga, co juĹź samo w sobie sprawiało, Ĺźe stał się bardzo popularnym piosenkarzem; śpiewał rĂłwnieĹź piosenki z jego repertuaru, jak np. „Jesień” czy „Zapomniana piosenka”. W swej krĂłtkiej karierze (zm. w 1947) zdążył nagrać dla Poznańskiej Fabryki Płyt Gramofonowych „Mewa” ok. 60 popularnych piosenek. Tak popularnych (m.in. przeboje: „Pieśń o matce”, „Bluzeczka zamszowa”, „Bajeczki śpią”, „Zapomniana piosenka”, „Mały biały domek”, „Zielony kapelusik”, „Portowe światła”, „Czy pamiętasz tę noc w Zakopanem”, „Jesień”, „Tango Notturno” czy „Śpij syneczku”) i tak ładnie śpiewanych, Ĺźe później wiele nagrań Millera przekopiowano na płyty „Polskich Nagrań” i szły one w całą Polskę.

Wiktor Zatwarski to piosenkarz i aktor filmowy. Jako piosenkarz odniĂłsł sukces na Festiwalu Piosenki Ĺťołnierskiej w Kołobrzegu w 1969 roku, otrzymując nagrodę Brązowego Pierścienia za wykonanie piosenki „Jak na lato”. Jeszcze w tym samym roku na VII Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu dostał wyróşnienie za piosenkę „Srebrne wesele”. W latach 1969-1977 występował, poza festiwalami w Kołobrzegu i Opolu, takĹźe na festiwalach piosenki w Zielonej GĂłrze i Sopocie.

Z Wilna pochodził Zenon Jaruga (1912-2004), ktĂłry po przymusowym opuszczeniu swego rodzinnego miasta w 1945 roku zamieszkał w Toruniu, gdzie pracował do 1977 roku jako spiker, a później reĹźyser w Toruńsko-Bydgoskiej (później Bydgoskiej) Rozgłośni Radiowej. Jako piosenkarz związał się z poznańskim zespołem „rewellersĂłw” Cztery Asy, był wraz z Mieczysławem Wojnickim i Zygmuntem Radwanem członkiem „Trio RewelersĂłw Jarugi” oraz nawiązał współpracę z Fabryką Płyt Gramofonowych "Mewa" Mieczysława Wejmana w Poznaniu, wykonując dla niej modne przeboje oraz piosenki przedwojenne, jak np. „Niebieskie oczy” czy „Przebrzmiała pieśń”. W jego repertuarze solowym były takie przeboje i piosenki jak: „A ja mam tylko ciebie”, „Biała orchidea”, „Ameryka”, „Argentyna”, „Błękitne bolero”, „Czarnoksiężnik”, „Za oknem śnieg”, „ Powiedz mi mĂłj księżycu”, „Razem w świat”, „Walc hawajski”, lwowska „Zaczarowana gitara”, „Los”, „Domek z kart”, „Piosenkę znam tylko jedną” czy „Piosenka o szczęściu”. W ogłoszonym w latach 80. przez radiową "TrĂłjkę" plebiscycie na przebĂłj czterdziestolatkĂłw Jurga zajął pierwsze miejsce z piosenką "Czarnoksiężnik".

Na GrodzieńszczyĹşnie (dziś Białoruś) urodziły się dwie wielkie indywidualności polskiej sceny estradowej – piosenkarze Janusz Laskowski i gwiazdor nad gwiazdorami Czesław Niemen.

Czesław Juliusz Niemen, właśc. Czesław Juliusz Wydrzycki (ur. w 1939 w Starych Wasiliszkach koło Grodna) był nie tylko wielkim piosenkarzem, ale rĂłwnieĹź kompozytorem i multiinstrumentalistą. Obdarzony był głosem o szerokich moĹźliwościach, zarĂłwno jeśli chodzi o skalę, jak i moĹźliwości intonacyjne i brzmieniowe. UwaĹźany za jedną z największych indywidualności polskiej sceny rockowej, zawsze był w awangardzie docierających do Polski kolejnych stylĂłw muzycznych, jednocześnie tworząc swoją własną, całkowicie autonomiczną muzykę. Do Polski przybył dopiero w 1958 roku, podczas drugiego wysiedlania PolakĂłw z KresĂłw w latach 1957-58, zamieszkując w Gdańsku. Pseudonim „Niemen”, a potem jako urzędowe nazwisko miało mu przypominać kraj lat dziecinnych spędzonych nad Niemnem. W Gdańsku zadebiutował w klubie studenckim Ĺťak. W 1963 roku wystąpił na pierwszym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. A chociaĹź nie zdobył wĂłwczas Ĺźadnej nagrody jego piosenka „Wiem Ĺźe nie wrĂłcisz” i wkrĂłtce potem kolejnej jego piosence „Czy mnie jeszcze pamiętasz” stał się bardzo popularny w całej Polsce. WkrĂłtce tę popularność powiększył dynamiczny utwĂłr „Czy wiesz?” i sentymentalna ballada „Pod papugami”, popularna po dziś dzień. Jego piosenka „Dziwny jest ten świat” stała się najbardziej znany z polskich protest-songĂłw lat 60; rĂłwnieĹź i ona jest popularna po dziś dzień. W 1975 roku nagrał całkowicie elektroniczny album Katharsis, stawiający go w jednym rzędzie z takimi awangardowymi muzykami i grupami jak Tangerine Dream, Klaus Schulze i Vangelis. Jego twĂłrczość stała się znana rĂłwnieĹź na Zachodzie, szczegĂłlnie w krajach anglosaskich. – W Polsce jego gwiazda nadal świeci i będzie świecić długo jasnym blaskiem. Od 2004 roku imię Czesława Niemena nosi Promenada w Częstochowie i ronda w Bielsku-Białej i Sopocie. W maju 2008 roku Publiczne Gimnazjum nr 2 w Strzelcach Opolskich otrzymało imię Czesława Niemena; podczas tej uroczystości z udziałem jego Ĺźony - Małgorzaty Niemen – odsłonięto rĂłwnieĹź pomnik piosenkarza.

Janusz Laskowski, właśc. Jan Adam Laskowski, (ur. w 1946 w PoĹźarkach, pow. Wołkowysk), ktĂłry swoją karierę piosenkarską rozpoczął w latach 60., zdobył popularność wieloma piosenkami, jak np. „Beata z Albatrosa”, „Żółty jesienny liść”, „Na opolskim rynku”, „Wszystko chłopcy jest O’K”, „Śnił mi się rodzinny dom” i „Świat nie wierzy łzom”. Jednak najpopularniejszą piosenką po dziś dzień są „Kolorowe jarmarki”, za ktĂłrą otrzymał Nagrodę Dziennikarzy i Nagroda Publiczności na Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu 1977 roku. Często puszcza ją w eter polski program państwowego radia etnicznego SBS w Australii. Piosenki te zajmowały wysokie pozycje na radiowych i telewizyjnych listach przebojĂłw. Otrzymał rĂłwnieĹź Złotą i Platynową płytę. Laskowski wielokrotnie koncertował dla Polonii w Europie, a takĹźe w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Australii.

Także i Wołyń (dziś Ukraina) nie poskąpił nam znanych polskich piosenkarzy. W krainie tej urodzili się Edward Hulewicz i Jonasz Kofta.

Edward Hulewicz (ur. 1937 w BereĹşnie, pow. Kostopol) to piosenkarz estradowy, ale takĹźe kompozytor, autor tekstĂłw, dziennikarz muzyczny i załoĹźyciel w 1965 roku znanego zespołu Tarpany (w ktĂłrym śpiewały m.in. Halina Frąckowiak i Halina Ĺťytkowiak). Jako piosenkarz zadebiutował w latach 60. XX w. Tam wylansował swĂłj przebĂłj „Siała baba mak”. Piosenka ta kilkakrotnie zwyciężyła w popularnej audycji Telewizyjna Giełda Piosenki. Z kolei w zespole Heliosi wylansował przeboje „Obietnice”, „Zaczekaj aĹź opadnie mgła” i „Dwa złote warkocze”. Na fali popularności zespołu „Tarpany” Hulewicz prowadził własną audycję w Polskim Radiu oraz występował w licznych programach polskiej telewizji. W 1971 roku rozpoczął karierę solową. Piosenki pisali dla niego m.in. Katarzyna Gärtner, Jarosław Kukulski, Jan Pietrzak i Ernest Bryll. Dokonał szeregu nagrań płytowych, z ktĂłrych część stała się przebojami. Z Katarzyną Gärtner nagrał na jej płycie „Na szkle malowane” utwĂłr „Hej baby baby” (tekst Ernest Bryll); z Antonim Kopfem „Nie sądĹş mnie”; z Ryszardem PoĹşniakiem „Ĺťona Padrona Blues”, „Odwieczny znicz”, „Powróş mi”, „ Dzięki tobie”; z Jarosławem Kukulskim „Za zdrowie pań”; z Adamem Skorupką „Serdeczne Ĺźyczenia”, „Za to wszystko co przed nami”, „Klucze szczęścia”; z Edmundem Bergiem „Ty potrafisz”, „Zgubiłem się po drodze”, „ZnĂłw ryzyka brak”, „Ludzie są...”. Poza tym wspĂłlnie z Jarosławem Kukulskim przez kilka lat objeĹźdĹźał Polskę z koncertami (z udziałem Anny Jantar). Koncertował takĹźe dla Polonii w USA i Kanadzie.

Jonasz Kofta właśc. Janusz Kofta (ur. 1942 w Mizoczu, pow. ZdołbunĂłw – zm. 1988) to kolejna wybitna postać polskiej sceny kabaretowej i poetyckiej: poeta, dramaturg, satyryk i takĹźe piosenkarz. SwĂłj Ĺźyciowy sukces rozpoczął w warszawskim klubie Hybrydy – w jego kabarecie i teatrze. Potem współpracował z Teatrem Syrena i kabaretem „Pod Egidą”, m.in. ze Stefanem Friedmannem (cykle „Dialog na cztery nogi” i „Fachowcy”) i Janem Pietrzakiem („Duety liryczno-prozaiczne”), z pismami „Szpilki”, „Radar”, „Płomyk” i „Polityka” oraz od 1964 roku z Polskim Radiem (Program III). Spod jego piĂłra wyszły teksty popularnych przebojĂłw: „Wakacje z blondynką”, „Radość o poranku”, „Jej portret”, „Pamiętajcie o ogrodach”, „Taką cię wymyśliłem”, „Popołudnie” czy „Szary poemat” i sam był wykonawcą wielu popularnych przebojĂłw. W polskiej Australii najbardziej znana jest piosenka „Pamiętajcie o ogrodach”. Obok Jeremiego Przybory, Agnieszki Osieckiej i Wojciecha Młynarskiego był jednym z najwybitniejszych i najwaĹźniejszych twĂłrcĂłw kultywujących formę piosenki poetyckiej.

Polscy olimpijczycy pochodzący z Małopolski Wschodniej

W Małopolsce Wschodniej (bez Lwowa) urodziło się aż 24 polskich olimpijczyków.
Oto pełna lista polskich olimpijczyków z Małopolski Wschodniej (dzisiejsza Zachodnia Ukraina), których biogramy opracowałem (moja redakcja, poprawki i niekiedy uzupełnienia) na podstawie danych zawartych o polskich olimpijczykach w Polskim Portalu Internetowym PKOl, według krain historycznych: Małopolska Wschodnia, Wołyń, Ukraina. Biogramy te są cennym przyczynkiem do historii polskiego sportu oraz do dziejów Polaków na dzisiejszej Ukrainie i w ogóle powiązań Polaków z Kresami.

BABIRECKI Marian (1933 Hnidawa, pow. Brody – 1980 utonął koło Kuby), inĹźynier, trener, najwszechstronniejszy zawodnik w historii powojennego jeĹşdziectwa w Polsce: 6-krotny mistrz Polski: w skokach (1959), ujeĹźdĹźeniu (1960, 1962, 1964), WKKW (1962, 1964), 4-krotny I wicemistrz: w ujeĹźdĹźeniu (1961, 1966, 1967), WKKW (1961) oraz 2-krotny II wicemistrz Polski: w skokach (1958) i ujeĹźdĹźeniu (1965), mistrz Europy (1965) w WKKW w Moskwie w 1965, olimpijczyk z Rzymu (1960). Po zakończeniu kariery sportowej trener na Kubie (1967-1975).

BECK Krzysztof Juliusz (1930 Kołomyja – 1996 Bydgoszcz), ppłk WP, jeden z pionierĂłw podnoszenia ciężarĂłw w Warszawie. 30-krotny rekordzista Polski, był teĹź 6-krotnym mistrzem kraju w. średniej (75 kg) 1952-1957 oraz 2-krotnym medalistą Mistrzostw Europy: srebrnym 1956 w. średniej 75 kg - 375 kg (125+107,5+142,5) i brązowym 1955 (jako pierwszy reprezentant Polski), takĹźe w. średniej 75 kg - 372,5 kg (122,5+112,5+137,5). Najlepszy wynik w swojej wadze (rekord Ĺźyciowy) ustanowił podczas IO w Rzymie - 400 kg. Pierwszy Polak, ktĂłry zdobył tytuł wicemistrza Europy (1956), olimpijczyk z Melbourne (1956) – 6 miejsce i Rzymu (1960) – 5 miejsce. ZasłuĹźony trener WKS Zawisza Bydgoszcz. Od kilku lat rozgrywany jest tam Turniej im. Krzysztofa Becka.

BEKER JĂłzef (ur. 1937 Stare Miasto, pow. Podhajce), tokarz precyzyjny, kolarz szosowy (m.in. LZS Dolny Śląsk 1964-70), uczestnik Wyścigu Pokoju i mistrzostw świata (1961-64 i 1966). 19 maja 1963 wygrał etap podczas Wyścigu Pokoju w Zielonej GĂłrze, zwycięzca Tour de Pologne (1965), drugi zawodnik Wyścigu Dookoła Austrii (1965), olimpijczyk z Tokio (1964) – 11 miejsce.

BOCHENEK Jan (ur. 1931 Wołczków, pow. Stanisławów), ppłk WP, ciężarowiec, trener, zawodnik Garnizonowego WKS Łódź (1951-1959) i Legii Warszawa (1960-1962), jeden z pionierów podnoszenia ciężarów w Polsce. 5-krotny mistrz Polski wagi półciężkiej (82,5 kg) - 1954, 1956, 1957, 1960, 1961 wywalczył też 2-krotnie brązowy medal Mistrzostw Świata 1957 w. średnia 75 kg - 395,0 i Mistrzostw Świata 1959 (także w w. średniej) - 392,5. Był także na mistrzostwach Europy: srebrnym medalistą 1959 w. średnia 75 kg - 392,5 kg i 3-krotnym brązowym medalistą (także w w. średniej) - 1956 - 362,5 kg, 1957 - 380 kg i 1960 - 385 kg. Najbardziej dramatyczną walkę o medal olimpijski stoczył w Melbourne (1956), gdzie ostatecznie zajął 4 m. gdyż był cięższy od swego rywala (Włocha E. Pignatti) o 40 dkg. Na kolejnych igrzyskach w Rzymie (1960), również po fantastycznej walce, nie dał sobie wydrzeć brązowego medalu, a że Ireneusz Paliński był bezapelacyjnym triumfatorem w tej kategorii wagowej, dwóch Polaków stanęło na podium. Następnie trener. Wraz z asystentem Norbertem Ozimkiem prowadził biało-czerwonych podczas Igrzysk Olimpijskich w Seulu (1988).

BORZEMSKI Marian Konstanty (ur. 1894 StanisławĂłw- ?), kpt. Wojska Polskiego (od 1918), uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1919-20, strzelecki internacjonał lat dwudziestych, olimpijczyk z ParyĹźa (1924) – 9 miejsce. W latach 1924-1930 reprezentant Polski podczas zawodĂłw we Francji, Włoszech i Szwecji. Ĺťyciowy sukces odniĂłsł podczas Mistrzostw Świata w Rzymie w 1927 roku, zdobywając srebrny medal (karabin standard 3x20 strzałów, 300 m - postawa leżąc ind.). Wielokrotny mistrz armii polskiej w broni wojskowej. Prawdopodobnie zginął podczas II wojny światowej.

CZERNIK Edward (ur. 1940 Dublany, pow. Sambor), nauczyciel wf, trener, czołowy skoczek wzwyĹź lat sześćdziesiątych, mistrz i rekordzista Polski, olimpijczyk z Tokio (1964) – 11 miejsce. 28-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych (1961-1969) 28 startĂłw, 12 zwycięstw indywidualnych, 5-krotny mistrz (1961, 1963,1964 , 1966, 1967) i 7-krotny rekordzista Polski (od 2.08 w 1961 do 2.20 w 1964 ). Rekord Ĺźyciowy: 2.20 (30 lipca 1964 HĂŤssleholm, Szwecja). W zawodach europejskiej rangi zajął następujące miejsca: w mistrzostwach Europy - w Belgradzie (1962) - 5, w Budapeszcie (1966) - 4 (na obu imprezach 2.06), w HME w Madrycie (1968) - 10 oraz w finale Pucharu Europy - w Stuttgarcie (1965) - 3 i w Kijowie (1967) - 5. Srebrny medalista Uniwersjady w Budapeszcie (1965) z wynikiem 2.07. Trener klasy mistrzowskiej (m. in. kadry narodowej Polski w skoku wzwyĹź 1976-1980, w "Lubtourze" w Zielonej GĂłrze 1980-1986 i od 1986 w Zjednoczonych Emiratach Arabskich - Dubaj). Autor wspomnień "Przeskoczyłem siebie" (1985).

DENDERYS Ludwik (ur. 1944 Młyniska, pow. Trembowla), policjant, pięściarz wagi ciężkiej wrocławskiej Gwardii, olimpijczyk z Monachium (1972). 1-krotny drużynowy mistrz (1965/66) oraz 6-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1966-1970 (3 zwycięstwa i 3 porażki). 3-krotny uczestnik mistrzostw Europy (1965, 1969, 1971), gdzie odniósł największy sukces. W Bukareszcie (1969) po pokonaniu Duńczyka Schunoka, Turka Ozbeya, w półfinale przegrał 0:5 z Bułgarem Pandowem, zdobywając brązowy medal. W dwa lata później w Madrycie (1971) po pokonaniu Jugosłowianina Matejica i Węgra Juhasza, w półfinale wprawdzie z powodu kontuzji nie stanął do walki z Hussingiem (RFN), ale zdobył drugi w karierze brązowy medal Mistrzostw Europy. W ciągu prawie 15-letniej kariery sportowej stoczył 243 walki odnosząc 186 zwycięstw, 11 remisów i 46 porażek. Po zakończeniu kariery sportowej - trener. W ostatnim swoim występie (1970) w Londynie, podczas meczu z Wielką Brytanią (Polacy pokonali gospodarzy 16:4) nie tylko wygrał swoją walkę z zawodnikiem (zresztą polskiego pochodzenia) Celebańskim, ale spotkał po raz pierwszy w życiu swego ojca Wacława, który po wydostaniu się z Syberii, znalazł się na Zachodzie (przez PCK odnalazł rodzinę w Strzelinie), ale bał się powrotu do Polski i syna poznał dopiero w Londynie po... 26 latach. I to w jakich okolicznościach.

KAWECKI-GOZDAWA Zdzisław Szczęsny (1902 Husiatyń -1940 Katyń), rotmistrz Wojska Polskiego, 1931-38 etatowy instruktor jazdy konnej w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, jeden z najlepszych polskich jeźdźców okresu międzywojennego, srebrny medalista w konkursie drużynowym WKKW na Olimpiadzie w Berlinie w 1936 roku. Zamordowany przez bolszewików w Katyniu.

KORBAN Roman (ur. 1927 NadwĂłrna), doktor wf (obronił pracę dotyczącą historii sportu Polonii amerykańskiej), trener, historyk sportu, lekkoatleta z Gdańska, olimpijczyk z Helsinek (1952). 6-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1949-1953 (9 startĂłw, 4 zwycięstwa indywidualne), 2-krotny rekordzista kraju (1000 m i 4 x 400 m) i 3-krotny mistrz Polski: na 800 m (1951, 1952) i 1500 m (1951). Rekordy Ĺźyciowe: 400 m - 50.1 (20 września 1953 Warszawa), 800 m - 1:51.8 (15 lipca 1951 Moskwa), 1000 m - 2.27.0 (12 lipca 1953 Zabrze) i 1500 m - 3.55.8 (18 lipca 1953 Warszawa). Startował teĹź m. in. na Akademickich Mistrzostwach Świata w Berlinie (1951), gdzie w biegu na 800 m zajął 2 m. (1.54.5) i w sztafecie 4x400 m (biegał z Machem, Lipskim i Buhlem) - 3 m. (w finale rekord Polski - 3.17.2). Po zakończeniu kariery zawodniczej - trener (od 1953). W latach 1972-1975 w USA, od 1981 w Australii (Sydney). Autor książek: „35 lat chwały sportu olimpijskiego” (1976), „Sport wśrĂłd Polonii amerykańskiej” (1980), „Witajcie w Australii” (2000) i „Australia. Ziemia obiecana czy pułapka” (2006). Tę ostatnią książkę otrzymałem od Autora z dedykacją: „Panu Marianowi Kałuskiemu z głębokim szacunkiem za rozległy literacki dorobek dla dobra Polonii”.

KOWALSKI ADAM, ps. "Roch", "Nowak" (1912 StanisławĂłw – 1971 KrakĂłw), nauczyciel wf , wszechstronny sportowiec Cracovii (pływak, waterpolista, piłkarz, koszykarz), ale największe sukcesy odniĂłsł w hokeju na lodzie: trzykrotny olimpijczyk w hokeju na lodzie – Lake Placid 1932 – 4 miejsce, Garmisch - Partenkirchen 1936, St. Moritz 1948 – 6 miejsce. 53-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych (1932-1948) w ktĂłrych zdobył 22 bramki, 3-krotny mistrz Polski (1937, 1946, 1949), 4-krotny uczestnik mistrzostw świata (1935, 1937-1939). Zdobył takĹźe tytuł mistrza Polski w piłce ręcznej (1933) i dwa tytuły wicemistrza Polski w koszykĂłwce (1946) i piłce wodnej (1946).

KRÓL Wiesław Stanisław (ur. 1938 Drohobycz), nauczyciel wf, rekordzista Polski na niskich płotkach (1960), olimpijczyk z Rzymu (1960) – 400 m pł – 5 miejsce. 6-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1956-1960 (7 startĂłw, 1 zwycięstwo indywidualne). 2-krotny mistrz kraju w biegu na 110 m pł (1957) i 400 m pł (1960) oraz 2-krotny rekordzista Polski w biegu na 400 m pł: 51.7 (15 sierpnia 1960 Zabrze) i 51.5 (2 paĹşdziernika 1960 Warszawa). Wielokrotny akademicki mistrz Polski (1959-1964) i 3-krotny uczestnik Uniwersiad (1957, 1959, 1961), gdzie zdobył 2 brązowe medale (1959) na niskich i wysokich płotkach. Rekordy Ĺźyciowe: 400 m - 49.1 (8 czerwca 1957 Warszawa), 110m pł - 14.5 (1 lipca 1960 Wrocław) i 400 m pł - 51.5 (2 paĹşdziernika 1960 Warszawa).

LESZCZYŃSKI Marian, ps. "Fred" (ur. 1936 Łopatyn, pow. RadziechĂłw), elektryk, wioślarz z Wrocławia, uczestnik Mistrzostw Świata, finalista Mistrzost Europy, olimpijczyk z Tokio (1964) - finalista w czwĂłrkach ze sternikiem – 6 miejsce. 13-krotny mistrz Polski w czwĂłrce bez i ze sternikiem oraz Ăłsemce (1958-1967). Finalista i uczestnik Mistrzostw Świata 1962 Lucerna: 4 m. (czwĂłrka ze sternikiem), 1966 Bled: 9 m. (czwĂłrki ze sternikiem). Finalista Mistrzostw Europy 1959 Macon: 5 m. (Ăłsemki); 1963 Kopenhaga: 4 m. (czwĂłrka ze sternikiem), 1964 Amsterdam: 4 m. (czwĂłrka ze sternikiem), 1965 Duisburg: 5 m. (czwĂłrka ze sternikiem).

MAŁECKI (SARYUSZ) Aleksander Antoni Włodzimierz (1901 Zarubińce, pow. ZbaraĹź – 1939 na granicy z Węgrami), obrońca Lwowa 1918, artysta malarz, szpadzista, ale przede wszystkim szablista (AZS KrakĂłw), dwukrotny olimpijczyk: ParyĹź 1924 i Amsterdam 1928, gdzie został brązowym medalistą w turnieju druĹźynowym szabli, pierwszego medalu olimpijskiego w historii polskiej szermierki. W szpadzie dwukrotny mistrz (1924, 1928) i wicemistrzem Polski (1925, 1926). Największe sukcesy odnosi w szabli na arenie międzynarodowej odnosi w szabli (wicemistrz Polski w 1925 i czwarte miejsca w latach 1924, 1926, 1927). Po igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie (1928) zakończył karierę sportową. PowrĂłcił do rodzinnego majątku Roznoszyńce koło ZbaraĹźa i wspĂłlnie z ojcem zajmował się gospodarką. W kampanii wrześniowej 1939 walczył jako por. rez. KOP. Istnieją przypuszczenia (brak śladĂłw i dokumentĂłw ), Ĺźe po kampanii wrześniowej 1939 zginął od sowieckiej kuli podczas prĂłby przedarcia się na Węgry.

MARYAŃSKI Walerian (1875 Stulsk, pow. ĹťydaczĂłw – 1946 KrakĂłw), generał brygady Wojska Polskiego, strzelec, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w ParyĹźu 1924. Ukończył gimnazjum polskie we Lwowie, następnie Wojskową Akademię Techniczną i wyĹźszy kurs inĹźynierski przy Szkole Wojennej w Wiedniu (major armii austriackiej). W Wojsku Polskim - zastępca szefa sztabu Armii "WschĂłd", następnie szef sztabu 12 DP i 2 Armii (1918-1919). 1921-1924 oficer sztabu Inspektoratu Armii. W randze pułkownika był członkiem kierownictwa polskiej ekipy olimpijskiej ParyĹź 1924, zarazem delegatem Ministerstwa Spraw Wojskowych i... zawodnikiem. 15 sierpnia 1924 mianowany generałem brygady był w latach 1924-1927 dowĂłdcą 12 DP w Tarnopolu po czym przeszedł w stan spoczynku (30 kwietnia 1927). Autor m.in. książki Sport strzelecki i jego trening (1926).

OŻÓG Stanisław (1930 Daszawa, pow. Stryj – 1998 Sulęcin), kpt. WP, czołowy długodystansowiec lat pięćdziesiątych, olimpijczyk z Rzymu (1960) – 10000 m - 18 miejsce na 32 startujących. Związany z klubami Gdańska, Lublina i Krakowa. 31-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1953-1964 (32 starty, 9 zwycięstw indywidualnych), 11-krotny mistrz kraju: na 10000 m (1954, 1956, 1957, 1959, 1961, 1962) oraz w biegach przełajowych na 12 km (1955, 1957, 1958, 1960) i 8 km (1961) i 6-krotny rekordzista Polski m.in. na 10, 15 i 20 km oraz w biegu godzinnym. 3-krotny uczestnik mistrzostw Europy: w Bernie (1954) w biegu na 10000 m zajął 13 m. w Sztokholmie (1958) takĹźe na 10000 m był 5 na 22 startujących (zw. Z. Krzyszkowiak) i w Belgradzie (1962) zajął 9 m. w maratonie. Rekordy Ĺźyciowe: 1500 m - 3.52.2 (18 maja 1954 Wałcz), 3000 m - 8.03.6 (15 czerwca 1958 Warszawa), 5000 m - 13.59.2 (1 maja 1959 RzeszĂłw), 10000 m - 29.03.2 (19 sierpnia 1958 Sztokholm), maraton - 2:30.32,2 (16 września 1962 Belgrad).

PACHLA Antoni, ps. "Krakus" (1901 SynowĂłdzko WyĹźne, pow. Stryj – 1962 PiotrkĂłw Trybunalski), podoficer zawodowy (sierĹźant) Wojska Polskiego, strzelec 25 pułku piechoty, partyzant Armii Krajowej. Uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku: karabin małokalibrowy 30 strzałów z pozycji leżąc, 50 m - 44 m. na 68 start. z wynikiem 288 pkt. (zw. Norweg W. Roegberg - 300 pkt.).

STEFANISZYN Tomasz Tadeusz (1929 Stryj – 1986 Warszawa), monter samochodowy, piłkarz, jeden z warszawskich "harpagonĂłw" („Legia” i „Gwardia” Warszawa), reprezentacyjny bramkarz druĹźyny polskiej, olimpijczyk z Helsinek (1952) i Rzymu (1960).

STOK Paweł Stanisław, ps. "Patyk" (1913 Tarnopol – 1993 KrakĂłw), dr historii, ekonomista, koszykarz krakowskiej YMCA i Wisły, olimpijczyk z Berlina (1936), zasłuĹźony pedagog, działacz i sędzia. W krakowskiej YMCA rozwinął się jego wielki talent koszykarski. Z zespołem tym zdobył 2-krotnie tytuł mistrza Polski (1933, 1934); uczestnik mistrzostw Europy w 1937/4/ i 1939/3/ oraz 1946 i 1947). Po wojnie m.in. sędzia koszykĂłwki i siatkĂłwki (1936-1955) oraz instruktor koszykĂłwki w KS Krowodrza i KS Borek (1946-1952) oraz kierownik Zakładu Historii i Organizacji Kultury Fizycznej w Katedrze Teorii i Metodyki WF w WyĹźszej Szkole Wychowania Fizycznego w Krakowie. Na olimpiadzie w Berlinie członek polskiej druĹźyny koszykĂłwki, ktĂłra w pierwszej kolejce przegrała z Włochami 28:44, ale w spotkaniu dodatkowym wyciągnęła wolny los przechodząc do dalszych eliminacji. W drugiej rundzie Polacy przegrali z Japonią 31:43, wygrywając jednak w spotkaniu dodatkowym z Łotwą 28:23 i awansowali do trzeciej rundy. Po zwycięstwie nad Brazylią 33:25 druĹźyna polska w ćwierćfinale wygrała z Peru vo., w półfinale przegrała z Kanadą 15:42, a w pojedynku o brązowy medal uległa Meksykowi 12:26, zajmując ostatecznie w turnieju 4 miejsce.

ŚLIWAK Tadeusz, ps. "Siwiec" (1908 Buczacz – Toronto, Kanada ?), tłumacz, lekkoatleta klubĂłw lwowskich i warszawskich, olimpijczyk z Berlina (1936) – sztafeta 4x400 m. Absolwent gimnazjum w Stryju (1929). NaleĹźał do czołowych sprinterĂłw lat trzydziestych startując w barwach lwowskiego Sokoła Macierzy (1929-1936) i warszawskich klubĂłw: Legii (1937) i Syreny (1938-1939). 7-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1931-1938 (15 startĂłw, 2 zwycięstwa indywidualne), 5-krotny rekordzista kraju (m. in. na 200 m - 22.0), 8-krotny wicemistrz Polski (m. in. na 100 m (1931), 200 m (1935) i w latach 1935, 1938, 1939 w biegu na 400 m w ktĂłrym był specjalistą). Rekordy Ĺźyciowe: 100 m - 10.8 (17 maja 1936 LwĂłw), 200 m - 22.0 (14 czerwca 1936 LwĂłw), 400 m -49.6 (19 września 1936 Warszawa) i trĂłjskok - 13.69 (7 lipca 1935 Białystok). Podczas II wojny światowej w Anglii pilot polskiego 307 dywizjonu myśliwskiego. Po wojnie w Argentynie, następnie w Kanadzie, gdzie zmarł; w obu krajach pracował jako tłumacz.

TRAMPISZ Kazimierz Jan (ur. 1929 StanisławĂłw), inĹźynier, trener I kl., piłkarz, napastnik Polonii Bytom, olimpijczyk z Helsinek (1952) – napastnik polskiej druĹźyny piłkarskiej. Wychowanek KS Lokomotiv StanisławĂłw (1944-1946), napastnik Polonii Bytom (1947-1962) w ktĂłrej barwach zdobył dwa tytuły mistrza Polski (1954, 1962) oraz Stali RzeszĂłw (1963-1964). 11-krotny reprezentant Polski (10 A + 1 oraz 3 gole + 1). Debiutował w meczu z Bułgarią (1950), a ostatni raz grał w druĹźynie narodowej podczas meczu z Węgrami (1958).

TROJANOWSKI Zdzisław Jan (ur. 1928 Chodorów, pow. Bóbrka), trener, hokeista na lodzie, pierwszy olimpijczyk (1952) z Opolszczyzny. W barwach Legii Warszawa wywalczył 2-krotnie tytuł mistrza Polski (1956, 1957). 11-krotny reprezentant Polski, strzelec 1 bramki. Członek polskiej drużyny hokiejowej, która na zimowej olimpiadzie w Oslo w 1952 zajęła 6 miejsce.

WIŚNIEWSKI Mieczysław Zygmunt (1892 Monasterzyska, pow. Buczacz -1952 Kraków), urzędnik kolei, bramkarz piłkarzy Cracovii i Wisły, olimpijczyk z Paryża (1924). Według opinii fachowców był na początku lat 20. XX wieku najlepszym polskim bramkarzem (187 cm wzrostu, 76 kg wagi), solidnie wyszkolonym w austriackich klubach. Członek narodowej reprezentacji, w której rozegrał 6 spotkań (1922-1924) debiutując w zwycięskim meczu ze Szwecją (28 maja 1922). Po olimpiadzie trener.

ZIELIŃSKI Edward (1905 Tarnopol - ?), reprezentacyjny hokeista z Poznania, olimpijczyk z Garmisch - Partenkirchen (1936). Jeden z czołowych hokeistów lat trzydziestych, podstawowy napastnik mistrza Polski (1934) oraz brązowego medalisty Mistrzostw Polski (1931, 1933) AZS Poznań (obok Warmińskiego, J. Stogowskiego i W. Ludwiczaka). 26-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych (strzelec 11 bramek). Nieznane są jego losy po 1939 roku.

ZUB Ryszard (ur. 1934 Gołogóry, pow. Złoczów), trener, szablista, jeden z "cudownych dzieci" Janosa Keveya, dwukrotny srebrny (1956, 1960) i brązowy (1964) medalista olimpijski w drużynie, wybitny trener we Włoszech. Wicemistrz Polski (1957) i 5-krotny drużynowy mistrz kraju w szabli (1962-1966). Trzykrotny mistrz świata (także w drużynowym turnieju w szabli): z Budapesztu (1959), Turynu (1961) i Gdańska (1963). Na olimpiadach w Melbourne w 1956 roku i w Rzymie w 1960 roku zdobył srebrny medal w szabli (drużynowo), a na olimpiadzie w Tokio w 1964 roku brązowy medal (również drużynowo). Po wyjeździe do Włoch (mieszka w Padwie) szkoleniowiec klubu Unione Sportive Padwa, a następnie trener kadry narodowej. Pod jego kierunkiem Włosi zdobyli tytuł mistrzów olimpijskich w Monachium w 1972 roku (szabla drużynowa), a jego wychowankowie wywalczyli tytuły mistrzów świata (Michaele Maffei, Mario Aldo Montano).

Można tu dodać, że synami Michała i Stanisławy Traczów, którzy do końca II wojny światowej mieszkali pod Lwowem, a po wojnie mieli gospodarstwo w Sieniawie Żarskiej koło Żar (woj. lubuskie) są Józef i Mieczysław Andrzej Traczowie. Józef Tracz, wielki polski zapaśnik bez złotego medalu, przeszedł do historii tej dyscypliny w Polsce jako zdobywca medali w trzech kolejnych Igrzyskach Olimpijskich: w Seulu w 1988 (brązowego), w Barcelonie w 1992 (srebrnego) i w Atlancie w 1996 (brązowego). Mieczysław Andrzej Tracz, również zapaśnik jest olimpijczykiem z Seulu (1988).

Marian Kałuski

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt