Piątek 19 Kwietnia 2024r. - 110 dz. roku,  Imieniny: Alfa, Leonii, Tytusa

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 27.07.12 - 18:52     Czytano: [3982]

Dział: Kresy w życiu Polski i narodu polskiego

Ukraińcy w Powstaniu Warszawskim

Udział Ukraińców w zdławieniu Powstania Warszawskiego

1 sierpnia 1944 r. wybuchło Powstanie Warszawskie, ktĂłre trwało 63 dni. Była to powszechna, wyzwoleńcza walka zbrojna Armii Krajowej i ludności Warszawy z hitlerowskimi/niemieckimi okupantami. W tej nierĂłwnej walce, toczonej w warunkach druzgocącej przewagi niemieckiej i wobec odmowy udzielenia pomocy powstańcom przez Stalina i z braku pomocy militarnej i dyplomatycznej ze strony Wielkiej Brytanii i StanĂłw Zjednoczonych Ameryki, zginęło ok. 18 tys. powstańcĂłw i ok. 150-200 tys. ludności cywilnej, a wielkie miasto – stolica Polski miało przestać istnieć. Po Powstaniu cała pozostała ludność została wysiedlona m.in. do obozĂłw koncentracyjnych i zagłady oraz na roboty przymusowe do Niemiec. Opustoszała Warszawa stała się terenem działalności specjalnych oddziałów niemieckich i ukraińskich, ktĂłre paląc i wysadzając, zniszczyły 80% miasta. Podczas Powstania wrĂłg nie tylko dopuścił się zbrodni wojennych wobec ludności Warszawy, ale wręcz potwornej zbrodni ludobĂłjstwa.

Podczas obchodĂłw 60. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego w Warszawie 1 sierpnia 2004 r. kanclerz Niemiec Gerhard Schroeder powiedział m.in.: „Pochylamy się w poczuciu wstydu pod ciężarem zbrodni popełnionych przez oddziały hitlerowskie. To one napadły na Polskę w 1939 roku. Po upadku powstania w 1944 roku obrĂłciły dawną Warszawę w gruzy i zgliszcza. Niezliczone rzesze polskich kobiet, mężczyzn i dzieci zamordowano lub wywieziono do obozĂłw i na roboty przymusowe. Tutaj w miejscu polskiej dumy i niemieckiej hańby mamy nadzieję na pojednanie i pokĂłj” (PAP 2.8.2004).

Z kolei Bronisław Wildstein w swoim artykule pt. „Waga historii”, opublikowanym w „Rzeczypospolitej” z 2 sierpnia 2004 r. napisał m.in.: Uroczystości 60 rocznicy Powstania Warszawskiego przypomniały, Ĺźe bez uznania prawdy historii trudno budować przyszłość. „To uderzające, Ĺźe tak elementarna prawda kwestionowana była tak długo w naszym kraju, a wielka uroczystość odbyła się nie w 50., a dopiero w 60. rocznicę Powstania”.

Rzeczywiście, po raz pierwszy politycy polscy, a za nimi światowe media mĂłwiły głośno w odniesieniu do Powstania nie tylko o hańbie niemieckiej, ale takĹźe o haniebnej roli Stalina/Związku Sowieckiego, jak rĂłwnieĹź krytykowały Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone za brak udzielania pomocy powstańcom i w ogĂłle za zdradzenie sojusznika polskiego – za pozostawienie Polski jako łupu ZSRR pod koniec II wojny światowej („Washington Times” 1.8.2004). Premier Marek Belka powiedział, Ĺźe rząd brytyjski powinien przeprosić PolakĂłw za zdradę.

Niemcy, w osobie kanclerza Schroedera, przyznali się do napaści na Polskę w 1939 r. i do haniebnej zbrodni popełnionej na ludności Warszawy i mieście. Rosję, Stany Zjednoczone i Wielką Brytanię ciągle nie stać na przeproszenie za to czego nie zrobili, a mogli zrobić według akurat co wydanej książki Normana Daviesa „Powstanie ‘44”, dla walczącej Warszawy.
Ale czy tylko te narody zawiniły wobec Polski i Polaków podczas II wojny światowej oraz powstańczej Warszawy?

Otóş literatura odnosząca się do Powstania Warszawskiego jest pełna dokumentĂłw, informacji i relacji obciążających za tę zbrodnię takĹźe UkraińcĂłw, walczących wtedy u boku NiemcĂłw. I to za wyjątkowo wyrafinowane barbarzyństwo i ludobĂłjstwo. DuĹźo tych oskarĹźeń pod adresem UkraińcĂłw jest w pracy prof. Zygmunta Wojciechowskiego „Zbrodnia niemiecka w Warszawie”, wydanej juĹź w 1946 r., a więc kiedy jeszcze wszyscy wszystko dobrze pamiętali. Właściwie nie ma bodajĹźe ani jednej publikacji o Powstaniu Warszawskim, w ktĂłrej nie ma mowy o barbarzyństwie ukraińskim podczas Powstania.

Władysław PobĂłg-Malinowski w swej „Najnowszej historii politycznej Polski 1864-1945. Tom Trzeci. Okres 1939-1945” (Londyn 1960) napisał, Ĺźe „Udział UkraińcĂłw w tłumieniu powstania i w bestialstwach wobec ludności wymaga jeszcze badań”. Było to napisane 44 lata temu. Jednak, z przyczyn natury politycznej, ten temat leĹźy ciągle odłogiem. Żąda się przeprosin od NiemcĂłw i Rosjan, a takĹźe od rządĂłw Wielkiej Brytanii i StanĂłw Zjednoczonych Ameryki, ale nie od UkraińcĂłw, ktĂłrych wina jest wyjątkowo duĹźa, na pewno – w odniesieniu do samego Powstania Warszawskiego – duĹźo większa od winy Churchilla i Roosevelta.

Nikt nie tylko nie mĂłwi o konieczności przeproszenia PolakĂłw przez Ukrainę/UkraińcĂłw za tę zbrodnię, ale niektĂłre wpływowe czynniki polskie takĹźe świadomie przemilczają lub fałszują tę sprawę. Podobnie czynią Ukraińcy – i to nie od dzisiaj. Nie ma się temu co dziwić, gdyĹź nikt dobrowolnie nie przyznaje się do winy, a tym bardziej do potwornej zbrodni. WkrĂłtce po wojnie znani działacze emigracji ukraińskiej Łewyckyj i Ortynskyj dowodzili w paryskiej „Kulturze” (nr 56 i 61 1952), Ĺźe ukraińska dywizja SS Galizien nie brała udziału w tłumieniu Powstania Warszawskiego, Ĺźe dla PolakĂłw wszyscy nie-Niemcy, ktĂłrzy brali udział w dławieniu Powstania byli Ukraińcami. Potem w ich ślady poszli L. Szankowskyj, Taras Hunczak (ktĂłry na łamach brytyjskiego „The Guardian Weekly” z 5 stycznia 1986 pisał, Ĺźe Ĺźadne jednostki ukraińskiego wojska nie brały udziału w tłumieniu Powstania Warszawskiego!) i Wasyl Weryha, autor książki „Dorohami druhoj switowoj wijny. Lehendy pro uczast Ukrainciw w warszawśkomu powstanni 1944...”, wydanej w Toronto w 1980 r. Niebawem „niewinnych” UkraińcĂłw zaczęli wspierać niektĂłrzy proukraińsko nastawieni działacze „Solidarności” (np. Andrzej Zięba „72 rocznica powstania niepodległego państwa ukraińskiego. Ukraińcy i Powstanie Warszawskie” nakładem RKW NSZZ „S” Dolny Śląsk, Wrocław1990), miesięcznik „Znak” (nr 413-415) i michnikowska „Gazeta Wyborcza”. Jednak najdalej posunął się Kazimierz Podlaski (Bohdan Skaradziński) w swej książce „Białorusini, Litwini, Ukraińcy” (wyd. 3, Londyn 1985), ktĂłry bandytĂłw ukraińskich w słuĹźbie niemieckiej nie uwaĹźa za UkraińcĂłw, gdyĹź: „ludzie ci bowiem realizowali swoje osobiste kariery i działali na rzecz... III Rzeszy, a nie – tak czy inaczej pojmowanej samoistnej Ukrainy... formacji ukraińskich nie było wtedy w Warszawie. BĂłg ustrzegł, nas i ich, przed jeszcze jedną pozycją... na i tak długiej liście wzajemnych krzywd i zbrodni. Nie dopisujmy tej pozycji sami, hołdując bezkrytycznie mitom”.
Podlaski tak kończy swĂłj proukraiński wywĂłd: „Ukraińcy stanowili 1,5% garnizonu (niemieckiego w Warszawie), więc o ich roli pacyfikatorĂłw Powstania nie będzie moĹźna powaĹźnie mĂłwić”.
1,5% czegokolwiek odbieramy jako rzecz mało znaczącą. Jednak w wypadku Powstania Warszawskiego oznaczało to 270 zabitych i 75 ciężko rannych powstańcĂłw, 3000 zamordowanych cywilĂłw i zniszczonych całkowicie 156 budynkĂłw („Encyklopedia Warszawy”, Warszawa 1994, s. 687). Czy doprawdy zabicie ok. 3500 ludzi i całkowite zniszczenie 156 budynkĂłw to niewielka zbrodnia?! Lub zbrodnia, o ktĂłrej, jak twierdzi Podlaski, „nie moĹźna powaĹźnie mĂłwić”?! A przecieĹź Ukraińcy stanowili duĹźo, duĹźo większy odsetek Ĺźołnierzy garnizonu niemieckiego w Warszawie, liczącego 31 lipca 1944 ok. 20 000 ludzi (Władysław Bartoszewski „Dni walczącej stolicy. Kronika Powstania Warszawskiego” Londyn 1984), a później przeciętnie 25 000 ludzi. Jeśli było UkraińcĂłw tylko 7,5% wśrĂłd Ĺźołnierzy garnizonu niemieckiego w Warszawie to wĂłwczas ci Ĺźołdacy mają na swoim sumieniu 1350 zabitych i 375 ciężko rannych powstańcĂłw, 15 000 zamordowanych cywilĂłw i zniszczonych całkowicie 780 budynkĂłw.

Wasyl Weryha w książce „Dorohami druhoj switowoj wijny. Lehendy pro uczast Ukrainciw w warszawśkomu powstanni 1944...” (Toronto 1980) dowodzi, Ĺźe ukraińska dywizja Waffen SS Galizien (Hałyczyna) nie brała udziała w dławieniu Powstania Warszawskiego. Jednak jest faktem, Ĺźe 150-osobowa ukraińska kompania policyjna, stacjonująca przy alei Szucha, naleĹźała do SS Galizien, o czym pisze A. Borkiewicz w pracy „Powstanie Warszawskie” (Warszawa 1957), a przyjmuje za prawdopodobne nawet Kazimierz Podlaski (str. 97). Tak więc takĹźe i historia SS Galizien jest zbroczona krwią powstańcĂłw i ludności Warszawy. Dowodem koronnym na to, Ĺźe Ĺźołnierze SS Galizien byli w Warszawie podczas Powstania Warszawskiego jest m.in. to Ĺźe ci ukraińscy SS-mani mĂłwili po polsku (Aleksander Kamiński „Zośka i Parasol”, wyd. 3, Warszawa 1979). Byli to więc Ukraińcy z Galicji (skąd pochodzili ochotnicy do SS Galizien), gdyĹź Ukraińcy z rosyjskiej Ukrainy nie mĂłwili po polsku. TakĹźe historyk niemiecki Hans von Krannhals, autor książki „Der Warschauer Aufstand 1944...” (Frankfurt am Main 1962), dowodzi, Ĺźe w Warszawie była kompania dywizji SS Galizien.

Pomimo tego, Ĺźe wielu UkraińcĂłw i PolakĂłw starało się i stara przemilczeć lub pomniejszyć udział formacji ukraińskich w zdławieniu Powstania Warszawskiego, prawda wypływała co rusz z powodzeniem na światło dzienne i dlatego strona polska nie moĹźe jej w dalszym ciągu całkowicie ignorować. Jednak z uporem maniaka robi się wszystko, aby przemilczać zbrodnie UkraińcĂłw. Np. Andrzej Zięba jest zmuszony przyznać, Ĺźe Ukraińcy brali udział w tłumieniu Powstania Warszawskiego. Stwierdza, Ĺźe w Warszawie były dwie ukraińskie kompanie policyjne, Ĺźe ukraińska formacja była w straĹźy Pawiaka, a grupy UkraińcĂłw w oddziałach Hiwis oraz w zgrupowaniu Reinefartha i Ĺźe we wrześniu 1944 r. do Warszawy przybył Legion Wołyński w sile 400 ludzi. Tych faktĂłw Zięba nie mĂłgł ukrywać, tak jak to prĂłbowali czynić Ukraińcy. Jednak nie tylko, Ĺźe nic nie pisze o zbrodniach popełnionych na ludności Warszawy przez te oddziały ukraińskie, ale wręcz stara się przekonać czytelnikĂłw swojego elaboratu, Ĺźe ci ludzie nie mieli rąk zbroczonych w polskiej krwi, pisząc, Ĺźe byli tłumaczami, Ĺźe nie brali udziału w zbrodniach, Ĺźe Legion Ukraiński poruszał się po terenach dawno „spacyfikowanych przez brygadę Kamińskiego (RONA)”.

Zięba po prostu kłamał, kiedy prĂłbował wybielać rolę UkraińcĂłw lub przemilczeć ich zbrodnie, a to kłamstwo obnaĹźyła sama filoukraińska „Gazeta Wyborcza”. Maciej Kledzik w artykule „Kim byli sprawcy rzezi na Woli i Ochocie” (1.8.1990) tłumaczy fakt oskarĹźania przez ludność Warszawy UkraińcĂłw za liczne i potworne zbrodnie popełnione na ludności cywilnej podczas Powstania Warszawskiego pisząc m.in.: „Do jednostki SS, zajmującej gmach wyĹźszej Szkoły Nauk Politycznych przy ul. Wawelskiej, wcielona była kompania UkraińcĂłw. RĂłwnieĹź w skład grupy bojowej Schutzpolizei (1700 Ĺźołnierzy) wchodziła kompania UkraińcĂłw (150 Ĺźołnierzy) kwaterująca w alei Róş pod numerami 9 i 25. Po wybuchu Powstania, część z nich usiłowała przedrzeć się samochodami przez ŚrĂłdmieście w kierunku Ogrodu Saskiego. Na Marszałkowskiej samochody rozbite zostały ogniem powstańcĂłw. Ukraińcy ukryli się w okolicznych domach, gdzie wymordowali wielu mieszkańcĂłw, w tym kobiety i dzieci, zanim nie zostali wybici przez zorganizowane grupki powstańcĂłw. DuĹźy rozgłos tej zbrodni nadała powstańcza prasa i tak pojawiło się określenie oprawcy-Ukraińca, przypisywane później innym (nie-Niemcom walczącym u boku NiemcĂłw)...”.

Jeśli została udowodniona ponad wszelką wątpliwość obecność kompanii ukraińskich w gmachu wyĹźszej Szkoły Nauk Politycznych przy ul. Wawelskiej i przy alei Róş i alei Szucha to, siłą rzeczy, wszelkie relacje polskie o walkach w tych rejonach z udziałem UkraińcĂłw w pierwszej połowie sierpnia 1944 r. muszą być wiarygodne. Są one jednym wielkim oskarĹźeniem pod adresem UkraińcĂłw. Np. JĂłzef K. Wroniszewski w swej książce „Ochota 1939-1945” (Warszawa 1976) pisze: „Po raz pierwszy zaatakowali Niemcy redutę (powstańczą na Ochocie) 3 sierpnia... TuĹź za tym przygotowaniem ruszyło od Wawelskiej natarcie kompanii SS „Galizien” przy wsparciu ogniowym działa czołgowego i cekaemĂłw... 4 sierpnia... obrońcy Wawelskiej odpierali natomiast parokrotne ataki wspartej czołgami kompanii SS „Galizien”... Jakaś młoda dziewczyna rozpacza. To kilku UkraińcĂłw ją zgwałciło: płacze, modli się, przeklina. Kto ją pomści?...W mordowaniu ludności cywilnej brali wybitny udział ukraińscy nacjonaliści”. Natomiast były minister rządu polskiego Stanisław Wachowiak pisał: „...Kiedy go Ĺźegnałem, nie myślałem, Ĺźe juĹź go nie zobaczę. Ukraińcy w drugi dzień Powstania wymordowali na ul. Wiejskiej całą rodzinę” („Wspomnienia” w: „Zeszyty historyczne” Nr 31, ParyĹź 1975). Z kolei głośny uczestnik Powstania Warszawskiego Aleksander Kamiński pisze: „...Z oznak na mundurach widać, Ĺźe są to Ukraińcy, hitlerowcy z dywizji SS Galizien... NiektĂłrzy (z nich) mĂłwili po polsku... Ruszono... w stronę alei Szucha. Tam zatrzymano powstańcĂłw na dziedzińcu gestapo... Z rana przyszli do nich SS-mani Ukraińcy. Po południu rannych załadowano do samochodĂłw. Następnie SS-mani oddzielili powstańczych chłopcĂłw od dziewcząt. ChłopcĂłw poprowadzono ulicą Wolską za miasto, w kierunku Pruszkowa, dziewczętom zaś kazano ustawić się pod murem (i je rozstrzelano) („Zośka i Parasol”, wyd. 3, Warszawa 1979).

TakĹźe nieprawdą jest, Ĺźe Legion Wołyński nie walczył z powstańcami; ze walczył z powstańcami na Czerniakowie piszą Jarosław Gdański, autor książki dotyczącej wschodnich formacji armii niemieckiej, i Hubert Kuberski, autor pracy „Sojusznicy Hitlera”, w artykule pt. „Legenda o własowcach”, opublikowanym w „Rzeczypospolitej” z 31 lipca 2004 r. Oddział ten walczył takĹźe z 9. Pułkiem Piechoty 3. DP im. Traugutta 1. Armii WP, ktĂłry spieszył na pomoc powstańcom, a następnie brał udział w operacji „Sternschuppe” (27-30 września) przeciwko zgrupowaniu Armii Krajowej w Puszczy Kampinoskiej. Legionem Wołyńskim, ktĂłrego Ĺźołnierze brali uprzednio udział w rzeziach PolakĂłw na Wołyniu (1943-44), dowodził płk Petro Diaczenko, przedwojenny oficer kontraktowy Wojska Polskiego. Tak się odpłacił Polsce i Polakom za to, Ĺźe po ucieczce z zajętej przez bolszewikĂłw Ukrainy w 1920 r. mĂłgł nie tylko zamieszkać w Polsce, ale takĹźe został oficerem Wojska Polskiego!
O Ukraińcach tłumiących Powstanie Warszawskie pisze takĹźe niemiecki historyk Guenther Deschner w pracy o powstaniu, wydanej w języku angielskim „Warsaw rising” (Londyn 1972). Niestety, ta dobra historia Powstania nie jest chyba w ogĂłle znana historykom polskim. Deschner pisze, Ĺźe „Powstanie dało Ukraińcom idealną moĹźliwość ujścia dla ich głęboko zakorzenionych antypolskich urazĂłw”. Janina Popiel wspomina jak na krĂłtko przed Powstaniem słyszała jak jeden z ĹźołdakĂłw ukraińskich mĂłwił, Ĺźe oddział ich przybył do Warszawy, aby „Lachiw rizaty” („Losy PolakĂłw i UkraińcĂłw” Dziennik Polski i Dziennik Ĺťołnierza, Londyn 19.9.1966). – I mordowali PolakĂłw! I to w jak barbarzyński sposĂłb. Marek Hłasko w swym opowiadaniu „Drugie zabicie psa” (Kultura Nr 1-2 1965, ParyĹź) pisze: „...I nie uwierzyłaby chyba rĂłwnieĹź i w to, Ĺźe widziałem w czterdziestym czwartym roku w Warszawie, jak sześciu UkraińcĂłw zgwałciło jedną dziewczynę z naszego domu a potem wyjęli jej oczy łyĹźką do herbaty; i śmieli się przy tym i dowcipkowali...”. O tych zbrodniach ukraińskich mĂłwiła cała powstańcza Warszawa i ludzie panicznie ich się bali. Zbigniew Zaniewski w książce „Powstanie i potem” (Londyn 1984) pisze: „...Nie lękała się śmierci, ani NiemcĂłw nawet, ale – o wstydzie! – przeraĹźała ją moĹźliwość dostania się w ręce „braci-Słowian” w niemieckich mundurach. Budziła siebie i innych po nocach, krzycząc Ĺźe Ukraińcy... są juĹź w bramie”. Dlatego, jak pisze Deschner, Polacy nie brali do niewoli UkraińcĂłw (i SS-manĂłw). Na plecach malowano im dużą literę „U” i rozstrzeliwano, albo, jak pisze Ukrainiec Lew Bykowskyj w swoich wspomnieniach z okresu Powstania „Polskie powstanie w Warszawie w roku 1944” („Zeszyty historyczne” Nr 5, ParyĹź 1964): „Do niebezpiecznych robĂłt na pierwszej linii frontu powstańcy uĹźywali jeńcĂłw niemieckich, VolksdeutschĂłw i UkraińcĂłw”.

O udziale UkraińcĂłw w dławieniu Powstania piszą takĹźe inni Niemcy, przede wszystkim dowĂłdca wojsk niemieckich dławiących Powstanie – gen. von dem Bach, ktĂłry wykorzystywał UkraińcĂłw, znających dobrze język polski, m.in. jako szpiegĂłw, ktĂłrych wysyłał na stronę polską („Ostatni akt” w: „Drogi Cichociemnych” Londyn 1961) i niemiecki historyk Powstania Hans von Krannhals, autor książki „Der Warschauer Aufstand 1944...” (Frankfurt am Main 1962). Krannhals obwinia głównie nie-NiemcĂłw w niemieckich mundurach, w tym UkraińcĂłw, za wszelkie potworności, ktĂłre miały miejsce podczas Powstania. „Dzicz wschodnia” – mĂłwił o nich gen. Reinefarth, a gen. Erich vom dem Bach wtĂłrował mu: „MoĹźna uwierzyć w teorię Untermenscha” (JĂłzef Mackiewicz „Nie trzeba głośno mĂłwić” IL ParyĹź 1969).

NaleĹźy takĹźe pamiętać, Ĺźe Ukraińcy, chyba wszyscy z rosyjskiej Ukrainy, stanowili duĹźy odsetek w oddziałach rosyjskich i kozackich tłumiących Powstanie Warszawskie. Był to pułk RONA (Rosyjskiej Narodowej Armii Wyzwoleńczej), dowodzony przez M. Kaminskiego i ktĂłrego potworne zbrodnie na cywilnej ludności Warszawy utkwiły najgłębiej w pamięci mieszkańcĂłw stolicy i przeszły na trwałe nie tylko do historii Powstania, ale i Warszawy, oraz oddziały kozackie: 209 Kozacki Batalion Schutzmannschaften, 3. Pułk KozakĂłw płk. Bondarenki, 69. Dywizjon Kawalerii i 572 Batalion Piechoty. Potwierdza to wiele dokumentĂłw i relacji osĂłb, ktĂłre przeĹźyły Powstanie Warszawskie. Np. angielski historyk hitlerowskich formacji SS Martin Windrow w swej pracy „The Waffen-SS” (London 1984) pisze: „...w skład Brygady Kaminskiego wchodziło 6500 renegatĂłw i mordercĂłw, głównie UkraińcĂłw”. Z kolei mieszkająca po wojnie w Londynie Janina Zabłocka, ktĂłra urodziła się w powiecie kaniowskim na rosyjskiej Ukrainie i znała świetnie język ukraiński, wspominała, Ĺźe kiedy po Powstaniu pędzono ludność Warszawy do Pruszkowa, po drodze rewidowali ją Ukraińcy. Wrzasnęli: „OtwĂłrz, starucha, torebkę, pokaĹź co w niej masz!”. WĂłwczas p. Zabłocka „obsypała mołojcĂłw gradem wyzwisk w ich rodzinnym (ukraińskim) języku. Tak im to zaimponowało, Ĺźe puścili ją bez przeszkĂłd...” („W sto lat – znad Dniepru do Londynu” Dziennik Polski i Dziennik Ĺťołnierza, Londyn 19.4.1979). Moja znajoma, ktĂłra przeĹźyła Powstanie Warszawskie, Halina Kaczmarska z Melbourne, powiedziała mi, Ĺźe duĹźo Ĺźołnierzy z formacji rosyjskich dławiących Powstanie mĂłwiło, przyznawało się do tego, Ĺźe są Ukraińcami. Byli to Ukraińcy, z formacji rosyjsko-kozackich, stacjonujący w byłej remizie straĹźackiej przy ul. Chłodnej, w budynkach byłej Szkoły Gazowej na ul. Gdańskiej oraz w budynkach byłej szkoły zawodowej na Bielanach.

Ukraińcy byli obecni i aktywni w Warszawie takĹźe po upadku Powstania Warszawskiego; prawdopodobnie brali udział w niszczeniu ocalałych budynkĂłw. Potwierdzają to róşnego rodzaju ĹşrĂłdła i publikacje. Np. dowĂłdca Armii Krajowej, następca gen. Bora Komorowskiego – gen. Leopold Okulicki meldował w końcu paĹşdziernika do rządu polskiego w Londynie o sytuacji w Warszawie: „Po kapitulacji Niemcy palą miasto... W Warszawie stacjonują oddziały policji, wojska oraz znaczne oddziały UkraińcĂłw i KozakĂłw...” („Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej”, t. III Armia Krajowa, Londyn 1950). Z dokumentĂłw ukraińskich moĹźna wymienić np. wspomnienia Pavlo Shandruka (Pawło Szandruka) „Arms of Valor” (New York 1959) czy wspomnienia Lwa Bykowskyego „Polskie powstanie w Warszawie w roku 1944...” („Zeszyty historyczne” Nr 5, ParyĹź 1964). Ukraińcy musieli być bardzo waĹźni w popowstańczej Warszawie skoro Shandruk pisze, Ĺźe uzyskał zezwolenie od NiemcĂłw dla ukraińskiego pułkownika Sadowskyego na udanie się do Warszawy, aby mĂłgł się spotkać ze swoim wnukiem, zapewne Ĺźołnierzem w oddziałach niszczących Warszawę.

Nie ulega wątpliwości, że Ukraińcy obok wielu innych zbrodni popełnionych wobec Polski i na narodzie polskim podczas II wojny światowej mają na swoim sumieniu także chyba raczej spory udział w zdławieniu Powstania Warszawskiego i zniszczeniu stolicy Polski.
Od 1991 r. Polska na odcinku płd-wsch. swych granic ma po raz pierwszy od wczesnego średniowiecza za sąsiada państwo ukraińskie. Granice tego państwa ustanowił imperializm sowiecki/rosyjski. Od 1945 r. jest w nim takĹźe tak bardzo polski w swej historii LwĂłw. Osobiście uwaĹźam, Ĺźe Polska bez Lwowa nie jest Polską w całym tego słowa znaczeniu. Jednak dzisiaj granice w Europie są nietykalne. Poza tym Ukraina jest duĹźym państwem i bez znaczenia pozostaje fakt, Ĺźe jest to dzisiaj najbiedniejszy kraj w Europie („Encyclopaedia Britannica. 2003 Book of the Year). Kraj ten oddziela nas takĹźe od Rosji na tym odcinku. Pomimo tego, Ĺźe Polska jest członkiem Unii Europejskiej i NATO, a Ukraina nie, w interesie tak Polski jak i Ukrainy powinno być, aby nasze narody dążyły do poprawnych stosunkĂłw międzypaństwowych, jak rĂłwnieĹź między narodami polskim i ukraińskim.

We wspomnianym wyĹźej artykule pt. „Waga historii” Bronisław Wildstein pisze, Ĺźe uroczystości 60 rocznicy Powstania Warszawskiego przypomniały, Ĺźe bez uznania prawdy historii trudno budować przyszłość. Dlatego w imię lepszej przyszłości Ukraińcy i Polacy powinni nareszcie, szczegĂłlnie Ukraińcy, uznać prawdę historii i uregulować spory historyczne, ktĂłre po dziś dzień dzielą oba narody.

Wizerunek Ukraińca w oczach przeciętnego Polaka jest bardzo zły ze względu na historyczne zaszłości. I nie ulegnie zmianie dopóki Ukraińcy nie tylko że zaakceptują prawdę historyczną, ale także jeśli nie zdobędą się na męską decyzję i nie przeproszą Polaków za: antypolską postawę we wrześniu 1939 r., podczas sowieckiej okupacji Małopolski Wschodniej i Wołynia w latach 1939-41, za skierowane przeciw Polakom wysługiwanie się zbrodniczemu reżymowi hitlerowskiemu na ziemiach polskich w latach 1939-45 (na etnicznych ziemiach polskich, w tym podczas Powstania Warszawskiego), za rzezie Polaków na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej w latach 1943-45 oraz udział w zagładzie Żydów polskich.

Duchowy przywĂłdca UkraińcĂłw, grekokatolicki arcybiskup Lwowa Andrzej Szeptycki (zm. 1944) na łoĹźu śmierci zawołał do swych braci-UkraińcĂłw: „Tylko z Polakami” (Celina Tarnawska-Busza „Kto jest winien niezgodzie polsko-ukraińskiej” Dziennik Polski Londyn 13.12.1990).

Unia Polski i Litwy – zespalanie się narodĂłw

Państwo litewskie powstało na początku XIII w., a właściwym jego twórcą był Mendog (zm. 1263). Było to ostatnie w Europie państwo pogańskie, a Litwini narodem dzikich i bardzo agresywnych wojowników i łupieżców. Często napadali na Polskę. Jednak główny kierunek ich agresji i podboju kierował się w stronę Białorusi, a następnie ziem ukraińskich (1363 zdobycie Kijowa).

Sprowadzeni przez księcia mazowieckiego Konrada na początku XIII wieku i osadzeni na Ziemi Chełmińskiej Krzyżacy mieli powstrzymywać łupieżcze najazdy Prusów i Litwinów na ziemie polskie. Krzyżacy jednak szybko się uzależnili i na byłych ziemiach pruskich (na południe od dolnego Niemna) utworzyli niemieckie państwo krzyżackie. Od XIV w. stawało się ono wielkim zagrożeniem dla pogańskiej Litwy, a także i Polski. Oba państwa uznały, że aby nie podzielić losu wytępionych przez Krzyżaków Prusów muszą się zjednoczyć i wyeliminować zagrożenie krzyżackie.

14 sierpnia 1385 roku w Krewie (ob. Białoruś) została zawarta unia personalna KrĂłlestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim. Nie ulega wątpliwości, Ĺźe unia krewska – połączenie się z Polską uratowało narĂłd litewski przed zagładą!

Układ krewski przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Jagiełły z krĂłlem Polski oraz objęcie przez niego polskiego tronu, w zamian za co Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest w obrządku katolickim i schrystianizować Litwę oraz przyłączyć ziemie litewsko-ruskie „na wieczne czasy do korony krĂłlestwa polskiego...”.

15 lutego 1386 roku Jagiełło przyjął chrzest i imię Władysław. 18 lutego Władysław Jagiełło (bo tak od tej pory jest znany) poślubił krĂłlową Polski Jadwigę, zaś 4 marca 1386 roku w katedrze wawelskiej został koronowany na krĂłla Polski przez arcybiskupa gnieĹşnieńskiego Bodzantę. W następnym roku duchowieństwo polskie przystąpiło do chrystianizacji Litwy. 12 marca 1388 roku została erygowana diecezja wileńska jako biskupstwo wchodzące w skład metropolii gnieĹşnieńskiej. Pierwszym biskupem wileńskim został Andrzej z Krakowa (zm. 1398). Później, po odebraniu od KrzyĹźakĂłw Ĺťmudzi, w 1421 roku została erygowana diecezja Ĺźmudzka, ktĂłra obejmowała większość ziem etnicznie litewskich. Diecezje wileńska i Ĺźmudzka do 1798 roku były sufraganiami arcybiskupstwa gnieĹşnieńskiego, a następnie, do 1925 roku, wchodziły w skład metropolii mohylewskiej, ktĂłra takĹźe była w zasadzie polską metropolią – miała charakter głównie polski. Prawie wszyscy biskupi wileńscy do 1988 roku i biskupi Ĺźmudzccy do 1913 roku byli Polakami.

Polscy duchowni nie tylko zorganizowali Ĺźycie kościelne na Litwie, ale takĹźe do XX wieku odgrywali dużą rolę w Ĺźyciu diecezji litewskich. Poza tym większość księży i zakonnikĂłw na historycznej Litwie wywodziła się ze stanu szlacheckiego i częściowo mieszczańskiego, a szlachta i mieszczaństwo litewskie od XVI w. były polskojęzyczne i ludĹşmi polskiej kultury. Wcześniej szlachta i mieszczaństwo posługiwały się językiem ruskim. Tylko wieś na etnicznej Litwie mĂłwiła po litewsku i stąd był to bardzo prymitywny język. Jednak w kościołach litewskich nie było dyskryminacji litewskojęzycznych parafian. Ksiądz, ktĂłry znał litewski i miał takĹźe czy przede wszystkim litewskich parafian głosił kazania po litewsku, śpiewano pieśni litewskie i drukowano litewskie modlitewniki i śpiewniki. Bo Polak i Litwin byli wĂłwczas prawdziwymi braćmi! Adam Mickiewicz w swoim dziele poetyckim „Księgi pielgrzymstwa polskiego” pisał: „Litwin i Mazur bracia są; czyĹź kłócą się bracia o to, iĹź jednemu na imię Władysław, drugiemu Witowt? Nazwisko ich jedne jest: nazwisko PolakĂłw”. I tylko szatan mĂłgł zrobić z nich wrogĂłw.

Natomiast znany poeta i pisarz litewski Vincas Mykolaitis (1893 – 1967) w swej książce „Adomas Mickevicius ir lietuvią literatura” (1955) tak napisał na ten temat: „Przez wiele wiekĂłw wspĂłlny los historyczny łączył narody polski i litewski, po utracie niepodległości nasze narody razem cierpiały ucisk caratu, razem walczyły o wolność. Dlatego teĹź idee politycznego i kulturalnego Ĺźycia PolakĂłw znajdowały przychylny oddĹşwięk na Litwie, niektĂłre z nich dawały się przenieść i krzewić na glebie litewskiej”.
Nie było więc winą-grzechem PolakĂłw, Ĺźe język polski był w tej części Europy lingua franka – czyli językiem uĹźywanym jako środek porozumiewania się na wieloetnicznych obszarach byłej Rzeczypospolitej, Ĺźe polska kultura przez swą wyĹźszość nad innymi na tym terenie dominowała wśrĂłd szlachty, mieszczaństwa, inteligencji i duchowieństwa katolickiego i protestanckiego. I Ĺźe w końcu Litwini – nawet chłopi zaczęli się uwaĹźać za członkĂłw narodu polskiego. Jest faktem, Ĺźe nigdzie poza litewskimi ziemiami etnicznymi nie było tak duĹźego udziału chłopĂłw w polskim Powstaniu Styczniowym 1863-64 przeciw Rosji.

Zagadka konferencji teherańskiej

Od 23 sierpnia 1939 roku do 22 czerwca 1941 roku Związek Sowiecki był najlepszym sojusznikiem hitlerowskich Niemiec (Aleksander Bregman Najlepszy sojusznik Hitlera: studium o współpracy niemiecko-sowieckiej 1939-1941 Londyn 1958).

Niespodziewana agresja hitlerowskich Niemiec na Związek Sowiecki 22 czerwca 1941 roku uczyniła to państwo sprzymierzeńcem Wielkiej Brytanii, a potem także i Stanów Zjednoczonych Ameryki w walce z Niemcami. Te trzy państwa, tzw. Wielka Trójka, zdobyły decydujący wpływ na ustalanie działań wojennych i powojennego porządku na świecie. Robiły to bez udziału mniejszych państw koalicji antyhitlerowskiej, a czasami wbrew ich woli.

Z tej trójki Churchill miał najsłabszą pozycję. Stalinowi nie ufał, ale sojusz z nim traktował jako zło konieczne do wygrania wojny (po ataku na Związek Radziecki Churchill powiedział w Parlamencie, że "gdyby Hitler najechał piekło, udzieliłbym w Izbie Gmin najlepszych rekomendacji Lucyferowi"). Roosevelt z kolei całkowicie ufał Stalinowi i doceniał rolę Związku Sowieckiego w koalicji antyhitlerowskiej. Jego główną obawą była możliwość zawarcia odrębnego pokoju niemiecko-sowieckiego, co Stalin umiejętnie wykorzystywał. Roosevelt zwykle popierał pomysły Stalina, na co Churchill musiał się zgodzić, gdyż Wielka Brytania była uzależniona od gospodarczej i militarnej pomocy USA. Churchill zdawał sobie z tego sprawę i już od początku swojej działalności jako premier zabiegał o amerykańskie subsydia. Jeszcze w 1940 roku udało mu się wytargować dostawy amerykańskiego uzbrojenia do Wielkiej Brytanii, a w 1941 roku. wynegocjował pomoc finansową w wysokości 1,082 mld dolarów; rok później pomoc ta wyniosła 4,757 mld dolarów (Internet).
Do 1944 roku główny ciężar walki z Niemcami przypadał na Związek Sowiecki. Stąd jego rola w koalicji antyhitlerowskiej sprawiła, Ĺźe Stalin zaczął stawiać prezydentowi USA Franklinowi Rooseveltowi i premierowi brytyjskiemu Winstonowi Churchillowi róşne „Ĺźyczenia” i warunki.
Jednym z warunków było uznanie sowieckiego zaboru wschodniej Polskie we wrześniu 1939 roku.

W dniach od 28 listopada do 1 grudnia 1943 roku w Teheranie (Iran) odbyło się pierwsze spotkanie przywódców Mocarstw Sprzymierzonych, czyli Churchilla, Roosevelta i Stalina, czyli tzw. Wielkiej Trójki, dotyczące dalszego prowadzenia wojny z Hitlerem. Stalin wykorzystał okazję i w ostatnim dniu wojny poruszył sprawy Polski, a przede wszystkim jej wschodniej granicy. Przywódcy wstępnie przyjęli jej przebieg w oparciu o linię Curzona i zasadę rekompensaty terytorialnej na zachodzie kosztem Niemiec.

Pozostaje ciągle otwartym pytanie: czy w Teheranie Churchill i Roosevelt naprawdę godzili się na wschodnią granicę Polski w oparciu o linię Curzona, czy był to tylko taktyczny wybieg, mający w danej chwili uspokoić apetyt Stalina na terytoria wschodniej Polski.

Pytanie to jest o tyle uzasadnione, gdyż tak rząd brytyjski jak i prez. Roosevelt dali się później poznać jako rzekomi obrońcy przynależności Lwowa do Polski.

Czy więc szczerze uwaĹźali, Ĺźe LwĂłw powinien pozostać przy Polsce czy po prostu „mydlili oczy” Polakom, ktĂłrych wielka Armia Polska walczyła z hitlerowskimi Niemcami u boku Armii Brytyjskiej. Dlatego Churchill i Roosevelt potrzebowali polskiego mięsa armatniego, a Roosevelt dodatkowo głosĂłw AmerykanĂłw polskiego pochodzenia w wyborach prezydenckich 1944 roku.

Kiedy w Jałcie w lutym 1945 roku Churchill i Roosevelt otwarcie poparli zabór wschodniej Polski włącznie ze Lwowem przez Stalina, to Churchill w sposób wyjątkowo arogancki zachował się wobec rządu polskiego w Londynie, a później Brytyjczycy nie zaprosili oddziału Wojska Polskiego na wielką defiladę zwycięstwa w Londynie, chociaż Wojsko Polskie stanowiło czwartą co do wielkości armię walczącą z hitlerowskimi Niemcami na wszystkich frontach i odegrało bardzo dużą rolę w Bitwie o Anglię w 1940 roku.

Prezydent USA F. Roosevelt uważał, że Lwów powinien należeć do Polski

Podczas pierwszej wizyty premiera polskiego Stanisława Mikołajczyka w Stanach Zjednoczonych w 1944 roku, prezydent Franklin Roosevelt w rozmowie z premierem w Białym Domu stwierdził, Ĺźe Polska powinna być silna i niepodległa. Jednocześnie prezydent wypowiedział się przeciwko linii Curzona i zaznaczył, Ĺźe nie zgadza się w tej sprawie z Churchillem. UwaĹźał, Ĺźe Polsce naleĹźy zwrĂłcić LwĂłw, Drohobycz i Tarnopol. Przyrzekł rĂłwnieĹź poparcie naszych postulatĂłw w sprawie Wilna i o to miasto miał ze Stalinem prowadzić „walkę”.

Niestety prez. Roosevelt uległ później naciskom Churchilla i Stalina w tej sprawie, chociaĹź, jak utrzymywał prof. Oskar Halecki („Historii Polski” (Londyn 1958, s. 299), prawie do końca uwaĹźał, Ĺźe LwĂłw powinien naleĹźeć do Polski.

Brytyjskie stanowisko w sprawie polskiego Lwowa

Historyk brytyjski Norman Davies w swej książce o Powstaniu Warszawskim pt. „Powstanie 44” (KrakĂłw 2004) pisze, Ĺźe we wszystkich czterech memorandach brytyjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych na temat wschodniej granicy Polski z 19 i 22 listopada 1943 roku oraz z 12 lutego i 25 lipca 1944 roku Brytyjczycy uwaĹźają, Ĺźe LwĂłw powinien pozostać przy Polsce.

To Ĺźe w ostateczności – w Jałcie - Polska straciła LwĂłw moĹźemy „podziękować” premierowi brytyjskiemu Winstonowi Churchillowi, ktĂłry pragnąc prowadzić, a nawet pogłębić współpracę brytyjsko-sowiecką po wojnie, zignorował propolskie stanowisko brytyjskiego MSZ-u w sprawie Lwowa i – wspĂłlnie z prezydentem USA F. Rooseveltem - sprezentował miasto Stalinowi.

W ten sposĂłb – „psim swędem” i przez bezprzykładne bezprawie w dziejach historii Ukraińcy stali się właścicielami-okupantami polskiego Lwowa (tak jak Litwini polskiego Wilna).

Kolekcja Leopolis w Warszawie

Z inicjatywy Oddziału Stołecznego Towarzystwa MiłośnikĂłw Lwowa w Muzeum Niepodległości w Warszawie powstała w 1992 roku Kolekcja Leopolis. Jej celem jest gromadzenie materiałów historycznych przekazujących prawdę i legendę o polskiej przeszłości Lwowa i Małopolski Południowo-Wschodniej oraz upamiętnianie wśrĂłd potomnych polskiego dziedzictwa tego miasta i regionu. Większość zgromadzonych w niej muzealiĂłw dotyczy dziejĂłw Lwowa w okresie zaborĂłw i w latach II Rzeczypospolitej. W kolekcji przewaĹźają fotografie, pocztĂłwki, archiwalia i pamiątki rodzinne, jak np. odznaka honorowa "Orlęta" (proj. T. Łuczyński, LwĂłw 1919) czy dyplom przyjęcia do Sodalicji Mariańskiej (LwĂłw 1928). Cenną, choć mniej liczną grupę stanowią grafiki i obrazy (np. Marceli Harasimowicz „Panorama Lwowa” 1914, Stanisław Kaczor-Batowski „Obrona Lwowa. Reduta Najmłodszych” 1938). Znaczną wartość poznawczą mają materiały związane ze środowiskiem radiowym przedwojennego Lwowa, w tym tomy poświęcone działalności Wesołej Lwowskiej Fali.

Kolekcja Krzemieniecka w Warszawie

Po ponownym zajęciu Wołynia przez Związek Sowiecki w 1944 roku nastąpiła deportacja w granice tzw. Polski Ludowej pozostałej przy Ĺźyciu ludności polskiej; z Krzemieńca i powiatu krzemienieckiego i okolicy wypędzono 22 011 PolakĂłw. Krzemieńczanie wypędzeni ze swej ojcowizny (bo ojcowizną na pewno jest ziemia, ktĂłrą się zamieszkuje od kilkuset lat!) w narzucone przez Związek Sowiecki , Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone Ameryki (Jałta 1945) granice zniewolonej przez Kreml Polski nie zapomnieli o swej ziemi rodzinnej. Nie mogli tego jawnie okazywać w zniewolonej Polsce. Jednak, chociaĹź rozrzuceni po całej Polsce, utrzymywali ze sobą kontakt, pielęgnując pamięć i tradycje. Dopiero upadek komunizmu w Polsce w 1989 roku dał im moĹźność „wyjścia z podziemia” – jawnej działalności. Np. w Warszawie powstało wĂłwczas Koło Krzemieńczan przy Towarzystwie Przyjaciół Warszawy. Z inicjatywy tego Koła powstała w 2003 roku Kolekcja Krzemieniecka w Muzeum Niepodległości w Warszawie. Jej celem jest gromadzenie oryginalnych pamiątek związanych z tym miastem oraz dokumentowanie historii polskich skupisk usytuowanych na ziemi wołyńskiej. Dzięki ofiarności darczyńcĂłw stosunkowo niedawno powołana kolekcja juĹź dziś stanowi znaczący zbiĂłr muzealiĂłw. Składają się na nią archiwalia, pocztĂłwki, fotografie i wydawnictwa, ktĂłre obrazują specyfikę przedwojennego Krzemieńca oraz rejestrują współczesne działania mające na celu zachowanie pamięci o "mieście wielkiej tęsknoty" i jego okolicach. Na szczegĂłlną uwagę zasługuje zróşnicowana dokumentacja związana z działalnością słynnego Liceum Krzemienieckiego, artystyczne fotografie Henryka Hermanowicza i Stanisława Sheybala ukazujące piękno architektury i krajobrazu oraz trochę obrazĂłw, jak np. B. Romaniuka „Krzemieniec” 1993 (Muzeum Niepodległości).

Polacy na Litwie są Polakami

Tak w 1918 r., oraz w 1939 r., a więc kiedy Stalin wspólnie z Hitlerem podbił Polskę i dokonał nowego rozbioru Polski, jak również w 1945, kiedy oderwano Wilno i Wileńszczyznę od Polski, samo miasto jak i okoliczne tereny, które zostały włączone do sowieckiej Litwy, a dziś stanowią część państwa litewskiego, zamieszkiwała w zdecydowanej większości ludność polska. Litwinów mieszkało tam mniej niż Żydów, szczególnie w Wilnie. Według powszechnego spisu ludności z 1931 r. w mieście, które miało 195 100 mieszkańców, było 128 600 Polaków, 54 600 Żydów, 7400 Rosjan i Białorusinów oraz mniej niż 2000 Litwinów! Z kolei na tej części Wileńszczyzny, którą Stalin ofiarował Litwie mieszkało: 337 000 (69%) Polaków, 66 000 (13,5%) Żydów, 55 000 (11,3%) Litwinów, 16 000 (3,2%) Rosjan, 12 000 (2,4%) Białorusinów i 3000 (0,6%) innych narodowości.

Wilno i Wileńszczyzna były więc etnicznie polskie i prawem samostanowienia narodĂłw naleĹźały w latach 1919-1939/45 do Polski i w świetle prawa międzynarodowego stanowiły integralną część państwa polskiego, gdyĹź 15 marca 1923 r. Konferencja AmbasadorĂłw (organ ententy) uznała granice odrodzonego państwa polskiego. TakĹźe z punktu widzenia historii narĂłd polski miał do tych ziem większe prawa niĹź ma narĂłd litewski. Wilno odegrało wielką rolę w dziejach narodu polskiego. W mieście kaĹźdy stary kamień mĂłwi o jego polskości. Dlatego jeśli dziś ktoś mĂłwi o litewskich dziejach Wilna to mĂłwi to na zasadzie „na bezrybiu i rak ryba”, czyli, Ĺźe z braku ciągłej i znaczącej historii, kaĹźde błahe wydarzenie urasta do roli znaczącego wydarzenia. – W Wilnie jest tyle pięknych kościołów i one kaĹźdemu rzucają się w oczy. O ktĂłrym z nich Litwini mogą powiedzieć, Ĺźe to litewski kościół (z punktu widzenia historycznego)? O Ĺźadnym!

Przyłączenie Wilna i Wileńszczyzny do Litwy tak w 1939 r. jak i w 1945 r. na pewno nie było sprawiedliwością dziejową! W Jałcie rej wodzili słudzy szatana. Gdyby nie oni Wilno po dziś dzień należałoby słusznie do Polski. To że Wilno jest dzisiaj litewskie jest zasługą Stalina i jemu Litwini powinni wznieść wielki pomnik na centralnym placu miasta, a w każdym mieście powinny być ulice jego imienia.

Po przyłączeniu polskich Ziem Wschodnich do Związku Sowieckiego, w tym Wilna z okręgiem do Litwy, tamtejsi Polacy albo byli drogą naciskĂłw administracyjnych zmuszani do opuszczenia swojej ojcowizny, albo sami wyjeĹźdĹźali do Polski w nowych granicach, nie chcąc Ĺźyć w sowieckim „raju”, ktĂłry poznali w latach 1939-41 i ktĂłry był ponownie ich codziennym koszmarem od lipca 1944 r. Z Wilna i litewskiej części Wileńszczyzny chęć wyjazdu do Polski wyraziło 134 446 rodzin (379 498 osĂłb). Jednak Litwa była i jest słabo zaludnionym krajem, a wykrwawiony II wojną światową narĂłd rosyjski nie był wĂłwczas w stanie kolonizować na większą skalę ziem przyłączonych do Związku Sowieckiego po 1945 r. (polskie Ziemie Wschodnie, obszary oderwane od Rumunii, Czechosłowacji, Finlandii i Niemiec – rejon Kaliningradu, Japonii oraz republiki: litewską, łotewską i estońską). Tymczasem wyjazd wszystkich PolakĂłw z Wilna i Wileńszczyzny uczynił by te tereny prawie bezludne. ToteĹź władze sowieckiej Litwy zgodziły się na wyjazd do Polski zaledwie 61 127 rodzin (197 156 osĂłb). Z tego z Wilna, ktĂłre obrano na stolicę sowieckiej Litwy, wysiedlono/wyjechało aĹź 107 613 PolakĂłw. Wysiedlano inteligencję polską i ludzi znanych ze swego polskiego patriotyzmu. Dlatego do PolakĂłw z Wilna i Wileńszczyzny „dorzucono” do wysiedlenia 2647 znanych działaczy polskich z obszaru przedwojennego państwa litewskiego (Jan Czerniakiewicz „Repatriacja ludności polskiej z ZSRR 1944-1948” Warszawa 1987).

Litwini myśleli, Ĺźe jak wysiedlą polską inteligencję i element znany ze swego polskiego patriotyzmu, to tych siłą zatrzymanych na Litwie PolakĂłw łatwiej się zlitwinizuje. Nadzieja na to stała się wkrĂłtce płonna. Władcy Kremla – tak carscy jak i sowieccy – dobrze znali politykę „dzielenia i rządzenia”. Kreml chciał rządzić całą Litwą więc skłócał ze sobą pozostałych na Litwie PolakĂłw z Litwinami. Wilno – stolica Litwy – nie miało być aĹź tak litewskie, jak tego chcieli Litwini. Rozbudowywana sowiecka struktura władzy wchłaniała tysiące kolonistĂłw rosyjskich, a do budowanych w mieście licznych fabryk ciągnęli Polacy z pobliskiej ciągle polsko-etnicznej Wileńszczyzny, włączonej do sowieckiej Białorusi. W ten sposĂłb w 1959 r. wśrĂłd 236 100 mieszkańcĂłw Wilna było zaledwie 90 000 LitwinĂłw, prawie tyle samo Rosjan i innych oraz 47 200 PolakĂłw (ok. 20%), a w 1989 r. Litwini w mieście (mającym wĂłwczas 582 000 mieszk.) stanowili akurat 50% ludności, podczas gdy Rosjanie 20,2% ludności, a Polacy 18,8% (ok. 130 000, czyli tyle samo ile ich mieszkało w 1931 r.!). Na całej Litwie w 1989 r. mieszkało ok. 300 000 PolakĂłw, a w powiatach wileńskim i solecznickim Polacy stanowią zdecydowaną większość mieszkańcĂłw (odpowiednio 70 i 82 procent). Stolica Litwy jest więc w morzu polskim. Ten fakt wzmacniało i wzmacnia to, Ĺźe tylko na sowieckiej Litwie Polacy mogli podtrzymywać swą polskość; nie byli tak brutalnie rusyfikowani jak we wszystkich innych republikach sowieckich. Polacy mieli polskie szkolnictwo (podstawowe, średnie i zawodowe), polskie gazety, biblioteki, program radiowy, polskie organizacje, zespoły taneczne i chĂłry. Stąd polskość była i jest tu silna.
Oczywiście ten fakt nie zagraĹźa dziś integralności terytorialnej Litwy. Polska i cały świat uznają obecną granicę polsko-litewską za granicę między obu narodami, a tym samym ma ona status międzynarodowy. Trudno dzisiaj wyobrazić sobie powrĂłt Wilna do Polski. Zwyciężyło – i to na zawsze – zło!; co po raz kolejny podwaĹźyło powiedzenie, Ĺźe sprawiedliwość zawsze na koniec zwycięża.

Pomimo tego i pomimo członkostwa Litwy w Unii Europejskiej, w której obowiązuje przestrzeganie praw mniejszości narodowych, Litwa robi wszystko, aby zdepolonizować Wilno i Wileńszczyznę. Gdzie tylko to jest możliwe zaciera się polski charakter miasta i ziemi oraz polską ich historię, do tego stopnia, że Polakom zabrania się pisania z polska swoich nazwisk; Litwa jest jedynym państwem na świecie gdzie obowiązuje praktyka zmieniania pisowni nazwisk! Dzieje się tak tylko dlatego, aby można było fałszować historię Litwy, a konkretnie jej polską historię. Podawanie nazwisk w polskiej pisowni ujawniałoby np. jakiej narodowości był ten czy inny architekt, uczony, biskup, pisarz, kompozytor czy generał działający w Wilnie i na Litwie.
Najchętniej Litwini chcieliby zlikwidować Polaków na Litwie jako grupę narodową. Ale jak to zrobić?

Powstały pod koniec XIX w. litewski ruch narodowy, ktĂłry postawił sobie za cel doprowadzenie do rozwodu Polski i Litwy i całkowitą depolonizację tego kraju, od samego początku swej działalności utrzymywał, Ĺźe Polacy na Litwie to spolonizowani Litwini. Robiono wszystko, aby o tym przekonać mieszkających tam PolakĂłw. Przed 1920 r. wydawano broszury, a potem nawet gazety po polsku adresowane do PolakĂłw „aby do narodu litewskiego wrĂłcili spolszczeni Litwini” (Jerzy Ochmański „Historia Litwy”, wyd. 2, Wrocław 1982). Temu poglądowi hołdowały władze państwa litewskiego w latach 1918-40, brutalnie – wzorując się na prześladowaniu PolakĂłw w zaborze pruskim - prześladując 200 000 PolakĂłw tam mieszkających; celem szowinistĂłw litewskich, ktĂłrzy wyszli z chłopĂłw i nienawidzili szlachty (Polacy) było uczynienie z ludzi trzymających się polskości kasty parobkĂłw, zamiataczy ulic i stróşów nocnych. Ta mentalność tkwi u wielu LitwinĂłw po dziś dzień, a w okresie sowieckim hamowała napływ PolakĂłw na wyĹźsze uczelnie. Niestety, prawdę mĂłwiąc, w zasadzie to im się udało – zlitwinizowano bardzo wielu tamtejszych PolakĂłw. Jednak nie przez przekonanie ich o ich litewskim pochodzeniu co przez ich kapitulcję wobec brutalnego prześladowania (Polakom zabrano majątki) oraz ciągłego szykanowania i poniĹźania.

W 1991 r. Litwini kierowani przez Vitautasa Landsbergisa prosili, aby Polska uznała niepodległość Litwy. W 1939 r. ich ojcowie jawnie cieszyli się z upadku Polski i z tego, Ĺźe Litwa – jako jedno z niewielu państw - zerwała stosunki dyplomatyczne z Polską, a na protest polskiego posła w Kownie, Franciszka Charwata, w sprawie Wilna, „odpowiedział rząd litewski, Ĺźe nie uznaje Polski jako państwa, i nowego rządu polskiego w ParyĹźu, oraz stwierdza, Ĺźe Wilno jest integralną częścią Litwy” (Leon Mitkiewicz „Wspomnienia kowieńskie 1938-1939” Londyn 1968). Polacy nie pamiętają, Ĺźe podczas II wojny światowej ziemie polskie nie tylko okupowały Niemcy i Związek Sowiecki ale takĹźe właśnie i Litwa (X 1939-VI 1940) i Ĺźe jej okupacja była prawie tak samo brutalna jak niemiecka i sowiecka (Piotr Łossowski „Polska-Litwa. Ostatnie sto lat” Warszawa 1991). Litwini nas nie przeprosili do dziś dnia za ich zbrodnie popełnione wĂłwczas i w całym okresie II wojny światowej w Wilnie i na WileńszczyĹşnie na tamtejszych Polakach (w samych Ponarach k. Wilna spoczywa około 30 000 pomordowanych wĂłwczas PolakĂłw).

To pobłażanie że strony polskiej tylko rozzuchwala wielu Litwinów, którym nie wystarcza to, że prawem kaduka mają Wilno i że nie muszą płacić odszkodowań Polsce i Polakom za przejęty ogromny majątek, ale także chcą je zdepolonizować etnicznie i historycznie. Ich szowinizm i nienawiść do Polski i Polaków doprowadziły do tego, że chociaż Polska i Litwa są sąsiadami, a w Wilnie i okolicy mieszka aż 300 000 Polaków, do niedawna na Uniwersytecie Wileńskim nie było katedry języka i literatury polskiej! Chociaż wpływowy polityk litewski Vitautas Landsbergis jest z zawodu muzykologiem i autorem historii pianistyki litewskiej, a Polakom wmawia że jest ich przyjacielem, nie zdobył się na założenie litewskiego Towarzystwa Chopinowskiego. Są takie towarzystwa nawet w Albanii, Maroku, Tajlandii, Filipinach i Kolumbii, ale nie na Litwie. Tylko przez nienawiść do nas Litwinów!

Nienawiści tej jest na Litwie bardzo wiele, do tego stopnia, Ĺźe Polacy-katolicy są tam prześladowani nawet przez Kościół litewski, a konkretnie arcybiskupa wileńskiego A.J. Backisa. Upada katolicyzm na Litwie, z tego powodu, Ĺźe przyjęli go Litwini od znienawidzonych przez nich PolakĂłw. Według katolickiej strony internetowej „Catholic Hierarchy” ilość katolikĂłw w archidiecezji wileńskiej spadła w latach 1999-2002, a więc w okresie zaledwie 3 lat, z 600 000 do 470 000. Odradza się zorganizowany ruch pogański – starych wierzeń litewskich.

Z teorią, Ĺźe Polacy na Litwie to spolonizowani Litwini wypłynął dzisiaj jeden z wielu wrogĂłw PolakĂłw na Litwie o nazwisku Andrejus Zukovskis. Tę przedpotopową teorię szowinistĂłw litewskich przez niego powielaną wydrukował dziennik „Lietuvos aidas” z 14 lipca 2004 r. Jako dowĂłd na swoje twierdzenie Zukovskis podał dane rosyjskie z 1867 r., z ktĂłrych wynika, Ĺźe wĂłwczas 60% mieszkańcĂłw powiatu wileńskiego określiło siebie mianem LitwinĂłw, podczas gdy w 1907 r. do litewskiego pochodzenia przyznało się zaledwie 7% ludności tego powiatu. Zukovskis nie chce wziąć pod uwagę tego, Ĺźe wyraz „Litwin” miał inne znaczenie w 1860 r., a inne w 1907 r. W 1860 r. oznaczał on nie narodowość, a tylko mieszkańca regionu, tak jak Małopolanin, Pomorzanin, Mazur. Na Ăłwczesnej Litwie „Litwin” znaczyło tyle co Polak. Niepolski mieszkaniec Litwy był raczej określany jako Ĺťmudzin. Mickiewiczowskie: „Litwo, ojczyzno moja” znaczy tyle co „Polsko, ojczyzno moja”. Słowo „Litwa” określało nie państwo, a dzielnicę Polski. Mickiewicz czy Kościuszko, ktĂłrzy mĂłwili o sobie jako o Litwinach, byli tylko i wyłącznie Polakami i za takich się uwaĹźali w sensie narodowym. Zresztą nie urodzili się na terenach etnicznie litewskich i obaj nie znali języka litewskiego. Zmiana znaczenia wyrazĂłw „Litwa” i „Litwin” nastąpiła pod koniec XIX w., od kiedy zaczął rodzić się separatystyczny i antypolski litewski ruch narodowy. Dlatego podczas spisu ludności, przeprowadzonego w 1907 r., mieszkańcy powiatu wileńskiego określili się juĹź jako Polacy, bo Litwa i Litwini stawali się dla nich obcymi ludĹşmi – obcym narodem.

Czy Polacy mieszkający dzisiaj w Wilnie i na litewskiej WileńszczyĹşnie są pochodzenia litewskiego? OdpowiedĹş na to pytanie musi być przecząca. Sprawę tą omawia obszernie historyk, prof. Władysław Wielhorski w swej pracy „Polska a Litwa. Stosunki wzajemne w biegu dziejĂłw” (Londyn 1947).

To prawda, że litewska część Wileńszczyzny należała przed wiekami do etnicznego obszaru litewskiego. Jednak wraz w Wilnem przestawała być etnicznie litewską po dobrowolnym zawarciu przez Litwę, a konkretnie jej władcę Jagiełłę, unii z Polską w 1385 r. Wraz z unią Litwini, jako ostatni naród w Europie, zostali ochrzczeni. Przed unią był to więc naród na poły barbarzyński i zacofany w rozwoju cywilizacyjnym. Nawet język litewski był tak prymitywny, że językiem urzędowym w Wielkim Księstwie Litewskim był język białoruski. Do Litwy należała wówczas cała Białoruś i połowa dzisiejszej Ukrainy. Litwa właściwa i Litwini ginęli w morzu ruskim. Gdyby nie unia Litwinów z Polakami, to na pewno nie byłoby dzisiaj Litwinów i Litwy. Zukovskis mówiłby po rusku-białorusku i byłby wyznania prawosławnego (większość możnowładców litewskich przeszła już na prawosławie, mówiła po rusku i żenili się z księżniczkami ruskimi, w tym także książę Witold), a legitymował by się paszportem białoruskim albo rosyjskim. Inną realną możliwością było wytępienie Litwinów przez Krzyżaków. Spotkał by ich los Prusów, a ziemie dzisiejszej Litwy stanowiłyby część najpierw Państwa Krzyżackiego, potem Prus no i w końcu Niemiec. Chyba że w wyniku wojny czy wojen przeszłyby pod panowanie Polski, Białorusi lub Rosji.

Nie ulega wątpliwości, że najpierw Unia Litwy z Polską w 1385 r., a potem upadek Polski w 1795 r. uratowały naród litewski i umożliwiły powstanie w 1918 r. państwa litewskiego.

Wracając jednak do sprawy PolakĂłw na WileńszczyĹşnie jako rzekomo spolonizowanych LitwinĂłw, to Zukovskis i jemu podobni nie chcą brać pod uwagę tego, Ĺźe między zjednoczoną Polską a Litwą odbywało się naturalne przemieszczanie się ludności. Wielu PolakĂłw przenosiło się na Litwę – najpierw urzędnicy i kupcy, a potem szlachta, nauczyciele i tp. Urzędnicy często na zaproszenie wielkiego księcia litewskiego i kniaziĂłw litewsko-ruskich; np. w 1494 r. wielki książę litewski Aleksander Jagiellończyk ściągnął do Wilna na swego sekretarza polskiego uczonego Wojciecha z Brudzewa. Większość profesorĂłw Akademii Wileńskiej/Uniwersytetu Wileńskiego, załoĹźonego w 1579 r., stanowili etniczni Polacy, począwszy od jej pierwszego rektora Jakuba Wujka. DuĹźo, duĹźo więcej przykładĂłw osiedlania się etnicznych PolakĂłw w Wilnie i na Litwie podaje np. Hipolit Stupnicki w „Herbarzu polskim” (LwĂłw 1855). Dobrzańscy w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza to przecieĹź etniczni Polacy.

Jednak co innego zaprzecza wywodowi Andrejusa Zukovskisa i jemu podobnie myślącym Litwinom. Otóş w 1655 r. nastąpił najazd moskiewski na Litwę. „Najazd i sześcioletnia okupacja moskiewska straszliwie zrujnowały Wilno, ktĂłre ogromnie wyludniło się i na długie dziesiątki lat straciło dawną świetność” (Jerzy Ochmański, jw.). Litwini/Ĺťmudzini byli za małym narodem, aby mĂłc zasiedlić Wilno i Wileńszczyznę. Zasiedlili je przybysze/osadnicy z pobliskiej białoruskiej NowogrĂłdczyzny oraz przybysze z Polski. Wilno przestało być litewskie; w 1723 r. w ostatnim kościele Wilna zaprzestano odprawiać litewskie naboĹźeństwo z braku osĂłb zainteresowanych takim naboĹźeństwem, a nie pod wpływem naciskĂłw administracyjnych. W urzędach język polski zastąpił język białoruski. Tak więc ponad 200 lat Wilno było prawie całkowicie polskim miastem (nie licząc ĹťydĂłw) oraz prawdziwym i jeszcze większym niĹź przedtem bastionem kultury polskiej.

Jeśli więc Polacy w dzisiejszym Wilnie i na Wileńszczyźnie w jakimś trudnym do określenia odsetku nie są polskiego etnicznego pochodzenia, to bardziej prawdopodobne jest to, że są pochodzenia białoruskiego, a nie litewskiego.

Ludność ta uważa się jednak za Polaków i jest czas najwyższy, aby Litwini to zaakceptowali. W XXI w. nie powinno być miejsca w jakimkolwiek demokratycznym państwie na szowinizm narodowy, a tym bardziej na politykę wynarodawiania ludzi.

Przyszedł więc czas nie na wynarodawianie PolakĂłw na Litwie, ale na budowanie nie tylko dobrosąsiedzkich stosunkĂłw polsko-litewskich, ale takĹźe między Polakami i Litwinami, wykorzystując do tego celu właśnie PolakĂłw na Litwie – obywateli Litwy.

Marian Kałuski

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt