Czwartek 18 Kwietnia 2024r. - 109 dz. roku,  Imieniny: Apoloniusza, Bogusławy

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 14.07.16 - 12:05     Czytano: [881]

Dział: Śladami naszych przodków

Macierz Szkolna

Polska edukacja, wykładnikiem patriotyzmu

Historia społeczności polskiej, od pierwszych chwil budzenia się jej świadomości narodowej, w czasach gdy jej ojczyzny nie było na mapach politycznych świata, wiąże się z walką o dostęp do pełnej edukacji. Bezsprzecznie najbardziej zasłużonym pod tym względem był Związek Macierzy Szkolnej, który oprócz rozwoju naukowego dbał o pełny rozkwit patriotyzmu wśród polskiej młodzieży. W lipcu każdego roku, polski Związek Patriotów Świętokrzyskich, na uroczystych wieczornicach, celebruje powstanie tej ważnej organizacji.

Pierwszy przewodniczący

Paweł Stalmach, był twĂłrcą statutu „Macierzy Szkolnej“ i jej pierwszym przewodniczącym, od momentu kiedy to w jego nieduĹźym mieszkaniu w dniu 9 XI 1885 roku, spotkała się grupka dwunastu przedstawicieli polskiego Ĺźycia narodowego w celu rozpatrzenia moĹźliwości zorganizowania polskiego szkolnictwa, w oparciu o patriotyzm i polską kulturę. Wielka akcja popularyzowania narodowego szkolnictwa, przyniosła nieoczekiwane wprost efekty. W czasie niewoli narodowej, załoĹźone z inicjatywy Macierzy Szkolnej i prowadzone przez nią placĂłwki szkolne, przedszkolne czy teĹź kulturalno-oświatowe pozwoliły uświadomić utrudzonemu zaborami narodowi, o powadze i randze nauczania w tych jakĹźe trudnych dla nas wszystkich czasach. W ramach lokalnych kół edukacyjnych powstawały czytelnie, biblioteki, teatry amatorskie, jak rĂłwnieĹź organizowano odczyty literackie, wieczorki artystyczne i akademie. Pobudzało to wśrĂłd PolakĂłw większe uczucie patriotyzmu, tak potrzebnego w czasach niewoli narodowej.

Lata międzywojenne

W roku 1921, powołanych do życia zostało około 93 koła literacko-artystyczne z 9241 członkami, które przetrwały aż do w 1938 roku. Intensywny rozwój jej działalności, zmusił Zarząd Główny do pracy w wyspecjalizowanych sekcjach: szkolnej, oświatowej, teatralnej oraz muzycznej i muzealnej. W 1938 roku, Macierz Szkolna utrzymywała: Gimnazjum Realne im. J. Słowackiego w Orłowej, 7 szkół wydziałowych, 12 szkół ludowych, 67 przedszkoli, 2 szkoły zawodowe dla dziewcząt, 3 bursy, 7 uzupełniających szkół przemysłowych, a nawet finansowała kursy kroju i szycia dla pań. Wspierała ona także polskie klasy przy szkole handlowej w Orłowej, pomagała materialnie fundując stypendia dla najuboższych uczniów, a także dla tych, którzy osiągali w nauce szczególne wyniki. Równocześnie Macierz budowała własne gmachy szkolne oraz parki zieleni, a w jednym z nich została wybudowana piękna i obszerna restauracja. Park był miejscem ogólnozwiązkowych festynów polskich towarzystw kulturalnych i zabaw szkolnych. Wśród wielu polskich związków literackich, Macierz Szkolna cieszyła się autorytetem najwyższym. Każdy związek w większym czy mniejszym stopniu miał coś wspólnego z Macierzą. Dla wielu z nich, była ona inicjatorem powstania jak również i opiekunem. Nie sposób wyobrazić sobie działalności Macierzy bez pomocy całego społeczeństwa polskiego i wsparcia wielu instytucji. Subwencje państwowe pokryły około 6 % jej wydatków. Resztę złożyło społeczeństwo polskie, miejscowe kościoły ewangelickie i katolickie, wreszcie wiele towarzystw i sympatyków z Polski i ze świata.

Okres II wojny

W zawierusze wojennej zginęli czołowi działacze Macierzy tacy jak: dr Wacław Olszak, dyr. Piotr Feliks, dr Jan Buzek, Rudolf Kobiela, insp. Władysław Wójciec oraz ks. Rudolf Płoszek. Zlikwidowano tym samym polskie szkolnictwo, a przy okazji wszystkie organizacje i instytucje, dla których hasłem przewodnim był patriotyzm. Skonfiskowano również bezprawnie majątek wszystkich polskich związków i instytucji kulturalnych.

Lata komunizmu

Po zakończeniu pożogi wojennej, Tymczasowy Zarząd Główny Macierzy Szkolnej, podjął starania o zgodę na działalność kulturalno-oświatową. I właśnie Macierz jako pierwsza z miejscowych polskich związków już 4 I 1946 roku otrzymała odpowiedź odmowną. W wyniku tej decyzji, niektóre budynki szkolne Macierzy pozostały nadal szkołami, lecz bursy i większość przedszkoli zamieniono na prywatne mieszkania. W roku 1952 roku, definitywnie został zlikwidowany majątek polskich związków i spółdzielni, rozwiązano również Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, Polską Radę Sokoła i Harcerstwo, pozostawiając tylko Polski Związek Kulturalno-Oświatowy. Dokonano tym samym totalnego spustoszenia w świadomości narodowej, a szczególnie w jej kwestii moralnej. Tym samym alarmujące stało się położenie szkolnictwa polskiego. Szkoła jako instytucja, przestała pełnić funkcję wychowawczo-patriotyczną, a język ojczysty upadł do roli języka, w którym przekazywano wiadomości przewidziane w programach nauczania. Warto jest zatem podkreślić ważność istnienia Macierzy Szkolnej, by na jej podwalinach budować i dziś polski patriotyzm i szczególne umiłowanie do polskiej kultury.

EWA MICHAŁOWSKA – WALKIEWICZ

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt