Wtorek 16 Kwietnia 2024r. - 107 dz. roku,  Imieniny: Bernarda, Biruty, Erwina

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 03.07.15 - 23:42     Czytano: [2246]

Dział: Kresy w życiu Polski i narodu polskiego

Kresy: będzie źle tak jak jest?

Kresy: idzie nowe czyli będzie jak jest?

Większość PolakĂłw (przez swoją bierną postawę wobec zdrady), ale przede wszystkim polscy politycy to unikalni ludzie na świecie. Ludzie, ktĂłrzy przez wieki robili wszystko, aby szkodzić narodowi polskiemu – polskiej racji stanu, aby Polski nie było na mapie politycznej świata. Wskazuje na to dobitnie historia Polski, a wspiera ją takĹźe np. Polski Słownik Biograficzny, w ktĂłrym aĹź roi się od biogramĂłw PolakĂłw, ktĂłrzy byli zdrajcami Polski i narodu polskiego. Zdrajcami polskiej ojczyzny było takĹźe wielu biskupĂłw katolickich. Z wydanej w Warszawie w 1992 roku publikacji katolickiej „Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny” Piotra Niteckiego i z przedmową arcybiskupa wrocławskiego, kardynała Henryka Gulbinowicza dowiadujemy się, Ĺźe co najmniej 18 biskupĂłw było zdrajcami. Tylko kto z dzisiejszych PolakĂłw zna pełną historię Polski i ile osĂłb czytało Polski Słownik Biograficzny czy książkę Piotra Niteckiego? To wielka szkoda czy nawet tragedia, Ĺźe Polacy nie znają historii swojej ojczyzny, bo historia uczy i przestrzega przed powtarzaniem tych samych błędĂłw. Jednak jeszcze większą szkodą dla Ojczyzny było to, Ĺźe prawie wszyscy zdrajcy nie ponieśli kary za swoje czyny. Byliśmy i jesteśmy jakoś dziwnie pobłaĹźliwi wobec zdrajcĂłw! Dlatego zdrajcy Polski czuli się i czują nadal bezkarnie.

Jeśli chodzi o zdradę i podejście do zdrajców, to pod tym względem nic się nie zmieniło także po 1989 roku. Rządzą od tego roku Polacy z różnych partii politycznych, których łączy jedna rzecz: ignorowanie interesu narodowego Polski i Polaków poprzez wysługiwanie się innym państwom i narodom.

W „Wirtualnej Polonii” z 23 czerwca 2015 roku ukazał się ciekawy i mądry artykuł Stana Tymińskiego pt. „Komu słuĹźy MSZ”, czyli „polskie” Ministerstwo Spraw Zagranicznych, w ktĂłrym czytamy m.in.: „Na przestrzeni ostatnich 25 lat Ministerstwo Spraw Zagranicznych praktycznie słuĹźy interesom zagranicy. W kaĹźdym normalnym kraju, gdzie rząd dba o swoich obywateli MSZ działa przede wszystkim zgodnie z Racją Stanu. Niestety w Polsce to ministerstwo w pierwszej kolejności jest wykonawcą poleceń innych państw działających często na niekorzyść naszych obywateli. MoĹźna powiedzieć, Ĺźe przez takie poczynania kaĹźdy minister MSZ w okresie ostatnich 25 lat zdradził interesy PolakĂłw, a to spowodowało ogromne straty. W 1990 roku kiedy szefem MSZ był Krzysztof Skubiszewski z Unii Wolności, Polska była wĂłwczas pod presją Waszyngtonu przy kooperacji wszystkich krajĂłw Zachodu włącznie z Watykanem...”. Polska polityka zagraniczna została podporządkowana Stanom Zjednoczonym, Unii Europejskiej i Watykanowi. Jednak przede wszystkim Stanom Zjednoczonym.

To one, przy pewnym wsparciu ze strony Watykanu, narzuciły rządom polskim politykę wschodnią: przyjaźń, a właściwie wysługiwanie się Warszawy Litwie i Ukrainie oraz złe stosunki z Rosją i Białorusią, do takiego stopnia, że mogło by to doprowadzić do konfliktu zbrojnego rosyjsko-polskiego, po którym Polska była by ponownie ruiną, gotową do jej ponownego politycznego unicestwienia, o czym marzą niektóre narody. Właściwie możemy je wymienić: Stany Zjednoczone/Izrael, Rosja, Niemcy, Ukraina, Litwa i Białoruś.

Polityka wschodnia „Polski” miała polegać nie tylko na wyrzeczeniu się przez Polskę Ziem Wschodnich wraz ze Lwowem i Wilnem, co w obecnej rzeczywistości było rzeczą nieuniknioną, ale takĹźe ze zrezygnowania przez PolakĂłw z ich polskiej historii na rzecz jej litewskiej, ukraińskiej i białoruskiej interpretacji, czyli z połowy historii Polski!!!, i dziedzictwa polskiego na Kresach przywłaszczonego przez te państwa po kradzieĹźy dokonanej przez Stalina oraz na zagładę/wynarodowienie pozostałych tam PolakĂłw. Całkowitą depolonizację mogła rozwiązać „repatriacja” do dzisiejszej Polski pozostałych tam i w ogĂłle na Wschodzie PolakĂłw. Jednak największym przeciwnikiem tego pomysłu/planu był i jest Watykan, a tym samym takĹźe Kościół polski. Bowiem wyjazd wszystkich PolakĂłw np. z Kazachstanu, po uprzednim wyjeĹşdzie tamtejszych NiemcĂłw do Niemiec, doprowadziłby do likwidacji tamtejszego Kościoła katolickiego, co Watykan uwaĹźał by za cios moralny dla Kościoła i jego działalności misyjnej (czyli interes Watykanu i Kościoła jest waĹźniejszy od interesu Polski i narodu polskiego!; Niemcy nie patrzały na Watykan tylko swoich ściągnęli do kraju). Dlatego rządzący wyludniającą się Polskę chcą zasiedlić poprzez masowe przyjmowanie UkraińcĂłw, BiałorusinĂłw i Rosjan, ale nie przez PolakĂłw ze Wschodu.

Dla wypranych z patriotyzmu rządów Unii Wolności, SLD i Platformy Obywatelskiej wymagania te nie stanowiły żadnego problemu. Realizowali je z nawiązką przy bierności Kościoła polskiego i narodu (niestety, takie są fakty!). Realizowane były także przez Prawo i Sprawiedliwość, kiedy było ono u władzy w latach 2005-2007. Partię ponoć patriotyczną!

Wygląda na to, Ĺźe w wyborach do parlamentu polskiego, ktĂłre mają odbyć się w paĹşdzierniku b.r., do władzy moĹźe powrĂłcić Prawo i Sprawiedliwość (choć wszystko zaleĹźy od Pawła Kukiza i jego ruchu – jak wielu wyborcĂłw będzie na niego głosować; jeśli mało, to władzę utrzyma Platforma Obywatelska w sojuszu z PSL i SLD, a juĹź robi się wszystko, aby do tego doszło).

Jeśli do władzy dojdzie Prawo i Sprawiedliwość to, niestety, w sprawie polskiej polityki wschodniej i kresowej nic się nie zmieni na lepsze. Przeciwnie, rząd PiS będzie prowadził jeszcze bardziej politykę antyrosyjską, wspierał Ukrainę w jej wojnie z Rosją i posunie się jeszcze dalej w walce z tamtejszymi Polakami, aby nie byli problemem dla Warszawy.

Z portalu internetowego „Kresy.pl” z 29 czerwca 2015 dowiadujemy się, Ĺźe szefem Biura Bezpieczeństwa Narodowego ma zostać z nominacji PiS giedroyciowski radykał Przemysław Ĺťurawski vel Grajewski, ktĂłry nawołuje by Polska parła do sojuszu z Litwą NAWET KOSZTEM POLAKÓW na WileńszczyĹşnie oraz nawoływał aby dać Ukrainie "tyle broni ile moĹźemy jej dać". Mamy więc złoĹźyć PolakĂłw Wileńszczyzny w ofierze na ołtarzu współpracy z władzami Litwy, ktĂłre swoją CODZIENNĄ działalnością dowodzą czarno na białym jak bardzo nienawidzą Polski i PolakĂłw oraz ginąć w walce z Rosjanami za banderowską, czyli antypolską Ukrainę.

Łatwiej bym to zrozumiał czy może nawet zaakceptował, gdyby zamiast Litwy była mowa o Rosji czy chociażby Ukrainie, która tak obszarowo jak i ludnościowo jest większa od Polski. Tymczasem Litwa to maleńki kraj na zadupiu Europy i równie mały naród w 90-95% złożony z polakożerców, biedny kraj bez żadnego znaczenia gospodarczego, mający armię, którą można śmiało porównać z gwardią papieską czy siłami zbrojnymi Monako.

Proszę, nich Przemysław Żurawski vel Grajewski czy Prawo i Sprawiedliwość uzasadni mi i wszystkim Polakom celowość sojuszu z Litwą i to w dodatku za cenę wynarodowienia Polaków w Wilnie i na Wileńszczyźnie.

Tak jak Polska – narĂłd polski potrzebuje odsunięcia od władzy beznadziejną i antypolską Platformę Obywatelską i jej obrzydliwego (pazernego) kundla - Polskie Stronnictwo Ludowe, tak samo nasz kraj potrzebuje własnej – polskiej polityki zagranicznej i kresowej. Jeszcze jest czas aby Prawo i Sprawiedliwość to zrozumiało, bo inaczej podzieli los Unii Wolności, zdychającej SLD i doszlusowującej do nich Platformy Obywatelskiej. Niech Prawo i Sprawiedliwość udowodni, Ĺźe naprawdę jest partią patriotĂłw polskich i polską rację stanu stawia powyĹźej interesĂłw innych państw i to w dodatku nam wrogich.

Wilnianie w Ĺźyciu Warszawy

Udział polskich wilnian w Ĺźyciu stolicy Polski – Warszawy był zawsze duĹźy od czasu, kiedy krĂłl Zygmunt III Waza przeniĂłsł stolicę Polski z Krakowa do Warszawy. SzczegĂłlnie pokaĹşny w okresie międzywojennym i powojennym, aĹź do dnia dzisiejszego. Przez 400 lat wiele setek wilnian związało swe Ĺźycie z Warszawą na krĂłtszy lub dłuĹźszy okres; bardzo często na dłuĹźszy okres i do końca Ĺźycia. Dokładne zbadanie kontaktĂłw arcypolskiego Wilna z Warszawą, Warszawy z Wilnem i wilnian ze stolicą Polski oraz warszawiakĂłw z Wilnem, a takĹźe PolakĂłw z innych dzielnic Polski, ktĂłrych Ĺźycie związało się i z Warszawą i z Wilnem zaowocowało by bardzo obszerną pracą – było by to grube tomisko! – Jedno jest pewne: arcypolskie Wilno i wilnianie odegrali znaczącą rolę w dziejach Warszawy.

W 1994 roku Wydawnictwo Naukowe PWN wydało „Encyklopedię Warszawy” pod redakcją naczelną Barbary Petrozolin-Skowrońskiej. „Encyklopedia” chociaĹź jest obszerna (1072 strony duĹźego formatu) nie jest pełną encyklopedią Warszawy. Ma raczej charakter podręczny. Stąd brakuje w niej wielu haseł, szczegĂłlnie osobowych. Bardzo często takĹźe biogramĂłw wilnian – i to często znanych osĂłb urodzonych w Wilnie, ktĂłrych Ĺźycie związało się z Warszawą i ktĂłrzy często odgrywali w niej znaczącą rolę, jak np. Aleksandra Prystora (1874-1941) – 1931-33 premiera Polski, ministrĂłw w przedwojennych gabinetach (oprĂłcz wspomnianych w „Encyklopedii Warszawy” W. Makowskiego i B. Ziemięckiego): Jana Piłsudskiego (1876-1950) – 1931-32 ministra skarbu, Witolda Staniewicza (1887-1966) – 1926-30 ministra reform rolnych i Władysława Zawadzkiego (1885-1939) – 1932-35 ministra skarbu; dowĂłdcĂłw i generałów Wojska Polskiego związanych z Warszawą: wiceadmirała Kazimierza Porębskiego (1872-1933), Antoniego Religioni (1866-1939), JĂłzefa Świętorzeckiego (1876-1936), Władysława Wejtko (1859-1933), profesorĂłw Uniwersytetu Warszawskiego: prawnika Igora Andrejewa (1915-1995), geografa Andrzeja Kostrowickiego (1921-2007), lekarza oftalmologa Kazimierza Noiszewskiego (1859-1930), historyka Tadeusza Wasilewskiego (1933-2005), orientalisty Ananiasza Zajączkowskiego (1903-1970); profesorĂłw Politechniki Warszawskiej: specjalisty łączności Witolda Nowickiego (1903-1994), statystyka Stanisława Plebańskiego i inĹźyniera mechanika Władysława Trylińskiego (1907-2000); pisarzy: Danuty Bieńkowskiej (1920-1992) i Mariana Podkowińskiego (1909-2006); dziennikarzy: Andrzeja Miłosza (1917-2002) i Krystyny Wyhowskiej (1919-2008); kompozytorĂłw: JĂłzefa Patkowskiego (1929-2005) i Romualda Twardowskiego (ur. 1930); malarzy: JĂłzefa Marszewskiego (ok. 1825-1883), Kajetana Sosnowskiego (1913-1987) i Antoniego Uniechowskiego (1903-1976); znanych aktorek i aktorĂłw teatralnych i filmowych: Kazimierza Brusikiewicza (1926-1989), Seweryna Butryma (1910-1981), Haliny Dobrowolskiej (1930-1999), Ireny Kownas (ur. 1937), Alfreda Łodzińskiego (1903-1974) i Ewy SkarĹźanki (1944-2005); śpiewaka operowego z międzynarodową karierą Bernarda Ładysza (ur. 1922); prezesa Naczelnej Izby Lekarskiej i prezesa Polskiego Czerwonego KrzyĹźa Jana Rutkiewicza (1904-1989); pierwszego prezesa Warszawskiego Towarzystwa Weterynaryjnego Henryka Kotłubaja (1851-1911); hokeisty-olimpijczyka Zygmunta Gintera (1916-1964), itd., itd.

Oto urodzeni w Wilnie Polacy – 38 osĂłb, ktĂłrych biogramy zostały uwzględnione w „Encyklopedii Warszawy”, ktĂłrzy odegrali znaczącą rolę w Ĺźyciu Warszawy:

Władysław Anczyc (1823 – 1883 KrakĂłw), dramatopisarz, poeta, publicysta mieszkający w Warszawie w latach 1859-1867, członek zespołu redakcyjnego „Tygodnika Ilustrowanego” do 1859 roku, redaktor „Kmiotka” (1861-66), „Przyjaciela Dzieci” (1866-67) i „Kalendarza Warszawskiego” 1859-63, autor głośnego poematu „Tyrteusz” wydawanego w Warszawie w 1862 roku;
Michał Andriolli (1836 – 1893 NałęczĂłw), rysownik, ilustrator działający w Warszawie w latach 1871-83, współpracownik czasopism warszawskich, m.in. „Tygodnika Ilustrowanego”, „KłosĂłw”, „Biesiady Literackiej”, rysownik widokĂłw i scen warszawskich, wykonawca ilustracji do utworĂłw Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz” i „Konrad Wellenrod”, prace jego są w zbiorach Muzeum Narodowego i Muzeum Literatury w Warszawie;
Wojciech Aszperger (1790 – 1847 Warszawa), wybitny i popularny aktor i śpiewak Teatru Narodowego w Warszawie 1815-36, wyróşniał się w komediach Aleksandra Fredry;
Artur Bartles (1818 – 1885 KrakĂłw), poeta, rysownik, autor komedii i satyr, a przede wszystkim popularnych piosenek z Ĺźycia Warszawy, w tym piosenki „Warszawa” z ok. 1870 roku, ktĂłra takĹźe współcześnie cieszy się dużą popularnością dzięki włączeniu jej w 1947 roku przez Juliana Tuwima do jego adaptacji „Ĺťołnierza krĂłlowej Madagaskaru” S. Dobrzańskiego;
Stanisław Bieńkuński (1914 – 1989 Warszawa), architekt, urbanista, zaprojektował w Warszawie wiele budynkĂłw publicznych, m.in. gmachy: PKPG (1947-49), ministerstw: GĂłrnictwa (1951), Przemysłu Lekkiego (1955), FinansĂłw (1956), Grand Hotel (1954-58), Centrum Radiowo-Telewizyjne (1963-72);
Antoni Bohdziewicz (1906 – 1970 Warszawa), reĹźyser filmowy i radiowy, publicysta i pedagog, 1936-39 reĹźyser w warszawskim biurze filmowym Polskiej Agencji Telegraficznej i Polskiego Radia w Warszawie, podczas wojny kierownik komĂłrki filmowej Komendy Głównej Armii Krajowej w Warszawie (zrealizował 3 kroniki Powstania Warszawskiego 1944), po wojnie kierownik zespołów filmowych „Droga” (1960-63) i „Tor” (1963-70) w Warszawie, profesor Państwowej WyĹźszej Szkoły Filmowej i Telewizyjnej w Łodzi, 1966-70 wiceprezes Międzynarodowej Federacji KlubĂłw Filmowych;
Odo Bujwid (1857-1942 KrakĂłw), lekarz bakteriolog, współtwĂłrca polskiej mikrobiologii, studiował w Warszawie i w 1886 roku załoĹźył w Warszawie pierwszy polski Instytut Zapobiegania Wścieklizny, od 1893 roku w Krakowie – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego;
Chewel Buzgan (1897-1971 Warszawa), aktor, reżyser, od 1949 roku reżyser i od 1969 roku kierownik artystyczny Państwowego Teatru Żydowskiego w Warszawie;
Piotr Hniedziewicz (1890 – 1976 Warszawa), księgarz, antykwariusz, wydawca, działacz społeczny, 1938-39 przewodniczący Zarządu Głównego Związku Zawodowego PracownikĂłw Księgarskich RP, 1957-69 kierownik Księgarni Literackiej w Warszawie (organizator 400 czwartkĂłw literackich) i załoĹźyciel Klubu Księgarza;
Kazimiera IłłakowiczĂłwna (1892 – 1982 Poznań), poetka (członek grupy literackiej Skamander), tłumaczka, pamiętnikarka, debiutowała w 1905 roku w warszawskim „Tygodniku Ilustrowanym”, w latach 1918-39 mieszkająca w Warszawie, od 1926 sekretarka marszałka JĂłzefa Piłsudskiego w Ministerstwie Spraw Wojskowych, 1935 laureatka Państwowej Nagrody Literackiej;
Antoni Kamieński (1860 – 1933 Warszawa), malarz, rysownik, ilustrator od 1894 roku pracujący w Warszawie, współpracownik warszawskich pism, m.in. „Tygodnika Ilustrowanego”, ilustrator książek Marii Konopnickiej, Elizy Orzeszkowej, Władysława Reymonta, portretował m.in. marsz. JĂłzefa Piłsudskiego, Ignacego Paderewskiego, Bolesława Prusa, Stanisława Witkiewicza i Stanisława Wyspiańskiego;
Natalia Kicka (1801 – 1888 Warszawa), malarka, kolekcjonerka, śpiewaczka (m.in. akompaniował jej Fryderyk Chopin) mieszkająca w Warszawie od 1815 roku i związana ze środowiskiem artystyczno-literackim Ăłwczesnej Warszawy, autorka „Pamiętnika” (Warszawa 1872), jednego z waĹźniejszych warszawskich pamiętnikĂłw XIX wieku;
Lech Kobyliński (ur. 1923), inĹźynier, podczas wojny w okupowanej Warszawie dowĂłdca oddziału bojowego Związku Walki Młodych, a podczas Powstania Warszawskiego 1944 dowĂłdca batalionu „CzwartakĂłw”, ktĂłry walczył dzielnie na Starym Mieście, po wojnie specjalista w dziedzinie budowy okrętĂłw, jeden z twĂłrcĂłw polskiego okrętownictwa, wieloletni profesor Politechniki Gdańskiej;
Władysław Korotyński (1866 – 1924 Warszawa), dziennikarz, publicysta, historyk Warszawy, kolekcjoner varsavianĂłw, współredaktor „Tygodnika Ilustrowanego” i współpracownik „Gazety Warszawskiej”, autor setek bezcennych ĹşrĂłdłowych artykułów i książek, m.in. „Ludność Warszawy” (1916), „Jak i z czego Wielka Warszawa powstała” (1917);
Jan Kurnakowicz (1901 – 1968 Warszawa), wybitny aktor teatralny i filmowy, o wielkiej indywidualności twĂłrczej, kreował postacie komediowe i dramatyczne, głównie w repertuarze klasycznym, z teatrami Warszawy związany w latach 1925-39 i od 1950 roku aktor Teatru Narodowego w Warszawie, zagrał w szeregu filmach, m.in. w „Warszawskiej premierze”, „Zakazanych piosenkach” i „Zemście”;
Stefan Kurowski (1923 – 2011 Warszawa), ekonomista, socjolog, urbanista, pracownik naukowy Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk (takĹźe profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego), od 1980 roku doradca „Solidarności” i Lecha Wałęsy, autor licznych prac naukowych, m.in. „Warszawa na tle stolic Europy” (1987);
Tadeusz Łepkowski (1927 - 1989 Warszawa), historyk, od 1967 roku profesor Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk, autor m.in. prac: „Początki klasy robotniczej Warszawy”, „Warszawa w powstaniu listopadowym”, „Przemysł warszawski u progu epoki kapitalistycznej”;
Wacław Makowski (1880 – 1942), prawnik, publicysta, radny Rady Miejskiej Warszawy, polityk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, poseł, 1918, 1922-23 i 1926 minister sprawiedliwości, 1938-39 marszałek Sejmu RP;
Mieczysław Niedziałkowski (1893 – 1940), działacz socjalistyczny, publicysta, 1927-39 redaktor dziennika „Robotnik” w Warszawie, poseł na Sejm RP 1919-35, we wrześniu 1939 roku jeden z czołowych organizatorĂłw obrony cywilnej Warszawy;
Wanda Osterwina (1887 – 1929 Warszawa), ładna i utalentowana aktorka Warszawskich TeatrĂłw Rządowych i Teatru Polskiego w Warszawie oraz teatrĂłw w Moskwie, Kijowie, Łodzi, Krakowie i Wilnie, Ĺźona Juliusza Osterwy;
Bronisław Podczaszyński (1822 – 1876 Warszawa), architekt, profesor Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, od 1867 roku budowniczy okręgu warszawskiego, wzniĂłsł w Warszawie szereg budowli a inne przebudował, m.in. pałace Kronenberga i Kazimierzowski oraz Obserwatorium Astronomiczne;
Wacław Przybylski (1828 – 1872), uczestnik Powstania Styczniowego 1863, dziennikarz, VII-VIII i X 1863 naczelnik miasta Warszawy, VI-IX 1863 dyrektor Wydziału Spraw Wewnętrznych Rządu Narodowego, w okresie dyktatury R. Traugutta kierownik Wydziału Prasowego,
Zofia Rabcewiczowa (1870 – 1947), pianistka (uczennica A. Rubinsteina), profesor Konserwatorium Muzycznego a potem WyĹźszej Szkoły Muzycznej w Warszawie;
Paulina Rivioli (1823 – 1881 Warszawa), śpiewaczka operowa, 1837-60 primadonna opery warszawskiej, wykonywała partię tytułową w „Halce” Stanisława Moniuszki na prapremierze warszawskiej w 1858 roku;
Dominik Rudnicki (1676 – 1739 Warszawa), jezuita, głośny kaznodzieja kolegiaty św. Jana w Warszawie;
Aleksander Rymkiewicz (1913 – 1983 Warszawa), jeden z czołowych poetĂłw polskich XX w. do 1945 roku w Wilnie, a następnie w Warszawie;
Piotr Rytel (1884 – 1970 Warszawa), kompozytor, krytyk muzyczny, profesor Konserwatorium Muzycznego, a po 1945 roku Państwowej WyĹźszej Szkoły Muzycznej w Warszawie, wiceprezes Instytutu F. Chopina i prezes Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego;
Zbyszko Siemaszko (1925 – 2015), wybitny artysta fotografik, fotograf Warszawy, w latach 1949-51 wykonał dokumentację fotograficzną odbudowanych zabytkĂłw stolicy, autor fotograficznych albumĂłw warszawskich;
Wincenty Smokowski (1797 – 1876), grafik, malarz, lekarz miejski w Warszawie, ilustrował książki JĂłzefa I. Kraszewskiego, malarz Warszawy, obrazy w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie;
Monika Snarska (1919 – 2006), reĹźyserka i aktorka teatru lalkowego, 1969-90 dyrektorka Teatru Guliwer w Warszawie;
Andrzej Strumiłło (ur. 1928), malarz, grafik od 1956 roku tworzący w Warszawie, laureat nagrody miasta stołecznego Warszawy, zbiory w Muzeum Narodowym w Warszawie;
Beata Trylińska (1908 – 1973 Warszawa), architekt, wybitny konserwator zabytkowych budowli w Warszawie, m.in. pałacĂłw w Łazienkach i Wilanowie oraz szeregu starych kościołów;
Antoni Uniechowski (1903 – 1976 Warszawa), rysownik, zasłuĹźony ilustrator książek, wykonał wiele akwarel o tematyce warszawskiej (album „Dywan warszawski” 1969);
Czesław Wołłejko (1916 – 1987 Warszawa), aktor, reĹźyser, od 1951 roku w teatrach warszawskich: 1951-56 i 1967-58 Teatru Polskiego, 1968-77 Teatru Współczesnego, 1977-87 Teatru Ateneum, stworzył wiele wybitnych kreacji teatralnych, zagrał w 20 filmach;
Magda Teresa WĂłjcik (1934 – 2011), aktorka, reĹźyserka, współzałoĹźycielka wraz z Henrykiem Boukołowskim Teatru Adekwatnego, zagrała w 26 filmach, w tym pamiętną tytułową rolę w „Matce KrĂłlĂłw” (1982), ktĂłra przyniosła jej uznanie krytyki i publiczności;
Edward Zieliński (1861 – 1921 Warszawa), wybitny i zasłuĹźony lekarz, społecznik, leczył bezpłatnie ubogich, fundator wielu pracowni i ich wyposaĹźenia, jeden z fundatorĂłw sanatorium w Rudce koło Warszawy, 1895-1921 ordynator Szpitala Praskiego w Warszawie;
Bronisław Ziemięcki (1886 – 1944 Warszawa), inĹźynier mechanik, działacz socjalistyczny, publicysta, 1919-30 poseł na Sejm RP, 1925-26 minister pracy i opieki społecznej, radny miasta Warszawy;
Włodzimierz Zonn (1905 – 1975 Warszawa), wybitny astronom, współtwĂłrca warszawskiej szkoły astronomicznej, do 1939 roku pracownik naukowy polskiego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, po wojnie w Warszawie, kierownik Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz jego profesor, 1952-56 i 1963-75 prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego.

OgĂłlnopolskie kongresy i zjazdy organizowane we Lwowie w latach 1921-1939

LwĂłw w okresie międzywojennym był trzecim co do liczby ludności miastem w Polsce, był takĹźe drugim co do wielkości (po Warszawie) polskim ośrodkiem naukowo-akademickim – siedzibą Uniwersytetu Jana Kazimierza, Politechniki Lwowskiej, Akademii Weterynaryjnej i Akademii Handlu Zagranicznego, siedzibą licznych towarzystw naukowych, muzeĂłw, instytucji literackich, kulturalnych, oświatowych, religijnych, zawodowych i społecznych o ogĂłlnopolskim znaczeniu, teatrĂłw i wielkim ośrodkiem wydawniczym i prasowym. Stąd w mieście w okresie międzywojennym odbyły się (według „Kalendarium Lwowa 1918-1939” KrakĂłw 2012) poniĹźej podane następujące ogĂłlnopolskie kongresy i zjazdy. Ich ilość potwierdza wielką rolę Lwowa w Ĺźyciu Polski i narodu polskiego rĂłwnieĹź w okresie międzywojenny.

20 III 1921: kongres Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL) –Piast
4-5 IV 1921: ogólnopolski zjazd chrześcijańskich organizacji kobiecych
5 VI 1921: ogólnopolski zjazd rękodzielników i przemysłowców
6-8 X 1921: III Zjazd Aptekarzy Polskich
25-27 V 1922: VI Zjazd Związku Miast Polskich
29-31 V 1922: IV Zjazd Zrzeszenia Gazowników Polskich i Związku Gospodarczego Gazowni i Wodociągów w Państwie Polskim
5 VI 1922: kongres PSL-Piast
23-25 VI 1922: jubileuszowy zlot Sokolstwa Polskiego w 55. rocznicę powstania we Lwowie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół
8-9 XII 1922: ogólnopolski Zjazd Delegatów Zdrojowisk, Uzdrowisk i Kąpielisk Morskich
10-13 V 1923: I Polski Zjazd Filozoficzny
20-21 V 1923: ogólnopolski zjazd delegatów Związku Zawodowego Literatów Polskich
20-23 V 1923: IV Zjazd PsychiatrĂłw Polskich
31 V – 3 VI 1923: III OgĂłlny Zjazd Polskiej MłodzieĹźy Akademickiej
22-27 VII 1923: I Naukowy Zjazd Lekarzy DentystĂłw
5 VIII 1923: II Zjazd byłych Legionistów
8 IX 1923: V Zjazd Delegatów Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych
16-18 IX 1923: III Zjazd Polskich InĹźynierĂłw Kolejowych
15-16 II 1924: III Zjazd Spółdzielczości Polskiej
8-11 VI 1924: VI Zjazd Delegatów Związku Pracowników Poczt, Telegrafów i Telefonów
3-6 VII 1924: Zjazd GeologĂłw Polskich
10-12 VII 1924: XXI Zjazd ChirurgĂłw Polskich
7-8 IX 1924: III Wszechpolski Zjazd Delegatów Związku Zawodowego Pracowników Bankowych i Ubezpieczeniowych RP
10-12 IX 1924 Zjazd Rady Naczelnej Ziemianek
18-20 IX 1924: II Zjazd OkulistĂłw Polskich
7-8 XII 1924: Zjazd Związku Adwokatów Polskich
28 II – 1 III 1925: ogĂłlnopolski zjazd jubilerĂłw i zegarmistrzĂłw
17-18 IV 1925: V Walny Zjazd Związku Harcerstwa Polskiego
28 VI-1 VII 1925: VII Ogólny Zjazd Delegatów Polskiego Związku Kolejowców
3-5 VII 1925: ogĂłlnopolski zjazd straĹźy poĹźarnych
5-6 IX 1925: I OgĂłlnopolski Zjazd PublicystĂłw i Dziennikarzy EkonomistĂłw
6-7 IX 1925: OgĂłlnopolski Zjazd OficerĂłw Rezerwy
2-3 V 1926: II OgĂłlnopolski Zjazd Nauczycieli Geografii
9-11 IX 1926: I OgĂłlnopolski Zjazd InĹźynierĂłw DrogowcĂłw
10 X 1926: OgĂłlnopolski Zjazd IntroligatorĂłw
11-13 IX 1926: II OgĂłlnopolski Zjazd PrzeciwgruĹşliczy
13-14 IX 1926: VII Zjazd Związku Zawodowego Drukarzy i Pokrewnych Zawodów
26-28 IX 1926: III OgĂłlnokrajowy Zjazd FizykĂłw Polskich
9-11 X 1926: III Wszechpolski Zjazd Lekarzy Weterynaryjnych
6-8 I 1927: OgĂłlnopolski Zjazd DelegatĂłw Towarzystwa Bratniej Pomocy
14-15 V 1927: zjazd Związku Elektrowni Polskich
15-16 V 1927: ogĂłlnopolski zjazd Związku Polskiej Akademickiej MłodzieĹźy Ludowej „Posiew”
26-28 VI 1927: I Zjazd Naftowy
4-5 IX 1927: II Zjazd Dziennikarzy i PublicystĂłw Gospodarczych
7 IX 1927: (rozpoczął się) Polski Zjazd Matematyczny
20-21 XI 1927: Ogólnopolski Zjazd Delegatów Organizacji Młodzieży Monarchistycznej
11-13 IV 1928: I Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Teologicznego
26-29 V 1928: I Zjazd Bibliotekarzy Polskich i III Zjazd BibliofilĂłw Polskich
27-29 V 1928: III OgĂłlnopolski Zjazd Nauczycieli Geografii
6-8 VII 1928: VI Zjazd HigienistĂłw Polskich
7-8 IX 1928: XIII OgĂłlnopolski Zjazd FarmaceutĂłw Polskich
8-9 IX 1928: Ogólnopolski Zjazd Delegatów Zrzeszeń Lokatorskich
8-12 IX 1928: VIII Wszechpolski Zjazd Cechów Rzeźnickich i Wędliniarskich
9-11 IX 1928: III OgĂłlnopolski Zjazd PracownikĂłw Kolejowych
3-4 XI 1928: VI Walny Zjazd Związku Hallerczyków
2-4 XII 1928: IV Kongres Związku Akademickiego Młodzieży Wszechpolskiej
7-9 XII 1928: VIII Zjazd Związku Polskich Korporacji Akademickich
19-20 I 1929: ogĂłlnopolski zjazd zawiadowcĂłw stacji
29 VII 1929: Ogólnopolski Zjazd Kupców i Przemysłowców Samochodowych
23-24 XI 1929: Walny Zjazd Państwowych Inżynierów Mierniczych
3-4 IX 1930: I Kongres Izb Przemysłowo-Handlowych
10 IX 1930: I Zjazd ImporterĂłw i EksporterĂłw Jaj
14-15 IX 1930: II Ogólnopolski Zjazd Komunalnych Kas Oszczędności
29-30 XI 1930: zjazd Związku Polskiej Młodzieży Kresowej
6-8 XII 1930: IV Zjazd Naftowy
23-25 V 1931: XI Zjazd PsychiatrĂłw Polskich
24-26 V 1931: IV Zjazd PediatrĂłw Polskich
24 V 1931: IX Zjazd Związku Kół Matematycznych, Fizycznych i Astronomicznych
28 VI – 1 VII 1931: V Polski Zjazd StomatologĂłw
15-16 V 1932: Kongres RomanistĂłw Polskich
25-27 VI 1932: IV OgĂłlnopolski Zjazd Ligi Morskiej i Kolonialnej
9-10 X 1932: VII walny zjazd Stowarzyszenia Polskich Pielęgniarek Zawodowych
22 X 1932: Zjazd Aptekarzy Słowiańskich
31 X 1932: VII Ogólnopolski Zjazd Dyrektorów Sanatoriów o Charakterze Społecznym
17-21 VI 1933: III Kongres Pedagogiczny Związku Nauczycielstwa Polskiego
24-26 VI 1933: III Zjazd ChemikĂłw Polskich
12-15 VIII 1933: Doroczny Krajowy OgĂłlny Zjazd PodoficerĂłw Rezerwy RP
23-24 IX 1933: Zjazd Strzelecki
22 X 1933: I OgĂłlnopolski Zjazd DzierĹźawcĂłw Rolnych
5-6 XI 1933: Ogólnopolski Zjazd Przedstawicieli, Propagatorów i Sympatyków Idei Ochrony Zwierząt
10-12 XI 1933: II Walny Zjazd Związku Legionistek Polskich
20-22 V 1934: IV OgĂłlnopolski Zjazd OrientalistĂłw
7-9 XII 1934: VIII Zjazd Naftowy
8-11 VI 1935: Zjazd Naukowy im. Ignacego Krasickiego
8-11 VI 1935: IX Zjazd InĹźynierĂłw MechanikĂłw Polskich
31 X – 3 XI 1935: XII Zjazd Związku Polskich Korporacji Akademickich
19-21 I 1936: XIII Zjazd Związku Pracowników Poczt, Telegrafów i Telefonów
18-20 V 1936: I Zjazd DelegatĂłw Miast Polskich
23-24 V 1936: XVI walny zjazd Związku Harcerstwa Polskiego
12-14 VI 1936: XIV Zjazd Polskich InĹźynierĂłw Kolejowych
25-27 VI 1936: XVII Ogólnopolski Zjazd Gazowników i Wodociągowców
27-29 VI 1936: VII Walny Zjazd Związku Sybiraków
9-10 IX 1936: OgĂłlnopolski Zjazd RestauratorĂłw
13-14 IX 1936: IV Ogólnopolski Zjazd Koleżeński Żołnierzy b. Armii Polskiej we Francji
13-15 IX 1936: Zjazd Delegatów Związku Powiatów RP
29 IX – 2 X 1936: VIII Zjazd FizykĂłw Polskich
13 XII 1936: ogólnopolski zjazd delegatów Towarzystwa Przyjaciół Huculszczyzny
7-9 III 1937: OgĂłlnokrajowy Zjazd Elektrowni Polskich
20-22 III 1937: XV Zjazd Związku Zrzeszeń Młodych Prawników RP
14-16 IV 1937: ogólnopolski zjazd delegatek Związku Pań Domu
12-13 VI 1937: OgĂłlnopolski Walny Zjazd Stowarzyszenia UczestnikĂłw Ruchu Niepodległościowego „Zarzewie”
12-14 VI 1937: XIII Ogólnopolski Zjazd Związku Muzeów w Polsce
4-7 VII 1937: XV Zjazd Lekarzy i PrzyrodnikĂłw Polskich
15 VIII 1937: II Zjazd b. OchotnikĂłw Armii Polskiej z lat 1918-21
12-13 IX 1937: I Ogólnopolski Zjazd Młodzieży Rzemieślniczej
12-14 IX 1937: I OgĂłlnopolski Kongres InĹźynierĂłw
25-26 IX 1937: ogólnopolski zjazd delegatów Związków Zawodowych Artystów Plastyków
3 X 1937: I Zjazd i Zawody Kolejowych StraĹźy PoĹźarnych
31 X – 1 XI 1937: OgĂłlnopolski Zjazd DelegatĂłw Stowarzyszeń AplikantĂłw Adwokackich
18 XI 1937: zgromadzenie założycielskie Polskiego Towarzystwa Zoologicznego (z siedzibą władz w Warszawie)
19-20 XII 1937: VI Zjazd Federacji KolejowcĂłw Polskich
26-28 V 1938: Ogólnopolski Zjazd Związku Oficerów Rezerwy RP
26-30 V 1938: IX Ogólnopolski Zjazd Kół Krajowych Młodzieży Szkół Polskich Towarzystwa Krajoznawczego
28-29 V 1938: X Zjazd Naftowy
18-19 VI 1938: VI Zjazd Księgarstwa Polskiego
6 IX 1938: II Ogólnopolski Zjazd Właścicieli Kin
10-11 IX 1938: IV Ogólnopolski Kongres Komunalnych Kas Oszczędności
15-23 IX 1938: Ogólnokrajowy Zjazd Leśników
19-20 XI 1938: jubileuszowy Zjazd Związku Teatrów i Chórów Ludowych
11-12 II 1939: zjazd filozoficzny Polskiego Towarzystwa Filozoficznego
18-19 III 1939: ogólnokrajowy zjazd Polskich Akademickich Korporacji Chrześcijańskich
7-8 V 1939: XIX Ogólnopolski Zjazd Delegatów Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych
7-8 V 1939: V Naukowy Zjazd Pomorzoznawczy
23-30 V 1939: ogĂłlnopolski zjazd do Lwowa pod hasłem „Maj we Lwowie”
2-4 VII 1939: VI Wszechpolski Kongres Towarzystw i Osiedli Działkowych

Warto wspomnieć także, bo nikt o tym dziś nie pamięta, że 3 czerwca 1939 roku zapowiedziano oficjalnie zwołanie we Lwowie w 1940 roku VII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich z okazji 600-lecia przyłączenia miasta do Polski.

Ziemia Sopoćkińska: Stalin odrzucił Polskę od Niemna

Niemen to znana takĹźe z historii Polski rzeka, długości 937 km, płynąca dziś przez Białoruś, Litwę i Rosję (obwĂłd kaliningradzki, do 1945 roku niemieckie Prusy Wschodnie). W przedrozbiorowej Polsce rzeka płynęła przez ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego. Był jednak okres, a właściwie dwa okresy w jej dziejach, Ĺźe jej część płynęła przez Polskę – w latach 1919-45 oraz okres, kiedy stanowiła granicę między Polską a Rosją, dokładnie między Księstwem Warszawskim w latach 1807-15 i KrĂłlestwem Polskim (KongresĂłwką) a Rosją w latach 1815-1915 na jej suwalskim odcinku, ktĂłry stanowił wschodnią granicę powiatu augustowskiego w carskiej guberni suwalskiej i w odrodzonym w 1918 roku państwie polskim (woj. białostockie); jedynie po ustaleniu granicy polsko-litewskiej w 1923 roku miejscowość Warwiszki przypadła Republice Litewskiej, chociaĹź miejscowa ludność z bronią w ręku walczyła z Litwinami o przynaleĹźność do Polski. Ten odcinek Niemna miał na zawsze stanowić granicę polsko-rosyjską czy ewentualnie polsko-białoruską, a to dlatego, Ĺźe teren ten zamieszkiwali Polacy i znajdował się na zachĂłd od tzw. linii Curzona, ktĂłra, zgodnie z umową jałtańską z 1945 roku, zawartą między Stalinem (Związek Sowiecki), Rooseveltem (USA) i Churchillem (Wielka Brytania), miała stanowić nową granicę między Związkiem Sowieckim a powojenną Polską. Tak się jednak nie stało. Stalin łamiąc umowę jałtańską oderwał ten teren od Polski, a tym samym odepchnął Polskę od Niemna. W ten sposĂłb część polska historycznej Suwalszczyzny znalazła się w granicach Białorusi, ktĂłrą dzisiaj naleĹźy traktować jako białoruską Suwalszczyznę lub Suwalszczyznę Sopoćkińską od głównego miasteczka na tym terenie – Sopoćkinie, leżącego 26 km na północ od Grodna.

Suwalszczyzna Sopoćkińska to teren o obszarze 394 km kw. (przedwojenny obszar powiatu augustowskiego wynosił 2035 km kw., w 1946 r. – w tych samych granicach - 1641 km kw., czyli róşnica to obszar oderwanej ziemi sopoćkińskiej), z tym Ĺźe Wikipedia.pl określa jej obszar (chyba niesłusznie) na 450 km kw. W okresie międzywojennym na tym terenie były 4 gminy: Balla Wielka, Hołynka, Łabno i Wołłowiczowce). Przedwojenny powiat augustowski zamieszkiwało 74 800 osĂłb (poza Ĺťydami w zasadzie mieszkali tu sami Polacy). Przyjmując, Ĺźe gęstość zaludnienia na terenie całego powiatu była rĂłwnomierna – 37 osĂłb na km kw., to moĹźemy przyjąć, Ĺźe ziemię sopoćkińską zamieszkiwało ok. 14 500 osĂłb (albo 18 tys. według Wikipedii), w większości PolakĂłw (Ĺťydzi stanowili prawdopodobnie ok. 10% ludności, a Białorusini stanowili małą garstkę ludności), czyli ok. 13 000 osĂłb (lub 16 tys. PolakĂłw). Potwierdza to ilość aĹź 7 parafii katolickich na tak małym obszarze: w Adamowiczach, Balli Kościelnej, Hołynce, Łabnie, Perstuniu, Sylwanowcach i Teolinie (Sopoćkiniach). NaleĹźały one do diecezji łomĹźyńskiej, do dekanatu teolińskiego, do ktĂłrego naleĹźały takĹźe parafie w Lipsku, MikaszĂłwce i Rygałówce, ktĂłre pozostały po 1945 roku w granicach Polski. Polacy od południowego-zachodu a Białorisini od wschodu zaczęli zasiedlań te dziewicze tereny pokryte dziką puszczą od XV w. Z biegiem lat mniej liczna ludność białoruska (unicka) uległa polonizacji.

Zamieszkała wyłącznie przez PolakĂłw Suwalszczyzna Sopoćkińska głośnym głosem zaprotestowała przeciwko bezprawiu Stalina i oderwaniu jej od Macierzy. W lipcu 1944 roku tutejsi Polacy utworzyli komitet, ktĂłry 15 lipca 1945 roku skierował list do „Pana Posła Poselstwa Polskiego w Moskwie” z prośbą o pomoc i interwencję na rzecz zmiany decyzji, pisząc: „...wobec tego Ĺźe rejon sopoćkiński zamieszkały jest w 100% przez PolakĂłw i na podstawie Krymskiej konferencji granica powinna być przemieszczona po linii Kerzona, a linia ta przechodzi po rzece Niemen i dlatego cały rejon sopoćkiński przypadnie Polsce i dlatego nie naleĹźało by rujnować ludzi materialnie w tym rejonie, a szczegĂłlnie teraz przed Ĺźniwami, dlatego i prosimy Pana Posła o terminową interwencję zatrzymania wywozu PolakĂłw z tego rejonu oraz roztoczenie opieki nad nami”. Spotkały ich za to represje ze strony NKWD, a organizator protestu Ignacy Mazur został zesłany do łagru na 10 lat. Spowodowało to ucieczkę kilkuset PolakĂłw przez nową granicę do Polski. DuĹźo innych PolakĂłw z ziemi sopoćkińskiej wyjechało do Polski w latach 1945-46 w ramach tzw. „repatriacji”, a de facto sowieckiego wysiedlania PolakĂłw z KresĂłw. Pozostali tu Polacy przeciwstawili się niektĂłrym decyzjom władzy sowieckiej. Np. mieszkańcy wsi Dorguń, leżącej 4 km od obecnej granicy polsko-sowieckiej, przez długi czas nie poddawali się sowietyzacji, przekonani o tymczasowej jedynie przynaleĹźności do ZSRR. Z tego powodu np. 22 czerwca 1953 roku kilkuset mieszkańcĂłw, z uĹźyciem koni i wozĂłw, zniszczyło zasieki i umocnienia graniczne na odcinku 1,5 km (Wikipedia).

Dzisiaj na Suwalszczyźnie Sopoćkińskiej mieszka tylko 9000 osób, którzy w zdecydowanej większości są nadal Polakami. Jest to obszar Białorusi, gdzie publicznie używa się języka polskiego (gwary suwalskiej). Po upadku Związku Sowieckiego i powstaniu państwa białoruskiego w 1991 roku nastąpiło tu polskie odrodzenie narodowe. Jeszcze w tym samym roku w Soniczach staraniem kierownika szkoły (wówczas jeszcze rosyjskiej) Józefa Łucznika uruchomiono pierwszą na dzisiejszej Białorusi polskojęzyczną szkołę podstawową. Józef Łucznik był od sierpnia 2005 do września 2009 roku przewodniczącym Związku Polaków na Białorusi oficjalnie uznawanego przez władze białoruskie. W 2008 roku wystosował on list do premiera RP Donalda Tuska, w którym wyraził pogląd o konieczności przywrócenia Polakom na Kresach obywatelstwa polskiego dziedziczonego po ich rodzicach. W Sopoćkiniach, jako jeden z pierwszych na Grodzieńszczyźnie, powstał lokalny Oddział Związku Polaków na Białorusi, w miasteczku uruchomiono także szkołę podstawową z językiem polskim wykładowym, w której działa polska drużyna harcerska. Obecnie w większości szkół w terenie istnieją klasy polskie. Zdominowana przez Polaków rada gminy (sielsowietu) Sopoćkiń wprowadziła dwujęzyczne (białoruskie i polskie) nazwy kilku ulic m.in. Jana Pawła II i gen. Józefa Olszyny-Wilczyńskiego, którego tutaj 22 września 1939 roku zamordowali żołdacy armii sowieckiej (był on dowódcą obrony Grodna przed najeźdźcą sowieckim w dniach od 20 do 22 września 1939 r.).
Suwalszczyzna Sopoćkińska odegrała pewną rolę w dziejach wojskowości polskiej. Podczas Powstania Styczniowego 1863 we wsi Kadysz 21 maja oddział powstańczy pod dowĂłdztwem płk JĂłzefa Konstantego Ramotowskiego „Wawra” stoczył zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi. Poległo w niej 14 powstańcĂłw, podczas gdy straty rosyjskie oceniono na 120 zabitych. Obok wsi, w lesie, znajduje się mogiła z napisem „BOJOWNIKOM • 1863 • ROKU” i nazwiskami poległych powstańcĂłw: Butkiewicz, JĂłzef Hłasko, Pronaszko, Werpachowski. Później - w 1920 roku ziemia sopoćkińska była teatrem działań wojennych podczas wojny polsko-bolszewickiej – bitwy nad Niemnem i we wrześniu 1939 roku podczas walk w obronie Grodna przed Sowietami. We wsi Hołynka, na kościelnym cmentarzu znajduje się pamiątkowy krzyĹź łaciński na postumencie ku czci mieszkańcĂłw parafii Hołynka, ktĂłrzy stracili Ĺźycie w czasie II wojny światowej z napisem w języku polskim: „Pomordowanym mieszkańcom Parafii Hołynka w latach 1939–1945 w hołdzie pamięci rodacy”.

Oderwanie ziemi sopoćkińskiej od Polski spowodowało, Ĺźe przestał być w granicach Polski jeden z największych i najładniejszych pałacĂłw dawnej Rzeczypospolitej – barokowo-klasycystyczny pałac w Świacku, wzniesiony w drugiej połowie XVIII wieku według projektu włoskiego architekta Giuseppe de Sacco dla rodziny WołłowiczĂłw, a ktĂłry w okresie międzywojennym pięknie odnowiony był własnością rządu polskiego.

Wytyczona tu przez Stalina granica spowodowała także i to, że wschodni odcinek Kanału Augustowskiego (całkowita długość 101 km), będącego chlubą i historyczną pamiątką polskiej inżynierii z 1. połowy XIX wieku, o długości ok. 19 km. - od śluzy Kurzyniec do Niemna, znalazł się w granicach Związku Sowieckiego/Białorusi.

Oderwanie przez Stalina od Polski etnicznie polskiej Ziemi Sopoćkińskiej zadaje kolejny kłam (oderwano od Polski także etnicznie polskie Wilno i Wileńszczyznę) propagandzie tak sowieckiej jak i PRL-owskiej, że w 1945 roku zostały oderwane od Polski wyłącznie niepolskie ziemie etniczne.

Maria RodziewiczĂłwna – pisarka, „sprawiedliwa pani” z Polesia

Znana polska powieściopisarka Maria RodziewiczĂłwna, uĹźywająca pseudonimĂłw „Ĺ˝mogus”, „Mario”, „Weryho”, urodziła się 2 lub 3 lutego 1863 roku w należącym do jej rodzicĂłw – Henryka i Amelii RodziewiczĂłw majątku Pieniucha koło Wołkowyska, na GrodzieńszczyĹşnie (po 1945 r. Białoruś). Rodzice Marii za pomoc udzieloną powstańcom styczniowym (przechowywanie broni) zostali skazani na konfiskatę rodzinnego majątku i zesłanie na Syberię, skąd wrĂłcili w 1871 roku. Podczas pobytu rodzicĂłw na zesłaniu Marią opiekowali się początkowo dziadkowie Kurzenieccy w majątku Zamosze koło Janowa, a po ich niedługiej śmierci przyjaciółka i daleka krewna matki - Maria Skirmunttowa, w Korzeniowie na PińszczyĹşnie. Zwolnieni zsyłki rodzice decyzją władz carskich nie mogli zamieszkać na Kresach, więc osiedlili się w Warszawie. Pozbawieni majątki i nie mając niczego znajdowali się w bardzo ciężkiej sytuacji materialnej. Z pomocą przyszedł im daleki krewny - Ksawery Pusłowski, ktĂłry uczynił ojca Marii administratorem swoich nieruchomości. Prawdziwa poprawa ich warunkĂłw bytowych nastąpiła jednak w 1875 roku, gdy Henryk Rodziewicz odziedziczył po swym bezdzietnym bracie Teodorze majątek Hruszowa na Polesiu (1533 ha). Maria została wtedy umieszczona na pensji w Jazłowcu koło Buczacza w Małopolsce Wschodniej (woj. tarnopolskie) u siĂłstr niepokalanek, gdzie przełoĹźoną była Marcelina Darowska (beatyfikowana przez Jana Pawła II w 1996 r.), na ktĂłrej przebywała do 1879 roku. Była tam wychowywana w religijnej i patriotycznej atmosferze. Tutaj najprawdopodobniej powstał jej pierwszy utwĂłr – „Kwiat lotosu” (wydany w 1889 r.). W 1881 roku umarł jej ojciec i młoda RodziewiczĂłwna zaczęła stopniowo przejmować kontrolę nad majątkiem HruszĂłw, a w 1887 roku przejęła go formalnie. DwĂłr w Hruszowie promieniował jednak na okolicę ogĂłlnym szerzeniem kultury, a okoliczni chłopi znajdowali tutaj pomoc medyczną. W 1937 roku z okazji 50-lecia włodarzowania Hruszową miejscowi chłopi podarowali RodziewiczĂłwnie album z dedykacją: „Sprawiedliwej Pani i Matce za 50 lat wspĂłlnej pracy”, kupili dzwony do jej kaplicy i za darmo zwieĹşli cegłę na fundowany przez nią w Antopolu kościół katolicki pw. św. Andrzeja Boboli (1938-1939, obecnie straĹźnica StraĹźy PoĹźarnej).

Po przyznaniu przez carat większych praw Polakom na Kresach w 1905 roku RodziewiczĂłwna włączyła się w nurt pracy społecznej, zakładając w 1906 roku tajne stowarzyszenie ziemianek Unia oraz świetlicę na terenie powiatu kobryńskiego; w Warszawie załoĹźyła sklep spoĹźywczy i sklep zajmujący się sprzedażą rękodzieł ludowych. Będąc w Warszawie zaraz po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku uczestniczyła w akcjach opieki nad ofiarami wojny: wspierała załoĹźenie szpitala wojskowego oraz pomagała w organizowaniu tanich kuchni dla dotkniętej skutkami wojny inteligencji i młodzieĹźy akademickiej, a podczas marszu armii niemieckiej na wschĂłd w 1915 roku opiekowała się w swoim majątku uciekinierami z KrĂłlestwa Polskiego. Natomiast po zajęciu Polesia przez wojska polskie, a więc w wolnej Polsce, w latach 1919–20 inicjowała szereg poczynań społecznych w okolicy Hruszowej, m.in. załoĹźenie kółka rolniczego, budowę łaĹşni parowej, odbudowę chederu w Antopolu. W okresie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku znalazła się w Warszawie, gdzie pełniła obowiązki sekretarki w Komitecie Głównym Polskiego Czerwonego KrzyĹźa (PCK) oraz została mianowana komendantką Kobiecego Komitetu Ochotniczej Odsieczy Lwowa na miasto Warszawę. Po zakończeniu działań wojennych wrĂłciła do Hruszowej. W niepodległej Polsce – na polskim Polesiu nadal prowadziła pracę oświatową i społeczną, organizując m.in. Dom Polski w Antopolu oraz finansując w 1924 roku budowę piętra polskiego Gimnazjum Państwowego w Kobryniu, ktĂłremu w 1927 roku uroczyście nadano imię Marii RodziewiczĂłwny. W 1938 roku z jej inicjatywy i z pomocą Alfonsa Jacewicza, prezesa wołyńskich kół Związku Szlachty Zagrodowej, powstało w Hruszowej pierwsze na Polesiu koło Związku Szlachty Zagrodowej; RodziewiczĂłwna objęła patronat nad nim. O załoĹźeniu tego koła i o RodziewiczĂłwnie pisze ciekawie Jacewicz w swojej książce „Jurij Dąbski (Opowiadania z wojny i pokoju)”, wydanej w Londynie w 1964 roku.

Wybuch II wojny światowej zastał RodziewiczĂłwnę w Hruszowej. 17 września 1939 roku Związek Sowiecki, idąc na pomoc Hitlerowi w likwidacji państwa polskiego, napad od wschodu na Polskę, zajął i włączył do Związku Sowieckiego całe Kresy. Okupant 75-letnią RodziwiczĂłwnę wysiedlił z Hruszowej juĹź w paĹşdzierniku 1939 roku, a majątek przejął utworzony przez sowieciarzy komitet chłopski. Pisarce wyrobiono fałszywe papiery, dzięki ktĂłrym przedostała się na teren okupacji niemieckiej i od 1940 roku mieszkała w Warszawie, gdzie przeĹźyła Powstanie Warszawskie 1944, otaczana opieką przez przyjaciół, PCK i powstańcĂłw. Po jego upadku przebywała w MilanĂłwku, następnie w Ĺťelaznej pod Skierniewicami – majątku Aleksandra Mazarakiego. Zmarła 16 listopada w jego pobliskim folwarku w Leonowie. 11 listopada 1948 roku zwłoki Marii RodziewiczĂłwny przeniesiono z cmentarza w Ĺťelaznej do Alei ZasłuĹźonych na warszawskich Powązkach. Dzisiaj w Ĺťelaznej jest Gimnazjum im. Marii RodziewiczĂłwny.

Jako pisarka Maria RodziewiczĂłwna debiutowała w 1882 roku w „Dzienniku Anonsowym” dwiema nowelkami „Gamą uczuć” i „Z dzienniczka reportera”, w 1884 roku w redagowanym przez Marię Konopnicką „Świcie” ogłosiła opowiadanie „Jazon Bobrowski”, a w 1885 roku humoreskę „Farsa panny Heni”. Debiutem powieściowym RodziewiczĂłwny był „Straszny dziadunio”, nagrodzony na konkursie „Świtu”, ktĂłry zyskał dużą poczytność. Natomiast uznanie krytyki literackiej tak polskiej jak i obcej zdobyła najlepszą swoją powieścią „Dewajtis” (1889), ktĂłra została przetłumaczona na litewski w 1890, niemiecki w 1894, serbski w 1896, angielski w 1901, francuski w 1904, węgierski w 1912, czeski w 1921 i słowacki w 1933 roku. SpośrĂłd 42 jej innych publikacji książkowych, do waĹźniejszych powieści należą: „PoĹźary i zgliszcza” (1888) – z dziejĂłw Powstania Styczniowego 1863, „Między ustami a brzegiem pucharu” (1889) – na temat germanizacji Wielkopolski w czasach Bismarcka, „Szary proch” (LwĂłw 1889) – na temat dążeń narodowych LitwinĂłw, „Ona” (1890), „Hrywda” (1892), „Anima vilis” (1893), „Macierz” (1903), „Wrzos” (1903), „Czahary” (1905), „Joan VIII 1-12” (1906), „Byli i będą” (1908), „Lato leśnych ludzi” (1920) – wykazująca miłość do przyrody i związki z ideologią skautingu.

W swojej twĂłrczości RodziewiczĂłwna szczegĂłlnie poruszała temat cywilizacyjnego oddziaływania kultury polskiej na Kresach Wschodnich, w tym religijność, patriotyzm, tradycję i kult przyrody ojczystej. W licznych jej powieściach przewija się temat Powstania Styczniowego, w kilku innych obrona polskiego stanu posiadania ziemi i temat świadomości narodowej. Nie są w nich obce sprawy kobiece. TwĂłrczość RodziewiczĂłwny przeznaczona dla masowego odbiorcy, zyskała ogromną popularność, szczegĂłlnie przed 1939 rokiem – dzięki interesującej fabule i elementom przygodowym, patriotyzmowi a takĹźe sentymentalizmowi. Trzy jej powieści doczekały się polskich filmowych ekranizacji: „Wrzos” i „Florian” w 1938 roku oraz „Między ustami a brzegiem pucharu” w 1987 roku.

W latach 1939-1991 wydano w Polsce i za granicą ogółem 36 książek Marii RodziewiczĂłwny w 147 wydaniach, z tego w Polsce 131 wydań w kraju i na emigracji 16 wydań. Najwięcej wydań miały powieści: „Lato leśnych ludzi” i „Dewajtis” po 14, „Straszy dziadunio” i „Wrzos” po 12, „Między ustami a brzegiem pucharu” – 11, „Szary proch” – 10, „Czahary” i „Macierz” po 8, „Anima vilia” – 6 i „Jerychonka” – 5 wydań. W okresie PRL wydawanie książek Marii RodziewiczĂłwny było bardzo utrudnione. Niemniej w latach 1945-89 w PRL wydano 17 tytułów jej powieści w 87 wydaniach. SpośrĂłd tych 87 wydań 31 miało miejsce w latach 80., kiedy cenzura trochę zelĹźała. Od chwili upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku w następnych dwĂłch latach (1990-91) wydano, obok poprzednio wydawanych powieści, 17 nowych w 44 wydaniach.

Za swoje pisarstwo Maria Rodziewiczówna otrzymała wiele nagród, m.in. w 1934 roku nagrodę literacką im. E. Orzeszkowej, a w 1935 roku została odznaczona Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury. Odmówiła przyjęcia tego odznaczenia ministerialnego, dlatego, że nie zgadzała się z prowadzoną przez rząd polityką kresową, która, według niej, osłabiała element polski na Kresach. W 1924 roku Prezydent Polski Stanisław Wojciechowski odznaczył pisarkę Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 1937 roku, za zasługi na polu literatury prezydent Ignacy Mościcki odznaczył Marię Rodziewiczównę Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Marian Kałuski
(Nr 114)

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt