Czwartek 25 Kwietnia 2024r. - 116 dz. roku,  Imieniny: Jarosława, Marka, Wiki

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 01.11.13 - 22:10     Czytano: [3717]

Dział: Kresy w życiu Polski i narodu polskiego

J. Giedroyć renegatem i agentem?

Czy redaktor paryskiej „Kultury” Jerzy Giedroyć był agentem amerykańskim?

Jedyną polską instytucją polityczną na emigracji, ktĂłra do upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku uznawała zabĂłr polskich Ziem Wschodnich przez Związek Sowiecki w 1945 roku była redagowana przez Jerzego Giedroycia paryska „Kultura”, ktĂłra nawoływała PolakĂłw do tego, aby pogodzili się z utratą Lwowa i Wilna, aby zaakceptowali rzeczywistość panującą w Europie Wschodniej po II wojnie światowej.

Skąd się wzięła w zespole redakcyjnym „Kultury” taka koncepcja?

Znany historyk angielski, bardzo prosowiecki i obsesyjny wrĂłg państw Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polski, Allan J.P. Taylor (1906-1990) w serii Historia XX wieku pisze bez Ĺźadnych ogrĂłdek, Ĺźe mocarstwa zachodnie postąpiły logicznie i zgodnie ze swą wolą i racją stanu, przekazując po II wojnie światowej pod wpływy sowieckie państwa Europy Wschodniej, ktĂłre, skłócone ze sobą, były i mogły by być ponownie zarzewiem konfliktĂłw międzynarodowych. Według niego powyĹźsze posunięcie amerykańsko-angielskie rozwiązało np. sprawę polską jako zagadnienie międzynarodowe; sprawy polskie, m.in. wschodniej granicy Polski mĂłgł teraz dowolnie rozwiązać sam Związek Sowiecki. Pozostała jednak otwartą sprawa polska jako wewnętrzne zagadnienie amerykańskie i angielskie: w Ameryce ze względu na kilkumilionową Polonię amerykańską, a w Anglii przez przebywanie w Londynie (emigracyjnego) rządu polskiego – do lata 1945 jedynego legalnego rządu polskiego, mającego międzynarodowe uznanie, 250-tysięcznej rzeszy PolakĂłw, a przede wszystkim przez fakt istnienia duĹźej Armii Polskiej (do 1947 r.). Jednocześnie w okupacyjnych strefach Niemiec przebywało takĹźe kilkaset tysięcy PolakĂłw, w tym ok. 300 tysięcy z KresĂłw, ktĂłrzy przez zaistniały podział Europy nie chcieli wracać do komunistycznej tzw. Polski Ludowej, a na dokładkę bez KresĂłw. Tak Amerykanie jak i Anglicy starali się ten ich wewnętrzny problem polski rozwiązać wszelkimi moĹźliwymi środkami, m.in. przez prowadzenie ostrej polityki wobec nieprzejednanych PolakĂłw, o czym pisał w amerykańskiej prasie polonijnej (przedruk w sydneyskich „Wiadomościach Polskich”) świadek tego, późniejszy pisarz Wiesław S. Kuniczak (1930-2000), a takĹźe przez odpowiednio prowadzoną propagandę – wśrĂłd PolakĂłw i przez „PolakĂłw”, ktĂłrzy zostali ich agentami, po polsku i niby polską. Nie wiem czy wydawany w ParyĹźu od 1947 roku i redagowany przez Jerzego Giedroycia miesięcznik opiniotwĂłrczy „Kultura” był tworem tej działalności, ale jest faktem, Ĺźe w odpowiedzi p. Giedroyciowi, w ktĂłrego „Kulturze” napisano, Ĺźe załoĹźone przez AmerykanĂłw Radio Wolna Europa nie ma prawa uwaĹźać się za polską placĂłwkę, gdyĹź jest przez nich finansowane, dyrektor Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa, p. Jan Nowak, napisał („Na Antenie” czerwiec 1972), Ĺźe na tej samej zasadzie „Kultura” teĹź nie powinna być uwaĹźana za polską instytucję. A Nowak chyba wiedział co pisze i drukuje!

Po upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku wszystkie kolejne rządy polskie (rządy ciemniakĂłw i wyprane z patriotyzmu!) będąc serwilistyczne wobec Ameryki uznały Jerzego Giedroycia za swego guru i zaakceptowały i realizują z uporem targowiczan politykę kresową paryskiej „Kultury”.

Andrij Bondar, ukraiński poeta, tłumacz (przetłumaczył na ukraiński Ferdydurke Witolda Gombrowicza) i publicysta z Kijowa, znający język polski i obeznany nieĹşle w sprawach polskich w rozmowie z ukraińskim portalem rewizor. ua (kresy.pl 17.12.2011) na tematy polsko-ukrańsko-rosyjskie powiedział: „Ideologia współczesnej Polski to w 99% zasługa Jerzego Giedroyca i paryskiego magazynu ’Kultura’. To właśnie według szablonĂłw Giedroyca jego współtowarzysze zbudowali aktualny model stosunku Polski do Ukrainy” oraz Litwy i Białorusi. Niestety, politycy polscy i polscy w cudzysłowie nie zwaĹźają na to, Ĺźe jest ona w wielu punktach sprzeczna z polską racją stanu. I polska racja stanu na tym cierpi oraz Polacy pozostali na Kresach.

W obronie prawdy historycznej i dobrego imienia PolakĂłw

14 sierpnia 1385 roku w Krewie (pow. Oszmiana, woj. wileńskie, po 1945 r. Białoruś) Litwa i Polska dobrowolnie zawarły unię personalną, a 1 lipca 1569 roku w Lublinie ponownie dobrowolną z obu stron unię realną. Wraz z Litwą w skład Rzeczypospolitej weszły wszystkie ziemie białoruskie i wszystkie ziemie rdzennej Ukrainy, które wcześniej podbiła czy przyłączyła do siebie Litwa. Polska w swej historii nigdy, powtarzam, nigdy nie podbiła żadnych ziem Litwy, Białorusi i rdzennej Ukrainy. Znalazło się jednak pismo polskojęzyczne wydawane za amerykańskie pieniądze, które w sposób karygodny dopuściło się obrzydliwego kłamstwa historycznego oraz bezpodstawnego i niczym nie uzasadnionego szkalowania narodu polskiego.

Otóş w majowym (Nr 5/356 – 1977 r.) numerze paryskiej „Kultury” ukazała się redakcyjna, czyli de facto Jerzego Giedroycia Deklaracja w sprawie ukraińskiej, w ktĂłrej czytamy m.in.: „Nie moĹźna tu nie wspomnieć krzywd, wyrządzonych Ukrainie ze strony wielowiekowego polskiego imperializmu”.

Ĺťaden sprawiedliwy Polak nie moĹźe zaprzeczyć, Ĺźe i z naszej strony spotkały UkraińcĂłw powaĹźne krzywdy. Ale pomawianie – w ponoć polskim piśmie, a z pewnością w piśmie o międzynarodowym zasięgu – PolakĂłw o wielowiekowy imperialzm – to nie tylko mijanie się z prawdą historyczną, ale takĹźe wielka zniewaga Narodu Polskiego! To bezmyślne i niczym nie uzasadnione poniĹźanie godności narodowej! (przysłowie angielskie mĂłwi: szanuj siebie samego, a będą ciebie szanować). Tym bardziej, Ĺźe w tej deklaracji nie został rĂłwnocześnie potępiony prawdziwy i naprawdę wielowiekowy imperializm rosyjski w odniesieniu do Ukrainy!

Zresztą przekonywująco udowodnił, Ĺźe Polska nie prowadziła polityki imperialistycznej znany publicysta i szermierz pojednania polsko-ukraińskiego JĂłzef Łobodowski w artykule Deklaracja w sprawie ukraińskiej, ktĂłry ukazał się w londyńskim „Tygodniu Polskim” z 28 maja 1977 roku.

Warto takĹźe zwrĂłcić uwagę na to, Ĺźe nawet prezes Towarzystwa Polsko-Ukraińskiego w Wielkiej Brytanii, p. Kazimierz Trębicki, poczuł się zmuszony zabrać głos w tej sprawie i wyrazić takĹźe na łamach „Tygodnia Polskiego” z 11 czerwca 1977 roku, ubolewanie „Ĺźe w Deklaracji znalazł się ustęp o krzywdach wyrządzonych Ukrainie ze strony wielowiekowego polskiego imperializmu”

Ze swej strony dołączamy do tego protestu W IMIĘ OBRONY PRAWDY HISTORYCZNEJ I DOBREGO IMIENIA NARODU POLSKIEGO”

Marian Kałuski
Redaktor naczelny
„Tygodnik Polski” (Melbourne) 16.7.1977

Red. Jerzy Giedroyć zarzucał Polsce i Polakom zbrodnie wobec Ukrainy, których Polaka i Polacy nie popełnili. Jednocześnie tuszował lub kazał Polakom zapomnieć- nic nie mówić o PRAWDZIWEJ ukraińskiej zbrodni ludobójstwa (100-120 tys. ofiar) popełnionej na Polakach na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej podczas II wojny światowej. Prof. Bogumił Grott pisze: Do dziś pamiętam, jak Jerzy Giedroyć w radiowym wywiadzie, dokładnie dwa tygodnie przed śmiercią, problem mordów UPA na Polakach skwitował krótkim: należy zapomnieć (Wiktor Poliszczuk - historyk przemilczanych zbrodni (27 Dywizja Wołyńska AK, Biuletyn Informacyjny, nr 1(101), styczeń-marzec 2009 Warszawa; wikipedia.pl).

Jak mówi rosyjskie porzekadło: plunąć (na Giedroycia) i czapką przykryć. Na nic lepszego ten człowiek sobie nie zasłużył za strony Polaków (chociaż Instytut Literacki robił często dobrą robotę)!

Renegat i agent Jerzy Giedroyć?

Aby zrozumieć dobrze myśli Jerzego Giedroycia dotyczące polskiej polityki wschodniej, ktĂłra jest z determinacją realizowana przez wszystkie rządy polskie – niezaleĹźnie od koloru przekonań politycznych – po 1989 roku, naleĹźy najpierw zapoznać się z biogramem redaktora paryskiej „Kultury”.

Otóş nie ulega wątpliwości, Ĺźe Jerzy Giedroyć (1906 – 2000) urodził się jako Polak, ale nie zmarł jako Polak. ChociaĹź emigracyjne wydawnictwa litewskie (przez PolakĂłw nie czytane!) uwaĹźały go za Litwina, to raczej zmarł jako „ni pies ni sobaka”, jako dziwak i internacjonalista – moĹźe nie typu sowieckiego, ale jednak, jako człowiek, ktĂłrego koncepcja polityczna wiele juĹź zaszkodziła i nadal szkodzi Polsce i polskim interesom.

Giedroyciowie byli rodem kniaziowskim pochodzenia litewskiego, ktĂłry juĹź dawno, dawno temu ulegli w naturalny sposĂłb polonizacji - przez wyĹźszą kulturę polską, Ĺźycie w państwie polskim i języka polskiego oraz mieszane małżeństwa. Jednak z takimi osobami nic nigdy nie wiadomo co zrobią głupiego. Najlepszym tego przykładem moĹźe być Andrzej Szeptycki (1865 – 1944), rzymskokatolik, wychowany w polskiej kulturze i w polskim języku, syn dawno spolonizowanego Rusina (ale nie Ukraińca!) i matki etnicznej Polski – Zofii, cĂłrki wielkiego polskiego komediopisarza Aleksandra Fredry i brat Stanisława (1867 – 1950), generała Wojska Polskiego i w 1923 ministra spraw wojskowych II RP. Za obiecaną mu w Watykanie (gdzie mu przypomniano jego rzekomo ciągle aktualne ruskie pochodzenie) godność grekokatolickiego arcybiskupa lwowskiego, nie tylko Ĺźe stał się grekokatolikiem i Ukraińcem, ale takĹźe wielkim i niebezpiecznym wrogiem Polski, PolakĂłw i wszystkiego co polskie. Prawdziwym renegatem!

Podobnie było z Jerzym Giedroyciem. Pochodził z rodziny od wiekĂłw spolonizowanej, a pomimo tego Ĺźył faktem jej jakoby ciągłego litewskiego pochodzenia, co było dziwactwem, gdyĹź np. Amerykanie, ktĂłrzy 10 czy nawet 5 pokoleń wstecz byli Irlandczykami, Niemcami czy Polakami na pewno na co dzień nie Ĺźyją myślą, Ĺźe są ciągle Irlandczykami, Niemcami czy Polakami. A przy tym Giedroyć nie brał przykładu z zacnych i zasłuĹźonych oraz Polskę kochających GiedroyciĂłw, ale raczej z tych upadłych i zdrajcĂłw, jak np. z Jana Stefana Giedroycia (1730- 1802), ktĂłry dzięki poparciu Rosjan i ich krĂłla polskiego Stanisława Augusta został w 1778 biskupem Ĺźmudzkim, był przeciwnikiem konstytucji 3 maja i gorącym zwolennikiem konfederacji targowickiej; po stłumieniu powstania kościuszkowskiego 1794, gdy pewien podległy mu ksiądz w jego obecności uĹźył słów obraĹźających carycę Katarzynę II, Giedroyć nakazał go aresztować, czym zasłuĹźył sobie na podziękowanie posła rosyjskiego Repnina. Znany był z promowania swoich krewnych GiedroyciĂłw na stanowiska kościelne; jednym z nich był jego następca na tronie biskupim Ĺźmudzkim JĂłzef Giedroyć (1754 – 1838), ktĂłry po III rozbiorze Polski w 1795 roku jako delegat Księstwa Ĺťmudzkiego udał się z misją dziękczynną do Katarzyny III; a drugim biskup sufragan Ĺźmudzki Szymon Giedroyć (1764 – 1844), ktĂłry takĹźe wysługiwał się gorliwie zaborcy rosyjskiemu.

Jerzy Giedroyć urodził się w od dawna polskiej rodzinie, ale z własnej inicjatywy, jak juĹź wspomniałem, Ĺźył jej litewską przeszłością; urodził się w Mińsku, a więc dzisiejszej stolicy Białorusi, w 1931 roku oĹźenił się z Rosjanką Tatianą Szwecow. W tym fakcie definitywnie nie ma nic złego, ale z drugiej strony obrazuje on frywolny/lekceważący stosunek Giedroycia do tragicznych dziejĂłw polsko-rosyjskich. TakĹźe jego brat Henryk (1922-2010), ktĂłry prowadził paryski Instytut Literacki w latach 2003-10, był oĹźeniony z Włoszką, co świadczy o tym, Ĺźe w tej rodzinie nie przywiązywano duĹźej wagi do polskości i jej podtrzymywania. W 1994 roku Jerzy Giedroyć odmĂłwił przyjęcia polskiego Orderu Orła Białego, natomiast w 1997 roku przyjął honorowe obywatelstwo Litwy! No i najwaĹźniejszy fakt: dyrektor Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa, p. Jan Nowak, napisał („Na Antenie” czerwiec 1972), Ĺźe paryska „Kultura” Jerzego Giedroycia jest finansowana przez AmerykanĂłw. Nikt za darmo nikogo nie finansuje. Jest bardzo powaĹźne przypuszczenie, Ĺźe Amerykanie finansowali „Kulturę” za wybialanie-usprawiedliwianie ich zbrodni w Jałcie w 1945 roku, gdzie prezydent USA Roosevelt, premier Wielkiej Brytanii Churchill i dyktator Związku Sowieckiego Stalin zaakceptowali sowieckie panowanie w Polsce i oderwanie od Polski Ziem Wschodnich, włącznie z arcypolskimi miastami – Lwowem i Wilnem. Jeśli to prawda, to red. Jerzy Giedroyć był płatnym agentem amerykańskim i, jak wyĹźej wspomniani biskupi Giedroyciowie, renegatem! Nie takim jak grekokatolicki arcybiskup Andrej Szeptycki, ale takim jakim był margrabia Aleksander Wielopolski (1803-1877).

I właśnie ten fakt tłumaczy, umożliwia nam lepiej zrozumieć myśli Jerzego Giedroycia dotyczące polskiej polityki wschodniej.

Myśli te sformułował wraz z Juliuszem Mieroszewskim („Londyńczykiem”, człowiekiem-dziwakiem, ktĂłry przez tragiczny los swego ojca we Lwowie, znienawidził to miasto, a tym samym polski LwĂłw!), w 1974 roku w artykule pt. Rosyjski 'kompleks polski' i obszar ULB opublikowanym na łamach „Kultury” (nr 9). Ich główna myśl wyraĹźała się w sformułowaniu, iĹź suwerenność Ukrainy, Litwy i Białorusi (ULB) jest czynnikiem sprzyjającym niepodległości Rzeczypospolitej, natomiast zdominowanie tych krajĂłw przez Rosję otwiera drogę do zniewolenia takĹźe Polski i Ĺźe Polska w imię przyjaĹşni z Ukrainą, Litwą i Białorusią powinna ustępować tym państwom we wszystkim – we wszystkich spornych i nawet we wszystkich innych kwestiach (to było credo wystąpień Giedroycia). A więc przede wszystkim powinna uznać narzuconą Polsce w Jałcie wschodnią granicę Polski i raz na zawsze zapomnieć – po prostu zapomnieć o tym, Ĺźe LwĂłw i Wilno były kiedykolwiek polskie czy starać się o zwrot zagrabionych przez Stalina polskich skarbĂłw narodowych (ktĂłre po 1991 r. są w większości w łapach ukraińskich, litewskich i białoruskich).

Wielu Polakom, szczegĂłlnie patriotom polskim, trudno było zaakceptować koncepcję Jerzego Giedroycia. Odrzucała ją zdecydowanie jeśli nie cała, to prawie cała emigracja polska, uwaĹźając ją za „szkodliwe pięknoduchostwo”. W kraju, gdzie 45 lat antypolskich rządĂłw komuny na usługach Kremla, zniszczyło duszę wielu milionĂłw PolakĂłw, nawet tych uwaĹźających się za inteligentnych i należących do opozycji antykomunistycznej, wśrĂłd ktĂłrych było takĹźe bardzo wiele osĂłb wypranych z patriotyzmu i mało inteligentnych, zdania były podzielone. Bardzo duĹźy wpływ w grupie zwolennikĂłw koncepcji Giedroycia, szczegĂłlnie wśrĂłd politykĂłw, miały takie osoby jak Adam Michnik czy Jacek Kuroń, ktĂłry otwarcie i w sposĂłb wyjątkowo brutalny i antypolski mĂłwił, Ĺźe cieszy się, Ĺźe LwĂłw jest dzisiaj ukraiński, chociaĹź sam pochodził z tego miasta. To nie narĂłd, ale właśnie ludzie nowej władzy zadecydowali o przyznaniu Jerzemu Giedroyciowi doktoratu honoris causa przez Uniwersytet Jagielloński w 1991 roku, Uniwersytet Wrocławski i Uniwersytet Warszawski w 1998 roku, Uniwersytet w Białymstoku, Szczeciński i Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w 2000 roku, Nagrody Kisiela w 1992 roku, Orderu Orła Białego w 1994 roku i o ustanowieniu przez Sejm 28 lipca 2005 roku rok 2006 Rokiem Jerzego Giedroycia. W 2001 roku redakcja dziennika rządowego „Rzeczpospolita” we współpracy z giedroyciowskim Instytutem Literackim w ParyĹźu ustanowiła doroczną Nagrodę im. Jerzego Giedroycia.

WśrĂłd oponentĂłw koncepcji Jerzego Giedroycia wyrosła krytyka jego załoĹźeń, ktĂłra uzewnętrzniła się w pojęciu sformułowanym przez wrocławskiego socjologa prof. Zbigniewa Kurcza - tzw. „mitu giedroyciowskiego” w jego książce Mit giedroyciowski wobec wyzwań polskiego sąsiedztwa na Wschodzie (w) Pogranicza i multikulturalizm w warunkach Unii Europejskiej: Implikacje dla wschodniego pogranicza Polski (t. 2, Białystok 2004).

Niestety, po upadku rządĂłw komunistycznych w Polsce w 1989 roku koncepcja giedroyciowska znajdowała i ciągle znajduje zwolennikĂłw wśrĂłd ludzi rządzących krajem. Koncepcja ta jest w pełni realizowana, chociaĹź po rozpadzie Związku Sowieckiego w 1991 roku i po przystąpieniu Polski do NATO i Unii Europejskiej nie tylko Ĺźe straciła na znaczeniu, ale stała się wręcz niedorzeczna. Zdaniem krytykĂłw mit giedroyciowski miał jakiś sens dopĂłty był koncepcją uniwersalną, dopĂłki istniało wspĂłlne dla wszystkich krajĂłw: Polski, Ukrainy, Litwy i Białorusi zagroĹźenie. Natomiast po wygaśnięciu tego zagroĹźenia na plan pierwszy wysunęły się inne obawy - co do wzajemnych stosunkĂłw Polski z jej nowo powstałymi wschodnimi sąsiadami. „Mit giedroyciowski” jest interpretowany przez niektĂłrych historykĂłw jako poświęcenie pewnych zasad, prawdy historycznej i interesĂłw Polski, za cenę innych zasad (fałszywie pojmowanych „uniwersalnych zasad demokratycznych”) i dobrosąsiedzkich stosunkĂłw ze wspomnianymi trzema byłymi republikami Związku Sowieckiego. Według prof. Bogumiła Grotta „mit” ten, prowadził nie tylko do przemilczeń, ale i prostego zakłamania, jak w przypadku odsuwania na margines sprawy masowych mordĂłw ludności polskiej na Wołyniu i Małopolsce Wschodniej dokonanych przez ukraińskich nacjonalistĂłw. B. Grott pisze: Do dziś pamiętam, jak Jerzy Giedroyć w radiowym wywiadzie, dokładnie dwa tygodnie przed śmiercią, problem mordĂłw UPA na Polakach skwitował krĂłtkim: naleĹźy zapomnieć (Wiktor Poliszczuk - historyk przemilczanych zbrodni (27 Dywizja Wołyńska AK, Biuletyn Informacyjny, nr 1(101), styczeń-marzec 2009 Warszawa: wikipedia.pl). – Czy Giedroyć odwaĹźyłby się powiedzieć Polakom, aby zapomnieli o Katyniu czy Ĺťydom, aby zapomnieli o houlkauście, bo to wyjdzie na dobre obu narodom i ich państwom?!

Zdecydowaną krytykę założeń giedroyciowskich wcielanych w Polsce w życie przez rządy polskie po upadku Związku Sowieckiego przedstawił także prof. Czesław Partacz w swojej pracy Przyczyny i tło konfliktu polsko-ukraińskiego w latach 1939-1947 (w:) Biuletyn 27 Dywizji Wołyńskiej AK, Nr 1 (101), Warszawa 2009. Stwierdził tam, że poświęcenie prawdy historycznej dla dobrosąsiedzkich stosunków ukazuje naiwność i fałszywość nowej polityki wschodniej Polski, a teza Giedroyca, że bez niepodległej Ukrainy nie ma niepodległej Polski według Partacza świadczy o nieznajomości historii i geopolityki, oraz jest ahistoryczna i antypolska.

Koncepcja Jerzego Giedroycia jest przede wszystkim antypolska. To definitywnie przez nią rządy polskie po 1989 roku nie podjęły zdecydowanych starań o odzyskanie skradzionych nam przez Stalina i obecnie przetrzymywanych bezprawnie polskich dĂłbr narodowych i nie walczą zdecydowanie o prawa pozostałych PolakĂłw na Litwie, Ukrainie i Białorusi. Nawet wĂłwczas, kiedy, w przypadku Litwy, ktĂłra tak jak Polska naleĹźy do Unii Europejskiej i nie przestrzega jej polityki wobec mniejszości narodowych, rząd polski mĂłgłby walczyć o te prawa w Brukseli. MĂłgłby takĹźe walczyć z pomnikami stawianymi przez UkraińcĂłw Stepanowi Banderze, ktĂłry jest odpowiedzialny za rzezie PolakĂłw na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej, ale, stosując się do nauki swego guru – Jerzego Giedroycia, nie chce tego robić. Wolą być polactwem niĹź Polakami!

Przeklęty jest dzień, w którym urodził się Jerzy Giedroyć i w którym napisał za amerykańskie pieniądze swoje myśli o polskiej polityce wschodniej.

Vytautas Landsbergis – rzekomy przyjaciel Polski i PolakĂłw

Kto śledzi uwaĹźnie stosunki polsko-litewskie, ale nie te między rządami Polski i Litwy, ale te międzyludzkie oraz te w Wilnie i na WileńszczyĹşnie, ten jest świadomy tego, Ĺźe nie są one najlepsze. Gorzej, są wręcz wrogie i wina za ten stan rzeczy spada tylko i wyłącznie na LitwinĂłw, bo oni są tam dzisiaj z łaski Stalina panami arcypolskiego Wilna i Wileńszczyzny. Odnosi się wraĹźenie, Ĺźe swą nienawiść do Polski i PolakĂłw wypijają z mlekiem matki. Bo ich matki piły tę nienawiść do PolakĂłw z mlekiem swoich matek – „kochanek” czy uczennic skrajnego PolakoĹźercy – największego siewcy nienawiści do Polski i PolakĂłw w przedwojennej Litwie Antanasa Smetony, tego „z chłopa krĂłl” prezydenta tego państewka w latach 1919-20 i 1926-40 (w 1904 r. oĹźenił się z Polką Zofią Chodakowską, ktĂłry później brutalnie zmuszał do wyparcia się swej polskości). Nie, przeze mnie nie przemawia nienawiść do LitwinĂłw, bo nienawidzić moĹźna tylko silniejszego od siebie wroga, a Litwa i Litwini są kompletnym zerem na mapie świata (państwem na zadupiu Europy) i niewidzialnymi postaciami wśrĂłd ludności globu. Powtarzam, ci co obruszają się na to co tu piszę, bo tacy na pewno są – bo idiotĂłw na świecie nie brak, niech sami zapoznają się z tematem. Np. niech poczytają sobie wypowiedzi litewskich internautĂłw na tematy polskie w litewskim polskojęzycznym portalu „Delfi.li”. Ja tylko rejestruję to PolakoĹźerstwo. A Ĺźe nie mam serca dla LitwinĂłw, to pytam się: jak moĹźna lubić było np. gestapowcĂłw czy enkawudystĂłw lub lubić jakiegokolwiek PolakoĹźercę na świecie?!

Jednym z czołowych politykĂłw współczesnej Litwy jest Vytautas Landsbergis, jeden z przywĂłdcĂłw Sajudisu i głowa państwa litewskiego w latach 1990-92, potem m.in. przewodniczący Sejmu litewskiego i od 2004 roku deputowany do Parlamentu Europejskiego. Przodkowie Landsbergisa byli Niemcami i przybyli na Litwę z wojskiem Napoleona w 1812 roku. ChociaĹź Litwa do 1915 roku była pod panowaniem rosyjskim, krĂłlował w niej język polski i wszyscy poza chłopami i księżmi litewskiego pochodzenia (ktĂłrzy byli szermierzami w sianiu nienawiści między Litwinami i Polakami!: „...ośrodkiem jątrzącym pozostawał Kościół, a raczej duchowieństwo katolickie, ktĂłre propagowało litewskość często w sposĂłb bezwzględny” Henryk Wiser Wojna nie wojna Warszawa 1978) czuli się Polakami. Tak było z Landsbergami. Spolszczyli się, chociaĹź w tym czasie Rosjanie walczyli z Polakami i polskością na Litwie. Taka była ich niewymuszona wola. Ale przyszedł rok 1917, w ktĂłrym okupanci niemieccy na Litwie wspĂłlnie z nacjonalistami litewskimi utworzyli państewko litewskie, ktĂłre zerwało unię z Polską. I wĂłwczas ci dobrowolnie spolonizowani Landsbergowie uznali, Ĺźe trzeba znowu zmienić łódkę – swoją narodowość. Stali się patriotami litewskimi za 30 srebrnikĂłw; bo zrobili to dla kariery! Część rodziny LandsbergĂłw zmieniała swoje nazwisko na litewskie – Ĺťemkalnis, inni zostali Landsbergisami. Jak pisze Zbigniew Siemienowicz, nacjonaliści litewscy stawiali Polakom na Litwie za przykład rodzinę LandsbergĂłw. Nacjonalistyczny polityk, ks. Mykolas Krupavicius przemawiając w Sejmie litewskim powiedział: „Landsbergowie, chociaĹź Polacy, są prawdziwymi patriotami Litwy” (Ślepa wierność stereotypom tkwi w sensie narodowości „Kurier Wileński” 25.7.2011).

I w taki to sposĂłb nasz dzisiejszy Vytautas Landsbergis jest nie tylko Litwinem, ale takĹźe szowinistą litewskim i PolakoĹźercą. Bo Pan Jezus słusznie powiedział: „Po owocach ich poznacie”. Landsbergis maskował się w ciemnościach, ale w dziennym świetle prawda wyszła na jaw. W blasku Słońca zobaczyliśmy gębę PolakoĹźercy. Wstawię tu informację, Ĺźe Vytautas Landsbergis z nieznanych mi powodĂłw, zna język polski; moĹźe dlatego, Ĺźe w okresie sowieckim nasz język otwierał Litwinom ZachĂłd, ktĂłry nie mogli poznawać korzystając z języka litewskiego i rosyjskiego. Kiedy powstał Sajudis i odradzała się Litwa, kraj ten i Litwini nie mieli sojusznikĂłw na Zachodzie. Polska mogła torował im drogę na ZachĂłd. I wtedy właśnie dowiedzieliśmy się, Ĺźe Vytautas Landsbergis zna polski i jest wielkim przyjacielem Polaki i PolakĂłw. Nasi nie za bardzo inteligentni politycy po 1989 uwierzyli w te brednie i wierzyli w nie długo. W 1999 roku prezydent PRL-bis Aleksander Kwaśniewski nadał Vytautasowi Landsbergisowi KrzyĹź Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej!

Ale powolutku szydło wychodziło z worka. O rzekomym przyjacielu Polski i PolakĂłw mieliśmy coraz więcej informacji-dowodĂłw na to, Ĺźe Vytautas Landsbergis nie tylko nie jest przyjacielem naszej ojczyzny i nas, ale jest nie tylko wrogiem Polski i PolakĂłw, ale zwykłym, ohydnym PolakoĹźercą. Czym to udowodnił i udowadnia? Przede wszystkim tym, Ĺźe jest wręcz obrzydliwym wrogiem pozostałych po Jałcie 1945 roku PolakĂłw w Wilnie i na WileńszczyĹşnie – jego marzeniem i celem jest ich całkowita asymilacja; gdyby mĂłgł to by prowadził taką samą politykę wobec nich jaką prowadził wspomniany wyĹźej prezydent Litwy Antanas Smetona, a kto wie, moĹźe dla opornych pobudował by litewski Auschwitz! Chciałby aby rząd polski dał Litwinom wolną rękę odnośnie PolakĂłw w Wilnie i na WileńszczyĹşnie, aby się nimi w ogĂłle nie zajmował; chciałby aby rząd polski potępił przynaleĹźność arcypolskiego i przez PolakĂłw zamieszkałego Wilna do przedwojennej Polski, co on i Litwini uznają za okupację (z czym jednak się nie zgodził obecny polski minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski); chciałby aby Polacy w ogĂłle zapomnieli o tym, Ĺźe te ziemie kiedyś naleĹźały do Polski i były polskie w całym tego słowa znaczeniu i aby dzieje Polski i Litwy były prezentowane według wykładni litewskiej, czyli ograniczały się do szkalowania Polski i PolakĂłw (eksponowania przewinienia i „przewinienia” PolakĂłw przy jednoczesnym przemilczaniu prawdziwych zbrodni litewskich popełnionych przez LitwinĂłw na Polakach, jak np. w Ponarach) oraz zakłamywania przez nich historii; chciałby, aby Polska sprezentowała Litwie polską Suwalszczyznę; chciałby aby rząd polski był zawsze pachołkiem Litwy w sprawach ją interesujących.

Ten, kto w to jego chciejstwo tu sprezentowane nie wierzy, niech go poprosi o wypowiedzenie się w tych sprawach, niech poczyta prasę i książki litewskie i niech porozmawia z Polakami z Wilna i Wileńszczyzny na ten temat.

Jedno nie ulega wątpliwości: jeśli to jego chciejstwo zostało by przez nas urzeczywistnione, to wówczas nawet ja nie kwestionował bym twierdzenia, że Vytautas Landsbergis jest prawdziwym i szczerym przyjacielem Polski i Polaków. - Polaków? Czy raczej wtedy polactwa?!

Spełnienie tego Landsbergisowego chciejstwa byłoby całkowicie zgodne z koncepcją polskiej polityki wschodniej zaproponowanej przez redaktora paryskiej „Kultury” Jerzego Giedroycia.
Ale jego koncepcja nie dotyczy tylko Litwy, a takĹźe Ukrainy i Białorusi. Polska – rząd polski musiałby dać zgodę na wykończenie pozostałych PolakĂłw na Ukrainie i Białorusi, potępić wielowiekową polską okupację ziem Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi, zapomnieć o tym, Ĺźe te ziemie kiedyś naleĹźały do Polski, Ĺźe LwĂłw był arcypolski i na to, aby dzieje Polski i Ukrainy oraz Polski i Białorusi były prezentowane według wykładni ukraińskiej i białoruskiej, zwrĂłcić Ukrainie Ziemię Przemyską, Ziemię Chełską i Podlasie, a Białorusi Białostocczyznę oraz na to aby Polska była takĹźe zawsze pachołkiem Ukrainy i Białorusi w sprawach te państwa interesujących.

To jasno pokazuje jak idiotyczna i antypolska była i jest koncepcja polskiej polityki wschodniej Jerzego Giedroycia, ktĂłry przez bardzo wielu politykĂłw polskich po 1989 roku jest uwaĹźany za jakieś boĹźyszcze, ktĂłry oświeca ich rozum – rozum, niestety, pełen trocin i renegactwa. Bo tylko renegaci mogą uwaĹźać za mądre i propolskie koncepcje polityczne Giedroycia!

Kardynał Stefan Wyszyński o Lwowie

Na kazaniu w dniu pogrzebu śp. generała Romana Abrahama, ktĂłry odbył się we Wrześni (Wielkopolska) 1 września 1976 roku, kard. Stefan Wyszyński powiedział m.in.: generała Romana Abrahama historia widziała „na szańcach Lwowa jako obrońcę Miasta Zawsze Wiernego, ktĂłre dziejami i kulturą głęboko jest wszczepione w dzieje Narodu i więzi tej nie zdoła rozerwać. Świadom był tej więzi Ĺťołnierz, ktĂłry ongiś bronił Lwowa, a teraz prosił, by trumnę jego ustawiono w Katedrze Warszawskiej Świętego Jana, w pobliĹźu tablicy przypominającej Cmentarz ObrońcĂłw Lwowa...”.

Polskie towarzystwa naukowe we Lwowie do 1939 roku

Po uzyskaniu w Wiedniu autonomii przez Galicję w 1867 roku i objęciu w niej władzy przez PolakĂłw, LwĂłw stał się wielkim ośrodkiem nauki polskiej – do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku był największym na ziemiach polskich ośrodkiem nauki polskiej. W niepodległej Polsce 1918-39 LwĂłw był drugim, po Warszawie, największym polskim ośrodkiem naukowym w kraju. W mieście działały polskie wyĹźsze uczelnie: uniwersytet, politechnika (obie te uczelnie naleĹźały do najlepszych w Europie!), akademia rolnicza (w Dublanach k. Lwowa, ale całkowicie związana z miastem), akademia weterynaryjna, wyĹźsza szkoła leśna i wyĹźsza szkoła handlowa oraz powstały i działały owocnie liczne towarzystwa naukowe z dorobkiem, ktĂłry wszedł na trwałe do historii nauki polskiej.

We Lwowie do 1939 roku działały następujące polskie specjalistyczne towarzystwa naukowe według kolejności ich powstawania: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Ossolineum – 1817 r., Polskie Towarzystwo Historyczne – 1866 r., Polskie Towarzystwo PrzyrodnikĂłw im. M. Kopernika – 1875 r., Polskie Towarzystwo Leśne – 1882 r., Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza – 1886 r., Polskie Towarzystwo Medycyny Weterynaryjnej – 1886 r., Polskie Towarzystwo Filologiczne – 1893 r., Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – 1895 r., Polskie Towarzystwo Filozoficzne – 1904 r., Towarzystwo Naukowe we Lwowie – 1920 r., Polski Związek Entomologiczny – 1922 r., Polskie Towarzystwo Orientalistyczne – 1922 r., Polskie Towarzystwo Dendrologiczne – 1924 r., Polskie Towarzystwo Teologiczne – 1924 r. i Polskie Towarzystwo Zoologiczne – 1935 r. Większość z nich miała ogĂłlnopolski charakter.

Poza tym we Lwowie działały polskie towarzystwa regionalne, tj. o zasięgu na całą lub tylko wschodnią część Galicji-Małopolski Wschodniej. Były to: Towarzystwo Lekarskie – 1867 r., Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych – 1867 r., Towarzystwo Prawnicze – 1868 r., Towarzystwo Pedagogiczne – 1868 r., Towarzystwo Muzyczne – 1872 r., Towarzystwo Ekonomiczne – 1875 r., Towarzystwo Politechniczne – 1877 r., Towarzystwo Nauczycieli Szkół WyĹźszych – 1884-1919, Towarzystwo Numizmatyczne – 1884 r., Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej – 1901-1920 (od 1920 r. jako Towarzystwo Naukowe we Lwowie), Towarzystwo Heraldyczne – 1906 r. i Małopolskie Towarzystwo Ogrodnicze.

We Lwowie w okresie międzywojennym działały oddziały innych polskich towarzystw naukowych, których zarządy główne znajdowały się w innych miastach polskich, głównie w Warszawie, jak np. Polskiego Towarzystwa: Astronomicznego, Botanicznego, Chemicznego, Fizycznego, Geograficznego, Geologicznego, Językoznawczego, Matematycznego, Radiotechnicznego i Zootechnicznego.

LwĂłw pionierem polskich organizacji dziennikarskich

Pierwszymi w Polsce organizacjami dziennikarskimi były: Towarzystwo Wzajemnej Pomocy Dziennikarzy Polskich załoĹźone w 1893 roku i Towarzystwo Dziennikarzy Polskich załoĹźone w 1895 roku. Oba towarzystwa były załoĹźone we Lwowie, a ich inicjatorem był znany dziennikarz i wydawca lwowski Bronisław Laskownicki (1866 – 1944), załoĹźyciel w 1901 roku największego polskiego dziennika wydawanego we Lwowie – „Wieku Nowego” (w okresie międzywojennym do 50 000 egzemplarzy nakładu). Towarzystwo Dziennikarzy Polskich we Lwowie przystąpiło w 1896 roku do Międzynarodowego Związku Prasy. Kiedy w 1924 roku powstał Związek Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej, organizacja lwowska stała się regionalnym Syndykatem Dziennikarzy, ktĂłry w 1939 roku miał 155 członkĂłw, z tego 120 dziennikarzy i 35 aplikantĂłw. We Lwowie działało takĹźe duĹźo mniejsze Towarzystwo Dziennikarzy (Zygmunt Fryling). Dziennikarze lwowscy w paĹşdzierniku 1918 roku przejęli oddział lwowski Wiedeńskiego Biura Informacyjnego i wspĂłlnie z dziennikarzami krakowskimi załoĹźyli Polską Agencję Telegraficzną, ktĂłrą wkrĂłtce przejął rząd polski, a ktĂłrej kontynuatorem jest działająca w Polsce od czasĂłw powojennych Polska Agencja Prasowa. We Lwowie działał oddział Polskiej Agencji Telegraficznej, ktĂłry istniał do 1939 roku. ZałoĹźono tu takĹźe Agencję Prasowo-Informacyjną „WschĂłd”, krtĂłra specjalizowała się w zbieraniu i podawaniu wiadomości z Europy Wschodniej i południowo-wschodniej oraz Południowo-Wschodnią Agencję Prasową, ktĂłra zbierała i podawała informacje prasowe ze Lwowa i Małopolski Wschodniej. Do 1923 roku działało we Lwowie Gremium Właścicieli Drukarń, Litografii, Cynkografii i Odlewni Czcionek, ktĂłre następnie zostało oddziałem Polskiego Związku WydawcĂłw DziennikĂłw i Czasopism. Po zajęciu Lwowa przez Związek Sowiecki we wrześniu 1939 roku sowieci nie tylko rozwiązali polskie organizacje dziennikarskie i agencje prasowe, ale więzili lub zamordowali wielu polskich lwowskich dziennikarzy.

Polskie Zrzeszenie PlasytkĂłw „Artes” we Lwowie

Polskie Zrzeszenie PlastykĂłw „Artes” było awangardową grupą arytystyczną działającą we Lwowie w latach 1929-35. Członkami jego byli: Otto Hahn, Jerzy Janisch, Ludwik Lille, Aleksander Krzywobłocki, Magrit ReichĂłwna-Sielska, Roman Sielski, Henryk Streng (Marek Włodarski), Ludwik Tyrowicz, Tadeusz Wojciechowski i Mieczysław Wysocki. Zbiorowe wystawy „Artes” odbywały się we Lwowie w 1930, 1932 i 1934 roku, Warszawie w 1931 roku i Krakowie w 1932 roku. W 1931 roku została wydana we Lwowie teka graficzna „Artes” (litografie). W swej twĂłrczości „artesowcy” nawiązywali głównie do surrealizmu i kubizmu, nie rezygnując teĹź z posługiwania się formą abstrakcyjną. Z surrealizmu zapoĹźyczyli oni przede wszystkim środki wyrazu, jak poetycką metaforę i swobodną grę wyobraĹşni, dorzucając treści filozoficzno-literackiego kierunku; wpływ kubizmu wyraĹźał się w redukowaniu do minimum wszelkich efektĂłw perspektywistycznych.

W latach 1945-1991 polski Lwów był sowiecki nie ukraiński

W przeddzień rocznicy napaści sowieckiej na Polskę 17 września 1939 roku, 16 września 1975 roku dziennik kijowska „Prawda Ukrainy” wydał specjalny numer o Lwowie i Ziemi Lwowskiej, w ktĂłrym napisano, Ĺźe symbolem połączenia Lwowa z całym Związkiem Sowieckim jest przyjaźń i współpraca z wielkim narodem rosyjskim. I tak było w istocie do 1991 roku, to jest do upadku Związku Sowieckiego i powstania państwa ukraińskiego. Rosjanie, a nie Ukraińcy, stali się panami Lwowa, a język rosyjski zaczął krĂłlować i krĂłluje wszędzie tam, gdzie do 1939/1945 roku krĂłlował język polski. Mało kto dzisiaj wie, Ĺźe po wysiedleniu PolakĂłw ze Lwowa w latach 1945-46 do miasta napłynęło najwięcej Rosjan, Ĺźe do połowy lat 50. XX w. Rosjanie dominowali w mieście (Armia Czerwona zajęła LwĂłw z 26 na 27 lipca 1944 r. i tylko od 1 sierpnia do 30 września 1944 do miasta przyjechało aĹź 8426 Rosjan). MoĹźna twierdzić, Ĺźe było to wĂłwczas miasto rosyjskie. Dopiero od lat 60. nastąpił wielki napływ do Lwowa ukraińskiego chłopstwa z Małopolski Wschodniej/Zachodniej Ukrainy. Stąd LwĂłw ma ciągle wsiowy charakter w odniesieniu do jego ludności (widać to po telewizyjnych reportaĹźach ze Lwowa) – daleko mu dziś pod tym względem do miasta Zachodu. Jednak pomimo tego, Ĺźe od lat 60. ludność ukraińska we Lwowie zdecydowanie dominowała w sowieckim Lwowie, nadal postępował proces rusyfikacji miasta. Według informacji kijowskiego pisma „Wisti z Ukrainy” (1976) we Lwowie był juĹź wĂłwczas duĹźy procent małżeństw mieszanych. Ok. 80% UkraińcĂłw w mieście Ĺźeniło się z Rosjankami, a na dalszych miejscach byli Białorusini (takĹźe rosyjskojęzyczni), Polacy i przedstawiciele innych narodowości. Mniej więcej co czwarte małżeństwo we Lwowie było wĂłwczas małżeństwem mieszanym, a w niektĂłrych dzielnicach miasta ich ilość dochodziła do 40%. Tym samym proces rusyfikacji ludności miasta przybrał kolosalne rozmiary. I chociaĹź dzisiaj Ukraińcy stanowią ok. 88% ludności Lwowa a Rosjanie mniej niĹź 9% (ok. 70 tys.) i stanowi ono bardzo agresywne centrum nacjonalizmu ukraińskiego, to w mieście proces rusyfikacji nie tylko Ĺźe nie osłabł, ale wzmaga się, co potwierdza wiele ĹşrĂłdeł, szczegĂłlnie wśrĂłd młodzieĹźy; prawdopodobnie przez wyĹźszość kultury rosyjskiej i rosyjskiej kultury młodzieĹźowej. Niestety ukrainizm w wydaniu galicyjskim to ciągle parafiańszczyzna w całym tego słowa znaczeniu i na kaĹźdym kroku. Symbolizuje go gloryfikowanie zwierzęcego nacjonalizmu i faszyzmu ukraińskiego (np. stawianie pomnikĂłw zwykłym bandytom, jak np. Stepanowi Banderze) oraz nie tylko antyrosyjskość ale takĹźe ciągle antypolonizm wypijany z mlekiem matki, chociaĹź dzisiaj Ukraińcy mają LwĂłw i Polska nie stanowi Ĺźadnego zagroĹźenia dla Ukrainy.

Powojenne dzieje pomnika Adama Mickiewicza i kościoła w Zbarażu

W Zbarażu, w przedwojennym mieście powiatowym w województwie tarnopolskim (po 1945 r. Ukraina), stał na rynku do 1939 roku pomnik Adama Mickiewicza, wzniesiony przez mieszkańców miasta w 1898 roku z okazji setnej rocznicy urodzin naszego wielkiego wieszcza. Obecnie w tym miejscu znajduje się pomnik Bogdana Chmielnickiego, a pomnik Mickiewicza stoi dziś w parku przyzamkowym.

W 1966 roku odwiedził swoje rodzinne miasto ZbaraĹź Karol Kuryluk (1910 – 1967), lewicowy dziennikarz i wydawca oraz polityk PRL, załoĹźyciel i redaktor naczelny lwowskich „Sygnałów” (1933–39) i komunistycznego „Odrodzenia” (1944–48), minister kultury (1956–1958) i ambasador PRL w Austrii (1959–64). W warszawskim tygodniku „Stolica” z 18 grudnia 1966 roku ukazał się reportaĹź Lesława M. Bartelskiego zatytułowany ZbaraĹź 1966, w ktĂłrym czytamy m.in.: „...Potem wracamy znowu obok kościoła (katolickiego), zamkniętego, pustego, milczącego, tylko wiatr gdzieś na gĂłrze skrzypi oderwaną blachą i skrzeczą kawki, mające swe gniazda na zrujnowanych wieĹźach. Na frontonie kościoła spora tablica, oznajmiająca, Ĺźe jest to zabytek architektury, znajdujący się pod opieką rządu” (Co to była za opieka, ktĂłra miała polegać na tym, aby zabytek architektoniczny z poł. XVIII w. zamienił się w ruinę?! – M.K.). I dalej: „...podjechaliśmy w stronę rajkomu, mieszczącego się w gmachu dawnego starostwa (polskiego), z ktĂłrego wyszło ku nam... trzech pracownikĂłw, by nas powitać... Po chwili rozmowy Kuryluk spytał, co się stało ze stojącym w mieście pomnikiem Mickiewicza. – Jest! Jak przyjedziecie do nas za dwa lata, kiedy ukończymy odbudowę pałacu (zamku – M.K.), to właśnie przed nim stanie pomnik waszego wielkiego poety, nie ten jednak sprzed wojny, tylko ładniejszy”. – A więc co się stało z przedwojennym pomnikiem Mickiewicza?; niby jest, ale będzie inny. I jest inny. Po prostu Ukraińcy ten pierwszy pomnik zniszczyli i wstyd było im się do tego przyznać, a przez zainteresowanie się tą sprawą ze strony komunistycznego dygnitarza polskiego, chcąc nie chcąc musieli postarać się o nowy pomnik.

Jeśli chodzi o kościół w Zbarażu, o którym pisze Bartelski, to po wypędzeniu Polaków z miasta do jałtańskiej Polski w 1945 roku, w kościele urządzono zakład wytwarzający półprzewodniki, co spowodowało ogromne zniszczenia w kompleksie budynków sakralnych. Przed samym upadkiem Związku Sowieckiego pozostali w Zbarażu i okolicy nieliczni Polacy-katolicy odzyskali kościół w 1990 roku. Kościół był jednak tak bardzo zniszczony, że nie mógł służyć wiernym przez następnych dziesięć lat. Dopiero po jego odrestaurowaniu został poświęcony ponownie 3 września 2000 roku przez rzymskokatolickiego arcybiskupa lwowskiego Mariana Jaworskiego. W uroczystości wzięli udział także przybyli z Polski byli mieszkańcy Zbaraża, wypędzeni z miasta w 1945 roku.

Warzelnie soli w Małopolsce Wschodniej

Po przyłączeniu-powrocie prastarej ziemi lechickiej (polskiej) – Rusi Halickiej (Małopolski Wschodniej) do Polski w latach 1340-49 przez krĂłla Kazimierza Wielkiego nastąpił znaczny rozwĂłj – na skalę „przemysłową” tamtejszych warzelni soli. Od Sanu na wschĂłd, aĹź w głąb dzisiejszej Bukowiny, występują ĹşrĂłdła solne. Liczba miejscowości, w ktĂłrych w róşnym okresie wydobywano sĂłl dochodzi aĹź do stu. Największymi ośrodkami były saliny krĂłlewskie (tzw. Ĺźupy ruskie), ktĂłre produkowały rocznie ok. 10 tysięcy ton soli; w XIX w. produkcja soli w Galicji wzrosła do 100 tysięcy ton (głównie w Wieliczce i Bochni). Do Ĺźup krĂłlewskich na terenie wojewĂłdztwa ruskiego (lwowskiego) naleĹźały warzelnie w: Tyrawie Solnej, Starej Soli, Jasienicy Solnej, Modryczu, Stebniku, Solcu, Turskawcu, Kałuszu i Sołotwinie. KaĹźdorazowy krĂłl tylko nielicznym wybrańcom udzielał prawa do wydobycia i sprzedaĹźy soli. Był to olbrzymi przywilej, ceniony sobie wielce przez wszystkich, nawet wysokich dygnitarzy państwowych, otrzymywany zazwyczaj za zasługi połoĹźone dla tronu lub krĂłlestwa. Byli to zazwyczaj Polacy. Polakami byli zazwyczaj takĹźe kierownicy kopalń i personel administracyjno-techniczny. Przed wojną czynnych było w Małopolsce Wschodniej 8 warzelni soli, z ktĂłrych największymi co do produkcji były Ĺźupy w Stebniku koło Drohobycza (woj. lwowskie, po 1945 r. Ukraina) i w Kałuszu (woj. stanisławowskie, po 1945 r. Ukraina).

Harcerki polskie na przedwojennym Wołyniu

Żeńska Wołyńska Chorągiew Harcerska, obejmująca swoją działalnością całe województwo wołyńskie, w 1938 roku skupiała w 11 hufcach, 30 gromadach, 86 drużynach i 8 zrzeszeniach starszoharcerskich 138 instruktorek, 2189 harcerek i 599 zuchów.

Polskie miasto Sarny na Wołyniu

W międzywojennej Polsce Sarny nad Słuczą, przy liniach kolejowych Lublin-KijĂłw i Wilno-RĂłwne, były miastem powiatowym w woj. wołyńskim. Nie jest to stare miasto – miejscowość została załoĹźona dopiero w 1885 roku w związku z budową kolei Wilno-RĂłwne i w 1913 roku miała 2000 mieszkańcĂłw; miastem stały się Sarny w niepodległej Polsce, kiedy władze polskie, dzieląc olbrzymi powiat rĂłwieński, uczyniły w 1919 roku miejscowość Sarny siedzibą powiatu sarneńskiego; od tego momentu nastąpił rozwĂłj miejscowości, ktĂłrej ludność w 1939 roku przekroczyła liczbę 9000 osĂłb. Dobra tutejsze (głównie leśne) prawie do końca XIX w. naleĹźały do Pruszyńskich. W przedwojennych Sarnach była elektrownia, dwa duĹźe tartaki, młyn i garbarnia i nowo wybudowana w latach 20. huta szkła; było przedszkole, 4 szkoły podstawowe, gimnazjum państwowe, 3 szkoły zawodowe, powaĹźna placĂłwka naukowa - Instytut Torfowy; były Bank Ludowy, Bank Spółdzielczy, stacja benzynowa „Karpaty”, a komunikacja autobusowa łączyła Sarny z Włodzimierzecem; było tu kilkanaście róşnych organizacji polskich, m.in. klub sportowy, „Strzelec”, harcerstwo.

Za carskich czasĂłw była tu kaplica katolicka należąca do parafii BereĹşnica. Osobną parafię katolicką utworzono tu w 1921 roku; była to jedna z największych parafii w diecezji łuckiej – w 1938 roku miała 5849 wiernych; naleĹźała do niej kaplica w Dorotyczach. W latach 1935-39 dzięki staraniom ks. Jana Świderskiego wzniesiono tu nowy, z kamieni bazaltowych kościół pw. Przemienienia Pańskiego. W głównym ołtarzu była umieszczona kopia obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, autorstwa prof. Antoniego Czerniewskiego. Ostatnim proboszczem był ks. Jan Lewiński (1871 – 1954), ktĂłry w maju 1945 roku wraz z większością parafian został wypędzony przez okupanta sowieckiego do jałtańskiej Polski (tj. Polski bez KresĂłw). Udało mu się wywieźć naczynia i szaty liturgiczne oraz kopię obraz MB Ostrobramskiej, ktĂłra znalazła schronienie w jednym z kościołów w Łodzi, do ktĂłrego pielgrzymowali byli mieszkańcy Sarn. Niestety, Kościół polski, nieczuły dziś na polskie dziedzictwo katolickie na Kresach!, pozbawił ich tej pamiątki w 1993 roku, odsyłając obraz z powrotem do kościoła w Sarnach, zwrĂłconego bardzo nielicznym juĹź katolikom po upadku Związku Sowieckiego w 1991 roku (parafię objęli polscy pallotyni). W Saranach, po wypędzeniu z miasta większości PolakĂłw, pozostała spora grupa rodakĂłw i kościół katolicki był czynny do 1959 roku; z posługą duszpasterską przyjeĹźdĹźał tu pracujący na Wołyniu o. Serafim Kaszuba. Po wyjeĹşdzie do Polski sporej grupy PolakĂłw w ramach tzw. drugiej „repatriacji” w latach 1957-59, w 1959 roku władze sowieckie zamknęły kościół i urządziły w nim magazyn zboĹźa, a następnie hurtownię artykułów spoĹźywczych. Przed wojną istniał katolicki dekanat sarneński, należący do diecezji łuckiej (wołyńskiej), do ktĂłrego naleĹźały kościoły parafialne w: Berezowie (zał. 1939 r. – kilkuset wiernych), Klesowie (zał. 1935 r. – 2363 wiernych), Niemowiczach (zał. 1938 r. - kilkuset wiernych), Okopach (zał. 1939 r. - kilkuset wiernych), Rokitnie (zał. 1927 r. – 5500 wiernych), Stepaniu (za. 1614 r. – 1567 wiernych), Tomaszgrodzie (zał. 1927 r. – 1140 wiernych) i Wojtkiewiczach (zał. 1927 – 1500 wiernych).

Sarny odegrały dużą rolę w dziejach polskiej melioracji oraz polskiego łąkarstwa i torfoznawstwa. Tutaj w okresie międzywojennym działał pierwszy w Polsce Instytut Torfowy, pierwszy w Polsce zakład i stacje doświadczalne melioracyjne oraz pierwsza w Polsce placĂłwka doświadczalnictwa łąkarskiego – Zakład Doświadczalny Uprawy Torfowisk (1924-39) Wydziału Rolniczo-Leśnego Politechniki Lwowskiej (Dublany k. Lwowa), ktĂłrego kierownikiem od 1930 roku był znany botanik polski, prof. Bolesław Świętochowski (1895 – 1975 Wrocław), polski twĂłrca fundamentalnej w naukach rolniczych specjalności – ogĂłlna uprawa roli i roślin. Współczesne łąkarstwo polskie wiele zawdzięcza pracom prowadzonym w tym wielkim ośrodku wiedzy łąkarskiej. Zakład Doświadczalny Uprawy Torfowisk w Sarnach wydawał pierwsze polskie czasopismo łąkarskie „Łąka i Torfowisko” (Warszawa-Sarny 1934-39) oraz szkolił instruktorĂłw łąkarskich; tam utworzono takĹźe Polskie Stowarzyszenie Łąkarzy, działające do 1939 roku. Czasopisma „Łąka i Torfowisko” oraz „Rocznik Łąkowy i Torfowy” (1935-37) były organami Polskiego Stowarzyszenia Łąkarzy; wydawcą obu czasopism był Zakład Doświadczalny Uprawy Torfowisk; Zakład wydawał takĹźe rocznik „Sprawozdanie z działalności Zakładu Doświadczalnego Kultury Torfowisk pod Sarnami” (1926-1933/35. Sarneńska placĂłwka naukowa była związana takĹźe z Wołyńską Izbą Rolniczą w Łucku, ktĂłra wydawała „Sprawozdanie Zakładu Doświadczalnego Uprawy Torfowisk Wołyńskiej Izby Rolniczej pod Sarnami za rok....” (Puławy-Sarny 1931, 1933, 1935).

Z innych czasopism polskich w Sarnach w latach 1926-27 ukazywał się miesięcznik Sodalicji Mariańskiej „Iskierki” uczniĂłw i uczennic Gimnazjum Państwowego w Sarnach (od numeru 3 pod tytułem „Sarneńskie Iskierki”), a w latach 1927-30 „Sprawozdanie Komunalnej Kasy Oszczędności Powiatu Sarneńskiego z czynności dokonanych w czasie...”.

Od 1930 roku w Sarnach stacjonował Pułk Korpusu Ochrony Pogranicza „Sarny” (dowĂłdztwo). Ostatnim jego dowĂłdcą był ppłk dypl. Jerzy Płachta-Płatowicz (1 II 1937 – IX 1939). Zaraz po wybuchu wojny polsko-niemieckiej 1 września 1939 roku jego nowym dowĂłdcą został ppłk Nikodem Sulik. Pułk uległ reorganizacji: ppłk Jerzy Płachta-Płatowicz został dowĂłdcą 97 Pułku Piechoty (Rezerwowy) w ramach 38 Dywizji Piechoty, ktĂłra walczyła z Niemcami w rejonie NiĹźankowice JanĂłw Lwowski do 17-18 września. Z pozostałych szeregĂłw Ĺźołnierzy Pułku KOP „Sarny” rekrutowała się rĂłwnieĹź część załogi fortyfikacji w Osowcu, inna część została wysłana w celu obsadzenia Obszaru Warownego „Śląsk”, a oddziały pozostałe na Wołyniu obsadziły granicę polsko-sowiecką w rejonie Korca (2 bataliony graniczne „Rokitno” i „BereĹşne”) oraz silny odcinek umocniony „Polesie” (2 bataliony forteczne „Sarny” i „Małyńsk”). Po agresji Związku Sowieckiego na Polskę 17 września 1939 roku oddziały te, dowodzone przez ppłk Nikodema Sulika, prowadziły zacięte walki pozycyjne w przygranicznych bunkrach w sposĂłb bohaterski "do ostatniego naboju" (np. straty w plutonie fortecznym obsadzający sektor "Berducha" wyniosły 50 procent w zabitych) i odwrotowe aĹź do Szacka na zachodnim Wołyniu i Wytycznego na LubelszczyĹşnie z atakującą je Armią Czerwoną, w składzie zgrupowania Korpusu Obrony Pogranicza gen. Wilhelma Orlik-Rueckermanna.

Okupacja sowiecka 1939-1941 zniszczyła polskie Sarny; m.in. z miasta wysiedlono bardzo wielu PolakĂłw w głąb Związku Sowieckiego. Zaraz po niemieckim napadzie na Związek Sowiecki w czerwcu 1941 roku Zarząd Główny polskiego konspiracyjnego Związku Walki Zbrojnej powołał organizację dywersyjną do prowadzenia na dużą skalę działań sabotaĹźowych na okupowanych przez NiemcĂłw terenach. W Sarnych miał siedzibę jeden z patroli dywersyjnych (5 osĂłb). We wrześniu 1942 roku został skierowany do Sarn cichociemny, por. „Bomba” – Władysław Kochański z zadaniem zorganizowania dywersyjnego ośrodka bojowego. Jednak wobec rozpoczęcia przez nacjonalistĂłw ukraińskich masowych rzezi ludności polskiej na Wołyniu, w tym takĹźe w rejonie Sarn, musiał przystąpić do organizowania samoobrony ludności polskiej (był dowĂłdcą 150-osobowego oddziału partyzanckiego). W 1943 roku Sarny były miejscem, do ktĂłrego ściągali polscy uchodĹşcy z całego Polesia Wołyńskiego, ktĂłrzy zazwyczaj cudem uratowali swe Ĺźycie. W maju 1943 roku Niemcy utworzyli w Sarnach oddział policji dla obrony ludności polskiej przed bandytyzmem nacjonalistĂłw ukraińskich złoĹźony z PolakĂłw, ktĂłry takĹźe bronił miasta i wziął udział w spacyfikowaniu kilku wiosek ukraińskich. Niemcy kilka tysięcy uchodĹşcĂłw polskich z zagroĹźonych ukraińskim bandytyzmem wiosek, głównie młode, zdrowe osoby sukcesywnie wywozili na roboty przymusowe do Niemiec, a wszystkich innych do Generalnej Guberni. W pierwszych dniach stycznia 1944 roku do Sarn wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Teraz okupanci sowieccy i wspomagający ich Ukraińcy postanowili raz na zawsze rozwiązać problem polski na Kresach przez wypędzenie z nich moĹźliwie wszystkich PolakĂłw i zniszczyć wszystko to co było z nimi związane. Jednak to im się zrobić w pełni nie udało, jak pokazują obecne dzieje PolakĂłw w Sarnach. Mało ich, ale są i jest odbudowany polski kościół.

Z przedwojennymi Sarnami związane było Ĺźycie i działalność Kamila de Pourbaix (1873 – 1944 Szczawnica), ziemianina, właściciela majątku Horodec na Wołyniu, ktĂłry był mężem Marii Anieli Miączyńskiej (1886 – 1959 KrakĂłw), właścicielki majątku Włodzimierzec na Wołyniu (łączna powierzchnia na 1939 rok wynosiła ok. 4200 hektarĂłw). Kamil de Pourbaix był działaczem społecznym na Wołyniu, przed I wojną światową (1914-18) czynny w Związku Ziemian Kresowych; w 1919 został pierwszym polskim starostą łuckim, a w 1922 roku prezesem Związku Ziemian powiatu sarneńskiego; za swoją działalność katolicką, społeczną i gospodarczą został w 1933 roku szambelanem papieskim i odznaczony m.in. Orderem Odrodzenia Polski. Ich najstarszy syn Kamil Kazimierz jako oficer Wojska Polskiego (Wołyńska Brygada Kawalerii) zginął w walce z Niemcami 1 września 1939 roku w bitwie pod Mokrą, drugi syn Zdzisław został rozstrzelany przez NiemcĂłw w Warszawie za działalność niepodległościową, a Maria Aniela pomagała swojej cĂłrce Zofii w prowadzeniu punktu przerzutowego dla kurierĂłw w rodzinnej willi Poleska w Szczawnicy.

Z Sarnami związany był takĹźe urodzony w Warszawie w 1933 roku Wesley Adamczyk, amerykański działacz polonijny, dziennikarz i literat, ktĂłrego ojciec był oficerem w Pułku KOP „Sarny”. Po najeĹşdzie sowieckim na Polskę we wrześniu 1939 roku ojciec Adamczyka został wzięty do niewoli i zginął zamordowany w Katyniu; on z matką zostali wywiezieni z Sarn na Sybir w 1940 roku, gdzie Ĺźyli przymierając z głodu (matka zmarła w 1942 r.). Od 1952 mieszkał w Stanach Zjednoczonych gdzie ukończył studia chemiczne i filozoficzne na DePaul University. Autor m.in. wspomnień z Sarn, okresu wojny i zsyłki When God Looked the Other Way: An Odyssey of War, Exile, and Redemption wydanych przez University of Chicago Press w 2006 roku, główny współpracownik przy redakcji książki Children of the Katyn Massacre, wydanej przez firmę McFarland and Co. oraz pracy Polskie dzieci na tułaczych szlakach 1939-1950, wydanej przez IPN w 2008 roku.

W Sarnach urodziło się kilku znanych PolakĂłw, m.in. Czesław Borowski (1904 – 1996 Warszawa), ekonomista, do 1939 roku dyrektor Departamentu Ekonomicznego Ministerstwa Rolnictwa i reform Rolnych oraz redaktor dwutygodnika „Gospodarka Narodowa”, 1945-48 prezes Centralnego Urzędu Planowania, 1948-50 poseł PRL w Szwecji, 1952-56 pracownik naukowy w Instytucie Nauk Politycznych i Narodowym Centrum Badań Naukowych w ParyĹźu (Centre Nationale de la Recherche Scientifique), 1959-68 profesor Uniwersytetu Warszawskiego, prowadził wykłady na Sorbonie w ParyĹźu, w Algerii, Syrii i we Włoszech (1969-71), doktor h.c. uniwersytetu w ParyĹźu, doradca planistyczny z ramienia ONZ w Algierii 1965-75, Ghanie i Syrii, 1981-87 przewodniczący Konsultacyjnej Rady Gospodarczej; oraz Mieczysław Sobotko (ur. 1913), inĹźynier kolejnictwa, podczas wojny Ĺźołnierz Armii Krajowej (27 Dywizji AK na Wołyniu), w okresie stalinowskim więziony przez władze komunistyczne, autor wspomnień wojennych z Wołynia Między Turią a Bugiem (Olsztyn-Białystok 1980).

Romuald Wernik – pisarz rodem z Wołynia

Do dziejów literatury polskiej na Wołyniu jak i polskiej literatury kresowej wpisało się w latach 80. XX wieku nazwisko Romualda Wernika.

Romuald Wernik urodził się w 1926 roku w mieście powiatowym ZdołbunĂłw w woj. wołyńskim (po 1945 r. Ukraina), gdzie ukończył szkołę powszechną. Deportowany wraz z całą rodziną przez okupantĂłw sowieckich w kwietniu 1940 roku pod Archangielsk, w 1941 roku wstąpił do Armii Polskiej w ZSRR pod dowĂłdztwem gen. Władysława Andersa. Po jej ewakuacji z „kraju niewoli” w 1942 roku, ukończył gimnazjum w Junackiej Szkole KadetĂłw w Palestynie, a po wojnie historię sztuki w Londynie, gdzie zamieszkał w 1948 roku. Był publicystą prasy polskiej w Anglii („Wiadomości”, „Dziennik Polski i Dziennik Ĺťołnierza”, „Tydzień Polski”, „Orzeł Biały”, „Gazeta Niedzielna” oraz „Głosu Polskiego” w Kanadzie, w latach 1952-53 redagował miesięcznik „MłodzieĹź”) i działaczem polonijnym – działał głównie w organizacjach zrzeszających kresowian i zajmujących się sprawami kresowymi, m.in. pomocą Polakom na Kresach, szczegĂłlnie po upadku Związku Sowieckiego w 1991 roku. Jako literat zadebiutował książką W Zdołbunowie zakwitły kaczeńce (1986 i 2001, wspomnienia z Wołynia); następnie wydał: Białe noce i czarne dni (wspomnienia z zesłania w ZSRR 1988, 1995), Z chamsingu w mgłę (1988), Jutro wczoraj przegrane (1988, powieść z przedmową samego JĂłzefa Łobodowskiego, ktĂłry określił ją jako fascynującą), Piołuny losĂłw (1991), But pod welonem (1992), Smak miodu (1994), Tajkury – wioska, ktĂłra była miastem (1997, tematyka wołyńska), Smak chleba i popiołu (1997), Zło nie trwa wiecznie (1997) i to samo w tłumaczeniu angielskim Evil not last for ever (1997), Nie wrĂłcą bociany na Graniczną (1998), O realną politykę wschodnią (1999, tematyka kresowa), Habit i nagan – obrona Ostroga 1944 (2000, tematyka wołyńska), Smak piołunu (2001, tematyka kresowa), Czarcie drzewo. Opowieść kresowa (2002).

Prowincjonalna prasa polska na terenie wojewĂłdztwa poleskiego

Na terenie wojewĂłdztwa poleskiego od 1919 do 1939 roku ukazywało się 127 czasopism polskich, z ktĂłrych 86 było wydawanych w stolicy wojewĂłdztwa – w Brześciu nad Bugiem, a 31 w drugim duĹźym mieście Polesia – w Pińsku. W prowincjonalnych miastach wojewĂłdztwa poleskiego ukazywało się w tym okresie jedynie 11 polskich czasopism. Były to: w Kobryniu „Głos Ziemi Kobryńskiej” – dwutygodnik społeczny 1938-39, „Ogniwo KoleĹźeńskie” – miesięcznik Gimnazjum Państwowego im. M. RodziewiczĂłwny w Kobryniu 1931, „Słowo Pojednania” – dwumiesięcznik, organ Zjednoczenia Kościołów Chrystusowych Wyznania Ewangelickiego w Polsce 1938-39 i „Z Duchem Czasu” – organ konferencji rejonowych powiatu kobryńskiego 1931-33; w Łunińcu „Kronika Łuniniecka” – tygodnik poświęcony sprawom społecznym i gospodarczym powiatu łuninieckiego 1933-34, „Ku Przyszłości” – czasopismo literacko-naukowe młodzieĹźy Państwowego Gimnazjum im. KrĂłla Władysława Jagiełły 1928, „Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. KrĂłla Władysława Jagiełły w Łunińcu za rok szkolny... 1929/1930 i „Sprawozdanie Wydziału Powiatowego Sejmiku Łuninieckiego z działalności... ? – 1927; w Kamieniu Koszyrskim „Echo Kamienia Koszyrskiego” – dwutygodnik 1931-34; w Torokaniach pow. Kobryń i od w 1931 w Duboji pow. Pińsk „Rolnik, Rybak i Gosposia” – kwartalnik, organ Związku WychowankĂłw Szkół Rolniczych na Polesiu 1931-34; w Wysokiem Litewskiem pow. Brześć „Dzwonki” – miesięcznik młodzieĹźy szkolnej Szkoły Powszechnej 1932.

Polskie Rady Narodowe na Wileńszczyźnie i Nowogródczyźnie

Aby po kapitulacji Niemiec (listopad 1918) nie dopuścić do przekazania ziem wschodnich przez wycofujące się wojska niemieckie władzy sowieckiej (była to antypolska akcja ze strony NiemcĂłw), w szeregu rejonach kraju powstały Polskie Rady Narodowe, ktĂłre zajęły się organizowaniem terenowej władzy polskiej i obroną ziem przed nadciągającą od wschodu armią bolszewicką. NajdłuĹźej przetrwała Polska Rada Naczelna Ziemi Grodzieńskiej z księdzem Leonem Ĺťebrowskim na czele. Organizacja ta istniała aĹź do wkroczenia do Grodna pod koniec kwietnia 1919 roku wojska polskiego. - Ks. Leon Ĺťebrowski (1876 Pociszki koło Święcian – 1954 Ejszyszki), w 1903 roku ukończył studia teologiczne w polskiej katolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu, po czym w latach 1904-17 był wykładowcą Seminarium Duchownego w Wilnie. Podczas niemieckiej okupacji Wileńszczyzny podczas I wojny światowej był prezesem Polskiego Komitetu Demokratycznego. W odrodzonym państwie polskim, w ktĂłrego granicach znalazła się Wileńszczyzna, od 1920 do 1921 roku był kapelanem szpitala grodzieńskiego i garnizonu, następnie dziekanem i proboszczem fary w Grodnie, gdzie był takĹźe aktywnym i zasłuĹźonym działaczem Polskiej Macierzy Szkolnej. Był teĹź redaktorem naczelnym polskich pism katolickich wydawanych w Wilnie: „Przyjaciela Ludu” i „Dwutygodnika Diecezjalnego”. W latach 1922-27 był senatorem RP z listy Narodowo-Chrześcijańskiego Stronnictwa Pracy w wojewĂłdztwie białostockim, w ktĂłrego granicach było Grodno. Więziony podczas II wojny światowej przez NiemcĂłw napuszczonych na niego przez LitwinĂłw. Po włączeniu Wileńszczyzny do Związku Sowieckiego w 1945 roku pozostał na ciągle etnicznie polskiej WileńszczyĹşnie włączonej do Sowieckiej Litwy, gdzie był duszpasterzem w Ejszyszkach. Pochowany na cmentarzu w podwileńskiej Mejszagole.

Dziennik wileński „Słowo” z 18 września 1939 r. o najeĹşdzie sowieckim na Polskę

W największym i najbardziej opiniotwĂłrczym dzienniku polskim w Wilnie „Słowo” z datą 18 września 1939 roku ukazała się na pierwszej stronie informacja-komentarz jego redaktora naczelnego Stanisława Cat-Mackiewicza o sowieckiej agresji na Polskę, dokonanej poprzedniego dnia (17 września), zatytułowany Wilno następującej treści:

„W dniu wczorajszym, w niedzielę 17 września wojska sowieckie o godzinie 4-ej rano przekroczyły granicę.
W chwili, kiedy to piszemy wojska sowieckie nie doszły jeszcze do Smorgoń i nigdzie nie przekroczyły granic tzw. Moskiewskiego Traktatu zawartego w 1920 roku pomiędzy Sowietami a Litwą Kowieńską.
Przypominamy, że ten traktat przewidywał linję granicy litewsko-sowieckiej biegnącą od jezior brasławskich na Świr, potem od Lidy na Szczuczyn.
Nie wiemy, czy Sowiety będą ten traktat respektować czy też nie.
Nie wiemy także jakie stanowisko zajmie rząd litewski.
Wszystko to wyjaśni się w dniu dzisiejszym, lub jutrzejszym.
Wiemy tylko, Ĺźe:
Ostateczne zwycięstwo przypadnie państwom zachodnim i na to ani Niemcy, ani Sowiety nie poradzą.
Możemy być pewni tego zwycięstwa ostatecznego.
Wiemy takĹźe, Ĺźe:
Wilno pozostanie wierne swoim uczuciom, swemu patriotyzmowi, Wilno miasto wierne.
Wilno będzie się bronić!
W chwili kiedy moja 17-letnia praca na stanowisku redaktora Słowa dobiega kresu, wznoszę okrzyk:
Niech żyje żołnierz polski!
BoĹźe dopomóş w słusznej walce i zmiłuj się nad Wilnem. Cat.”

Informacje i refleksje post factum:

Wojska sowieckie zajęły Wilno 19 września 1939 roku. Wojsko polskie wycofało się z miasta bez walki, a w obronie Wilna stanęła polska ludność cywilna, która uległa jednak przemożnej sile wroga.
Litwa zawarła 10 października nowy traktat ze Związkiem Sowieckim, na mocy którego Moskwa przekazała Litwie Wilno z przyległymi ziemiami; było to mniej niż połowa obszaru, który Moskwa chciała sprezentować Litwie w 1920 roku. Mackiewicz trafnie przewidział-przepowiedział zwycięstwo państw zachodnich nad Niemcami. Odbyło się ono jednak z udziałem Armii Czerwonej i przez to od Polski zostały przez Związek Sowiecki oderwane na zawsze Kresy wraz z arcypolskimi bastionami - Wilnem i Lwowem. Bóg nie zmiłował się nad polskim Wilnem. Triumfuje szatan: Wilno jest litewskie.

Oficjalne wizyty w Wilnie Edwarda Gierka w 1977 r. oraz gen. Wojciecha Jaruzelskiego w 1986 r. i nerwowa reakcja na nie LitwinĂłw

W 1977 roku z oficjalną wizytą w Wilnie przebywał Ăłwczesny władca Polski – I sekretarz KC PZPR Edward Gierek. Natomiast w ostatnich dniach lutego 1986 roku przebywał z dwudniową wizytą w „miłym mieście marsz. JĂłzefa Piłsudskiego” – Wilnie gen. Wojciech Jaruzelski, takĹźe jako I sekretarz KC PZPR. Odwiedził on m.in. Instytut Pedagogiczny, w ktĂłrym spotkał się ze studentami wydziału języka i literatury polskiej oraz redakcję ukazującego się w mieście polskiego dziennika „Czerwony Sztandar”. Następnie Jaruzelski złoĹźył przy wileńskim pomniku Adama Mickiewicza bukiet biało-czerwonych goĹşdzikĂłw, zwiedził połoĹźony opodal piękny gotycki kościół św. Anny z XVI w., odwiedził Uniwersytet Wileński, w ktĂłrym pokazano mu zabytkowe dziedzińce: Sarbiewskiego i Piotra Skargi (tak nazywają się po dziś dzień tylko nie w polskiej a tylko litewskiej pisowni) – pierwszego rektora uniwersytetu w latach 1579-81, a zwiedzając wileńską StarĂłwkę odwiedził takĹźe Ostrą Bramę.

Oświadczenie Jaruzelskiego, Ĺźe w Wilnie czuje się jak w domu, wywołało duĹźe oburzenie wśrĂłd LitwinĂłw na emigracji. Ukazujące się w Kanadzie litewskie pismo „Teviskes Ĺťiburiai” z 13 maja 1986 roku napisało: „Tymi słowami Polak, chociaĹź sługa Moskwy, ujawnił marzenie wszystkich PolakĂłw. JuĹź poprzednio zauwaĹźono, Ĺźe nie tylko polska emigracja, ale i większość PolakĂłw w Polsce, wśrĂłd nich wysiedleńcy z KresĂłw i nawet dzisiejsi dygnitarze (partyjni), nie tylko po cichu, ale i publicznie mĂłwią o odzyskaniu utraconego Wilna...”. – Litwini dostali arcypolskie Wilno od Stalina „psim swędam” (jak moĹźna było z czystym sumieniem oddać Litwie Wilno, w ktĂłrym Litwini stanowi mniej niĹź 1% ludności miasta?!) i otym dobrze wiedzą i stąd ich nerwowa reakcja, kiedy Polacy mĂłwią o polskiej historii miasta.

Polska i Polacy nie mieli nic wspĂłlnego z chrztem Litwy!

Oto fakty historyczne, które nie podlegają dyskusji wśród szanujących się historyków na całym świecie:

Do 1387 roku etniczni Litwini byli ostatnim pogańskim narodem w Europie. W angielsko-amerykańskiej Encyclopaedia Britannica (t. VI Chicago, London, Toronto, Geneva, Sydney, Tokyo, Manila, Seoul 1981) w haśle Wielkie Księstwo Litewskie czytamy: „(...) w 1385... wielki książę Jagiełło (rządził w latach 1377-1434) zawarł unię z Polską (Unia Krewska), w ktĂłrej zobowiązał się do przyjęcia chrztu (przez Litwę) w obrządku rzymskokatolickim, oĹźenić się z polską krĂłlową (Jadwigą), zostać krĂłlem Polski i zjednoczyć Polskę z Litwą pod rządami jednego władcy”. W 1388 roku dotychczasowy biskup pomocniczy gnieĹşnieński Andrzej z Krakowa (zm. 1398) dokonał chrztu Litwy i został pierwszym biskupem nowo utworzonej diecezji wileńskiej (Wielka Encyklopedia Powszechna PWN t. 1, Warszawa 1962).

Innego zdania są nacjonaliści litewscy-polakożercy (ponad 95% Litwinów):

W 1987 roku przypadała 600 rocznica chrztu Litwy (1387 – 1987). W Australii główne uroczystości z tym związane miały miejsce w Melbourne, w niedzielę 1 marca 1987 roku. Uroczystą mszę dziękczynną, zamĂłwioną przez LitwinĂłw w Melbourne, odprawił w katolickiej katedrze św. Patryka arcybiskup melbourneński Francis Little w asyście kilku księży litewskich i innych narodowości, m.in. ukraińskiego biskupa grekokatolickiego (unickiego) w Australii Iwana Praszki (oczywiście całkowicie prawosławna w XIV wieku Ukraina nie miała nic wspĂłlnego z chrztem Litwy). We mszy wzięło udział kilkanaście setek osĂłb, prawie samych LitwinĂłw, oraz szereg zaproszonych gości.

Niestety, wśród zaproszonych gości nie było ani rektora Polskiej Misji Katolickiej w Australii, ani przedstawicieli społeczeństwa polskiego, tak jakby chrzest Litwy nie miał nic wspólnego z Polską! Zresztą z uroczystości i przemówień w katedrze św. Patryka można było wynieść takie właśnie przekonanie.

Litwini rozdawali przed katedrą i na urządzonym bankiecie broszurę Lithuania – Lietuva wydaną przez Supreme Committee for Liberation of Lithuania (Centralny Komitet Wyzwolenia Litwy) z siedzibą w Waszyngtonie. Ładnie wydana broszurka zawiera m.in. mapę rzekomo Litwy. Nie jest to jednak Litwa (Kowieńska) w granicach z 1938 roku, ani w obecnych granicach z arcypolskim Wilnem. Jest to Litwa jaką chcieli by mieć Litwini: Litwa nie tylko z Wilnem, ale takĹźe z Lidą i Grodnem (ktĂłre to tereny należą dziś do Białorusi i na ktĂłrych nigdy nie mieszkali Litwini) oraz z rejonem TylĹźy w Prusach Wschodnich, ktĂłry do 1945 roku naleĹźał do Niemiec, a od 1945 roku naleĹźy do Rosji (i gdzie takĹźe nie ma Ĺźadnych LitwinĂłw). Obecna granica polsko-litewska teĹź nie zadowala LitwinĂłw, gdyĹź na mapie wyciągają ręce po Suwałki i AugustĂłw, gdzie LitwinĂłw nie było i nie ma (poza pojedynczymi osobami w morzu polskim). Po prostu mamy tu do czynienia ze snami karła o potędze.
Jest tam też krótka historia Litwy, a w niej nie ma ani słowa o unii polsko-litewskiej w Krewie w 1385 roku, jak również o chrzcie Litwy przez Polskę! Według chorych umysłowo i pełnych nienawiści do Polaki i Polaków autorów broszury unia Polski z Litwą miała miejsce dopiero w 1569 roku. Jak się należy domyślać, w latach 1386-1569 Polska była częścią Litwy.

Marian Kałuski

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt