Piątek 19 Kwietnia 2024r. - 110 dz. roku,  Imieniny: Alfa, Leonii, Tytusa

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 30.06.13 - 22:34     Czytano: [2061]

Dział: Interwencje

“New York Times” w chĂłrze kłamcĂłw

List otwarty do Redaktora Naczelnego dziennika „New York Times” w związku z opublikowaniem przez ten dziennik artykułu na temat filmu „Smoleńsk”.

Szanowny Panie Redaktorze

To świetnie, Ĺźe „New York Times” postanowił zająć się polskim filmem fabularnym pt. „Smoleńsk” w reĹźyserii Antoniego Krauze, osnutym wokół katastrofy lotniczej z roku 2010, w ktĂłrej na terenie Rosji zginął prezydent Polski Lech Kaczyński oraz 95 towarzyszących mu osĂłb. Jednak sposĂłb, w jaki Pański opiniotwĂłrczy dziennik opisał pracę nad filmem oraz polityczny kontekst powstawania filmu, budzi niepokĂłj i sprzeciw, wpisuje się bowiem w cały szereg działań mających film zdyskredytować na rok przed jego planowaną premierą, a nawet – być moĹźe – przeszkodzić w jego ukończeniu. Mam honor być producentem tego filmu dla Fundacji „Smoleńsk 2010”, a takĹźe jego współscenarzystą, rozmawiałem z autorem artykułu, więc czuję się zobowiązany, by sprostować nieprawdziwe informacje, jakie się w artykule znalazły oraz uzupełnić te, ktĂłre zostały pominięte. Wierzę, iĹź podziela Pan moje zdanie, Ĺźe czytelnikom „NYT” naleĹźy się rzeczowy i prawdziwy opis sytuacji.

Nie kwestionuję prawa autora oraz redakcji do wyboru ĹşrĂłdeł informacji, cytatĂłw, akcentĂłw. Dziennikarstwa uczyłem się w USA, rĂłwnieĹź w Pańskiej redakcji. Jednak to, co – piĂłrem Dana Bilefskiego – „New York Times” napisał o filmie „Smoleńsk” jest jednostronne i sugeruje czytelnikowi ocenę filmu przed jego powstaniem. W Polsce Ĺźywa jest pamięć o praktykach komunistycznego totalitaryzmu dyskredytujących dzieła twĂłrcĂłw zanim zdołały ujrzeć światło dzienne, dotrzeć do swych odbiorcĂłw i poddać się ich swobodnej ocenie. Komunistyczna cenzura zakazywała druku, produkcji filmu, szatkowała scenariusze, wycinała gotowe sceny, wprowadzała zapisy na nazwiska, fakty historyczne, opisy współczesnych wydarzeń, nawet na słowa. Walczyła z pisarzami, dziennikarzami, filmowcami, takĹźe – poetami. MoĹźe nawet poetĂłw bała się najbardziej. Ten okres mamy w Polsce za sobą.

Tym bardziej musimy być wyczuleni na wszelkie prĂłby ograniczania wolności twĂłrczej. Niestety w przypadku filmu „Smoleńsk” przykładĂłw tego zjawiska mamy coraz więcej, a artykuł w Pańskiej gazecie wpisuje się w tę niepokojącą tendencję. Wierzę, Ĺźe niezgodnie z Pana intencją.

JuĹź w tytule artykułu napisał autor, Ĺźe „róşnice zdań w sprawie przyczyn katastrofy złoszczą polskich artystĂłw”. Owszem, kilku aktorĂłw i reĹźyserĂłw wypowiedziało się negatywnie o powstaniu naszego filmu. Ale nie napisał juĹź autor niestety, choć mu o tym mĂłwiłem, Ĺźe bardzo wielu artystĂłw gorąco poparło powstanie filmu, a do mnie jako producenta, zgłaszają się dziesiątki aktorĂłw z ofertami zagrania w filmie „Smoleńsk” choćby epizodu, choćby za darmo, poczytując sobie to za zaszczyt. Zgłaszają się filmowcy, muzycy, scenografowie, graficy. Sugestia, Ĺźe polscy artyści in gremio krytykują powstawanie filmu, jest nieprawdziwa, gdyĹź część polskich artystĂłw złoszczą raczej prĂłby blokowania swobody twĂłrczej i dyskredytowanie filmu, o ktĂłrym owi nadgorliwi krytycy nie mają najmniejszego pojęcia.

Pisze Dan Bilefsky, Ĺźe minister kultury Bogdan Zdrojewski “ostrzegł, iĹź jest zbyt wcześnie, by pokazywać wydarzenia związane z katastrofą”. To nieprawda. Minister Zdrojewski powiedział: „osobiście nie wyobraĹźam sobie, by mĂłgł juĹź powstać wybitny film mĂłwiący o tych wydarzeniach”. Minister ma prawo nie umieć sobie wyobrazić. Na szczęście artyści miewają wyobraĹşnię lepszą od ministrĂłw. I to wybitni twĂłrcy, a nie urzędnicy, tworzą wybitne dzieła.
Wybitny polski reżyser Antoni Krauze, jak to zwykł czynić całe życie, pracuje nad swym kolejnym dziełem, nie bacząc na opinie urzędników i polityków.

Obszernie pisze autor o przeciwnikach powstaniu filmu, cytuje m.in. reĹźysera Borysa Lankosza, ktĂłry – nie znając scenariusza – stwierdził z niezachwianą pewnością, Ĺźe film jest „niebezpieczny, bo będzie oparty na kłamstwie”. Młody reĹźyser, ktĂłry na swĂłj pierwszy film otrzymał hojne wsparcie polskich podatnikĂłw, dziś zgłasza się do nagonki na jednego z najwybitniejszych polskich filmowcĂłw i na jego film o niewyjaśnionej śmierci polskiego prezydenta, niczym ormowiec zgłaszający się w 1968 roku do pałowania studentĂłw, ktĂłrzy bruĹźdżą ludowej władzy.

Borys Lankosz odpowiada za swoje Ĺźyciowe wybory, ale celem amerykańskiego dziennika powinno być oddanie istniejącej róşnorodności opinii. Autor nie cytuje artystĂłw wspierających ideę powstania filmu i nie wspomina, Ĺźe produkcję filmu „Smoleńsk” juĹź wsparło finansowymi darowiznami wiele tysięcy ludzi, co jest ewenementem w historii światowej kinematografii.

Opis tematyki filmu i politycznego kontekstu takĹźe wymaga sprostowań. Pisze Dan Bilefski o „decyzji polskich pilotĂłw niebezpiecznego lądowania w gęstej mgle”. Otóş polscy piloci nigdy nie podjęli takiej decyzji. Zdecydowali jedynie o zejściu do wysokości 100 metrĂłw, by sprawdzić moĹźliwość lądowania, a w razie jej braku „odejść na drugi krąg”, czyli odlecieć. I właśnie taką decyzję podjął pilot samolotu, kapitan Arkadiusz Protasiuk. Wydał jednoznaczny rozkaz „odchodzimy!”, powtĂłrzony przez drugiego pilota. Niestety samolot nie posłuchał swoich pilotĂłw. To są fakty, ktĂłre „New York Times” powinien znać. Opis Dana Bilefskiego naleĹźy niestety uznać za podanie czytelnikom nieprawdy.

Napisał teĹź autor artykułu dramatycznie, Ĺźe prowadzący śledztwo prokurator Przybył, pod wpływem krytyki, „strzelił sobie w głowę.” Ale jednak „przeĹźył”. Nie napisał jednak, Ĺźe wojskowy prokurator strzelił tak niecelnie, Ĺźe tylko drasnął się w policzek, osłabiony tym faktem długo leĹźał, gdy filmowały go telewizyjne kamery, a juĹź pół godziny później udzielał wywiadĂłw. Nie napisał autor artykułu, Ĺźe inscenizacja nieszczęsnego prokuratora została uznana za tak groteskowo nieporadną, Ĺźe szybko o niej zapomniano.

Spośród 95 rodzin ofiar tragedii o opinię zapytał autor artykułu tylko jedną osobę, Pawła Deresza. Mówiłem autorowi o naszych rozmowach z wieloma osobami spośród rodzin ofiar, o umieszczeniu ich relacji w naszym filmie. Ale Dan Bilefski nie znalazł nikogo spośród rodzin ofiar, kto byłby zwolennikiem powstania filmu.

Nie poinformował teĹź czytelnikĂłw NYT, Ĺźe – jak wykazują badania – większość PolakĂłw (52%) nie wierzy w wyjaśnienia przyczyn katastrofy sporządzone przez komisję rządu rosyjskiego oraz komisję rządu polskiego. Wierzy w nie jedynie 34% PolakĂłw.

WyobraĹźa Pan sobie, Panie Redaktorze, sytuację, w ktĂłrej World Trade Center po 11 września zostaje zabetonowane przed przeprowadzeniem śledztwa, trumny z ofiarami zalutowane, bez moĹźliwości ich otwierania, bez sekcji zwłok, szczątkĂłw samolotĂłw nie wolno badać, a znalezione na nich ślady materiałów wybuchowych zostają uznane za pastę do butĂłw? Zaś tych, ktĂłrzy chcą zbadać wszystkie okoliczności tragedii – uznaje się za szaleńcĂłw chcących konfliktu ze światem arabskim i zwalcza z wielką zawziętością? Samoloty przecięły jak masło stalowe wieĹźe WTC, jedną z najpotężniejszych budowli świata. Nam zaś wmawia się, Ĺźe podobny samolot został rozszarpany na skutek ścięcia skrzydłem brzozy i Ĺźe 5 metrĂłw nad ziemią odwrĂłcił się na plecy mając rozpiętość skrzydeł 40 metrĂłw. Czy taka logika nie musi budzić pańskich wątpliwości?

Napisał za to Dan Bilefsky, Ĺźe „liczba teorii spiskowych przyprawia o zawrĂłt głowy”. Nie dodał, Ĺźe za Ĺźmudnymi pracami prĂłbującymi zbliĹźyć nas do prawdy materialnej stoją takĹźe profesorowie amerykańskich uczelni. Nie napisał, Ĺźe polski rząd odmawia konfrontacji z ich ustaleniami, jakby bał się porĂłwnać wyniki badań na polu czysto naukowym.

Pisze teĹź autor, Ĺźe sceptycy wobec wersji oficjalnej utoĹźsamiają Smoleńsk z „wypowiedzeniem przez Rosję wojny Polsce”. Nigdy z takim postawieniem sprawy się nie spotkałem. Rozumiem, Ĺźe w „NYT” informacja, iĹź „Polacy mĂłwią, Ĺźe Rosja wypowiedziała Polsce wojnę” brzmi ciekawie, ale lepiej trzymajmy się prawdy.

Śledztwo trwa i daleko do jego zakończenia, choć rządzący w Polsce politycy nazywają wrak samolotu „juĹź tylko pamiątką”, i wzywają, by katastrofa smoleńska była pierwszym w światowej historii lotnictwa wypadkiem, w ktĂłrym świadomie zrezygnuje się z przebadania najwaĹźniejszego dowodu, czyli wraku. Robi na Panu wraĹźenie ten upokarzający absurd? Na nas w Polsce – robi. Choć rzeczywiście – nie na wszystkich.

Jak przypomina scenarzysta naszego filmu, Tomasz Łysiak (w „Gazecie polskiej”) , francuski powieściopisarz Juliusz Verne bohaterem swej słynnej powieści „Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej Ĺźeglugi” uczynił kapitana Nemo, ktĂłry był… Polakiem ścigającym rosyjskie okręty, by pomścić krzywdy Powstania Styczniowego. Ale wydawca, Pierre-Jules Hetzel, zażądał od Verne’a, by zmienić narodowość bohatera. Bo wydawca prowadził z Rosją liczne interesa. I tak kapitan Nemo został Hindusem.

Wierzę, Ĺźe „New York Times” będzie docierać do prawdy o smoleńskiej tragedii, Ĺźe nie podda się „soft power” sprawnych lobbystĂłw, ktĂłrzy potrafili kilkadziesiąt lat powstrzymywać świat przed pisaniem prawdy o Katyniu. 70 lat temu rosyjska komisja zbadała i ogłosiła przyczyny śmierci polskich oficerĂłw w Katyniu, a nasi sojusznicy, Amerykanie, ustalenia tej rosyjskiej komisji zaakceptowali. Prawda okazała się inna. Warto więc chyba zachować powściągliwość wobec ustaleń rosyjskiej komisji, i tym razem działającej w sposĂłb radykalnie sprzeczny z obowiązującymi w wolnym świecie standardami.

Po ataku na WTC amerykańscy artyści zrealizowali kilkanaście filmów fabularnych na temat tej tragedii. Czy Polakom tego zrobić nie wolno? Rosyjscy lobbyści z tej samej instytucji, która po Katyniu dbała o właściwy przekaz i dziś pracują w pocie czoła. Ale przecież nas obowiązują dziennikarskie standardy. Prawda?

Maciej Pawlicki

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt