Sobota 20 Kwietnia 2024r. - 110 dz. roku,  Imieniny: Agnieszki, Amalii, Czecha

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 23.12.09 - 23:24     Czytano: [7216]

Dział: Kultura i Nauka

Dawnych wspomnień czar

czyli o polskich kresowych piosenkarkach i piosenkarzach



Dawnych wspomnień czar, dawnych piosenek czar i ich wykonawcĂłw, pochodzących z byłych polskich KresĂłw – a dzisiaj (po 1945 r.) terenĂłw Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy, a więc obecnie z zagranicy – chociaĹź na pewno nie pochodzących z obczyzny, powspominajmy sobie podczas zbliĹźających się Świąt BoĹźego Narodzenia - oryginalny prezent pod choinkę przygotował nam Marian Kałuski.

.......

Polskie obrzędy i zwyczaje okresu BoĹźego Narodzenia to nie tylko obrzędy ściśle religijne, chociaĹź te oczywiście dominują. Stare powiedzenie mĂłwi: „Na święty Szczepan (drugi dzień świąt), kaĹźdy sobie pan”. I rzeczywiście. Kolędnicy i nie tylko oni napełniali i moĹźe ciągle napełniają gwarem, śpiewem i muzyką wsie, miasteczka i przedmieścia większych miast. Ze świeckich elementĂłw tych zabaw moĹźna wspomnieć chociaĹźby to, Ĺźe chłopcy w ten dzień wyśpiewywali dziewczętom tzw. pieśni zalecankowe, czyli miłosne. A miłość była i jest częstym elementem wielu piosenek. TakĹźe piosenek śpiewanych przez polskie piosenkarki i piosenkarzy.
Świat, a my wraz za nim gnamy naprzód w zawrotnym tempie. Dzisiejsze piosenki, chociaż niektóre z nich są równie przyjemne dla ucha, są jakże inne od tych z lat międzywojennych czy lat czterdziestych, pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. Przypuszczam, że dla wielu z nas to piosenki naszej młodości.
Jako prezent pod choinkę prezentuję tutaj niektóre tytuły tych piosenek i ich wykonawców. Najpierw tych z Kresów, czyli z bliskiej zagranicy.
...............
Z okresu międzywojennego i wojennego należy wspomnieć trzy piosenkarki: Hankę Ordonównę (1902-1950), Martę Mirską (1920-1991) i Zofię Terne (1909-1987). Pierwsze dwie co prawda urodziły się w Warszawie, ale ich życie związało się z Wilnem.
Hanka OrdonĂłwna (właściwie Maria Anna Tyszkiewicz, z domu Pietruszyńska) była gwiazdą warszawskiego kabaretu Qui pro Quo, gdzie pod kierunkiem Fryderyka Jarosy,ego wykształciła swĂłj niepowtarzalny styl aktorski. Sławę, nieprzemijającą do wybuchu wojny, dało jej wykonanie piosenki „Miłość ci wszystko wybaczy” (Henryk Wars, "Oldlen" - Julian Tuwim), ktĂłrą pierwszy raz zaśpiewała w filmie "Szpieg w masce" z 1933 roku. Piosenka ta stała się jak gdyby jej wizytĂłwką. Jest wykonywana przez róşnych piosenkarzy po dziś dzień. Z innych jej licznych przebojĂłw znana jest po dziś dzień takĹźe piosenka „Szczęście raz się uśmiecha” (Henryk Wars, Emanuel Schlechter). W 1931 roku Hanka OrdonĂłwna wyszła za mąż za hrabiego Michała Tyszkiewicza (1903-1974), ziemianina, urzędnika MSZ, autora tekstĂłw piosenek. Był on właścicielem majątku w Orynianach koło Wilna. Po włączeniu Wilna do Litwy w 1939 roku zamieszkali w Wilnie, biorąc udział w polskim Ĺźyciu kulturalno-towarzyskim; OrdonĂłwna wykonywała swoje przeboje. W czerwcu 1940 roku Litwa została włączona do Związku Sowieckiego i OrdonĂłwna wraz z mężem znaleĹşli się w szponach NKWD; ona została wywieziona do łagru w Uzbekistanie. Z sowieckiego domu niewoli wyszli wraz z Armią Polską gen. Władysława Sikorskiego. W Uzbekistanie ciężko zachorowała, co skrĂłciło jej Ĺźycie.
Marta Mirska była popularną piosenkarką w latach 40. i 50. XX w. Była pierwszą wykonawczynią m.in. przeboju „Pierwszy siwy włos” (1957), wykonywanego po dziś dzień i znanego przez to milionom PolakĂłw w kraju i na emigracji. Swą karierą w zasadzie rozpoczęła w Wilnie podczas II wojny światowej.
Natomiast Zofia Terne była dzieckiem KresĂłw. Urodziła się 3 lutego 1909 roku w RĂłwnem na Wołyniu. Ukończyła Konserwatorium Lwowskie w klasie fortepianu i śpiewu i tak jak OrdonĂłwna występowała w bardzo znanym warszawskim kabarecie Qui pro Quo, a później m.in. w „Cyruliku Warszawskim” 1935-39. Nazywana była małym słowikiem Warszawy. Do jej najbardziej znanych piosenek naleĹźały: „Coclico”, „Kiedy będziesz zakochany”, „Nikt tylko ty”, „Panna Marysia telefonistka”, „Pokoik na HoĹźej”, „Rebeka” i przede wszystkim „Kiedy znĂłw zakwitną białe bzy” i „Mała kobietko czy wiesz...?” - śpiewane po dziś dzień oraz sentymentalna piosenka o Lwowie „Tyle jest miast”. 1940-41 występowała w zespole polskim we Lwowie, a następnie w teatrze 2 Korpusu Polskiego gen. W. Andersa. Od 1945 roku mieszkała w Londynie, śpiewając w zespołach teatralno-kabaretowych Mariana Hemara oraz współpracowała z sekcjami polskimi Radia BBC i Radia Wolna Europa. Pamiętam bardzo dobrze jej występy w radiu Wolna Europa w programach Mariana Hemara.
Okres powojenny przyniĂłsł upowszechnienie piosenkarstwa na niespotykaną dotychczas skalę. Działo się to w ramach upowszechniania kultury – w tym kultury muzycznej, a pomogło w tym rĂłwnieĹź powszechność radia w naszym Ĺźyciu, a następnie (od końca lat 50.) telewizji.

Wśród popularnych piosenkarek i piosenkarzy tego okresu nie zabrakło Polaków pochodzących z Kresów i Polaków urodzonych na obczyźnie. Z piosenkarek pochodzących z Kresów były to: Halina Kunicka, Helena Majdaniec, Joanna Rawik, Ada Rusowicz, Teresa Tutinas i Natasza Zylska; a z piosenkarzy: Janusz Gniatkowski (na zdj.), Edward Hulewicz, Zenon Jaruga, Stanisław Jopek, Jonasz Kofta, Janusz Laskowski, Kazimierz Łabudź, Tadeusz Miller, Czesław Juliusz Niemen, Marian Rentgen, Mieczysław Wojnicki, Adam Wysocki i Wiktor Zatwarski.

Jednak jeszcze w okresie międzywojennym lub wojennym rozpoczęli swą karierę jako piosenkarze Kazimierz Łabudź, Marian Rentgen, Mieczysław Wojnicki i Adam Wysocki.
Marian Rentgen (1888-1940), urodzony w Bochni koło Lwowa, zadebiutował we lwowskim kabarecie „Ul” w 1912 roku, a od 1919 roku występował w kabaretach warszawskich, m.in. MiraĹź, Perskie Oko i w latach 1935-39 w Cyruliku Warszawskim. Ten bardzo popularny piosenkarz zginął w Katyniu w 1940 roku; był zmoblizowany do wojska w 1939 roku jako oficer farmaceuta (ukończył farmację na Uniwersytecie Lwowskim w 1913 r.).
Kazimierz ŁabudĹş (1909-2001), pochodzący z Dyneburga (dziś Łotwa) i Adam Wysocki (1907-1978), urodzony w Kopyczyńcach w woj. tarnopolskim (Galicja Wschodnia, dziś Ukraina) występowali przed wojną w słynnym warszawskim zespole rewelersĂłw – ChĂłrze Dana. Po wojnie ŁabudĹş był członkiem zespołu 4 Asy, a następnie solistą Operetki Warszawskiej (1949-83). Natomiast Wysocki po opuszczeniu ChĂłru Dana w 1937 roku, rozpoczął karierę solową. Występował w teatrzykach rewiowych, m. in. w "Bandzie" oraz nagrywał płyty. Po wojnie do 1950 roku nagrywał płyty w wytwĂłrni "Muza", występował solo oraz w ChĂłrze Szacha. W latach 50. i 60. występował w programach estradowych Polskiego Radia, m. in. w „Podwieczorku przy mikrofonie”. W swoim repertuarze przedwojennym i powojennym miał dziesiątki popularnych piosenek, jak np. „Betty”, „Eurydyka”, „Fredzio”, „Gdy bałałajka gra”, „Karuzela”, „Nadejdzie dzień”, „Platynowe blondynki”, „Polka lwowska”, „Pani Kowalska”, „Raz koniaczek, raz buziaczek”, Śpij moje serce”, „Tamara”, „Wielkie pranie”, „Caballero”, „Francois”, „Jest taki jeden skarb”, „Mazowieckie Noce”, „Twoja piosenka”, „Warszawa, ja i ty”.

Natomiast Mieczysław Wojnicki (1919-2007), rodem z Częstochowy, jako piosenkarz zadebiutował w Teatrze Polskim w Wilnie w 1944 roku. Unieśmiertelnił się w historii polskiej piosenki takimi przebojami z lat 60., jako pierwszy ich wykonawca, jak: „Kaczuszka i mak” (do ktĂłrej napisał słowa), „Jabłuszko pełne snu”, „Zakochani są wśrĂłd nas” czy „W maleńkiej kawiarence”. Kto z nas nie zna tych piosenek i sobie ich nie nuci?
Ze Lwowa pochodzi Halina Kunicka (ur. 1938), jedna z największych piosenkarek polskich lat 60. i 70. XX w. Piosenki pisali specjalnie dla niej m.in. Wojciech Młynarski, Agnieszka Osiecka i Ernest Bryll. Artystka sięga teĹź po klasykę przedwojennego kabaretu i romanse rosyjskie. Jej dwanaście płyt, w tym trzy Złote, uzyskało łącznie ponad milion sprzedanych egzemplarzy. SpośrĂłd wielu jej przebojĂłw nie sposĂłb nie wymienić: „Czumbałałajkę” „Lato, lato, lato czeka:::”, „To były piękne dni”, „Upływa szybko Ĺźycie”, „Moja piosenka”, „Niech no tylko zakwitną jabłonie” czy „Ballada o dobrej Ĺźonie” (wykonanie razem z mężem Lucjanem Kydryńskim”. Koncertowała w całej Polsce, a takĹźe dla emigrantĂłw polskich w Europie, Izraelu, USA i Kanadzie i w Australii.

Z Wilna Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Józefa Piłsudskiego pochodziły dwie kolejne gwiazdy powojennej piosenki polskiej: Ada Rusowicz i Natasza Zylska.
Ada (właśc. Adriana) Rusowicz (1944-1991), dała się poznać jako wokalistka zespołu Niebiesko-Czarni. W 1968 roku zdobyła tytuł najpopularniejszej wokalistki roku. Najbardziej znane jej przeboje to: „Masz u mnie plus” (w duecie ze swoim mężem Wojciechem Kordą), „DuĹźy błąd”, „Czekam na miłość”, „Mogło być inaczej”, „Hej dziewczyno hej”, „Za daleko mieszkasz miły”, „MĂłj pierwszy walc”, „Nie pukaj do moich drzwi”, „Wczesny zmierzch nad Sanokiem”, „Po to przyszedłeś na świat”, „Gdzie niesiesz swe 20 lat”, „Fatamorgana”, „Musisz się zakochać” i „Świniorz”. Pamiętamy ją takĹźe z filmu „Mocne uderzenie” (1966).
Nataszę Zylską (1933-1995) pamiętają bardziej konserwatywni w upodobaniach melomani, a więc ci z lat 50. XX w. Wtedy to był zenit popularności tej piosenkarki, ktĂłra śpiewała nam wtedy takie nieśmiertelne przeboje jak: „Kasztany”, „Mexicana”, „Czekolada”, „Baja Bongo” czy „Piotruś”. Często występowała z inną gwizdą polskiej piosenki, jednak odmiennej płci i nie rodem z Wilna, ale ze Lwowa – Januszem Gniatkowskim.
Dzieckiem Wołynia była wokalistka rockowa, nazywana „krĂłlową twista” Helena Majdaniec (ur. w 1941 r. w Mylsku, pow. ZdołbunĂłw) i piosenkarka Teresa Tutinas (ur. 1943 r. w Zdołbunowie).

Helena Majdaniec wylansowała takie znane po dziś dzień przeboje jak: „Rudy rydz”, „Jutro będzie dobry dzień”, „Czarny Ali-Baba”, „Happy end” czy „Zakochani są wśrĂłd nas”. Od 1968 roku była emigrantką, mieszkając na stałe we Francji. Pochowana została jednak w Szczecinie, dokąd wyjechała z rodzicami po wypędzeniu ich po wojnie z Wołynia i gdzie się wychowała i gdzie debiutowała w 1962 roku w klubie studenckim „Pinokio”. Jej imię nosi Teatr Letni w tym mieście.

Teresa Tutinas debiutowała w teatrzyku studenckim "Kalambur" we Wrocławiu, gdzie powstały pierwsze piosenki pisane specjalnie dla niej, z myślą o jej specyficznych walorach głosowych (silna, szeroka skala głosowa). Jej największa popularność przypadła na lata 60. i 70. XX wieku (poza krajem występy za granicą). Na kolejnych Krajowych Festiwalach Piosenki Polskiej w Opolu zdobyła główne nagrody za piosenki „Na całych jeziorach ty” oraz „Gorzko mi”. Jednak jej największymi przebojami były piosenki: "Jutro Warszawa" (z filmu "ParyĹź - Warszawa bez wizy"), "Gorzko mi", "Na deszczowe dni" i "Na całych jeziorach ty". RĂłwnieĹź i ona wyemigrowała z kraju - do Szwecji w 1981 roku, gdzie ciągle mieszka. Dla tamtejszych PolakĂłw śpiewa w Domu Polskim i w Konsulacie RP w Sztokholmie.
Z piosenkarzy ze Lwowa pochodzili lub pochodzą: Janusz Gniatkowski (ur. 1928), Stanisław Jopek (1935-2006), Zbigniew Kurtycz (ur. 1919), Tadeusz Miller (1915-1947) i Wiktor Zatwarski (ur. 1935).

MĂłj najbardziej ulubiony polski piosenkarz - Janusz Gniatkowski w dzieciństwie naleĹźał do chĂłru kościelnego w swoim rodzinnym mieście. Wyrzucony ze Lwowa, zamieszkał z rodzicami w Katowicach. Był, obok Mieczysława Fogga, najpopularniejszym piosenkarzem lat 50. i pierwszej połowy lat 60. XX wieku. Bywał nazywany polskim Bingiem Crosbym. No bo teĹź cudownie śpiewał. I to nie tylko na licznych koncertach w kraju i przed mikrofonem radiowym, ale takĹźe Polakom w USA, Kanadzie i w mojej Australii. Gniatkowski wylansował w połowie i drugiej połowie lat 50. tak cudownie melodyjne i niezapomniane przeboje jak: „Apassionata”, „Arrivederci Roma”, „Błękitny mały kwiat”, „Bolero”, „Dwie paczki papierosĂłw”, „Gelsomina”, „Kobieta i mężczyzna” (duet z Nataszą Zylską), „Most na rzece Kwai”, „Pieśń miłości”, „Piosenka kubańska”, „Pozory mylą”, „Spokojnej nocy”, „Tylko serce nie uśnie”, „Indonezja”, „Mexicana”, „Bella Bella Donna” (duet z Janem Dankiem), „Vaya con Dios” (duet z Janem Dankiem), „Volare”, „Wrocławskie gwiazdy”, „Za kilka lat” czy „Zimowa piosenka”. Popularność i pamięć o nim jest tak wielka wśrĂłd polskich melomanĂłw, Ĺźe we wrześniu 2007 roku odbył się I Festiwal Piosenek Janusza Gniatkowskiego, a we wrześniu 2008 roku drugi taki festiwal, w ktĂłrych rĂłwnieĹź sam artysta brał udział, ku wielkiej uciesze widowni. Wcześniej, bo w 2004 roku w Filharmonii Częstochowskiej obchodzono 50-lecie jego działalności artystycznej; koncert transmitowała TVP. Natomiast w czerwcu 2008 roku odbył się uroczysty koncert z okazji 80. urodzin Janusza Gniatkowskiego, z występem samego Jubilata, ktĂłry zaśpiewał m.in. najsłynniejszy swĂłj utwĂłr w rytmie beguine „Apassionata”.
Tak, „Apassionata” w wykonaniu Gniatkowskiego to raritas dla ucha. Pamiętam moje pierwsze z nią spotkanie. W 1957 roku pojechałem na wakacje do wujostwa w Karpaczu. Mieli oni tylko co kupiony adapter i trochę płyt gramofonowych – po jednej piosence na stronie, jak to wĂłwczas było. Na trzech płytach były piosenki: „Apassionata” i „Arrivederci Roma”, „Piosenka kubańska” i „Indonezja” oraz „Bella Bella Donna” i „Vaya con Dios”. Kiedy siedziałem sam w domu (ciocia i wujek pracowali, a ja nie byłem na Ĺźadnej wycieczce) bez przerwy słuchałem tych piosenek, ktĂłre nauczyłem się na pamięć. Prawie zaraz po przyjeĹşdzie do Australii w 1964 roku w polskim sklepie Contal Co. w Melbourne kupiłem sobie płyty z tymi piosenkami, wyprodukowane przez polską firmę Carinia Records w Sydney. Mam je po dziś dzień i często je słucham. Zaraził się nimi rĂłwnieĹź mĂłj syn, szczegĂłlnie właśnie „Apassionatą”.

Stanisław Jopek, jako tenor, w 1952 roku został wybrany spośrĂłd kilku tysięcy kandydatĂłw do Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”, gdzie po nauce w 1956 roku rozpoczął pracę artystyczną jako śpiewak-solista. W „Mazowszu” występował ponad 40 lat, wykonując nie tylko piosenki ludowe, ale teĹź pieśni Chopina i Moniuszki i polskie kolędy. Największą popularność w kraju i podczas licznych występĂłw za granicą przyniosła mu właśnie w jego wykonaniu pieśń „Furman”. Pamiętam jak wielkie brawa otrzymał na występie „Mazowsza” w Melbourne w 1967 roku. Stanisław Jopek był ojcem bardzo znanej polskiej piosenkarki jazzowej Anny Marii Jopek.

Zbigniew Kurtycz, piosenkarz, gitarzysta i kompozytor i nie tylko..., jest synem dyrygenta lwowskiej orkiestry mandolinistĂłw Hejnał. Nauczył on Zbigniewa gry na skrzypcach i gitarze, ktĂłra stała się jego głównym instrumentem. Występował w wielu zespołach muzycznych, m.in. we lwowskiej big bandzie. Podczas II wojny światowej w zespole artystycznym III Dywizji Karpackiej (1944 r.), z ktĂłrą przeszedł szlak bojowy jako Ĺźołnierz armii gen. Władysława Andersa. W 1946 roku wrĂłcił do Polski, ale juĹź bez jego rodzinnego Lwowa. Osiadł więc w Warszawie, występując m.in. z orkiestrą jazzową Zbigniewa WrĂłbla i z zespołem 1000 TaktĂłw Muzyki Jazzowej Zygmunta Krasińskiego, w Polskim Radiu („Podwieczorek przy mikrofonie”), prowadził kawiarnię muzyczną „Pod gwiazdami” w Warszawie i od 1966 w duecie z Ĺźoną Barbarą Dunin, śpiewając m.in. jazz, rock and roll i balady. Skomponował m.in. „Jadę do ciebie tramwajem” (słowa Janusz Odrowąż) oraz „Wołam cię” (słowa M. Walewski). Wylansował wiele nowych przebojĂłw, m.in. „Kocham śpiew” i „Pomarzyć dobra rzecz”. Jednak jego największym przebojem jest ciągle popularna piosenka „Cicha woda” (muzyka Eddie Rozner, słowa Ludwik Jerzy Kern), ktĂłrą zaśpiewał jako pierwszy. Nagrał kilka płyt; występował za granicą. W 2006 roku otrzymał wyróşnienie Złote Liście Retro wspĂłlnie z małżonką. – Przed wojną był piłkarzem słynnej Pogoni LwĂłw (jako junior), wicemistrzem Polski juniorĂłw w 1937 roku.

Tadeusz Miller karierę artystyczną rozpoczął zaraz po wojnie jako solista rozgłośni szczecińskiej Polskiego Radia. Stylem i barwą głosu przypominał Mieczysława Fogga, co juĹź samo w sobie sprawiało, Ĺźe stał się bardzo popularnym piosenkarzem; śpiewał rĂłwnieĹź piosenki z jego repertuaru, jak np. „Jesień” czy „Zapomniana piosenka”. W swej krĂłtkiej karierze (zm. w 1947) zdążył nagrać dla Poznańskiej Fabryki Płyt Gramofonowych „Mewa” ok. 60 popularnych piosenek. Tak popularnych (m.in. przeboje: „Pieśń o matce”, „Bluzeczka zamszowa”, „Bajeczki śpią”, „Zapomniana piosenka”, „Mały biały domek”, „Zielony kapelusik”, „Portowe światła”, „Czy pamiętasz tę noc w Zakopanem”, „Jesień”, „Tango Notturno” czy „Śpij syneczku”) i tak ładnie śpiewanych, Ĺźe później wiele nagrań Millera przekopiowano na płyty „Polskich Nagrań” i szły one w całą Polskę.

Wiktor Zatwarski to piosenkarz i aktor filmowy. Jako piosenkarz odniĂłsł sukces na Festiwalu Piosenki Ĺťołnierskiej w Kołobrzegu w 1969 roku, otrzymując nagrodę Brązowego Pierścienia za wykonanie piosenki „Jak na lato”. Jeszcze w tym samym roku na VII Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu dostał wyróşnienie za piosenkę „Srebrne wesele”. W latach 1969-1977 występował, poza festiwalami w Kołobrzegu i Opolu, takĹźe na festiwalach piosenki w Zielonej GĂłrze i Sopocie.

Z Wilna pochodził Zenon Jaruga (1912-2004), ktĂłry po przymusowym opuszczeniu swego rodzinnego miasta w 1945 roku zamieszkał w Toruniu, gdzie pracował do 1977 roku jako spiker, a później reĹźyser w Toruńsko-Bydgoskiej (później Bydgoskiej) Rozgłośni Radiowej. Jako piosenkarz związał się z poznańskim zespołem „rewellersĂłw” Cztery Asy, był wraz z Mieczysławem Wojnickim i Zygmuntem Radwanem członkiem „Trio RewelersĂłw Jarugi” oraz nawiązał współpracę z Fabryką Płyt Gramofonowych "Mewa" Mieczysława Wejmana w Poznaniu, wykonując dla niej modne przeboje oraz piosenki przedwojenne, jak np. „Niebieskie oczy” czy „Przebrzmiała pieśń”. W jego repertuarze solowym były takie przeboje i piosenki jak: „A ja mam tylko ciebie”, „Biała orchidea”, „Ameryka”, „Argentyna”, „Błękitne bolero”, „Czarnoksiężnik”, „Za oknem śnieg”, „ Powiedz mi mĂłj księżycu”, „Razem w świat”, „Walc hawajski”, lwowska „Zaczarowana gitara”, „Los”, „Domek z kart”, „Piosenkę znam tylko jedną” czy „Piosenka o szczęściu”. W ogłoszonym w latach 80. przez radiową "TrĂłjkę" plebiscycie na przebĂłj czterdziestolatkĂłw Jurga zajął pierwsze miejsce z piosenką "Czarnoksiężnik".

Na GrodzieńszczyĹşnie (dziś Białoruś) urodziły się dwie wielkie indywidualności polskiej sceny estradowej – piosenkarze Janusz Laskowski i gwiazdor nad gwiazdorami Czesław Niemen.

Czesław Juliusz Niemen, właśc. Czesław Juliusz Wydrzycki (ur. w 1939 w Starych Wasiliszkach koło Grodna) był nie tylko wielkim piosenkarzem, ale rĂłwnieĹź kompozytorem i multiinstrumentalistą. Obdarzony był głosem o szerokich moĹźliwościach, zarĂłwno jeśli chodzi o skalę, jak i moĹźliwości intonacyjne i brzmieniowe. UwaĹźany za jedną z największych indywidualności polskiej sceny rockowej, zawsze był w awangardzie docierających do Polski kolejnych stylĂłw muzycznych, jednocześnie tworząc swoją własną, całkowicie autonomiczną muzykę. Do Polski przybył dopiero w 1958 roku, podczas drugiego wysiedlania PolakĂłw z KresĂłw w latach 1957-58, zamieszkując w Gdańsku. Pseudonim „Niemen”, a potem jako urzędowe nazwisko miało mu przypominać kraj lat dziecinnych spędzonych nad Niemnem. W Gdańsku zadebiutował w klubie studenckim Ĺťak. W 1963 roku wystąpił na pierwszym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. A chociaĹź nie zdobył wĂłwczas Ĺźadnej nagrody jego piosenka „Wiem Ĺźe nie wrĂłcisz” i wkrĂłtce potem kolejnej jego piosence „Czy mnie jeszcze pamiętasz” stał się bardzo popularny w całej Polsce. WkrĂłtce tę popularność powiększył dynamiczny utwĂłr „Czy wiesz?” i sentymentalna ballada „Pod papugami”, popularna po dziś dzień. Jego piosenka „Dziwny jest ten świat” stała się najbardziej znany z polskich protest-songĂłw lat 60; rĂłwnieĹź i ona jest popularna po dziś dzień. W 1975 roku nagrał całkowicie elektroniczny album Katharsis, stawiający go w jednym rzędzie z takimi awangardowymi muzykami i grupami jak Tangerine Dream, Klaus Schulze i Vangelis. Jego twĂłrczość stała się znana rĂłwnieĹź na Zachodzie, szczegĂłlnie w krajach anglosaskich. – W Polsce jego gwiazda nadal świeci i będzie świecić długo jasnym blaskiem. Od 2004 roku imię Czesława Niemena nosi Promenada w Częstochowie i ronda w Bielsku-Białej i Sopocie. W maju 2008 roku Publiczneme Gimnazjum nr 2 w Strzelcach Opolskich otrzymało imię Czesława Niemena; podczas tej uroczystości z udziałem jego Ĺźony - Małgorzaty Niemen – odsłonięto rĂłwnieĹź pomnik piosenkarza.

Janusz Laskowski, właśc. Jan Adam Laskowski, (ur. w 1946 w PoĹźarkach, pow. Wołkowysk), ktĂłry swoją karierę piosenkarską rozpoczął w latach 60., zdobył popularność wieloma piosenkami, jak np. „Beata z Albatrosa”, „Żółty jesienny liść”, „Na opolskim rynku”, „Wszystko chłopcy jest O’K”, „Śnił mi się rodzinny dom” i „Świat nie wierzy łzom”. Jednak najpopularniejszą piosenką po dziś dzień są „Kolorowe jarmarki”, za ktĂłrą otrzymał Nagrodę Dziennikarzy i Nagroda Publiczności na Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu 1977 roku. Często puszcza ją w eter polski program państwowego radia etnicznego SBS w Australii. Piosenki te zajmowały wysokie pozycje na radiowych i telewizyjnych listach przebojĂłw. Otrzymał rĂłwnieĹź Złotą i Platynową płytę. Laskowski wielokrotnie koncertował dla Polonii w Europie, a takĹźe w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Australii.

Także i Wołyń (dziś Ukraina) nie poskąpił nam znanych polskich piosenkarzy. W krainie tej urodzili się Edward Hulewicz i Jonasz Kofta.
Edward Hulewicz (ur. 1937 w BereĹşnie, pow. Kostopol) to piosenbkarz estradowy, ale takĹźe kompozytor, autor tekstĂłw, dziennikarz muzyczny i załoĹźyciel w 1965 roku znanego zespołu Tarpany (w ktĂłrym śpiewały m.in. Halina Frąckowiak i Halina Ĺťytkowiak). Jako piosenkarz zadebiutował w latach 60. XX w. Tam wylansował swĂłj przebĂłj „Siała baba mak”. Piosenka ta kilkakrotnie zwyciężyła w popularnej audycji Telewizyjna Giełda Piosenki. Z kolei w zespole Heliosi wylansował przeboje „Obietnice”, „Zaczekaj aĹź opadnie mgła” i „Dwa złote warkocze”. Na fali popularności zespołu „Tarpany” Hulewicz prowadził własną audycję w Polskim Radiu oraz występował w licznych programach polskiej telewizji. W 1971 roku rozpoczął karierę solową. Piosenki pisali dla niego m.in. Katarzyna Gärtner, Jarosław Kukulski, Jan Pietrzak i Ernest Bryll. Dokonał szeregu nagrań płytowych, z ktĂłrych część stała się przebojami. Z Katarzyną Gärtner nagrał na jej płycie „Na szkle malowane” utwĂłr „Hej baby baby” (tekst Ernest Bryll); z Antonim Kopfem „Nie sądĹş mnie”; z Ryszardem PoĹşniakiem „Ĺťona Padrona Blues”, „Odwieczny znicz”, „Powróş mi”, „ Dzięki tobie”; z Jarosławem Kukulskim „Za zdrowie pań”; z Adamem Skorupką „Serdeczne Ĺźyczenia”, „Za to wszystko co przed nami”, „Klucze szczęścia”; z Edmundem Bergiem „Ty potrafisz”, „Zgubiłem się po drodze”, „ZnĂłw ryzyka brak”, „Ludzie są...”. Poza tym wspĂłlnie z Jarosławem Kukulskim przez kilka lat objeĹźdĹźał Polskę z koncertami (z udziałem Anny Jantar). Koncertował takĹźe dla Polonii w USA i Kanadzie.
Jonasz Kofta właśc. Janusz Kofta (ur. 1942 w Mizoczu, pow. ZdołbunĂłw – zm. 1988) to kolejna wybitna postać polskiej sceny kabaretowej i poetyckiej: poeta, dramaturg, satyryk i takĹźe piosenkarz. SwĂłj Ĺźyciowy sukces rozpoczął w warszawskim klubie Hybrydy – w jego kabarecie i teatrze. Potem współpracował z Teatrem Syrena i kabaretem „Pod Egidą”, m.in. ze Stefanem Friedmannem (cykle „Dialog na cztery nogi” i „Fachowcy”) i Janem Pietrzakiem („Duety liryczno-prozaiczne”), z pismami „Szpilki”, „Radar”, „Płomyk” i „Polityka” oraz od 1964 roku z Polskim Radiem (Program III). Spod jego piĂłra wyszły teksty popularnych przebojĂłw: „Wakacje z blondynką”, „Radość o poranku”, „Jej portret”, „Pamiętajcie o ogrodach”, „Taką cię wymyśliłem”, „Popołudnie” czy „Szary poemat” i sam był wykonawcą wielu popularnych przebojĂłw. W polskiej Australii najbardziej znana jest piosenka „Pamiętajcie o ogrodach”. Obok Jeremiego Przybory, Agnieszki Osieckiej i Wojciecha Młynarskiego był jednym z najwybitniejszych i najwaĹźniejszych twĂłrcĂłw kultywujących formę piosenki poetyckiej.

Jak widzimy udział Kresów w polskim życiu piosenkarskim w okresie międzywojennym i po 1945 roku był bardzo duży.

Marian Kałuski

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt