Czwartek 25 Kwietnia 2024r. - 116 dz. roku,  Imieniny: Jarosława, Marka, Wiki

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 28.09.09 - 11:39     Czytano: [3332]

Dział: FAKTY CIEKAWE LECZ MAŁO ZNANE - Marian Kałuski

Prawda o Powstaniu Chmielnickiego

na Ukrainie

W latach 1648-55 na ziemiach ukrainnych Rzeczypospolitej trwało powstanie kozactwa i chłopstwa ukraińskiego pod przywództwem hetmana kozackiego Bohdana Chmielnickiego przeciwko szlachcie polskiej jak i ruskiej, współpracujących z nią Żydami (którzy w jej imieniu kontrolowali nie tylko życie gospodarcze Ukrainy, ale nawet często mieli kontrolę nad budynkami cerkwiami!) oraz Kościołowi katolickiemu na ziemiach ukrainnych. Powstanie od jego przywódcy jest nazywane Powstaniem Chmielnickiego.

Historia tego powstania jak i jego przywĂłdcy naleĹźy do dziejĂłw wyjątkowo zakłamanych (Janusz Kaczmarczyk „Bohdan Chmielnicki” Wrocław 1988).
Historiografia ukraińska i rosyjska, a do 1989/1991 takĹźe sowiecka i Polski Ludowej, rozwodzi się obszernie na temat rzekomo narodowo-wyzwoleńczego, a tym samym antypolskiego charakteru Powstania Chmielnickiego. Tymczasem wiele faktĂłw historycznych zaprzecza takiemu ujęciu sprawy; w pierwszej fazie miało ono charkter społeczny: antyfeudalny i antykatolicki charakter. Jednak bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania nie była tyle troska Chmielnickiego o dobro jego rodakĂłw-chłopĂłw i Cerkwi prawosławnej (ktĂłrej rĂłwnieĹź wiele się oberwało od KozakĂłw), co po prostu błaha sprawa prywatna: chęć zemsty za to, Ĺźe podstarości czehryński, Daniel Czapliński, porwał mu jego kochankę, a Chmielnicki za to poprzysiągł zemstę całej szlachcie na ziemiach ukrainnych (Leszek Podhorodecki „Zarys dziejĂłw Ukrainy” t. 1, Warszawa 1976).

Jest faktem, Ĺźe kiedy wybuchło powstanie wielu magnatĂłw i szlachcicĂłw na ziemiach ukrainnych było jeszcze Rusinami (np. Adam Kisiel, właściciel Brusiłowa i Huszczy, prawosławny senator i od 1648 r. wojewoda brasławski, a od 1649 r. kijowski) lub ruskiego pochodzenia – Polakami bardzo świeĹźej daty (jak np. książę Jeremi Wiśniowiecki). Wiadomo, Ĺźe Kozacy wyruszyli z Dzikich PĂłl siać poĹźogę wojenną na Ukrainie pod polskimi (!) sztandarami. W liście hetmana Chmilenickiego z 12 czerwca 1648 roku (a więc juĹź po wybuchu powstania) zaaderesowanego do krĂłla polskiego Władysława IV brak było postulatu wyodrębnienia z terytorium Rzeczypospolitej (Polski) obszaru będącego pod wyłączną kontrolą Kozaczyzny (J. Kaczmarczyk). Dopiero podczas rozmĂłw z poselstwem polskim na czele z Adamem Kisielem 23 lutego 1649 roku Chmielnicki po raz pierwszy nadmienił o niezaleĹźnym Księstwie Ruskim. Jednak widział swe księstwo w ścisłej unii z Rzeczpospolitą (J. Kaczmarczyk). Natomiast ugody polsko-kozackie zawarte w Zborowie z 18-20 sierpnia 1648 roku, w Białej Cerkwi z 28 września 1651 roku i w Ĺťwańcu z 15 grudnia 1653 roku potwierdzały zaleĹźność Kozaczyzny Chmielnickiego od Rzeczpospolitej.
ChociaĹź Chmielnicki od 1649 roku myślał o utworzeniu niepodległego Księstwa Ruskiego, to swoją polityką doprowadził do poddania w styczniu 1654 roku duĹźych obszarĂłw ziem ukrainnych Rzeczpospolitej pod znacznie gorsze od panowania polskiego panowanie państwa moskiewskiego (Rosji). Ukraina uzyskała niepodległość od Rosji dopiero po 337 latach – w 1991 roku.

Jako ciekawostkę warto podać fakt przez nikogo dzisiaj nie wspominany, a jakĹźe wymowny, Ĺźe kronikarze ruscy (Samowidiec i Wieliczko) piszą, Ĺźe podczas pogrzebu Bohdana Chmielnickiego w Subotowie na Ukrainie 3 września 1657 roku były sekretarz hetmana – Zorko wygłosił mowę po... polsku! I nikt się przeciwko temu nie zbuntował.

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt