Czwartek 25 Kwietnia 2024r. - 116 dz. roku,  Imieniny: Jarosława, Marka, Wiki

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 29.07.08 - 10:36     Czytano: [5006]

Dział: Głos Polonii

RzeĹşbiarz gĂłr

Amerykański Sfinks Crazy Horse i rzeźbiarz gór

KORCZAK ZIÓŁKOWSKI - Urodził się 6 września 1908 roku w Bostonie, jako syn Anny i JĂłzefa Ziółkowskich. Imię Korczak, ktĂłre przyjął później sam pochodzi od herbu rodziny Ziółkowskich. Rodzice zginęli tragicznie, kiedy miał rok. Wychowywany był przez ludzi, ktĂłrzy go upokarzali, poniĹźali, zmuszali do ciężkiej pracy. Zawsze potem mĂłwił o nich z niechęcią. Kiedy miał szesnaście lat, opuścił dom swoich opiekunĂłw, podejmował się wielu zajęć - między innymi pracując w zakładzie krawieckim, w sklepie. Trafił teĹź do bostońskiej stoczni, gdzie po raz pierwszy prĂłbował rzeĹşbić w drewnie. Spotkał wĂłwczas ludzi, ktĂłrzy się nim serdecznie zajęli. Byli to sędzia Frederick Pickering Cabot oraz Jan Kirchmayer, ktĂłry wykonywał zlecenia na prace rzeĹşbiarskie w nowojorskiej katedrze. Obydwaj pomogli mu takĹźe finansowo. Kiedy w 1932 roku zmarł sędzia Cabot, dwudziestoczteroletni wĂłwczas Korczak wykonał jego podobiznę w bloku marmurowym. Śmierć opiekuna była wstrząsem i inspiracją. W niedługi czas potem zaczął wykonywać portrety - pianisty Artura Schnabela, Henry’ego MacCrackena, rumuńskiego kompozytora i skrzypka George’a Enesco, gubernatora Connecticut Crossa, a takĹźe śpiewaczki Olgi Alverino, rzeĹşby rąk Leopolda Stokowskiego i Karherine Cornell.

W 1939 roku na wielkiej wystawie światowej w Nowym Jorku wystawił swoją rzeĹşbę - popiersie znakomitego rodaka, Ignacego Paderewskiego. “Dzieło jest wstrząsające i imponujące” - napisał o popiersiu Paderewskiego popularny wĂłwczas krytyk, Marian Murray. Korczak Ziółkowski otrzymał pierwszą nagrodę na wystawie. Stał się znanym i uznanym rzeĹşbiarzem.

Wkrótce potem przyjął zaproszenie od Gutzona Borglum, by pomógł mu w rzeźbieniu w Mount Rushmore Black Hills głów czterech prezydentów: Georga Washingtona, Thomasa Jeffersona, Abrahama Lincolna i Theodora Roosvelta. Współpraca układała się dobrze, jednak konflikt z synem Gutzona spowodował, że po pewnym czasie Korczak opuścił Południową Dakotę. Kolejną pracą, której się podjął, była rzeźba przedstawiająca twórcę pierwszego słownika amerykańskiej wersji języka angielskiego - Noaha Webstera.

Wcześniej, pracując w Mount Rushmore, otrzymał niezwykłą ofertę od wodza SiuksĂłw Henry’ego Standing Bear (Stojącego NiedĹşwiedzia), ktĂłry zaproponował Ziółkowskiemu, aby wyrzeĹşbił w Black Hills podobiznę wodza Crazy Horse (Szalonego Konia).

“Ja, oraz inni wodzowie pragniemy, by biali wiedzieli, Ĺźe czerwonoskĂłrzy rĂłwnieĹź posiadali swoich bohaterĂłw” - pisał w liście do Korczaka Henry Standing Bear.

Korczak przez kilka lat nie udzielał odpowiedzi. Po ukończeniu rzeźby Webstera - mając trzydzieści cztery lata zgłosił się na ochotnika do armii, chciał pomóc walczącej z faszyzmem Europie.

Był dwukrotnie ranny, dosłuĹźył się stopnia sierĹźanta. Po zakończeniu działań wojennych we Francji wykonał drewnianą podobiznę generała Charlesa De Gaulle’a, obecnie znajdującą się w muzeum w Rouen.

Po powrocie do Stanów Zjednoczonych przyjął ofertę indiańskich wodzów.

Kiedy 3 maja 1947 roku Korczak przybył do Black Hills, była to okolica całkowicie dzika. Na Paha Sapa wciąż leżał śnieg. Początkowo mieszkał w namiocie. 3 czerwca 1948 roku na górze Thunderhead Mountain nastąpił pierwszy wybuch dynamitu, który usunął dziesięć ton kamieni. W zorganizowanej z tej okazji specjalnej uroczystości wzięli udział indiańscy wodzowie. Prace zostały rozpoczęte. Po jakimś czasie Ziółkowski wykupił od rządu górę i 133 hektary okolicznych gruntów, osiedlając się tam na stałe.

“KaĹźdy człowiek ma w Ĺźyciu własną gĂłrę do przekucia. „Ja kuję w swojej” - głosił rzeĹşbiarz.

W pracy towarzyszyła mu Ruth, dziewczyna z West Hartford, która niegdyś pomagała mu przy rzeźbie Webstera i w 1948 roku przyjechała do niego do Black Hills, by wspólnie pracować i dzielić życie. (z pierwszą żoną, Dorothy, pianistką, z którą mieszkał w West Harftord w stanie Connecticut, rozszedł się). Z Ruth mieli dziesięcioro dzieci, którym nadali imiona świadczące o przywiązania Korczaka do polskości: Marina, Monika, Joel, Marek, Anna, Kazimierz, Jadwiga, Adam, Dawn i Jasiu. W żonie i dzieciach Korczak znalazł wiernych pomocników, a po jego śmierci - kontynuatorów ambitnego przedsięwzięcia.

Troje z rodzeństwa Ziółkowskich opuściło rodzinne strony, siedmioro pracuje w ośrodku Crazy Horse. Według artykułów w prasie, (bo rodzina jest lojalna i powściągliwa), było wiele nieporozumień i wręcz burz w rodzinie. Jeden z zięciów państwa Ziółkowskich chwycił młotek i zdewastował rzeźby Korczaka, między innymi uszkodził głowę Paderewskiego. Ponoć Korczak po tym incydencie starał się omijać miejsce wystawionych rzeźb, aby nie patrzeć na zniszczenia. (Nie chciał ich poprawić ? - zastanawiałam się wiele razy). Teraz, po jego śmierci, wciąż są wystawione i pokazywane - uszkodzone.

“Świat zadaje ci pytanie: czy wykonałeś w Ĺźyciu swoje dzieło? Odpowiadasz, Ĺźe nie. Wykonałbyś, gdyby ludzie byli Ĺźyczliwsi, gdybyś miał pieniądze, gdybyś nie umarł - i tak bez końca. A przecieĹź twoja odpowiedĹş musi brzmieć: Tak” (Korczak Ziółkowski).

Pomnik Crazy Horse ma być dziesięć razy większy od głów prezydentów w Mount Rushmore, ma być większy od piramid w Gizie. O rozmiarach monumenty niech świadczy wyciągnięte ramię wodza, liczące prawie 100 metrów długości.

Idea Korczaka nie ogranicza się tylko do rzeźb - pragnął stworzyć największe centrum indiańskie: ośrodek medyczny, uniwersytet dla Indian, muzeum ich kultury, do stóp monumentalnego pomnika prowadzi Aleja Wodzów.

Korczak Ziółkowski nigdy nie przyjął dofinansowania od amerykańskiego rządu, który dwukrotnie proponował mu dziesięć milionów dolarów. Uznał, że idea będzie spełniona, kiedy sfinansują ją sami ludzie, nie chciał także, by rząd przejął kontrolę nad jego projektem. Zaczynał ze stu siedemdziesięcioma czterema dolarami w kieszeni. Obecnie jest tu centrum kultury indiańskiej, odbywają się tu wystawy, można nabyć pamiątki prac w drewnie, srebrze, biżuterię przybraną turkusami

Zmarł nagle 20 paĹşdziernika 1982 roku w siedemdziesiątym czwartym roku Ĺźycia w ośrodku Crazy Horse. Jego zwłoki zostały złoĹźone w przygotowanym wcześniej własnoręcznie przez Korczaka skromnym grobowcu u stĂłp Mount Thunderhead. Napis wyrył takĹźe sam: “Korczak - pisarz tworzący w kamieniu. Niech jego szczątki pozostaną nieznane”.

Po jego śmierci na ręce Ruth i dzieci nadeszły kondolencje z całej Ameryki, takĹźe od Ăłwczesnego prezydenta, Ronalda Reagana, ktĂłry napisał między innymi: „Wizja i marzenie Pani męża są inspiracją dla tych, ktĂłrzy sięgają w dziedziny ducha”.

Inny list w archiwum rodzinnym, to list od Lecha Wałęsy: „Jako Polak jestem dumny, Ĺźe Korczak Ziółkowski był tym, ktĂłry podjął dzieło, ktĂłre będzie symbolem bohaterstwa, potęgi niezwyciężonego ducha, umiłowania wolności”.

Korczak, wielki wizjoner i wielki romantyk pozostawił po sobie nie tylko szczegółowe planu budowy pomnika, ale takĹźe plany budowy uniwersytetu dla Indian i szpitala – centrum medycznego. Prace przy rzeĹşbieniu posuwają się do przodu, mimo uciążliwych długich zim. W 2000 roku skończona została rzeĹşba głowy Crazy Horse, rozpoczęto prace nad głową konia.

Korczak nie mĂłwił po polsku, zbierał polonijne gazety, ktĂłre takĹźe przechowuje teraz Ruth. Niemal kaĹźdy film i kaĹźda broszura sprzedawana w ośrodku Crazy Horse zaczyna się od słów: “Był Amerykaninem polskiego pochodzenia”.

Aleksandra Ziółkowska-Boehm
kwiecień 2008

Niniejszy tekst jest streszczeniem rozdziału z książki Aleksandry Ziółkowskiej-Boehm poświęconej amerykańskim Indianom pt.”Otwarta rana Ameryki”, ktĂłra ukazała się w Polsce nakładem Wydawnictwa Debit w 2007 roku. (ISBN 978-83-7167-556-0).

Więcej na ten temat w piśmie Pro Polonicum – cały rozdział ww książki : Aleksandra Ziółkowska-Boehm „Amerykański Sfinks i rzeĹşbiarz gĂłr, „Pro Polonicum” nr 9/ luty 2008.

Polonicum Machindex ® Institut case postale 1182 CH-1701 Fribourg, Szwajcaria Polonicum Machindex ® Institut w Szwajcarii ewidencjonuje i publikuje informacje o polskich znakach pamięci/Polonikach w świecie: pomnikach, tablicach pamiątkowych, grobach wybitnych PolakĂłw, miejscach męczeństwa PolakĂłw, grobach Ĺźołnierzy i cmentarzach wojskowych, itp.

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt